Żołnierz samochwał - Plaut (czytac .TXT) 📖
Krótki opis książki:
Najbardziej znana i jedna z najlepszych sztuk Plauta. Swoją sławę zawdzięcza postaci żołnierza-samochwała, która stała się w literaturze europejskiej pierwowzorem licznych podobnych błazeńskich wojaków, tchórzliwych, lecz chełpiących się swoimi zmyślonymi zwycięstwami, przekonanych o własnej dzielności i powodzeniu u kobiet.
Pyrgopolinices, zakochany w sobie żołnierz-samochwał, pod nieobecność młodego ateńczyka Pleuksidesa porwał i wywiózł do swego domu w Efezie jego ukochaną imieniem Filakomazjum. Spieszący powiadomić o tym Pleuksidesa jego niewolnik, Palestrio, wpadł w ręce piratów i przypadkowo trafił do domu tego samego żołnierza. Rozpoznawszy Filakomazjum, bystry Palestrio potajemnie wysłał list do swojego poprzedniego pana, ściągnął go do Efezu i umieścił w gościnie u znajomego z sąsiedniego domu. Niestety, Sceledrus, wierny niewolnik żołnierza, przypadkowo staje się świadkiem schadzki dwójki młodych w domu sąsiada. Zmusza to Palestria do szybkiej reakcji. Sprytnym sposobem udaje mu się nie tylko przekonać Sceledrusa o niewinności Filakomazjum i zażegnać niebezpieczeństwo. Palestrio zauważa, że dzięki temu nadarza się okazja, by od żołnierza uzyskać dla Filakomazjum i dla siebie o wiele więcej. Aranżuje intrygę, w której oprócz dwojga kochanków weźmie udział także starszy sąsiad oraz najęta specjalnie w tym celu kuta na cztery nogi hetera Akroteleutium ze swą nie mniej rezolutną służącą.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Plaut
- Epoka: Starożytność
- Rodzaj: Dramat
Czytasz książkę online - «Żołnierz samochwał - Plaut (czytac .TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Plaut
wojnie żołnierz
Artotrogus80, jego pieczeniarz
Palestrio, Sceledrus, jego niewolnicy
Periplektomenus, obywatel efeski
Pleusikles, młodzieniec ateński
Filokomazjum81, jego kochanka
Lurcjo, chłopiec do posług z domu Pyrgopolinicesa
Chłopiec bez imienia z domu Pyrgopolinicesa
Akroteleutium, hetera82
Milfidippa, jej służąca
Kario83, kucharz Periplektomenusa
Giermkowie żołnierza, Niewolnicy, Niewolnice, Pachołkowie.
Rzecz dzieje się w Efezie, na ulicy przed dwoma przytykającymi do siebie domami Pyrgopolinicesa i Periplektomenusa. Dom Periplektomenusa po prawej stronie (od widza). Po bokach sceny prowadzą szersze ulice, z lewej strony ku portowi, z prawej ku rynkowi. Przed domem Periplektomenusa ołtarz Diany Efeskiej.
Podoba Ci się to, co robimy? Wesprzyj Wolne Lektury drobną wpłatą: wolnelektury.pl/towarzystwo/
AKT PIERWSZY84
Pyrgopolinices, Artotrogus.
Pyrgopolinices wychodzi z domu swego z giermkami, dźwigającymi tarczę, zbroję itd., za nimi idzie Artotrogus.
PYRGOPOLINICES
Patrzcie, by mi mój puklerz85 był jeszcze jaśniejszy,
Niżli bywa blask słońca przy jasnej pogodzie,
Żeby w razie potrzeby, gdy przyjdzie do walki,
Zaćmił wrogom ich oczy, kiedy staną w szyku!
Chciałbym bowiem pocieszyć tę moją szablicę,
By mi tu nie sklamrzyła86, ani się nie gryzła,
Że ją noszę ze sobą tak dawno bezczynną,
Gdy się ona aż pali do siekanki z wroga!
Ale gdzie ten Artotrog?
ARTOTROGUS
podbiega w ukłonach
Stoi obok męża
Dzielnego i szczęsnego — królewskiej urody,
A przy tym wojownika: Mars87 by nie śmiał pisnąć,
Co dopiero porównać swych przewag z twoimi!
PYRGOPOLINICES
A ten — — com go ocalił na
namyślając się
polach — — Wołkowych88,
Gdzie sam Bombomachides-Klutomestorides-
Archides89, wnuk Neptuna90, był wodzem najwyższym?
ARTOTROGUS
Pamiętam. Mówisz o tym, co był w złotej zbroi,
Coś to jego legiony rozprószył dmuchnięciem,
Jak wiatr liści gromadę lub słomę na strzesze!
PYRGOPOLINICES
To dalibóg nic jeszcze.
ARTOTROGUS
Nic jeszcze, dalibóg,
Wobec tego, co powiem —
odchodząc na stronę, do widzów
— a czegoś ty wcale
Nie zrobił. — Jeśli kto z was widział kiedykolwiek
Większego niż on kłamcę albo samochwała,
Niech mnie bierze: ja będę jak prosty niewolnik;
Tylko jedno — — ser w sosie91 szalenie smakuje.
PYRGOPOLINICES
Gdzieś jest?
ARTOTROGUS
podbiega
Tutaj. — Dalibóg, albo ten słoń w Indiach
Jakeś mu to kułakiem strzaskał ramię?
PYRGOPOLINICES
Ramię?
ARTOTROGUS
poprawia się
To jest, chciałem powiedzieć, biodro!
PYRGOPOLINICES
Jednak tylko
Od niechcenia trąciłem.
