Bajki nowe - Ignacy Krasicki (gdzie czytać książki za darmo txt) 📖
Krótki opis książki:
Zbiór bajek wzorowanych na tych autorstwa La Fontaine'a i Ezopa. Po raz pierwszy został wydany w 1830 roku.
Bohaterami krótkich, wierszowanych opowiastek są zarówno ludzie, jak i zwierzęta. To zbiór historyjek, które nie mają za zadanie jedynie dawać rozrywkę, mają także pouczać i pokazywać wzorce pożądanych zachowań. W bajkach piętnowane są niewłaściwe postawy — takie jak chciwość, pycha, brak rozsądku, a pochwalane m. in. skromność, uczciwość i umiar.
Ignacy Krasicki to biskup warmiński, poeta, prozaik i publicysta, jeden z najważniejszych przedstawicieli polskiego oświecenia. Autor pierwszej polskiej powieści (Mikołaja Doświadczyńskiego przypadki), a także wielu bajek, satyr i poematów heroikomicznych. Tworzył w imię zasady sformuowanej w jednej z pieśni Monachomachii: „i śmiech niekiedy może być nauką, kiedy się z przywar, nie z osób natrząsa”.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Ignacy Krasicki
- Epoka: Oświecenie
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Bajki nowe - Ignacy Krasicki (gdzie czytać książki za darmo txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Ignacy Krasicki
za zuchwałość, porównany52 z bydłem,
Został straszydłem.
Ale głupstwu wybaczam; lecz na ukaranie
Wielbłąd zostanie».
Jakoż skoro go ujźrzy z daleka czy z bliska,
Drży koń z strachu, rże53 trwożny, zżyma się54 i pryska55.
Konwersacja
Nie tylko to w Paryżu, nie tylko to w Warszawie
Śni się ludziom na jawie.
Mają też i zwierzęta posiedzenia modne,
Swobodne,
Wygodne,
Płodne56.
Zeszły się raz w pół lasa57; był dyskurs o człeku:
A jak zwyczaj w tym wieku,
Tyle o nim gadano,
Tak się z niego naśmiano,
Z takim sławy ujęciem58,
Iż ledwo był zwierzęciem.
Na koniec, gdy raz nierychło59
Posiedzenie ucichło,
Ktoś zagadł60 małpę, co by w nim dociekła61?
Rzekła:
«Chciałby on to coś znaczyć, ale mi się tak zdaje,
Iż źle małpy udaje».
Kot i kogut
Kot sprawiedliwy koguta dławił62
Za to, iż się czynami zbyt złymi osławił63.
A te czyny były takie:
Budził zwierzęta wszelakie,
A budzić się nie godzi,
Sen przerwany zdrowiu szkodzi.
Małżeńskiej wiary koty wielbiciele —
On miał żon wiele;
A co gorzej nieprzykładnie,
Szkaradnie,
Bez względu na pokrewieństwa
Wchodził w małżeństwa.
Dławiącemu,
Jak mógł, rzekł po swojemu
Dławny64:
«Sędzio sławny!
Przykładny kocie!
Wiem ja o twojej żarliwej cnocie
I kiedy się jej dziwię,
Pozwól, niech się też usprawiedliwię:
Mój ród jeśli rozpładzam,
Ludziom przeto dogadzam,
Piejąc budzę do pracy:
I majętni, i żebracy
Dlatego mnie chowają».
«Na tobie się nie znają —
Rzekł kot. — A że ja głodny,
Więc ty życia niegodny».
Kruk i lis
z Ezopa
Bywa często zwiedzionym,
Kto lubi być chwalonym.
Kruk miał w pysku ser ogromny;
Lis, niby skromny,
Przyszedł do niego i rzekł: «Miły bracie,
Nie mogę się nacieszyć, kiedy patrzę na cię!
Cóż to za oczy!
Ich blask aż mroczy!
Czyż można dostać
Takową postać?
A pióra jakie!
