Wesele - Stanisław Wyspiański (czytać książki online za darmo .TXT) 📖

Uwagi: 0

Słowa kluczowe:

Krótki opis książki:

Wystawiony po raz pierwszy na krakowskiej scenie w 1901 r. dramat Stanisława Wyspiańskiego Wesele wywołał spore poruszenie, niemal skandal. Głównym powodem był fakt wprowadzenia na scenę autentycznych, rozpoznawalnych w środowisku postaci pod ich własnymi imionami oraz odwołanie do rzeczywistego wydarzenia, mianowicie wesela poety Lucjana Rydla z chłopką Jadwigą Mikołajczykówną, które miało miejsce zaledwie rok wcześniej.

Jednakże w tekście dramatu znaleźć można więcej spraw niepokojących niż tylko pożywka do plotek towarzyskich. Wyspiański wybrał szczególne wesele, będące triumfem młodopolskiej chłopomanii i świętowaniem uroczystego zaślubienia elity społecznej z wsią w osobach państwa młodych. Potraktował to wesele jako okazję do konfrontacji różnych klas, grup społecznych, obyczajów i systemów wartości; okazuje się dzięki temu, co łączy księdza z arendarzem Żydem, a co dzieli, mimo pozorów zbratania, gospodarza weselnej chałupy, zanurzonego w inteligenckim świecie wyobrażeń, z jego chłopskimi sąsiadami. W trakcie zabawy, może wskutek spożycia znacznej ilości mocnych trunków, pojawiają się ni to duchy, ni to symboliczne uosobienia lęków i marzeń poszczególnych postaci. W efekcie uzyskany zostaje obraz przedstawiający słabość mitów narodowych, jednostronnych i niemających mocy jednoczącej; naród, który nie jest zdolny do walki o własne państwo; marazm społeczeństwa i uwiąd warstw tradycyjnie uznawanych za predestynowane do przywództwa.

Przeczytaj książkę

Podziel się książką:

Autor: Stanisław Wyspiański
Epoka: Modernizm
Rodzaj: Dramat

Czytasz książkę online - «Wesele - Stanisław Wyspiański (czytać książki online za darmo .TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Stanisław Wyspiański

Idź do strony:

(gw.) — zbierzemy się. [przypis edytorski]

453. rozmówiewa sie (gw.) — rozmówcie się; porozmawiajcie, umówcie się. [przypis edytorski]

454. ni mocie ka (gw.) — nie macie gdzie. [przypis edytorski]

455. kajś sie zbiroł, kajś sie broł (gw.) — gdzieś się zbierał, gdzieś się brał (wybierał). [przypis edytorski]

456. jo to wim (gw.) — (czy) ja to wiem. [przypis edytorski]

457. tyz (gw.) — też. [przypis edytorski]

458. więcy (gw.) — więcej. [przypis edytorski]

459. akcyza — cło na rogatkach miejskich, tu przenośnie: zajęcie uciążliwe. [przypis redakcyjny]

460. Placówka — zapewne od tytułu powieści Prusa w znaczeniu ważnego stanowiska, służby; tu w intencji ironicznej. [przypis redakcyjny]

461. Danaidy (mit. gr.) — córki Danaosa skazane na czerpanie wody sitem, zatem na pracę daremną i bez sensu. [przypis redakcyjny]

462. wist — gra w karty. [przypis redakcyjny]

463. co jo wim, jescem sie nie zgodała ś nim (gw.) — co ja wiem, jeszcze się z nim nie rozmówiłam (umówiłam, dogadałam). [przypis edytorski]

464. krasa (gw.) — krowa maści czerwono-białej lub czarno-białej. [przypis redakcyjny]

465. siemieniatka (gw.) — krowa maści siemieniatej (siemieniaty: pstry, w cętki lub brunatny, raczej używa się w odniesieniu do kur: siemieniatka to kura pstra). [przypis redakcyjny]