ARTOTROGUS
Ba, gdyby z wysiłkiem,
Przez skórę, przez wnętrzności, przez pysk by słoniowi
Było92 ramię przelazło!
PYRGOPOLINICES
No, już dosyć tego.
ARTOTROGUS
w strachu, że Pyrgopolinices zacznie sam opowiadać
Bo naprawdę, że nawet już i nie ma po co,
Byś ty mnie rozpowiadał: ja znam twe przewagi!
na stronie do widzów
Wszystkich nieszczęść przyczyną jest ten brzuch: słuchami93
Słuchać trzeba, by zębom nie przyszło ząbkować —
I zawsze przytakiwać, cokolwiek on skłamie.
PYRGOPOLINICES
Co to chciałem powiedzieć — —
ARTOTROGUS
Już wiem, co chcesz mówić:
Tak to było, pamiętam.
PYRGOPOLINICES
Co?
ARTOTROGUS
Cokolwiek było.
PYRGOPOLINICES
Masz —
ARTOTROGUS
Chcesz pewnie tabliczek? Mam je, rylec także.94
PYRGOPOLINICES
Świetnie zwracasz uwagę na to, co ja myślę.
ARTOTROGUS
Znać winienem dokładnie twe przyzwyczajenia.
I dbać, żeby przewąchać, czegokolwiek zechcesz.
PYRGOPOLINICES
A pamiętasz?
ARTOTROGUS
Pamiętam, było sto w Cylicji95
I pięćdziesiąt — a potem sto w Scytolatronii96,
Sześćdziesiąt Macedonów, a trzydziestu Sardów,
To są ludzie, coś ich to — zabił dnia jednego.
PYRGOPOLINICES
A wiele ich jest razem?
ARTOTROGUS
Co? Siedem tysięcy.
PYRGOPOLINICES
Tak, tyle być powinno. Ty nieźle rachujesz.
ARTOTROGUS
A nic nie notowałem, ja i tak pamiętam.
PYRGOPOLINICES
Świetna pamięć, dalibóg!
ARTOTROGUS
To dzięki wyżerce!
PYRGOPOLINICES
Jeśli będzie tak dalej, to stale jeść będziesz
I dopuszczę cię zawsze do mojego stołu.
ARTOTROGUS
A co w tej Kapadocji97, gdziebyś jednym cięciem —
Gdyby nie był miecz tępy — ściął był pięćset ludzi?
PYRGOPOLINICES
At — marne piechociarki — życiem98 im darował.
ARTOTROGUS
A cóż ci mówić o tym, o czym wszyscy wiedzą,
Żeś ty jeden na ziemi Pyrgopolinices
W urodzie, w męstwie, w czynach najniezwyciężeńszy?99
Toteż wszystkie się w tobie kochają kobiety —
I to nie bez słuszności, jako żeś tak piękny —
Jak i te, co mnie wczoraj za płaszcz mój łapały —
PYRGOPOLINICES
z ożywieniem
No? no? Cóż ci mówiły?
ARTOTROGUS
Ano tak pytały:
„Czy to”, mówi, „Achilles?” — „Nie, brat” — odpowiadam.
A wtedy tamta druga: „Ależ on jest piękny”
Powiada, „i szykowny, patrz, jak śliczne loki,
Ach, jakież są szczęśliwe, te, co z nim sypiają!”
PYRGOPOLINICES
Naprawdę tak mówiły?
ARTOTROGUS
Jak to, toż mnie obie
Na wszystko zaklinały, bym cię przeprowadził
Przed nimi jak w paradzie?100
PYRGOPOLINICES
wzdycha
Zbytnie to nieszczęście,
Gdy człek jest zbytnio piękny —
ARTOTROGUS
wzdycha jeszcze głębiej
Ach tak, rzeczywiście.
Natrętne są ci one: proszą, dręczą, jęczą,
Byś pozwolił się widzieć, proszą cię do siebie,
Że ty nawet nie możesz swym sprawom się oddać.
PYRGOPOLINICES
Zdaje się, że to czas już udać się na rynek,
By, com ich tutaj wczoraj wpisał do tabliczek,
Żołdakom, żołd wypłacić101. Bo mnie król Seleukos102
Ogromnie o to prosił, by mu zebrać ludzi
I zaciągnąć. Dziś tedy103 rzecz sprawię104 królowi.
ARTOTROGUS
Więc bierzmy się do tego.
PYRGOPOLINICES
Chodźcie, towarzysze.
Odchodzą wszyscy w stronę rynku.
AKT DRUGI
PALESTRIO
do widzów
Ja jestem tak łaskawy, że treść sztuki podam105,
Jeżeli wasza łaska, żeby jej wysłuchać —
Kto jednak słuchać nie chce, niech wstaje i — za drzwi,
By miał gdzie usiąść taki, który słuchać zechce!
Teraz sztuki, dla której wy tutaj siedzicie
W tym miejscu krotochwilnym106, sztuki, którą mamy
Zagrać tutaj przed wami, treść podam i tytuł:
Alazon107 się po grecku zowie ta komedia,
My na to po łacinie Samochwał mówimy.
To miasto to jest Efez108. Mój pan to ten żołnierz,
Co stąd poszedł na rynek, samochwał, bezczelny,
Świntuch109, pełen kłamstw różnych i gach110 pierwszej klasy
Wszystkie, mówi, kobiety wprost lecą na niego.
Lecz gdzie pójdzie, dla wszystkich jest czczym pośmiewiskiem,
Tak, że tutaj hetery, mizdrząc się do niego111,