Senat szaleńców; Proza poetycka; Utwory radiowe - Janusz Korczak (czytac txt) 📖
Senat szaleńców obraduje w szpitalu psychiatrycznym: to miejsce, gdzie można wypowiedzieć wszystko, nawet najbardziej niedyskretne diagnozy społeczne, nawet najbardziej rewolucyjne propozycje reform. Sztuka została wystawiona w roku 1931 na deskach teatru Ateneum w Warszawie w reżyserii Stanisławy Perzanowskiej.
W zbiorku znajdziemy także zbiór modlitw „Sam na sam z Bogiem”, pełnych pokory i świętego zwątpienia, chwytające za serce „Felietony radiowe”, obyczajowo-filozoficzne dialogi „Bezwstydnie krótkie”, wakacyjne obrazki „Pedagogiki żartobliwej” i nowatorskie spojrzenie mądrego pedagoga na wielką postać biblijną w rozważaniu: jakim dzieckiem był mały Mojżesz? Ten ostatni utwór zachował się tylko jako przekład hebrajski, wydrukowany w październiku 1939 r. w piśmie „Omer” w Palestynie. Obecną publikację zawdzięczamy tłumaczeniu Ewy Świderskiej i Hanny Kirchner.
- Autor: Janusz Korczak
- Epoka: Dwudziestolecie międzywojenne
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Senat szaleńców; Proza poetycka; Utwory radiowe - Janusz Korczak (czytac txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Janusz Korczak
2. Wczoraj powiedziałeś: lubię go. Teraz mówisz: nie lubię. A jutro powiesz: lubię. Rano mówisz: lubię. Wieczorem: nie lubię.
3. Oto twoja i jego prawda, twoja prawda z wczorajszego dnia i z dzisiejszego wieczora.
4. Mówisz: on mnie pierwszy uderzył. Nie kłamiesz. A on mówi, że ty uderzyłeś pierwszy. On też nie kłamie. Ty wiesz swoje i on wie swoje o tym, co dziś się stało.
5. Ty mówisz: widzę; on mówi: nie widzę. Ty mówisz: słyszę; a on: nie słyszę. Ty mówisz: blisko; a on: daleko. Ty mówisz: ciekawe; on mówi: nudne. Ty: trudne. On: łatwe. Twoja prawda jest inna, bo ty jesteś inny.
6. Mówię: jeden. On też mówi: jeden. Jeden to jeden. Ale ja mówię: jeden mały kwiatek, a on mówi: jeden wielki świat. Jeden pyłek, jeden człowiek, jeden Bóg.
7. Dwa to dwa. Dwie ręce, dwie nogi, ale jedna głowa, jedno serce. Jeden dzień. Jeden rok. Jeden krok na twojej drodze i trzy tysiące kroków, trzy tysiące lat drogi całego narodu.
8. Nie gniewaj się, jeśli opowiem inaczej, niż chcesz. Nie gniewaj się, jeśli opowiem nie to, co ty wiesz. Nie gniewaj się, kiedy zapytam: czy to naprawdę tak? A może inaczej? Możesz wybrać, co ci odpowiada, możesz sobie wytłumaczyć inaczej.
9. Różne są prawdy: twoja, moja, jego. Różne są nasze prawdy wczoraj i dziś. A jutro inna będzie prawda twoja i moja.
10. Co wiesz o dziecku Mojżeszu i o Mojżeszu przywódcy, proroku i prawodawcy? A ty, gdy dorośniesz, kim będziesz?
1. Czytam, co napisano w Biblii, ale wiem o tym więcej. Nie byłem w Egipcie, sam nie widziałem, dlatego wiem co innego niż uczeni mędrcy. Wiem to, co ja wiem.
2. Wiem, co myśleli Amram i Jochewed417, chociaż nie słyszałem ich rozmów.
3. Wiem, bo czytałem w Biblii; wiem więcej, bo zadaję pytania i sam sobie na nie odpowiadam, zastanawiam się i znajduję odpowiedź.
4. Czytam o Jochewed: „I poczęła kobieta, i porodziła syna, a widząc, że był piękny, kryła go przez trzy miesiące”. Oto co przeczytałem.
5. Przeczytałem, dziwię się i pytam: jak to? Ukrywała go dlatego tylko, że był ładny? A gdyby był brzydki? Czy dałaby Egipcjanom wrzucić go do rzeki?
