Agady talmudyczne - Autor nieznany (biblioteka komiksowo TXT) 📖
Na ten wyjątkowy zbiór składają się zwięzłe, ludowe opowieści, sagi, baśnie, legendy, przypowieści, mity, aforyzmy oraz przysłowia wybrane z Talmudu — jednej z najważniejszych ksiąg judaizmu, będącej komentarzem do Tory.
To zwięzłe formy, często odznaczające się stylem biblijnym. Celem opowieści agadycznych jest nie tylko samo opowiadanie, lecz także przedstawienie w aforystycznej formie talmudycznego kodeksu postępowania. Agady, nazywane również hagadami (hebr.: opowiadanie), to część ustnej tradycji, która na stałe weszła do europejskiego folkloru. Agady talmudyczne w przekładzie Michała Friedmana to antologia, którą docenią nie tylko jidyszyści i miłośnicy kultury żydowskiej. To także interesujący materiał źródłowy dla kulturoznawców, religioznawców i literaturoznawców.
- Autor: Autor nieznany
- Epoka: nie dotyczy
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Agady talmudyczne - Autor nieznany (biblioteka komiksowo TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Autor nieznany
Rabi Jochanan powiada:
— Każdy anioł ma za zadanie raz tylko ukarać złoczyńcę za jeden popełniony przezeń grzech. Odrobiwszy swoje, anioł odchodzi i na jego miejsce przychodzi drugi anioł zagłady. Po nim trzeci i tak dalej. Trwa to aż do całkowitego rozliczenia złoczyńcy ze wszystkich jego grzechów. Tak się dzieje z człowiekiem, który zaciągnął dużo długów i każdy wierzyciel przychodzi do niego po odbiór tego, co mu pożyczył.
Tych, którzy wpadli do piekła i stracili możność opuszczenia go, prowadzą w każdą sobotę w góry pokryte śniegiem. Tam spędzają sobotni dzień, po czym przychodzi po nich anioł, który prowadzi ich z powrotem do piekła. Są wśród nich tacy, którzy po kryjomu zabierają z sobą trochę śniegu, żeby chłodzić się nim w gorącym piekle. Spostrzegłszy to, anioł podnosi krzyk: „Złoczyńcy, biada wam! Nawet w piekle nie przestajecie kraść!”.
Płoną przez dwanaście miesięcy. Zostaje po nich popiół, który wiatr zwiewa pod nogi cadyków. Po upływie dwunastu miesięcy ich dusze wracają do ciał. Wychodzą z piekła z twarzami czarnymi jak węgiel. Przyjmują wyrok Boga ze zrozumieniem. Uznają go za sprawiedliwy i powiadają:
— Sprawiedliwy jest Twój wyrok. Zasłużyliśmy na niego. Ty, Boże, jesteś sprawiedliwy, a nam wstyd.
Złoczyńcy zaś innych narodów karani są w siedmiu kręgach ognia piekielnego. W każdym kręgu przez dwanaście miesięcy. I po tym wszystkim Bóg okazuje miłosierdzie swoim stworzeniom, jak jest powiedziane w Księdze Izajasza: „Bo nie na wieki wiodą spór i nie na zawsze się gniewam”.
IINa tamtym świecie Bóg, oby był błogosławiony, będzie zasiadał w raju i siedzącym przed nim cadykom będzie objaśniał Torę. Niebiańska Jego świta będzie stała. Słońce i planety po Jego prawicy, a księżyc i gwiazdy po Jego lewicy. Bóg wprowadzi cadyków w najgłębsze tajniki nowej Tory, którą nada przez Mesjasza. I zaraz, po tym jak skończy, Zerubawel ben Szealtiel wstanie i donośnym, słyszalnym na krańcach świata głosem odmówi słowa kadiszu — „Niech będzie wywyższone i uświęcone Imię Boga” — i wszyscy powiedzą „amen”.
I nawet ci, co pozostali w piekle, powtórzą za nimi gromkim głosem „amen”. Tak gromkim głosem, że usłyszy je Bóg. Wtedy On zapyta: „Co to za gromki głos?” Na to pytanie aniołowie odpowiedzą: „To krzyczą z piekła żydowscy złoczyńcy i nieżydowscy cadycy. Oni wymawiając słowo «amen», uznają Twój wyrok za sprawiedliwy”. Wtedy obudzi się w Bogu uczucie litości nad nimi. Powie: „Jak długo będę ich karał? Już wystarczająco odpokutowali”.
