Achilleis - Stanisław Wyspiański (biblioteka cyfrowa txt) 📖

Uwagi: 0

Słowa kluczowe:

Skarżyć się

Krótki opis książki:

Dramat powstał w roku 1903. Składa się z luźno powiązanych ze sobą scen, opartych na klasycznym homeryckim micie o wojnie trojańskiej.

Charakterystyczną cechą utworu jest podkreślanie konfliktów zarówno w obozie greckim (sztuka zaczyna się od sporu Achillesa z Agamemnonem), jak i trojańskim (między Hektorem a Parysem). Zgodnie z antyczną tradycją, dramaturg wielokrotnie ukazuje wpływ bóstw na bieg wydarzeń.

Przeczytaj książkę

Podziel się książką:

Autor: Stanisław Wyspiański
Epoka: Modernizm
Rodzaj: Dramat

Czytasz książkę online - «Achilleis - Stanisław Wyspiański (biblioteka cyfrowa txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Stanisław Wyspiański

Idź do strony:

mi przestroga

Bóg mnie wyzwał — a teraz ja wyzywam Boga.

LAOKOON

Bóg cię oślepił w sądzie i rozumie.

Poznaję boskie dary.

Ja już mym wzrokiem rozeznać nie umię

wiary od niewiary.

Już wszystko we mnie żyjące umarło

w on dzień bezczelnej kary,

gdy w dzień świątalny dzieci moje giną,

święconych wężów zmiażdżone uściskiem. —

Dziś dawne modły powtarzam — niech płyną,

jako te kamienie do lądu,

rzucone wodą — —

i wiem, że nikt ich nie słucha;

i padają, jak padają kamienie

o skałę, gdzie przystań głucha.

A jeźli modlitwę mówię

i w dźwięk ją składam proszalny —

to, że się modlę ku sobie,

sam głuchy jak cios ten skalny,

jak sam Bóg.

szepce

Pozejdon to jestem ja — jestem wieczny. —

A tam w tym kamiennym obrębie

moi żyją synowie — te węże

i przyjdą po mnie — gdy otworzę —

wskazuje wieko studni

bo mnie, jak ich — wydało morze!

Więc gdy na srebrnej trąbie

kto zadmie, róg Pozejdona!

i gdy zaszczękną oręże

u tych wrót —

pokazuje na siebie

nędzarz skona.

Wtedy trwogę człowieczą zwyciężę

i ujrzycie mnie Laokoona

w oplotach wężów, mych dzieci —

w on czas gwieździca przyleci

w żywego człowieka zmieniona

i wszystko spadnie w popioły...

A ja i syny anioły

wpełzniem na gruz, na leżące przyczoły

twego domostwa, mocarzu,

i obaczym, jako ty legniesz przy ołtarzu

usieczon,

i obaczym, jako ród twój powleczon

na powrozach, rzezane sługi,

i będziem pić te strugi

krwi ciekące

śmieje się

my gady...

TROILUS

wchodzi

w otoczeniu jego wielu chłopców, równych mu wiekiem LAOKOON

...A twój Bóg nam pozazdrości biesiady,

twój Bóg słoneczny. — —

Pozejdon jestem ja — jestem wieczny.

TROILUS

i jego orszak na znak Priama zatrzymuje się w głębi u wrót LAOKOON

niespokojny

wciąż na miejscu swem siedzi

mówi, jakby sam te sobą

Nie powinni się trwożyć zginąć,

jako ja się śmierci nie trwożę

i wiem, że wiecznie będę słynąć

i żyć — — — jak wiekopłynne morze. —

Przez zieleń fal, na modrej wód ścieli

pan — — — pan —

ku temu mnie przekształcił ból,

gdym patrzył na dzieci chłopięta,

jak w splotach, wężym uścisku

giną na cmentarzysku.

O Boże! Świątynio! —

Gdybym jednym słowem

miał wstrzymać grom, co cię spali —

gdybym miał pewność tę,

że jeden ręki mej ruch

wstrzyma ten rum, co cię powali —

to stałbym niewzruszony duch.

Klnę, klnę, klnę,

wy ludzie — — mali.

nadsłuchuje

Słyszysz szept tych ścian,

słyszysz szept i jęk tych ziem?

Słyszysz — uprząż konika

potrząsa dzwonkiem korali?

A tam — patrz — skrzydło orlika

się chwieje. — — A! Księżyc świeci —

Ból — pierś starą pali:

Moje dzieci — moje dzieci!

