Westalka - Eliza Orzeszkowa (co czytać txt) 📖
Jeden z trzech dramatów antycznych Elizy Orzeszkowej (1841–1910), którego akcja toczy się w Rzymie w czasach panowania Dioklecjana.
Kornelia, dziewica Westy, ratuje młodą westalkę i jej ukochanego. Na ołtarzu bogini gaśnie ogień, a Kornelia bierze całą winę na siebie, tym samym pokazując, że miłość jest warta każdego poświęcenia. W siedem lat po publikacji utworu (w roku 1891), sztuka została wystawiona w teatrze w Krakowie. Nie cieszyła się popularnością wśród widzów i nie odniosła sukcesu, lecz krytyka literacka i teatralna zgodnie stwierdziły, że dramat „Westalka” jest wartościowym i mądrym dziełem.
- Autor: Eliza Orzeszkowa
- Epoka: Pozytywizm
- Rodzaj: Dramat
Czytasz książkę online - «Westalka - Eliza Orzeszkowa (co czytać txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Eliza Orzeszkowa
A teraz kolej na mnie, stróża rzeczy publicznych i świętych praw ojczyzny. Niema przyczyny godziwej, któraby mężowi dawała prawo wstąpienia śród nocy do siedliska westalek. Czekać więc musiałem wschodu dnia, aby tu przybyć; ale przybywam ze słowem tak strasznem, że od niego zblednąć musi twarz śmiertelna. Dziś w nocy widziano dziewicę Westy w objęciach mężczyzny...
KLAUDYA, PAULINA, POMPILIANieśmiertelni bogowie! Jeszcze i to...
ADRYAJeszcze i to! Wiem teraz gdzie jest... cyt, usta! czekajmy...
KORNELIAJeszcze i to! O dziecko nieszczęsne!
A teraz... co czynić?...
PREFEKT RZYMUTo już nie jest prostem zgaśnięciem ognia świętego: to już sprawa, obchodząca nie tylko najwyższego strażnika tego ognia (zwraca się do arcykapłana)... to złamanie najważniejszego z praw ojczyzny, dla państwa zła wróżba, dla narodu nieszczęście i hańba...
KORNELIAŚcigają ich, chwytają, wloką na plac Łotrów... O, jak boli!.. więc ból cudzy tak boli?!...
PREFEKT RZYMUTę rozpustę i ohydę, to znieważenie ziemi i nieba na własne oczy widzieli: edyl Sofroniusz i obywatel Waleryusz... Czy świadczycie?
EDYL SOFRONIUSZNa Jowisza gromowładnego przysięgam, że dzisiejszej nocy widziałem w ogrodzie dziewic Westy jedną z nich tak pogrążoną w całowaniu się i szeptaniu z jakimś młokosem, że nie usłyszała krzyku, który przerażenie wydarło ze mnie.
KORNELIAObnażone ich ciała przed oczami tłumów krwawo smagają... Do samej ziemi gnę się, tak tłoczy mię ich hańba!
PREFEKT RZYMUA ty, obywatelu Waleryuszu?
WALERYUSZCóż ja? Tak jak Sofroniusz, na Jowisza gromowładnego przysięgam, żem to widział. Jeszcze łydki mi drżą od przestrachu, którym widok ten mię napełnił!
PREFEKT RZYMUW imię Imperatora i praw ojczyzny, dziewice Westy, rozkazuję wam wyznać: która to popełniła?
KORNELIAKorzystając ze zwłoki — umkną...
Na plac Łotrów iść...
PREFEKT RZYMUPo raz wtóry: która tę rzecz niesłychaną i obrzydłą popełniła?
Chłód ziemi aż w szpiku kości... oczy pełne podziemnych cieniów... nad głową stuk kielni mularskich...
PREFEKT RZYMUPo raz trzeci: która z was to popełniła?
KORNELIAJuż czas! Ogarnęło mię i porywa wieczne to samo. Idę! Idę!
Ja!...
ARCYKAPŁAN i PREFEKTTy znowu, pani?.. ty?
KORNELIAJa, Kornelia Sabina, córka rodu po wielekroć konsularnego, dziewica Westy, dzisiejszej nocy upajałam się szeptami i pocałunkami — z młokosem.
WSZYSCY oprócz AdryiZgroza!
PREFEKT RZYMUKto on?
KORNELIANie wiem.
EDYLOWIE i WALERYUSZZ nieznanym więc, z pierwszym lepszym! Sophos!
PREFEKT RZYMUOszczędź sobie jednego więcej oszustwa; powiedz: kto on?
KORNELIAO, mały Herkulesie, wojuj mieczykiem swoim, wojuj długo i bodaj skutecznie!
Ani niebiescy, ani ziemscy bogowie sprawić nie mogą, aby jakiekolwiek ucho ludzkie usłyszało imię tego, w którego objęciu Kornelia Sabina nocy dzisiejszej spoczywała.
PREFEKTCzy poznajecie ją?
SOFRONIUSZNiższą nieco i szczuplejszą wydawała mi się tamta...