466. jageś jesce była (gw.) — jak jeszcze byłaś (konstrukcja z przestawną końcówką czasownika). [przypis edytorski]

467. zacnie a. zacni (gw.) — zatęskni. [przypis edytorski]

468. bez cały ty wsioski roboty (gw.) — bez całej tej wiejskiej roboty. [przypis edytorski]

469. cnieło — cniło, tęskniło. [przypis edytorski]

470. tutok (gw.) — tutaj. [przypis edytorski]

471. mos (gw.) — masz. [przypis edytorski]

472. bez to (gw.) — przez to. [przypis edytorski]

473. posłaś (gw.) — poszłaś (tu: za mąż). [przypis edytorski]

474. telo, co byś sie wyniosła (gw.) — tak jakbyś się wyniosła. [przypis edytorski]

475. chcioł (gw.) — chciał. [przypis edytorski]

476. dzisiok (gw.) — dzisiaj. [przypis edytorski]

477. wydać się — wyjść za mąż. [przypis edytorski]

478. ś nim (gw.) — z nim. [przypis edytorski]

479. ka (gw.) — gdzie. [przypis edytorski]

480. legnoł (gw.) — położył się. [przypis edytorski]

481. idze (gw.) — idźże (konstrukcja z partykułą wzmacniającą -że w wymowie gwarowej). [przypis edytorski]

482. ino (gw.) — tylko. [przypis edytorski]

483. z umęcenia (gw.) — ze zmęczenia. [przypis edytorski]

484. ino (gw.) — tylko. [przypis edytorski]

485. w taki (gw.) — w takiej. [przypis edytorski]

486. jesce (gw.) — jeszcze. [przypis edytorski]

487. wsady (gw.) — wszędzie. [przypis edytorski]

488. jakby cejco (gw.) — jakby coś ważnego. [przypis redakcyjny]

489. kaz (gw.) — gdzież. [przypis edytorski]

490. tyz (gw.) — też. [przypis edytorski]

491. Stanisławski, Jan (1860–1907) — objąwszy katedrę pejzażu w krakowskiej ASP, wprowadził metodę studiów plenerowych. Jeden to z najwybitniejszych przedstawicieli impresjonizmu w malarstwie polskim. Malował małe pejzaże liryczne, głównie o motywach ukraińskich (stamtąd pochodził) i podkrakowskich, znakomicie oddając nastrój. Zresztą słowa Pana Młodego świetnie charakteryzują jego „obrazki”. [przypis redakcyjny]

492. my sie nie rozumiewa (gw.) — my się nie rozumiemy. [przypis edytorski]

493. wycniół sie (gw.) — przecknął, obudził się. [przypis edytorski]

494. mitręga (daw., gw.) — znój, trud. [przypis edytorski]

495. wsioscy (gw.) — wiejscy; ze wsi. [przypis edytorski]

496. zbajczyć — wymyślić coś nierzeczywistego. [przypis redakcyjny]

497. byśwa byli (gw.) — byście byli. [przypis edytorski]

498. wyszczezyły [mu] się — znaczenie wyrazu być może w związku z wyr. „wyszczerzać się”, śmiać się. [przypis redakcyjny]

499. wczas (daw., gw.) — odpoczynek. [przypis edytorski]

500. żarny — rozżarzony, palący się, jarzący. [przypis redakcyjny]

501. wielga (gw.) — wielka. [przypis edytorski]

502. harny (gw.) — dumny, zuchwały. [przypis redakcyjny]

503. żarny — żarna; kamienie do ucierania ziaren na mąkę. [przypis edytorski]

504. karazyje — karazja, grube wełniane sukno, z którego szyto chłopskie sukmany, jak również odzież żołnierską. [przypis edytorski]

505. mirzać się — znaczenie wyrazu niejasne, zapewne: wykazać się, wziąć się do czegoś realnego [względnie: mierzyć się; red. WL]. [przypis redakcyjny]

