Rymy ulotne - Władysław Syrokomla (wypożyczalnia książek txt) 📖

1. wynijść (daw.) — wyjść. [przypis edytorski]

2. Temida (mit. gr.) — bogini sprawiedliwości; patronka zawodów prawniczych. [przypis edytorski]

3. obłoczyć a. obłóczyć — oblekać; naciągać, nakładać. [przypis edytorski]

4. Bajard właśc. Pierre du Terrail de Bayard (1473–1524) — ideał rycerza średniowiecznego, zaskarbił sobie przydomek „rycerza bez trwogi i skazy”, sławiony w romansach rycerskich; wódz fr., bohater kampanii włoskiej Karola VIII, Ludwika XII i Franciszka I. [przypis edytorski]

5. węzły — dziś popr. forma N.lm: węzłami. [przypis edytorski]

6. boston — odmiana wista; gra w karty. [przypis edytorski]

7. kapłany — dziś popr. forma N.lm: kapłanami. [przypis edytorski]

8. w momencie — w ciągu chwili, błyskawicznie. [przypis edytorski]

9. pomiędzy tylu — dziś popr. forma N.lm: pomiędzy tyloma. [przypis edytorski]

10. Minerwa (mit. rzym.) — bogini mądrości. [przypis edytorski]

11. karlić się — karłowacieć; degenerować się. [przypis edytorski]

12. wara — broń się, nie waż się. [przypis edytorski]

13. cześci — dziś popr. forma D.lp: czci. [przypis edytorski]

14. zabija proroki — dziś popr.: (...) proroków. [przypis edytorski]

15. oków — okowy, kajdany; przen. niewola. [przypis edytorski]

16. przeklęctwo — dziś popr. przekleństwo; przeklęctwy: dziś popr. forma N.lm z końcówką -ami. [przypis edytorski]

17. jęki swemi — dziś popr. forma N.lm: jękami. [przypis edytorski]

18. pieśnia — dziś popr.: pieśń. [przypis edytorski]

19. dawni mistrze — dziś popr. forma M.lm: (...) mistrzowie. [przypis edytorski]

20. obrada — dziś: obrady. [przypis edytorski]

21. Orfej — Orfeusz; w mit. gr. mistrz śpiewu, muzyki i poezji. [przypis edytorski]

22. odmłodnić — odmłodzić. [przypis edytorski]

23. rano (daw.) — wcześnie. [przypis edytorski]

24. darć się — dziś popr.: drzeć się. [przypis edytorski]

25. sonety — wyrafinowana forma poetycka: utwór złożony z 14 wersów ułożonych w dwie strofy czterowersowe (tetrastychy) oraz dwie strofy po trzy wersy (tercyny); pierwsza część (tetrastychy, niekiedy połączone ze sobą) zwykle wiązana jest rymem okalającym abba abba, treściowo zaś wprowadza temat utworu, druga część stanowi refleksję, podsumowanie, wniosek odnoszący się do przedstawionego wcześniej tematu. [przypis edytorski]

26. triolet — wyrafinowana forma poetycka: ośmiowersowa strofa o dwóch rymach i schemacie rymowym: ABaAabAB, w której wers pierwszy powtarza się jako czwarty i siódmy, a drugi jako ósmy. [przypis edytorski]

27. lice (daw.) — twarz. [przypis edytorski]

28. biuralista — pracownik biurowy. [przypis edytorski]

29. pargamin — dziś: pergamin. [przypis edytorski]

30. miejśkie — dziś popr.: miejskie. [przypis edytorski]

31. eremita — pustelnik. [przypis edytorski]

32. odraźliwy — odrażający. [przypis edytorski]

33. Do Bogarodzicy w Słuckiej Bramie — nad jedyną, jaka była w Nieświeżu, bramą, nazwaną Słucką, jest kaplica N.P. Maryi z ołtarzem, przypominająca Ostrą Bramę wileńską. [przypis autorski]

