Słówka (zbiór) - Tadeusz Boy-Żeleński (czytanie książek TXT) 📖

Uwagi: 0

Słowa kluczowe:

Skarżyć się

Krótki opis książki:

Słówka Tadeusza Boya-Żeleńskiego to tom pełen zabawnych rymowanych wierszyków, w których kpi m.in. z ludzkich słabości, miłości, mieszczan czy romantyków.

W Słówkach znajduje się wiele stwierdzeń, które na dobre weszły do języka potocznego, takich jak „w tym największy jest ambaras, żeby dwoje chciało na raz”, czy „pełna wrzasku ziemia polska od Czikago do Tobolska”. Ten tom poezji można traktować jako karykaturalną kronikę Krakowa z początku XX wieku. Boy-Żeleński, wrażliwy na ruchy społeczne, ironicznie porusza tematy, którymi wtedy żyło miasto. Pierwsze wydanie Słówek miało miejsce w roku 1913.

Przeczytaj książkę

Podziel się książką:

Czytasz książkę online - «Słówka (zbiór) - Tadeusz Boy-Żeleński (czytanie książek TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Tadeusz Boy-Żeleński

Idź do strony:

—

Oto i wszystko:

Kto by myślał, że kiedyś zostanę

Taką artystką...

List prywatny do Kornela Makuszyńskiego

nakłaniający go do spożycia wieczerzy u Żorża27

Zatem namawiasz mnie, miły Kornelu,

Ażeby kropnąć felieton dla «Słowa»?

Czemu nie? owszem, drogi przyjacielu,

Zbyt jest zaszczytną dla mnie ta namowa,

Bym się nie skusił zasiąść z Jaśnie Państwem,

Pomiędzy jednym a drugim pijaństwem.

Temat? ach, temat...! ty, mistrzu mój łysy,

Coś włosy stracił w pielgrzyma włóczędze,

Coś nos swój wściubiał za wszystkie kulisy

I z wszech stron ziemską penetrował nędzę,

Ty wiesz, że w tym jest felietonu sztuka,

Że pióro samo, kędy chce, go szuka.

Połykać chciwie życia chleb powszedni,

Sok wszystek wyssać by z najlichszych zdarzeń,

Krwią własną w nektar go zaczynić przedni,

Wzmocnić zaprawą z własnych snów i marzeń,

I, w kunszt zmieniwszy, wydać drugą stroną,

Wołając: życia chcecie? oto ono...!

Myśli zmęczone rozpuścić samopas,

Niech senne błądzą w ulicznym rozgwarze,

Niech w każdym szynczku przystaną na popas,

Pomarzą tęsknie w każdym lupanarze,

I niech wędrówki swojej znaczą szlaki,

W atramentowe kreśląc się zygzaki...

Toć już szczęśliwie mija drugi tydzień,

Jak pilnie badam tętno tej stolicy:

Ptaszki śpiewają nam swoje dobrydzień,

Gdy nas przed Żorżem ujrzą na ulicy,

Słoneczko wita swym pierwszym promykiem,

Na który w odzew bucham szczęścia rykiem...

Drugi już tydzień pędzę w tym przybytku,

Gdzie nafta mieni się w wino szampańskie,

Literat biedny, przywykam do zbytku,

Dzieląc bratersko te igraszki pańskie;

Cud kanaeński witam duszą całą,

Myśląc pobożnie: ach, byle tak trwało!...

Ach, gdybyż w słowach móc oddać zupełnie

To, co w pijackim łbie gzi się cichutko!

Gdybyż pochwycić tej radości pełnię

Co świat obrębia tęczową obwódką,

I myśl uskrzydla tak, aż zacznie, bosa,

Pląsać «po desce» krokiem Dionizosa...

Och, gdybyż zakląć te, co w nas są wtedy,

Nieopisane uśmiechy dziecięce,

Te zadumania godne ksiąg Rigwedy,

Spojrzenia obce pożądania męce,

Co rozpinają ponad płcie odmienne

Jakiejś czystości girlandy promienne...

Gdybyż wyśpiewać móc ten dziw po dziwie!

Te zasłuchania nad wieczności tonią,

Gdy rzępolony «Walc nocy» fałszywie,

Brzmi nam zaświatów kosmiczną harmonią

I stapia z naszem się jestestwem całem

Bijąc w strop szklanny potężnym chorałem...

Ach, gdybyż oddać te świty przecudne

Walczące z jaśnią rozet elektrycznych,

Gdy światło z światłem igra dziwne, złudne,

Sączy się z wolna w strumieniach mistycznych,

Albo wałęsa się w promykach mdławych,

Śmiech płosząc nagle z twarzy zielonkawych...

A więc te piękne, jasne, lwowskie noce,

Zbyt krótkie w życiu, niech ożyją w pieśni;

Niech czar ich wdziękiem rytmów zamigoce,

W słów szumie niech się bodaj ucieleśni,

I niech na chwałę brzmi owej świątyni,

W której się takie dobre rzeczy czyni...

I chcę tam z tobą jeszcze iść, Kornelu,

Jeszcze raz z Wami snuć zabawę w szczęście.