6. „Kryła go przez trzy miesiące...” Pytam, czemu nie dwa miesiące albo czemu nie cztery? Siadam, odpowiadam sobie i już wiem.
7. Napisane jest: „Nie mogła dłużej go ukrywać”. Pytam więc, dlaczego? Chcę wiedzieć to, czego nie powiedziano w Biblii, znowu się zastanawiam i wiem.
8. Napisane jest: „A nie mogąc dłużej go ukrywać, wzięła papirusowy koszyk, powlekła go żywicą i smołą, a włożywszy weń dziecię, zostawiła je wśród trzcin na brzegu rzeki”. Pytam więc: dlaczego w koszyku, po co żywica, smoła, trzciny?
9. Znam już swoją prawdę, wiem, dlaczego Jochewed tak postąpiła, i opowiem, co wiem. A ty? Czy także wiesz i czy opowiesz?
1. Czytam: „I rozkazał faraon wszystkiemu ludowi swemu: każdego syna, co się urodzi, wrzućcie do Nilu, a każdą córkę zachowajcie przy życiu”.
2. „I poczęła Jochewed” — a więc urodzi, nie wiedząc, czy syn to będzie, czy córka. Serce jej było pełne trwogi i goryczy.
3. I powiedziała do męża swego, do Amrama: — Co będzie, jeśli urodzę chłopca? Jakże go wrzucić do Nilu, a przecież król tak rozkazał.
4. Amram zaś odpowiedział: — Niechże cię serce nie boli, kobieto, i nie upadaj na duchu, wszak jeszcze nie wiesz, czy syna urodzisz, czy córkę, i jak dziecię zachowasz przy życiu.
5. Albo jej odrzekł tak: — Może zanim urodzisz, faraon wspomni Józefa, którego śmierć opłakiwano w Egipcie przez siedemdziesiąt dni, i swój rozkaz okrutny zmieni?
6. Lub tak: — Wszak syn nasz Aaron żyje, choć Szifra i Pua418 miały nakazane uśmiercać każdego narodzonego chłopca, żyje Aaron i ma już trzy lata.
7. A może tak odpowiedział Amram swej żonie: — Faraon tak postanowił, jego potęga jest wielka, ma silnych dowódców i srogich urzędników, a wojska jego są nieprzeliczone. Jak możemy się oprzeć jego woli? Jesteśmy tylko przechodniami w tej ziemi niewoli, jakże mamy powstać przeciw niemu?
8. A Kahat, ojciec Amrama, powiedział: — Oby się Pan pośpieszył i wyprowadził nas z tego kraju, i dał nam ziemię, którą obiecał Abrahamowi, Izaakowi i Jakubowi.
9. A mały Aaron pyta: — O czym ojciec mówi? Dlaczego płaczesz, mamo?
10. Tak było, gdy Jochewed poczęła i nie wiedziała, czy urodzi syna. Tak było i dotąd tak jest: bo matka nie wie419, czy w boleści wyda na świat syna czy też córkę.
1. Rzekła Jochewed do Amrama: — Zrobię, jak rozkażesz, mężu mój i panie.
2. Lub tak: — Cóż mi potężny król, cóż mi jego dowódcy, wojska i urzędnicy? Nigdy żaden Egipcjanin nie wrzuci dziecka mego do rzeki. Nie dam mu syna, nie dam! Przecieżem420 matką jego.
3. I tak mówiła dalej: — Pójdę do faraona i padnę na twarz przed nim, będę płakać i błagać, póki nie zmięknie serce okrutnika.
4. Pójdę do córki faraona i błagać ją będę, by wstawiła się za mną u króla.
5. I jeszcze powiedziała: — Zabiorę mego syna i pójdę do innej ziemi, tam, gdzie nie rządzi faraon, a mój syn będzie mógł dorastać w spokoju.
6. Albo tak powiedziała Jochewed: — Dotąd będę szukać, aż znajdę wśród egipskiego ludu tych, co pamiętają Józefa; może przybrana matka wychowa mi syna.
7. A może tak: — Już lepiej własną ręką syna mego zabiję, przynajmniej będę wiedziała, gdzie jego mogiła. Wszak jeśli Nil go pochłonie, nawet tego wiedzieć nie będę.