34. Sierotka — przydomek jednego z Radziwiłłów, Mikołaja Krzysztofa (1549–1616). [przypis edytorski]

35. gdyby — tu: jakby, jak gdyby. [przypis edytorski]

36. sprawiać — tu: przygotowywać; ustawiać. [przypis edytorski]

37. szałasz — dziś popr. szałas. [przypis edytorski]

38. głosem fletnie (daw.) — z popr. dziś formą D.lp: głosem fletni. [przypis edytorski]

39. rozhowor (z rus.) — rozmowa. [przypis edytorski]

40. jak mi serce boli — dziś popr. z D.: jak mnie (...) boli. [przypis edytorski]

41. roncewalska (...) przegrana — rozsławiona przez średniowieczną epikę rycerską (m.in. Pieśń o Rolandzie) bitwa w wąwozie Roncevaux (także: Roncevalles, Ronsewal) stoczona 15 sierpnia 778 przez tylną straż osłaniającą odwrót z Hiszpanii wojsk frankijskich pod wodzą Karola Wielkiego; w legendzie przeciwnikami Franków byli Saracenowie (tj. Arabowie, „niewierni”), w istocie był to odwet górali baskijskich za zburzenie ich stolicy Pampeluny. [przypis edytorski]

42. nie dostawa (daw.) — brakuje. [przypis edytorski]

43. zamżyć — zamajaczyć; ukazać się niewyraźnie. [przypis edytorski]

44. Już ty śpiéwasz skowroneczku, już też i ja orzę — piérwszy wiérsz wzięty jest ze znanéj staréj śpiewki Gawińskiego. [przypis autorski]

45. sercu gwoli (daw.) — zgodnie z sercem. [przypis edytorski]

46. z anioły — dziś popr.: z aniołami. [przypis edytorski]

47. sioło — wieś. [przypis edytorski]

48. pieśnię — dziś popr.: pieśń. [przypis edytorski]

49. kraśny (daw., gw.) — piękny. [przypis edytorski]

50. baczyć (daw., gw.) — tu: widzieć, dostrzegać. [przypis edytorski]

51. bieżyć — iść, dążyć. [przypis edytorski]

52. cześci — dziś forma D.lp: czci. [przypis edytorski]

53. J. I. Kr. — Józef Ignacy Kraszewski. [przypis edytorski]

54. mię — daw. forma D. i B. zaimka w pozycji nieakcentowanej w zdaniu, analogiczna np. do cię. [przypis edytorski]

55. zachrzypnąć — dziś popr.: zachrypnąć. [przypis edytorski]

56. Domine! non sum dignus (łac.) — Panie! nie jestem godzien. [przypis edytorski]

57. Gete — właśc. Johann Wolfgang Goethe (1749–1832), poeta, dramaturg i prozaik niem., autor m.in. Fausta i Cierpień młodego Wertera; gł. przedstawiciel nurtu klasyki weimarskiej, niezwykle ceniony (bez wzajemności) przez twórców romantyzmu. [przypis edytorski]

58. szczegółowie — dziś popr.: szczegółowo. [przypis edytorski]

59. po czemu (daw.) — po ile; ile kosztują. [przypis edytorski]

60. dla cześci — dla czci, dla uczczenia. [przypis edytorski]

61. śpiża — właśc. spiż; stop metali używany do odlewania dzwonów. [przypis edytorski]

62. tony — dziś popr. forma N.lm: tonami. [przypis edytorski]

63. łazarz — tu: zmarły; od imienia postaci biblijnej, a nast. świętego kościoła chrześcijańskiego, Łazarza z Betanii, brata Marii i Marty, uczennic Chrystusa, który wg Ewangelii wskrzesił Łazarza z martwych na usilne prośby sióstr. [przypis edytorski]

64. ostróżny — dziś: ostrożny. [przypis edytorski]

65. jakbyć serce na połowę darto — jakby ci rozdzierano serce na pół. [przypis edytorski]

66. pono — podobno, prawdopodobnie. [przypis edytorski]