I na oczach cadyków wręczy Michaelowi i Gabrielowi klucze do piekła i powie:
— Idźcie i otwórzcie bramy piekła i wypuście ich.
I zaraz obaj aniołowie otwierają kluczami osiem tysięcy bram piekła. A każdy krąg piekła ma trzysta pars* długości i trzysta pars szerokości oraz sto pars głębokości. I żaden złoczyńca, który tam wpadł, nie może stamtąd wyjść. Co więc robią obaj aniołowie? Chwytają za ręce każdego złoczyńcę z osobna i wyciągają go. Wyciągają go tak jak wyciąga się kogoś z głębokiego dołu. Potem myją złoczyńców, namaszczają olejkami i leczą z ran odniesionych w piekle. Potem ubierają ich w piękne szaty i przyprowadzają do Boga.
Kiedy dochodzą do bramy raju, pierwsi wchodzą Michael i Gabriel, żeby się naradzić z Bogiem. Ten po wysłuchaniu ich powiada:
— Wpuście ich do raju. Niech zobaczą moje wspaniałości.
I kiedy złoczyńcy wchodzą do raju, natychmiast padają twarzą ku ziemi, po czym kłaniają się Bogu, dziękując Mu, i chwaląc Go.
Rabi Akiwa zwykł mawiać:
— Wyrok skazujący na pobyt w piekle opiewa tylko na dwanaście miesięcy.
Po dwunastu miesiącach ciało zmarłego ulega rozkładowi zaś dusza jego odfruwa i już nie wraca do ciała.
Pewnego razu rabi Akiwa spotkał na drodze utrudzonego i zmizerowanego człowieka, który dźwigał na plecach ciężką wiązkę drewna. Człowiek ten nie szedł zwykłym krokiem, ale biegł truchtem niby koń. Rabi Akiwa zatrzymał go i zapytał:
— Powiedz mi, ale z ręką na sercu, czy wywodzisz się z rodu ludzkiego, czy z diabelskiego?
— Rabi — odpowiedział zapytany — byłem człowiekiem, ale dawno już temu opuściłem tamten świat. Codziennie rąbię drzewo, ładuję je na plecy i noszę do piekła. Rozpadają tam ogień i trzy razy w ciągu dnia palą mnie na tym ogniu.
— Co takiego nabroiłeś w swoim życiu?
— Nie było takiego nakazu, którego bym nie obszedł.
— Czy zostawiłeś po sobie syna?
— Jeśli ci Bóg miły — krzyknął nagle przejęty strachem zapytany — nie zatrzymuj mnie. Boję się aniołów zagłady. Oni gotowi mnie wychłostać ognistymi rózgami za to, że się spóźnię.
— Odpowiedz mi tylko na pytanie. To leży w twoim interesie.
— Zostawiłem żonę w ciąży.
I powiedziawszy to, puścił się biegiem w dalszą drogę.
Rabi Akiwa udał się wtedy do miasta, które ów człowiek wymienił. Notable miasta na wieść o tym, że przybył do nich rabi Akiwa, wyszli mu na spotkanie. On zaś pytał ich o dom, w którym mieszka spotkany przez niego człowiek.
W odpowiedzi usłyszał:
— Niechaj imię tego bezbożnika szczeźnie.
— Gdzie jest jego żona?
— Niechaj jej imię zostanie wymazane z pamięci ludzkiej.
— Czy ma syna? Jeśli tak, to kim jest?
— To prawdziwy goj. Nawet nie jest obrzezany.
— Przyprowadźcie go do mnie!
Przyprowadzili go. Rabi Akiwa kazał go obrzezać, po czym posadził go obok siebie przy stole i zaczął go uczyć.
Uczył go, aż ten przyswoił sobie błogosławieństwa odmawiane w sobotę. Następnie polecił wezwać go na bimę do odczytania sobotniego rozdziału Tory. Chłopak głośno odmówił stosowne błogosławieństwo. Wtedy ojca jego przeniesiono z piekła do raju. W nocy, kiedy rabi Akiwa spał, przyszedł do niego we śnie zmarły ojciec chłopaka i powiedział:
— Niech ci będzie policzone za zasługę to, co dla mnie zrobiłeś. Wyzwoliłeś mnie z piekła.