Ten dzień, gdyście wy ofiarowali

w tańcach, śpiewie i śmiechu,

na ołtarzu woniące śmieci

rzucając Bogu — wy bez grzechu.

Gdzieżem ja oczy miał, że w to wierzyłem!?

O marność, ojcze-człowieku!

W zaraniu dni was straciłem

w różach i kwiatach, i śpiewie.

Świątynio! Spal cię zarzewie!

zatacza się

Świątynio! Spal cię piorunie!

ORSZAK TROILUSA

zdejmuje bogaty strój z konia świętego

Kapy i strój Pozejdona zwijają

Każdy chłopak dzierży inną część ubioru LAOKOON

Bierzcie wszystko — a ja tu ostanę w trunie

z synami memi, wężami.

śmieje się

A ty wierzył-mi w to, że ja zapłaczę łzami.

Na mnie tu patrzy wieków sto, lat tysiąc,

i myślą, piersią mą, miłością mam im przysiąc

wierność na prochy.

Ja słyszę szum i szept tych drzew,

co kiedyś nad te lochy

wzrosną gajem —

jak słyszę szum tych mórz,

co skamandrowym ruczajem

podpełzły pod to cebrzysko.

Widzicie roje bóstw! — O, roje zmarłych dusz! —

pokazuje dookoła siebie

Otwarcie patrzę w śmierć, tam gwiazda wasza świeci.

O Śmierci! wszakże ty wrócisz mi moje dzieci.

O synku mój płowowłosy,

prawie twoje widzę oczęta

błękitne, jako niebiosy

O synku mój rumiany,

prawie twoje widzę usta rozchylone.

Ołtarza się chwytasz kolany,

wyginasz rozpacznie rączęta...

A! węże! — węże wplecione

w twoje ciało... Cha cha — — a wiesz ty, co zostało?

pokazuje na studnię

pochyla się ku studni

kładzie się na ziemi

nasłuchuje

Tam grają. — — — na dnie topieli

na dnie tej studni głębokiej

i wołają, nawołują ku mnie:

„Ojcze —- ojcze — my w trumnie —

chcesz ma obaczyć żywemi — —”.

ORSZAK TROILUSA

zabrawszy konika i przybory stroju i łuk i kołczan Pozejdona.

oddalił się poza wrota

i słychać jak idą przy fletach LAOKOON

nasłuchuje

Wyrzekłeś — — żyjesz z niemi...

PRIAM

odchodzi CHÓR CHŁOPCÓW

słychać z za wrót

Zielony wał, zielonych wód!

Przejdziem go w bród,

hej morze, falo, hej morze!

Pozejdon Bóg

potrząsa róg,

piorunem rwie przestworze.

Rumaku hej, koniku hej,

wstań z wód, wstań z wód, wstań z wód.

Zielony wał, pieniących fal,

hej morze!

Przejdziesz go w bród,

koniku hej,

wędzidło ci założę!

głosy giną w oddali LAOKOON

podnosi się z ziemi

zamyka wrota

stoi chwilę u wrót, jakby w zapomnieniu

postępuje ku studni

zrzuca z pokrywy drewnianej głaz ciężki

pokrywa studni na sznurach dźwiga się sama ku górze LAOKOOK

klęka

twarz jego mieni się trwogą

oblicze kryje do ziemi

leży stężały z trwogi.

Po długiej chwili

nad ocembrowaniem kamiennem studni kołyszą w ciemności dwa wielkie połyskujące łby: WĘŻE [XII] NA POKŁADZIE OKRĘTU ODYSA ODYS

wszedł na pomost okrętu TOWARZYSZE

idą za nim ODYS

usiada

Przedewszystkiem podajcie mi wór z winem; ci bowiem, którzy ugościli mnie, sobą byli zajęci i o skrzepieniu sił moich nie pomyśleli.

pije wino

Byli może wiedzeni przeczuciem, że sił moich wszystkich użyję na ich szyderstwo i umniejszenie ich potęgi, która wiele zmalała w mych oczach, którym niejedno zobaczył z bliska.

pije wino

Wracam z Troi.