506. Dnieje (...) — dialog zawiera krytykę konserwatywnych koncepcji politycznych dotyczących relacji między polskim ludem a szlachtą, poruszanych m.in. w Psalmach przyszłości i Przedświcie, gdzie Krasiński, starając się ukoić lęk przed możliwą rzezią szlachty, rewolucją chłopską i w związku z tym rozbratem wewnątrz narodu, postulował ścisły sojusz między tymi dwoma stanami („Jeden tylko, jeden cud: / Z szlachtą polską polski lud”). Wykrzyknik Czepca: „Dnieje!!!” stanowi bezpośrednie nawiązanie do tytułu Przedświtu i oznacza świt niepodległości Polski. [przypis edytorski]

507. wiszar — ziele czepiające się kamieni, skał. Wyraz ten zrobił raczej niespodzianą „karierę” w literaturze modernizmu, w poezji. Wyspiański kpił z tej maniery: „»Wiszary«? znany wyraz, powszechnie zużyty, / Artur Górski, Miciński karmią się nim co dzień (...)”. [przypis redakcyjny]

508. zarucko (gw.) — zaraz. [przypis redakcyjny]

509. kajsi (gw.) — gdzieś. [przypis edytorski]

510. wiciny — tu: wici; określenie to oznacza stosowany w dawnej Polsce sposób zwoływania pospolitego ruszenia; początkowo znakiem, że król zwołuje armię były wierzbowe gałązki (witki, wici) rozwożone od dworu do dworu, następnie zastapiły je listy ze stosowną informacją. [przypis redakcyjny]

511. kandy — kędy, gdzie. Dom Tetmajera stał na wzniesieniu przy drodze bocznej, prowadzącej ku gościńcowi z Krakowa. [przypis redakcyjny]

512. lazom (gw.) — lezą; wchodzą. [przypis edytorski]

513. wniść (gw.) — wejść. [przypis edytorski]

514. kces (gw.) — chcesz. [przypis edytorski]

515. ćwirć — ćwierć; tu: drewniane naczynie służące do mierzenia (o pojemności ok. 25 litrów). [przypis redakcyjny]

516. ponad Kraków — ze wzniesienia w Bronowicach roztaczał się widok na cały Kraków wraz z Wawelem na horyzoncie. [przypis redakcyjny]

517. hań (gw.) — tam. [przypis edytorski]

518. cózeście sie kosów jeni (gw.) — cożeście się chwycili za kosy; czemu chwyciliście za kosy. [przypis edytorski]

519. haw (gw.) — tu. [przypis edytorski]

520. wiency (gw.) — więcej. [przypis edytorski]

521. wali — tu: nadchodzi, nadciąga. [przypis edytorski]

522. biesi — biesy; diabły. [przypis edytorski]

523. jesce (gw.) — jeszcze. [przypis edytorski]

524. wi (gw.) — wie. [przypis edytorski]

525. lo (gw.) — dla. [przypis edytorski]

526. inso (gw.) — inna. [przypis edytorski]

527. zbira (gw.) — zbiera. [przypis edytorski]

528. zara (gw.) — zaraz. [przypis edytorski]

529. śkapa (gw.) — szkapa; koń. [przypis edytorski]

530. Toń — Tonie, wieś na północ od Krakowa, blisko Bronowic. [przypis redakcyjny]

531. Królowa — Matka Boska Częstochowska jako „Królowa Korony Polskiej”. [przypis redakcyjny]

532. manifest pisze — tu, zgodnie z tradycją poezji konfederacji barskiej, Matka Boska jest traktowana niby regimentarz, który pisze i rozsyła manifesty. [przypis redakcyjny]

533. słysta (gw.) — słyszcie. [przypis edytorski]

534. syscy (gw.) — wszyscy. [przypis edytorski]

535. kaz ta (gw.) — gdzież to. [przypis edytorski]