Tam nam przystało wytrwać, przyjacielu,

Z rzeczywistością zmagać się na pięście,

Tam pójdźmy razem na gwiazd naszych połów,

Aż nas prześwietlą w dwu ziemskich aniołów!

Lwów, 6 maja 1912.

Gdy się człowiek robi starszy...

Gdy się człowiek robi starszy,

Wszystko w nim po trochu parszy-

wieje;

Ceni sobie spokój miły

I czeka, aż całkiem wyły-

sieje.

Wówczas przychodzą nań żale,

Szczęścia swego liczy zale-

głości,

I, mimo tak smutne znamię,

Straszne go chwytają namię-

tności...

Z desperacją patrzy czarną

Na swe lata młode zmarno-

wane,

W wspomnień aureolę boską

Pręży myśli swoje rozko-

chane...

Z żalem rozważa w swej nędzy

Każde nicniebyłomiędzy-

nami,

Każdy niedopity puchar,

Każdy flirt młodzieńczy z kuchar-

kami...

Wspomni, z jakąś wielką gidią

Swe gruchania, ach, jak idio-

tyczne,

I czuje w grzbiecie wzdłuż szelek

Jakieś dziwne prądy elek-

tryczne...

Jakaś gęś, z którą do rana

Szukali na mapie Ana-

tolii,

Jakiś powrót łódką z Bielan,

Jakiś wieczór pełen melan-

cholii...

Gdybyż, ach, snów wskrzesła mara,

Dziergana w rozkoszy ara-

beski,

Gdybyż bodaj raz, ach, gdyby

Sycić swą chuć, jak sam Przyby-

szewski!...

I wdecha zwiędłe zapachy

Nad swych marzeń trumną nachy-

lony,

I w letnią noc, w smutku szale,

Łzami skrapia własne kale-

sony...

Spleen

Smutek w sercu moim mieszka

I tak gryzie mnie jak weszka.

Gryzie duszę moją biedną

O co? to już wszystko jedno.

Przyczyn jest ogromnie wiele

Na duszy jak i na ciele.

Coraz rzadziej mi się zdarzy,

Bym uśmichnął się na twarzy,

Ciągle myślę aż do skutku

O moim dotkliwym smutku.

O, jak mnie to czasem nudzi

Patrzyć na cierpienia ludzi.

Czasem się nieszczęście stało,

Że dzieciątko robi biało.

Ja się na to krzywię troszki

I daję skuteczne proszki,

Po których, mówię, że ono

Będzie robiło zielono.

Jeszcze bardziej bez nadziei

Pędzę życie przy kolei.

Z tą koleją bywa różnie:

Czasem komuś członki urżnie,

To znów dadzą znać o zmierzchu,

Że ktoś flaki ma na wierzchu;

Wielka bywa rozmaitość

Rzeczy, które budzą litość.

Ja się znowu troszkę krzywię,

Jadę na lokomotywie,

To znów, naśladując giemzę28,

Skaczę sobie w lot na bremzę29,

Myślę często tylko przy tem,

Żeby już być emerytem.

Innych zmartwień też jest sporo:

Lewą nogę rok mam chorą,

Choć czyniłem to i owo,

Żeby ona była zdrową.

Ale najcięższa choroba

Jest dla mnie. . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30

Pochwała wieku dojrzałego

Marzę często o tym wieku,

Gdy Zwierzę ginie w człowieku;

Gdy już żadna z ziemskich chuci

Władzy ducha nie ukróci.

Jak to musi być przyjemnie!

Nic poza mną, wszystko we mnie:

Zmysłów swoich gęstą pianę

Zbierasz sobie jak śmietanę,

I rzucasz (czy to nie prościej?)

Na ekran Nieskończoności.

Oczyszczony duch ulata

W harmonijne kręgi świata,

Dokoła człowiek spogląda,

Nic nie pragnie, nic nie żąda,

W ciągłej ekstazie na jawie

Żyje się za bezcen prawie.

A czas! tu dopiero zyski:

Żaden ciała popęd niski

Roboczego dnia nie kurczy,

Nie zawadza w pracy twórczej;

Z pokoju, mocą tajemną,

Nie wygania cię w noc ciemną;

Gdzież tam! z niebiańskim spokojem

Siedzisz przy biureczku swojem,

Huczy, dymi samowarek,

Ty równiutko, jak zegarek,

Zawsze z jednaką ochotą

Nizasz myśli nitkę złotą,

Uprawiasz swój interesik

Pogodnie jak drugi Esik.

Od czasu ducha narodzin

Dzień podwoił liczbę godzin!

A cóż dopiero w podróży!

Żadna chwila się nie dłuży;

Ląd, czy morze, ty bez przerwy

Zawsze masz spokojne nerwy;

Nie zachodzisz nigdy w głowę,

Jak blisko miasto portowe;

Nie stajesz calutki w pąsie

Przy podejrzanym anonsie;

Bez żadnej myśli ubocznej,

Jak prosty świadek naoczny,

Badasz sobie obce kraje,

Zwyczaje i obyczaje,

Oglądasz domy, ulice,

Zwiedzasz śliczne okolice,

Bez kłopotów, bez przykrości,

Bez dwuznacznych znajomości:

Nie zrozumie ta dzicz młoda,

Co to za wściekła wygoda.