Szklniące65, jednakie.
A jeśli nie jestem w błędzie,
Pewnie i głos śliczny będzie.»
Więc kruk w kantaty66; skoro pysk rozdziawił,
Ser wypadł, lis go porwał i kruka zostawił.
Kuglarze
Dosyć się to często zdarza:
Bywa kuglarz nad kuglarza.
Jeden z nich, a jest niemało,
Żwawo i śmiało
Pokazywał, co może:
Zjadał łyżki i noże,
Z gałek ciasta robił grosze,
Karty przemieniał w kokosze67;
Co chciał, stawiał, i co chciał, zmykał68,
Usta kłódkami zamykał,
Kuropatwy robił z chleba;
Zgoła był takim jak trzeba:
Bawił, dziwił od tygodnia.
Wszedł drugi i powiedział: «Ja się zowię zbrodnia».
Rzekł zatem do pierwszego: «Kolego i bracie!
Na rzemiośle się nie znacie!
A wy, co mnie widzicie,
Patrzcie, cuda ujźrzycie,
Oto zwierściadło,
Co wszystko zgadło».
Zbliżył się szpetny — ujźrzał postać miłą,
Przyszedł garbaty i garbu nie było;
Każdy z pociesznym69 odszedł zadatkiem:
Kto nie miał zębów — znalazł dostatkiem,
Poczerniałe
Były białe;
Stara baba będąc młodą
Pocieszyła się urodą.
Wszyscy sprawcę uwielbiali,
Wszyscy razem zawołali:
«Oto zwierściadło,
Co wszystko zgadło».
Dał lichwiarzowi w rękę pełen kaszy garnek:
Skoro wziął, tyle groszy było, ile ziarnek:
Glina postać przybrała okutej szkatułki:
Otworzył stratny70, znalazł pozew i pigułki71,
Rzucił; porwał ją złodziej i brzęczała złotem,
Ale gdy odbił zamek z niezmiernym łoskotem,
Przestraszył go natychmiast widok niespodziany:
Złoto znikło, znalazł się stryczek i kajdany.
Stawił butelek parę szampańskich;
«Oto — rzekł –– ekstrakt72 obietnic pańskich».
Zrazu nic w nich nie było.
Coś się potem zjawiło.
A to coś jak się zaczęło burzyć,
Mieszać, przewracać, pienić i kurzyć,
Szelest zrobił się wielki,
Pękły obie butelki...
I znowu nic nie było.
Gdy to wszystkich dziwiło,
Jakieś dziwackie jął odprawiać szepty,
Jak grad na stolik leciały recepty.
Wziął jedną zdrowy, czytał i słabo mu było:
Wziął chory, nic nie znalazł i to uleczyło.
Spazmatyczna73, co tam stała,
To na swojej wyczytała:
«Chcesz nie być chora,
Strzeż się doktora!»
Zmienił modne kornety w worek wypróżniony,
Zrobił pierścień z pszenicy, a kufel z karbony74.
Zadziwili się wszyscy, on rzekł: «To jest fraszka!»
Dał młodemu trzos złota, została się flaszka.
Postrzegł w ciżbie dworaka, dał mu pęcherz z złotem,
Kazał ścisnąć, natychmiast, niespodzianym zwrotem
Odmieniwszy postawę prostą75 i obrzydłą,
Wystrzelił jak z harmaty i wydał kadzidło.
Wziął fascykuł76 od jurysty77,
Dmuchnął — został piasek czysty.
Z piasku owego zaraz bicz ukręcił,
Z bicza kałamarz, a gdy w nim coś zmęcił,
Ujźrzeli w rękach swoich za taką robotą:
Ten, co miał sprawę — piasek, co w niej gadał78 — złoto.
Sędziemu dwa pęcherze dał od zapozwanych,
Obydwa były pełne papierów pisanych.
Pękł, co był ubogiego, skoro go wymienił,
Bogacza w ważny weksel79 zaraz się przemienił.