TOWARZYSZE

posiadali na deskach i poręczach ODYS

Przede wszystkim podajcie mi suchary z moich skrzyń, o których wiem pewno, że nie są zaprawne jadem żadnej trucizny, i które jedząc, przypomnę sobie domostwo moje i przeszłoroczne zbiory zbóż, i żonę moją. Wracam z Troi.

je suchar

Gdy wam opowiem wszystko, co zaszło dotąd, a poczęło się z wieczora dnia dzisiejszego, zasnę, a wy zbudzicie mnie dopiero wówczas, gdy wykonacie wszystko to, co wam przeznaczyłem do działania. I opowiadanie moje zacznę od tego, co uczynić wypada wam, abyście nie sądzili, że tylko umyśliłem chwalić się przed wami i że to, co wy macie zdziałać, już nigdy was nie uczyni mnie równymi.

pije wino

Weźmiecie powrozy grube i przygotujecie je tak, aby zarzucone na szyję i ściągnięte, śmierć łatwą dały tym, których z miasta wywiodłem, a którzy nad brzegiem morza odprawują obrzęd uroczysty.

Jest ich prawie tylu, co was. Więc pójdziecie wszyscy. I powoli, po jednemu się zbliżając, jakobyście niejako muszli a krabiów szukali, pochyleni podejdziecie ku nim i zwabiać ich będziecie pojedynczo ku sobie.

Jeden zaś niech patrzy z dala i bieg cały zdarzenia obejmie bystrze — i świstawką da znak, kiedy macie zarzucić powrozy. Księżyc ten będzie świecił jeszcze równie jasno, jak tej świeci chwili — a cichość i milczenie zależy jedynie od waszego rozsądku.

Wtedy zabierzecie wszystką porzuconą przez nich odzież i stroje, i przybory i wrócicie do mnie, i staniecie nade mną śpiącym.

pije wino

Dobranoc.

układa się do snu

zasypia [XIII] W NAMIOCIE DIOMEDESA DIOMEDES

siedzi skulony TERSYSTES

wchodzi niosąc toboły

Cóż to? Czuwasz tej nocy?

DIOMEDES

milczy TERSYSTES

Krwi moja rodzona.

Jestem twój krewny — w tym cześć moja cała.

Poza tym jestem niczym. — Ciebie to nie boli,

że ja w tłum szary wszedłem, że zginąłem w tłumie.

Myślisz, że jestem niczym i że nic nie umiem?

Wielki człowieku, pozwól przespać się w namiocie

gdzie w kącie...?

DIOMEDES

milczy TERSYSTES

Lub gdy nie śpisz, na twoim posłaniu — ?

Spać muszę, bowiem mam się zbudzić na zaraniu.

kładzie się

Myśl, myśl, mój wielki bracie. Nie zdarza się codzień,

żebyś myślał. U ciebie myśl rzadki przechodzień.

Teraz czuję, gdy patrzę na twą dziwną postać,

żeś ty może mój krewny i możesz mi sprostać.

Gdyby nie to, żem śpiący, mógłbym długo prawić;

smutek twój bym rozprószył i zdołał zabawić.

Lecz jestem wyczerpany z sił w służbie narodu.

Jeźli masz jaki udziec, daj, bo łaknę z głodu.

Pozwól, sam sięgnę ręką. — Rozkoszuj się ciszą. —

W każdym namiocie wiem, gdzie połcie wiszą.

bierze połeć słoniny

Myśl, myśl. Myśl kształci ducha, rozwija, uzbraja.

Myśl, jak wino — opęta ducha i upaja.

Masz tu wino?

DIOMEDES

chrapie TERSYSTES

maca za winem

Wór pusty. — Spił się niestatecznie.

Kiedyż ku temu wzrośnie duch, by żył społecznie.

znajduje inny wór

Jest drugi wór. Wysączę i tym go przygnębię,

że w samolubstwie służył własnej gębie,

że mu przez myśl nie przejdą ci biedacy, ludzie,

co przy jego namiocie tu pracują w trudzie.

Dzięki, żeś mnie oświecił, Zewsie dobrodzieju,

żeś mi nie dał zapomnieć, ktom jest.....

ONEIROS

unoszący się w powietrzu, potrąca go nogą

Pij złodzieju!

TERSYSTES

opuszcza wór z winem

pogląda ku Diomedesowi DIOMEDES

śpi TERSYTES

Przez sen gada.

ONEIROS

unoszący się nad Diomedesem

Morderco! Patrz, krwi rzeka płynie!

przyrzuca Diomedesa płachtą TERSYTES

Wino go trochę mroczy. — Czuję się wzmocniony.

przykrywa się z głową na posłaniu

Zasnę z workiem, jak ojciec Zews obok Latony.

Kto wie, czy nie pochodzę od Zewsa? Być może.