Cóż to za przesąd, zaiste,

Ba, urągowisko czyste,

Ta niby prawda utarta,

Że tylko młodość coś warta.

Przypomnij sobie, człowieku,

I czym ty byłeś w tym wieku?

Ot, pędziwiatr, dureń młody,

Ślepe narzędzie przyrody,

Wszędzie gotowe po trosze

Wściubić te swoje trzy grosze:

W szaleństwie gorszy od źwirząt,

Wprost już nie człowiek, lecz przyrząd!

I co taki wie o świecie,

O życiu, czy o kobiecie?

Czy w tym pustym łbie się mieści,

Co znaczy powab niewieści?

Ta harmonia niesłychana,

Po to od Boga jej dana,

By iść przez świat niby święta,

Uwielbiana i nietknięta,

Obca wszelkim ziemskim szałom,

Wieść ludzkość ku ideałom!

Czy taki młokos to czuje,

Czy zrozumie, uszanuje?

On, co żyje jedną chętką:

Dużo, byle jak i prędko.

Inna rzecz, gdy już w nas cudnie

Nieczystość wszelka wychłódnie.

Wówczas, ach, wówczas dopiero,

Wraz z tą najpiękniejszą erą,

— Wielu z panów mi to przyzna —

Żyć rozpoczyna mężczyzna:

Gdy z płci swojej niewolnika

Zmienia się w pana, w zwierzchnika;

Gdy wolny od grubszych robót

Duch zażywa pełni swobód.

Czy zrozumie młoda głowa,

Co to na przykład rozmowa?

Gdy dwie płcie, zgoła odmienne,

Wymieniają myśli cenne;

Słowo z słowem igra, skrzy się,

Fruwa jak piłka w tenisie,

Czasem leciutko dotyka

Misternego dwuznacznika,

To paradoksem się mieni,

To liczko wstydem spłomieni;

Któż mistrzem w takiej rozmowie?

Tylko dojrzali panowie.

A młody? głupie to, płoche,

Tylko pobrudzi pończochę,

Bąka coś, pożal się Boże,

To znów kwaśny, nie w humorze,

Jedna myśl go ściga wszędzie:

Będzie... z tego, czy nie będzie.

Nigdym pojąć nie był w stanie,

Jak to może bawić Panie.

Słowem, nie przesadzę wcale:

W podróży, czy w kryminale,

Przy pracy, czy przy zabawie,

W każdej sytuacji prawie,

Czy przy politycznej misji,

Czy w teatralnej komisji,

Wiek dojrzały ma, bez blagi,

Tak oczywiste przewagi,

Że życzę wam, bracia mili,

Byście go rychło dożyli.

Zdarzenie prawdziwe

Siedząc żałośnie nad bakiem,

Dumałem o życiu takiem:

Żeby to tak było można,

By każda chęć płocha, zdrożna

Była ode mnie odległa,

By myśl moja zawsze biegła

Ku zacności, ku dobremu

I służyła tylko jemu.

I wciąż bym się doskonalił,

Tak żeby mnie każdy chwalił.

Ale, jak to zwykle bywa,

Że krótko trwa chęć poczciwa,

Jakoś mi to potem przeszło

I co gorsza się obeszło.

Przyjaciele Wolnych Lektur otrzymują dostęp do prapremier wcześniej niż inni. Zadeklaruj stałą wpłatę i dołącz do Towarzystwa Przyjaciół Wolnych Lektur: wolnelektury.pl/towarzystwo/

W Karlsbadzie

Marzyło mi się we śnie,

Że byłem ptaszkiem małym:

Wstawałem bardzo wcześnie,

Zarówno z dzionkiem białym;

W czyściutkim, jasnym zdroju

Pluskałem dzióbek potem

I w adamowym stroju

Grzałem się w słonku złotem.

Robaczków drobnych kilka

To było me śniadanko,

A potem — szczęścia chwilka

Z samiczką, mą kochanką.

I żyłem rad ogromnie

Wśród lubych tych igraszek,

I każdy mówił o mnie:

Cóż to za miły ptaszek!

Tak mi się w nocy śniło,

Nim sen mi umknął z powiek,

I bardzo mi niemiło

Zbudzić się jako człowiek...

Jeszcze na dworze szaro

A już, jak dobra wróżka,

Dziewczę niemiecką gwarą

Za łeb mnie ciągnie z łóżka.

«Herr Doktor! schon ist sechse31»

Mówi, ściągając koce,

«Hol’ Teuf’l dich, alte Hexe32»,

Z wdzięcznością jej mamrocę.

O, biedne moje kości,

Zgiąć was się próżno silę.

O, biedna ty ludzkości,

Idź do strony:

Darmowe książki «Słówka (zbiór) - Tadeusz Boy-Żeleński (czytanie książek TXT) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie

Uwagi (0)

Nie ma jeszcze komentarzy. Możesz być pierwszy!

Dodaj komentarz