536. cyli (gw.) — czyli. [przypis edytorski]

537. ka (gw.) — gdzie; gdzieś. [przypis edytorski]

538. kajsim zabył (gw.) — gdzieś zapomniałem. [przypis edytorski]

539. ino (gw.) — tylko. [przypis edytorski]

540. chyloł (gw.) — schylał. [przypis edytorski]

541. copke (gw.) — czapkę. [przypis edytorski]

542. bez tom (gw.) — przez tę. [przypis edytorski]

543. wiecha — pęk. [przypis edytorski]

544. najdę (gw.) — znajdę. [przypis edytorski]

545. ka (gw.) — gdzie. [przypis edytorski]

546. ktosik — ktoś, domyślnie: może „zły”, bies u rozstajnych dróg (zgodnie z mitologią ludową). [przypis redakcyjny]

547. ino (gw.) — tylko. [przypis edytorski]

548. syćko (gw.) — wszystko. [przypis edytorski]

549. ze skałek — raczej z panewek, na które w broni „skałkowej” sypano proch, a kurek ze „skałką”, tj. krzesiwem, spadając powodował wybuch, wystrzał. [przypis redakcyjny]

550. wyciąg w zad (gw.) — wyciągnij w tył. [przypis edytorski]

551. pozałóż (gw.) — pozakładaj. [przypis edytorski]

552. chycą (gw.) — chwycą. [przypis edytorski]

553. wspak (gw.) — od końca, od tyłu, w odwróconej kolejności. [przypis edytorski]

554. ni majom (gw.) — nie mają. [przypis edytorski]

555. racie — kończyny, tu niby-ręce. [przypis redakcyjny]

556. copka (gw.) — czapka. [przypis edytorski]

557. Miałeś, chamie, złoty róg — słowa Wyspiańskiego do melodii ludowej, którą dołączył do tekstu; później „przyjęły się” i słowa jako piosenka rzekomo ludowa. [przypis redakcyjny]

558. stroiki — przybrania ludowego stroju krakowskiego. [przypis redakcyjny]

559. nieustawny — tu: nieustanny, nieustający. [przypis redakcyjny]

Wesprzyj Wolne Lektury!

Wolne Lektury to projekt fundacji Nowoczesna Polska – organizacji pożytku publicznego działającej na rzecz wolności korzystania z dóbr kultury.

Co roku do domeny publicznej przechodzi twórczość kolejnych autorów. Dzięki Twojemu wsparciu będziemy je mogli udostępnić wszystkim bezpłatnie.

Jak możesz pomóc?

Przekaż 1% podatku na rozwój Wolnych Lektur:
Fundacja Nowoczesna Polska
KRS 0000070056

Dołącz do Towarzystwa Przyjaciół Wolnych Lektur i pomóż nam rozwijać bibliotekę.

Przekaż darowiznę na konto: szczegóły na stronie Fundacji.

Wszystkie zasoby Wolnych Lektur możesz swobodnie wykorzystywać, publikować i rozpowszechniać pod warunkiem zachowania warunków licencji i zgodnie z Zasadami wykorzystania Wolnych Lektur.
Ten utwór jest w domenie publicznej.
Wszystkie materiały dodatkowe (przypisy, motywy literackie) są udostępnione na Licencji Wolnej Sztuki 1.3.
Fundacja Nowoczesna Polska zastrzega sobie prawa do wydania krytycznego zgodnie z art. Art.99(2) Ustawy o prawach autorskich i prawach pokrewnych. Wykorzystując zasoby z Wolnych Lektur, należy pamiętać o zapisach licencji oraz zasadach, które spisaliśmy w

Idź do strony:

Darmowe książki «Wesele - Stanisław Wyspiański (czytać książki online za darmo .TXT) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie

Uwagi (0)

Nie ma jeszcze komentarzy. Możesz być pierwszy!

Dodaj komentarz