8. Albo tak: — Wrzucę moje dziecko do wody i sama za nim wskoczę.
9. Na pewno raz, a może wiele razy mówili tak ze sobą, nim Mojżesz się narodził. Jeszcze tylko siedem miesięcy, sześć, pięć, cztery, trzy miesiące, miesiąc, jeszcze dzień. Ile razy tak mówili ze sobą, z nadzieją, że urodzi im się córka, a nie syn?
10. A ty, kiedy dorośniesz, o co będziesz prosić — o syna czy o córkę? Jakie im nadasz imiona?
1. Przede wszystkim Jochewed da piersi Mojżeszowi, żeby nie był głodny. Na początku Mojżesz będzie ssał z matczynej piersi jej ciepłe, słodkie, czyste mleko. Tak było zawsze, dlatego wiem. Różane są usteczka dziecka.
2. Dzieciątko zasnęło i śpi, bo takie są niemowlęta — zasypiają po trudzie narodzin. Przecież urodzić się — to ciężka praca; trzeba oddychać, ssać, patrzeć, oglądać świat, słyszeć i wsłuchiwać się w szept ziemi.
3. Widzę: Jochewed leży, a obok niej maleństwo. Jeśli zobaczysz dziecko nowo narodzone, ono z pewnością będzie leżeć obok matki. Zobaczysz to, bo tak jest teraz i tak było trzy tysiące lat temu.
4. Amram i Jochewed już wiedzą, że narodził im się syn. I oboje myślą: narodził nam się syn w Egipcie.
5. Mojżesz spokojnie śpi, choć faraon nakazał mu umrzeć. Lecz faraon daleko, a matka jest blisko.
6. Śpi i nie wie, że matka położy go na brzegu rzeki, a potem zaprowadzi na dwór faraona.
7. Nie wie, że przyjdzie dzień, gdy ucieknie od faraona i osiądzie w ziemi Madianitów, a potem wróci do Egiptu, że będzie walczyć za swój lud i że zwycięży.
8. Nie wie, że morze się przed nim rozstąpi i wyschnie, że zostanie przywódcą i będzie też prawodawcą. I nie wie o tym, że lud, który wyprowadzi z domu niewoli, będzie szemrał i skarżył się na niego przed Panem, że nawet brat jego i siostra będą mu przeciwni.
9. Śpi dziecko i nie wie, ile trudów i boleści, ile strachu i zgryzoty zazna, nim z góry Nebo zobaczy ziemię Abrahama.
10. Nie wie, że takimi słowy421 będzie się skarżyć Bogu swemu na pustyni: „Przecz422 nie znalazłem łaski w oczach Twoich, żeś włożył na mnie cały ciężar tego ludu... żeś mi rzekł: nieś go na swym łonie, jako piastun dzieciątko... nie mogę sam unieść wszystkiego ludu tego, gdyż jest za ciężki dla mnie. Proszę Cię, zabij mnie”. Tak mówi Biblia.
1. Nie powiedziano w Biblii, czy Jochewed śpiewała, by uśpić swoje maleństwo albo utulić je w płaczu.
2. I nie powiedziano, czy się modliła. Ale ja wiem, że śpiewała, i że się modliła.
3. Mówiła, jak mówi matka: — Boże mój, wybaw i ocal to dziecko, którem423 urodziła.
4. Lub cicho się modliła: — O, życie świetliste, pozwól mojemu dziecku nacieszyć się tobą.
5. Albo z bijącym sercem prosiła: — Faraonie, daleki i straszny, co zasiadasz na tronie królewskim, wysłuchaj mego błagania i nie zabijaj go.
6. Albo: — Rzeko Egiptu, czemu dziecku mojemu zagrażasz, przecież ono nic nie zawiniło.
7. A może tak: — Mój maleńki, bądź silny i odważny, byś sam się mógł uratować, jeśli nie zdołam cię ukryć przed wyrokiem srogiego króla, który ma liczne wojska.
8. Modliła się ustami i niemo, spojrzeniem i westchnieniem, i łzą.
9. Modliła się i błogosławiła uśmiechem, bo tak jest i tak było, że choćby matka była zbolała i biedna, choćby była służebną czy niewolnicą — to jaśnieje cała, uśmiechając się do swego dziecka.
10. Znajdź sam modlitwę dla Jochewed, która błaga i błogosławi, karmiąc i piastując swe dziecko, kołysząc je i utulając w płaczu.