Ty jesteś sprawiedliwy i Twój wyrok jest sprawiedliwy Tak jak w raju rozlega się pochwalna pieśń na cześć Boga, tak też w piekle rozbrzmiewa pochwalna pieśń na Jego cześć. Jak napisane jest w Psalmach: „Idący przez wyschłą dolinę płaczu zamieniają ją w obfitujące źródło”. Oblewają się łzami, aż piekło zostaje wychłodzone.
I właśnie stamtąd rozlega pochwalna pieśń na cześć Boga, jak brzmi zakończenie zacytowanego wyżej wersetu z Psalmów: „I błogosławieństwem owiany zostaje nauczyciel”. Co oni śpiewają? „Słuszny wydałeś wyrok. Sprawiedliwie nas osądziłeś. Słusznie nas oskarżyłeś — Ty jesteś sprawiedliwy i Twój wyrok jest sprawiedliwy”.
1. Kohelet — kaznodzieja króla Salomona. [przypis tłumacza]
2. tanaita a. tannaita (z hebr. tannaim: nauczać) — określenie stosowane dla pięciu (lub sześciu) generacji uczonych i nauczycieli Tory, którzy działali od ok. 20 do ok. 200 r. n.e. [przypis edytorski]
3. tewet (z jid. tejwes) — dziesiąty miesiąc kalendarza żydowskiego; wg kalendarza gregoriańskiego: grudzień/styczeń. [przypis edytorski]
4. pełne Imię Boga Szem Hameforesz — Jehowa. [przypis tłumacza]
5. pokolenie rozproszone — pokolenie, które budowało wieżę Babel i za karę zostało rozproszone. [przypis tłumacza]
6. było to w tysiąc sześćset pięćdziesiątym szóstym roku — tyle lat minęło od stworzenia świata aż do potopu. [przypis tłumacza]
7. Szechina — dosł. „zamieszkiwanie”; Boża Obecność lub immanencja Boga; określenie używane jako synonim Boga. [przypis tłumacza]
8. Rosz ha-Szana — święto Nowego Roku, zwane też Świętem Trąbek. [przypis edytorski]
9. szofar — róg; starodawny instrument dęty z wydrążonego rogu baraniego. [przypis tłumacza]
10. starszyzna — przywódcy ludu od Jozuego ben Nuna do proroka Samuela. [przypis tłumacza]
11. Kohen — kapłan; nie ma prawa wstępu na teren cmentarza. [przypis tłumacza]
12. anioł sprawujący władzę nad Egiptem — każdy naród ma swojego przedstawiciela w niebie. [przypis edytorski]
13. krzesło na trzech nogach — lud żydowski opiera swoje trwanie na zasługach trzech praojców. [przypis tłumacza]
14. Urim wetuim — szlachetne kamienie, które Arcykapłan nosił na napierśniku. [przypis tłumacza]
15. teruma — opłata w naturze, w zbożu dla kapłana. [przypis tłumacza]
16. cherem — klątwa religijna powodująca wykluczenie ze społeczności żydowskiej. [przypis edytorski]
17. Tisza be-aw — najsmutniejszy dzień żydowskiego roku upamiętniający zburzenie Świątyni Jerozolimskiej; aw (hebr.): piąty miesiąc kalendarza żydowskiego, przypadający w lipcu i sierpniu. [przypis edytorski]
18. kiedy mnie z powrotem na tron posadziłeś — po buncie Absaloma. [przypis tłumacza]
19. sanhedryn — wyższy sąd oraz najwyższa rada religijna w Izraelu w okresie Drugiego Kościoła. [przypis edytorski]
20. błogosławieństwo szeechajanu (z hebr. szeechajanu: że dożyłem) — krótka modlitwa, odmawiana na rozpoczęcie ważniejszych świąt, w której dziękuje się Bogu, że pozwolił nam dożyć tego dnia. [przypis edytorski]
21. bet ha-midrasz a. beit hamidrasz, bet midrasz, besmedresz — dosł.: „dom nauki”; pomieszczenie przeznaczone do studiów talmudycznych dla chłopców i dorosłych mężczyzn, zaopatrzone w bibliotekę, z której każdy mógł w dowolnym czasie, wedle własnych potrzeb i zainteresowań korzystać; także miejsce modlitw (była w nim arka na Torę) oraz noclegownia. [przypis edytorski]
22. Neche — kaleka, inwalida. [przypis tłumacza]