Zews tak często do gustu zmieniał twórcze łoże.

zasypia DIOMEDES

szarpie się, spętany płachtą Oneirosa

Trupie! Oderwać rąk....!! Masz! — Upadła!

ONEIROS

Podły.

Zepchnij ją na dno rzeki!

DIOMEDES

budzi się

usiłuje się uwolnić od Oneirosa

chce go zrzucić z siebie ONEIROS

udaje jęki człowieka mordowanego DIOMEDES

jakby kogoś ciskał w przepaść z wysoka ONEIROS

ulatując w powietrzu

śmieje się

Cha, cha!

DIOMEDES

ockniony

Noc się sili.

Już nie pamiętam nic. — Jutrzejsze rano:

dla mnie słoneczny dzień. — Trupy nie wstaną.

Moc się Boża przez moje objawiła czyny;

tyleż, co mojej, boskiej w nich jest winy.

Lećcie straszydła precz. — Minęła trwoga.

Niech mnie ogląda dzień rzezańcem Boga.

[XIV] NAD SKAMANDREM ACHILLES

siedzi na urwistym brzegu

skalony I zapatrzony i zasłuchany w wodę FALE

przepływające:

1. I dla kogoż ty będziesz siły twe marnował?

2. Bogini cię zrodziła, a Bóg cię wychował.

3. Maszże być sługą cudzym, na czyjej niewoli?

4. Jesteś z tych, co jak lemiesz przejść mają po roli.

5. Za cóż tobie ci ludzie, jeźlić urągają — — ?

6. Żeś synem Bożym jest, uznać cię mają.

7. Na tobie spełni się dola człowieka.

8. Czekaj, wytrwaj twą siłą, królestwo cię czeka.

9. Królestwo ponad wszystką ziem twego narodu.

10. U szczytów sławy polężesz za młodu.

11. Nie wrócisz do ojczyzny, iżeś śmiał odpłynąć.

12. Tutaj tobie znaczono zwyciężyć i zginąć.

zastój FALE

znów płyną:

1. W sieć losów jesteś przez Bogów złowiony.

2. Strzeż się, bo przez najbliższych twych będziesz zdradzony.

3. Cokolwiek chciałbyś myśleć, ich wola wprzód bieży.

4. Czyhają, jako sępi, na swoich szermierzy.

5. Przyznają tobie sławę, lecz za cenę zgonu.

6. Sławę z śmiertelnym ciosem Bóg ześle ci z tronu.

7. W tobie jest objawiona potęga człowieka.

8. Człowiek przed losem swoim daremno ucieka.

9. Możesz czas twój ostatni na twą zemstę użyć.

10. Nikt nie ma mocy życia przykręcić lub zdłużyć.

11. Możesz przed zgonem w pożar zognić twego ducha.

12. Ciało pokrywa marna jest, skorupa krucha.

zastój FALE

znów płyną:

1. Żywot twój nie na jednym zakończy się bycie.

2. Będziesz się błąkał duchem we gwiazd zawierusze.

3. Aż trud podejmiesz nowy, nowe zaczniesz życie.

4. W odległe wbiegniesz puszcze, nad jeziorne głusze.

5. Jako orzeł polecisz na skrzydłach niesiony.

6. W górnym locie zapomnisz, gdzie rodzinne strony.

7. Wyzwoleń będziesz duchem z ciała i pamięci.

8. Zginą wszyscy, co z tobą dziś walczą przeklęci.

9. Wzbudzisz nowe narody do siły i czynu.

10. I zginiesz jako teraz, gdy sięgniesz wawrzynu.

11. Skrzydła orle na kasku twoim się rozszerzą.

12. Przemóż Śmierć! — Ducha twego siłą zgonu mierzą!

CENTAUR

nadbiegł i przystanął nad urwiskiem

Eheu, Eheu, Pelido!

Jak wartko dnie twe płyną,

jak w przepaść noce idą.

Jak młodość, hej, ulata

na krańce kędyś świata.

Jak twoje myśli lecą

po wodzie, po tej fali;

ani ku tobie wrócą

z tej morskiej wielkiej dali.

Ino je porwie morze

na wały, hej, na wody —

Pelido, hej, Pelido,

chowańcu ty mój młody!

Pomnisz, jakoś z Centaurem

Idź do strony:

Darmowe książki «Achilleis - Stanisław Wyspiański (biblioteka cyfrowa txt) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie

Uwagi (0)

Nie ma jeszcze komentarzy. Możesz być pierwszy!

Dodaj komentarz