1. Córkę nazywali Miriam, a syna Aaron, a jak wołali na Mojżesza, zanim córka królewska nazwała go tymże imieniem, wtedy, gdy ukrywali go jeszcze, tając, że to chłopiec?
2. Egipcjanin nie wie, więc mówi: — Raduj się i ciesz, hebrajska matko, żeś urodziła córkę, bo żyć będzie.
3. Sąsiad też nie wie, więc mówi: — Urodziła ci się piękna córka. Ciesz się, że to nie syn, którego według dekretu trzeba by wrzucić do Nilu. A jakie dałaś jej imię?
4. Aaron patrzy na brata i mówi to, co zawsze mówi trzyletnie dziecko patrząc na śpiące niemowlę. Co mówi?
5. Zaś Amram nie wie, że chłopiec, którego ukrywa pod swoim biednym dachem, stanie się sławny i wielki i będą go wspominać miliony ludzi przez tysiące lat.
6. A słońce wschodziło i zachodziło nad chatką i nad groźnym pałacem, i nad straszliwym Nilem.
7. Szkoda, że tak mało Biblia mówi o tym, jak Mojżesz wyrósł i stał się młodzieńcem, i prawie nie wspomina o jego ojcu i matce.
8. Dobrze, że tak niewiele Biblia mówi o tym, jak Mojżesz wyrósł i stał się młodzieńcem, dobrze, że prawie nie wspomina o jego ojcu i matce.
9. Posyłam więc swoją myśl i nakazuję jej przebiec ponad długimi latami, wiekami minionymi, przebiec tysiące lat i pomknąć do owej ziemi, której nie oglądałem.
10. Ty też poślij swą myśl do Egiptu nad Nilem. Do ubogiego domku niewolnika, do dworu faraona, niech twoja myśl się im przyjrzy, niech się przysłucha i dowie.
1. Napisane jest: „Pewien mąż z rodu Lewiego poszedł i pojął za żonę córkę z rodu Lewiego. Kobieta poczęła i porodziła syna, a widząc, że jest nadobny, ukryła go”.
2. Czytam słowa Biblii i dziwię się im: powiadają, że słowo nadobny znaczy to samo, co ładny, więc pytam: — A gdyby nie był nadobny, to znaczy ładny, czyż Jochewed wrzuciłaby go do Nilu lub wydała Egipcjanom mówiąc: — Urodziłam szpetnego chłopca, postąpcie z nim wedle rozkazu?
3. Moja prawda mi mówi, że tak nie było. Tak być nie mogło, musiało być inaczej.
4. Szukam w Biblii, czy jest w niej napisane, że Mojżesz jako dziecko był ładny, albo Mojżesz — młodzieniec był ładny, a może Mojżesz jako mężczyzna czy jako starzec był ładny?
5. Wszak córka faraona, gdy znalazła koszyk i zlitowała się nad niemowlęciem, nie powiedziała: — Jakie ładne dziecko! Powiedziała: „To jedno z dzieci Hebrajczyków”.
6. A madianickie córy też nie nazwały go ładnym, kiedy opowiadały: — Uratował nas z rąk pasterzy, wody nam naczerpał i napoił owce.
7. Szukam w Biblii — czy lud Mojżeszowi wierzył dla ładnego wyglądu; czy rzeczywiście patrząc na Mojżesza, jak jest dorodny i piękny, faraon rzekł: „Powstańcie, wyjdźcie spośród ludu mego, wy i synowie Izraela, idźcie, a służcie Panu, jakoście mówili”?
8. Nie dla ładnej twarzy Mojżesza Pan nadał ustawy, przykazania i prawa, wiatrem swym wody rozdzielił i pobił faraona, czynił cuda, nadał szabat i lud swój wybawił.
9. Pan Bóg mówił z Mojżeszem jak ze swoim bliźnim. Upodobał go sobie Pan nie dlatego, by był nadobny, lecz dlatego, że był wierny.
10. Moja prawda jest taka: dla mnie każde dziecko jest ładne; każde dziecko płacze, jest bezbronne i wydane na twoją władzę, bez możliwości ratunku. Ulituje się nad nim nie tylko córka królewska, ale nawet wilczyca w lesie.
1. Śpij, dziecino, śpij, maleńki, oddychaj i rośnij, byś był mocny i duży.
2. Nie płacz, przecież mama jest tutaj, w tej chacie, a faraon — daleko, w ogromnym pałacu.
3. Śpij, dziecino,
Uwagi (0)