A wszyscy zawołali z daleka i bliska:
«To mi to pęcherz, gdy kto na nim zyska!»
«Chcecie wiedzieć — rzekł dalej — jak przemysł rzecz mnoży?
Niech z was każdy w ten worek pieniądze położy».
Stosując się do rozkazu
Napełnili go do razu.
On się pokłonił, podskoczył, wykrzyknął,
Brzęknął pieniędzmi, rozśmiał się i zniknął.
Przekaż 1% podatku na Wolne Lektury.
KRS: 0000070056
Nazwa organizacji: Fundacja Nowoczesna Polska
Każda wpłacona kwota zostanie przeznaczona na rozwój Wolnych Lektur.
KRS: 0000070056
Nazwa organizacji: Fundacja Nowoczesna Polska
Każda wpłacona kwota zostanie przeznaczona na rozwój Wolnych Lektur.
Lew chory
I panowie chorują, czemuż lwy nie mogą?
Boleścią srogą
Lew zdjęty ryczał; niebożęta,
Drżały zwierzęta.
Te, co na dworze króla jegomości,
W żałości
Przymilały się panu. A że gdzie chory,
Tam i doktory:
Niedźwiedź mimo powagę wraz z lisem kolegą
Natychmiast biegą80.
W radę: niedźwiedź po prostu
Na niestrawność życzył postu;
I zdławion81 za to.
Lis, przelękły zapłatą,
Kiedy się go pytano, co brać na chorobę,
Rzekł: «Pan chory na wątrobę.
Moja rada o tej dobie82
Podjeść sobie:
Komu post miły, niech gryzie śledzia,
Pan zje niedźwiedzia».
Nadgrodzony obficie, że dogodnie życzył,
Nowym kunsztem chorego doktorem uleczył.
Lew i osieł
z Fedra83
Kiedy dmie84 głupi, śmiech z wzgardą zyska.
Wziął raz lew osła do stanowiska85
I okrył liściem,
Żeby za przyściem86
Zwierzęta go nie poznały,
A gdy ryknie, uciekały,
A on je miał brać wówczas, utajony.
Co miał czynić, nauczony,
Jak jął śpiewać po swojemu,
Taki dał połów lwu obżartemu,
Iż mu za to podziękował.
«I masz za co — rzekł osieł — bom ja sam polował».
«Żebyś nie był tak głupim, nie byłbyś zuchwały —
Rzekł zwierz wspaniały —
Zażyłem87 cię dlatego, iż jesteś straszydło,
Skryłem postać obrzydłą;
A żeś jest hardy, z tego teraz wniosłem:
Iż osieł, choć z lwem, przecież zawżdy osłem».
Lew, koza, owca i krowa
z Fedra88
Kiedy mocny z słabym w kupie,
Towarzystwo takie głupie.
Lew idący na łowy
Miał wspołeczeństwo89 kozy, owcy, krowy
I dostali90 jelenia:
Gdy przyszło do podzielenia,
Lew rzekł: «Pierwsza część dla mnie, bo się lwem nazywam,
Druga, bo lepiej niż wy dokazywam;
Trzecia, bo sam jestem wart więcej niż wy troje;
Czwarta, bo się mnie boicie, a ja się nie boję».
A że piątej nie było, towarzystwo zgodne
Powąchawszy przysmaczka wróciło się głodne.
Lew, wół, lis
Lew zjadł był woła.
Strach dookoła
Powstał niezmierny,
Bo wół był wierny,
Źle łask nie użył,
Poczciwie służył.
Jeszcze by to znośniejsza, gdyby był lew zrzędził,
Wypędził;
Ale stracić i skórę, i łaskę to wiele.
Przyjaciele,
(Bo ich miał, choć minister, nieboszczyk) płakali:
Lis raz w raz chwali
Najjaśniejszego króla jegomości
Dzieła pełne dobroci, pełne łaskawości.