23. szamir — szamirem zwano też robaka, który według innej wersji ciął skały na kawałki, z których Salomon zbudował Świątynię Pańską. [przypis tłumacza]
24. efod — szaty, które nosił arcykapłan. [przypis tłumacza]
25. Udaj się do Anatot i odkup pole od swego stryja Chananeela — w ten sposób Bóg zamierzał dać Żydom jeszcze jedną szansę: jeśli odbędą pokutę, to zmieni wyrok skazujący Świątynię na zagładę i ludność pozostanie w swoim kraju. [przypis tłumacza]
26. Nechama — Pociecha. [przypis tłumacza]
27. Pesach — (hebr. pominięty, oszczędzony; jid. pejsech) zw. też Chag ha-Awiw (hebr. Święto Wiosny), najważniejsze i najstarsze święto żydowskie, jedno z trzech świąt pielgrzymich, obchodzone od czasów wędrówki Żydów przez pustynię ku Ziemi Obiecanej. [przypis edytorski]
28. Szawuot — (z hebr. Tygodnie; z jid. Szwues), zw. też Świętem Tygodni, Świętem Zbiorów oraz Dniem Pierwszych Owoców. Jedno z trzech świąt pielgrzymich, obchodzone 50 dni po święcie Pesach. [przypis edytorski]
29. Sukot — (z hebr. szałas, namiot; l.mn. od hebr. suka) Święto Namiotów, zw. też Świętem Szałasów lub Kuczek. Radosne święto plonów przypadające 15. dnia miesiąca tiszri (wrzesień-październik). [przypis edytorski]
30. Rosz-haszana — (z hebr. Początek Roku; z jid. Roszeszone) święto Nowego Roku, w Polsce znane też jako Święto Trąbek. Rozpoczyna się pierwszego dnia miesiąca tiszri (wrzesień-październik). [przypis edytorski]
31. Jom Kipur — (z hebr. Dzień Pojednania, Dzień Pokuty; z jid. Jonkiper) jedyny nakazany przez Torę post, obchodzony 10. dnia tiszri (wrzesień-październik). W kalendarzu żydowskim nazywany Sobotą Sobót i Szabatem Szabatów. Dzień na rachunek sumienia, wybaczenie i odpuszczenie. [przypis edytorski]
32. szala z kawałkiem czerepu uniosła się w górę — znak, że garść piasku na ludzkim oku (grób) kładzie kres wszystkim żądzom. [przypis tłumacza]
33. dwa razy więcej Żydów niż wyszło z Egiptu — dwa razy sześćset tysięcy. [przypis tłumacza]
34. król Janaj — pochodził z rodziny Hasmoneuszy. Był też kapłanem. Żydowscy uczeni, z powodów politycznych i religijnych chcieli unieważnić jego kapłaństwo. [przypis tłumacza]
35. Kapłańską [koronę] zostaw innemu kapłanowi. [...] twoja matka została kiedyś wzięta do niewoli — syn matki wziętej do niewoli jest niezdatny do pełnienia funkcji kapłana. Tak samo rzecz się ma z synem niewolnicy. [przypis tłumacza]
36. Idźcie w pokoju potomkowie innych narodów — Szmaja i Awtalion byli prozelitami. [przypis tłumacza]
37. azar — hala świątynna [przypis tłumacza]
38. chol ha-moed — cztery powszednie dni między pierwszymi i ostatnimi dniami świąt Sukot i Pesach. [przypis tłumacza]
39. Żydzi (...) pielgrzymowali (...) na trzy święta do Jerozolimy — Żydzi zwykle pielgrzymowali trzy razy w roku na piechotę do Jerozolimy: na święta Pesach, Szawuot i Sukot. [przypis tłumacza]
40. lukus — greckie lukus znaczy „wilk”. [przypis tłumacza]
41. [składając ofiary] zmuszona była korzystać z obcych miejsc — każda warta miała swoje wyznaczone miejsce do przygotowania ofiary. [przypis tłumacza]
42. nie poszedłeś w ślady Eliezera — Eliezer był sługą Abrahama, który zastał Rebekę przy studni. Kiedy ta dała mu się napić i napoiła również jego wielbłądy, Eliezer wręczył jej prezent. [przypis tłumacza]
43. Niech ogień spali twe cedry — Bet ha-midrasz, czyli Świątynia Pańska, zbudowany był także z cedrowego drzewa rosnącego w lasach Libanu. [przypis tłumacza]
44. „Moją pomstę nad Edenem złożę w ręce mojego ludu Izraelskiego” — jest
Uwagi (0)