Dante - Cezary Jellenta (jak polubić czytanie książek txt) 📖

i mógł naprawdę obalić opowieść Boccaccia. Godzi się owszem mniemać, że wprost niepodobieństwem było, ażeby Florencya przy zmiennych swych rządach i wobec rosnącej sławy poety — nie uczuła się ani razu skłonną do przebaczenia. A to, że w Komedyi są skargi i wylewy tęsknoty nie usuwa bynajmniej nakazu dumy i wytrwania w rzeczywistości. Tam — sen, wizya, poezya, w której wszelkie uczucia tęsknoty z rozmysłu jakoby zebrane zostały w jeden wieniec i w której bohater jest uosobieniem pokory; tu — jawa, w której baczyć należało, ażeby godności swej nie przynieść ujmy. [przypis autorski]

60. Johannes de Virgilio — poeta, nazwany tak z powodu swego uwielbienia dla autora Eneidy. [przypis autorski]

61. O tem, że był w Sorbinie... — opierając się w tym względzie na świadectwie biskupa z Fermo, który wyraźnie o zawodzie nauczycielskim Danta mówi. [przypis autorski]

62. Przytem układ (...) O mowie ludu — głównym zwolennikiem tej opinii jest Scartazzini, który obszernie wywodzi, że Dante mógł jedynie nauczać, nie zaś uczyć się. Wedle Scartazziniego pobyt w Paryżu przypada na czas przed cesarzem niemieckim Henrykiem VII († 1313), Cipolla zaś podaje rok 1316 — 1318 za Filipa Długiego. (Scartazzini Dante-handbuch, rozdziały Student oder Docent; Am Wanderstabe. [przypis autorski]

63. doprowadzić je do Anglii — pobytu w Anglii dowodził Gladstone. [przypis autorski]

64. W Rawennie mieszkali Pietro Jacopo i córka, Beatrice — córka Antonia została we Florencyi przy matce, Gemmie Donati, która przeżyła męża o lat kilkanaście. Co do reszty dzieci, to nic pewnego Dantologia nie posiada. Według jednych (L. Bruni) było ich wogóle tylko czworo, według Pelliego siedmioro: Pietro, Jacopo, Gabriello, Aligero, Elioco, Bernardo, Beatrice. Potem miały przybyć Antonia i Imperia. Wiadomości co do Piotra i Jakóba są prawie pewne. Linia Piotra przetrwała aż do naszych dni. Jakób napisał komentarz do Komedyi Boskiej. (I–X Krauz 37–38, 115–116). [przypis autorski]

65. Od ust do ust szły... — opowieści te uwiecznili głównie Boccaccio, Petrarca, słynny kronikarz Benvenuto da Imola, Poggio, Sacchetti, Giovanni da Prato i wielu innych. Wszystkie streścił Krauz w rozdziale Sagen und Anegdoten (124–136). [przypis autorski]

66. Godzi się nadmienić (...) czyn buntowniczy... — przekonał się o tem na sobie F. Boissard. Patrz dzieło przytoczone, rozdział ostatni. [przypis autorski]

67. „wspaniały, zamknięty w sobie obraz świata całego” — Kultura Odrodzenia (tom II p. 49). [przypis autorski]

68. Podobnież idea Beatryczy (...) i zachęca do naśladownictwa — Burckhardt (II 48 — 49) przytacza pisarzów włoskich dawnych, którzy, za przykładem Danta, wprowadzili allegorycznego towarzysza. [przypis autorski]

69. „Żaden malarz (...) być miała” — „Nullo dipintore potrebbe porre alcuna figura se intezzionalmente non si facesse prima tale quale la figura essere dee”. Ciekawe te dowody i wiele innych jeszcze zebrał prof. Janitschek w rozprawie: Die Kunstlehre Dantes und Giotto’s Kunst... (Lipsk 1892) głównie str. 17 — 23. Nie potrzeba Janitschka i Burckhardta dla zrozumienia i ocenienia estetycznego nowatorstwa Danta, — powołuję ich jeno, ażeby nie być posądzonym o zbyt paradoksalną charakterystykę. [przypis autorski]

70. Zapełniliby z łatwością całą galeryę obrazów, tak jak spis ich zajmuje całe rozdziały — F. X. Krauz w powołanem dziele swem szczególnie uwzględnia stosunek Danta do sztuk plastycznych. Okazuje się, że inspiracyjna zdolność Komedyi jest naprawdę bajeczna. [przypis autorski]

71. Witte: Ueber das Missverständniss Dantes. [przypis autorski]

72. Wegele (608). [przypis autorski]

73. „Żaden geniusz (...) i natchnionego” — wstęp do tłómaczenia sonetów D. G. Rossettiego „La maison de vie” [przypis autorski]

74. Dom Życia — Beatryczą D. G. Rossettiego była jego żona, przedwcześnie zgasła Elżbieta Siddal. Podobno poeta rękopis sonetów włożył do jej trumny, lecz potem uzyskawszy, że go wydobyto, ogłosił drukiem. Peladan w pięknem i ciekawem studyum, stanowiącem wstęp do przekładu Domu Życia, uważa poezyę Rossettiego za ciąg dalszy poetyckiego neoplatonizmu, który się uwieńczył idealną miłością Petrarki (Laura), Michała Anioła (Wiktorya Colonna) i Danta. Uważa też, że wędrówce tego prądu sprzyjało inne dzieło Rossettiego ojca: Il mistero del amor platonico del medio evo (1840). [przypis autorski]

75. Któryś z krytyków wypowiedział zdanie, że motyw Ugolina mógł grać pewną rolę i w Ojcu zadżumionych i tonem profesora karcił mnie, że Ojca zadżumionych czynię krewniakiem byronowskiego „Więźnia Czyllonu” (w książce mojej p. t. Wszechpoemat i najnowsze jego dzieje), a nie Ugolina, który właśnie „Więźnia” zrodził. Korzystam ze sposobności, aby ten zarzut odeprzeć. Pokrewieństwa literackie, a zwłaszcza poetyckie, opierają się, nie na wspólności imion bohaterów lub zewnętrznego wątku, lecz na wspólności nastrojów i uczuć. Otóż gra uczuć w Ojcu zadżumionych, a zwłaszcza stopniowanie ich tragiczności, tchnie od początku do końca „Więźniem Czyllonu”, zaś z Danta tragedyi zamorzenia w „wieży głodowej” nie zawiera ani jednego bądź psychicznego, bądź estetycznego rysu. [przypis autorski]

76. umieszczony potem na grobowcu — Jura Monarchiae, Superos, Phlegetonta lacusque lustrando cecini voluerunt fata quousque; sed quia pars cessit melioribus hospita castris actoremque suum petiit felicior astris, hic claudor Dantes patriis extorris ab oris quem genuit parvi Florentia mater amoris. Wiersz ten — jeden z wielu ułożonych różnemi czasy i przez różnych poetów na grobowiec Danta — jest według Scartazziniego dziełem ucznia i przyjaciela Danta, Bernarda Canaccio. (Porównaj też E. X. Krauza rozdział: „Dante in Rawenna”). [przypis autorski]

77. OSSA DANTIS A me Fra Antonio Santis hic reposita — Kości Danta przezemnie brata Antoniego tutaj złożone i t. d. [przypis autorski]