KORNELIAŚwiatło gwiazd z cieniami nocy pomieszane nadaje nieraz fantastyczne kształty ludziom i rzeczom.
WALERYUSZCo do mnie, pewien jestem, że ta sama... ależ naturalnie, jako żywo... ta sama... ona!
PREFEKTWiążcie ją...
Duchu świata, niezmordowanie w piersiach ludzkich pracujący, przeczyłam ci i bluźniłam: a tyś był we mnie!... Idę za tobą, duchu srogi a słodki, idę za tobą na męki, z rozkoszą...
ADRYAWzroku od niej oderwać nie mogę... chciałabym z kolei za nią umrzeć, lecz już za późno!
Pani, połóż mi na głowie swe skrępowane ręce, choć na chwilę, połóż mi je na głowie! Wstanę z pod nich wyższa, uświęcona!
KORNELIAJeżeli kiedy zobaczysz Helię i Juniusza, powiedz im, że w bramy Hadesu wstąpię stokroć szczęśliwsza, niż żyłam na ziemi!
Na plac Łotrów nędznicę, na plac Łotrów! pod krwawą chłostę, do ziemi żywą, zbrodniarkę niecną! Nefas! Nefas!
GIGEACo się tu dzieje! Co się dzieje! Turkawka uleciała, a Kornelia za nią na plac Łotrów poszła! Ja wszystko wiem, ale nie głupiam przeciw sobie samej gębę otwierać. I tak mi się spać chce!
Winko za sestercye clarissimusa smaczne było; po niem to tak mi się spać chce!
No, i nie głupstwoż to, iść na takie męki za cudze winy? Wierutne głupstwo! Są ludzie, którzy takie rzeczy boskiemi czynami nazywają. Boginią tedy jest ta, którą teraz chłoszczą na placu Łotrów. No, i nie śmiać się tu na świecie? che, che, che! Boginię chłoszczą na placu Łotrów!
Spać mi się chce, a pod tą kolumną taki mrok i chłód!
Kiedy podobało się jej bogów małpować, ma, czego chciała, a ja będę spać! Co komu wypada! co kto może! Wielkim małpowanie bogów, małym spanie, a wszystko dobrze, bo wszystkim wesoło... che, che, che... Wszystkim wesoło!
KRS: 0000070056
Nazwa organizacji: Fundacja Nowoczesna Polska
Każda wpłacona kwota zostanie przeznaczona na rozwój Wolnych Lektur.
1. głębokie poręczowe krzesło — łac. cathedra. Guhl i Koner Das Leben der Griechen und Römer etc. Berlin, 1882, str. 568. [przypis autorski]
2. owijająca głowę zasłona — łac. suffibulum. Zawój westalki, patrz Guhl i Koner str. 722. [przypis autorski]
3. w mętnem zwierciedle zmysłów ludzkich — Zwierciadła u rzymian. Guhl i Kohner, str. 656–658. fig. 490. Metalowe ręczne i stojące, małe i wielkości człowieka dosięgające. Ze spodu złocone. Etruskie z Prenesty. [przypis autorski]
4. za połowę obrotu wodnego zegara — obrót wodnego zegara rzymian trwał minut dwadzieścia. Pliniusz młodszy Listy. [przypis autorski]
5. uczta śmiesznego Trymalchiona — Uczta Trimalchiona, w Satyrykonie, utworze Petroniusza, napisanym za panowania Nerona. [przypis autorski]
6. dziewice Westy — łac. Virgines Vestae. [przypis autorski]
7. Przebaczenie dla skazańca, któremu na spotkanie wyszły dziewice Westy! Niech wolny odejdzie — skazaniec, wiedziony na śmierć, jeżeli trafem spotkał westalkę, to według praw rzymskich, otrzymywał wolność. Guhl i Koner, str. 723. [przypis autorski]
8. Gdy z szyi mi zdejmą tę złotą kulę — do lat 17-u młodzi rzymianie nosili na szyi kulę złotą, na łańcuszku zawieszoną, jako znak wieku dziecinnego. Po skończeniu lat 17-u oblekano ich w t. zw. togę dojrzałości. O zwyczaju tym wiele wzmianek w poezyach Marcyalisa. [przypis autorski]
9. dekada — dni dziesięć. Miesiąc u rzymian dzielił się na trzy dekady. [przypis autorski]
10. sophos! — po grecku: brawo! [przypis autorski]
11. latiklawa — łac. laticlavia tunica, tunika bramowana purpurą, noszona tylko przez senatorów i patrycyuszów. [przypis autorski]
12. Cieniu Owidyuszowy, natchnij mię (...) bez Owidyuszowego nauczania — Owidyusz był twórcą dzieła p. t. Sztuka kochania (Ars amandi). [przypis autorski]
13. edylowie rzymscy — edylowie pełnili w Rzymie czynność dzisiejszéj policyi. [przypis autorski]
14. tron — łac. thronus. Guhl i Koner, str. 569. [przypis autorski]
15. Gemonie — łac. scalae gemoniae, wschody wykute w skale, z których trupy śmiercią karanych przestępców wrzucano do Tybru. Valer. Maximus, Dio Cassius. [przypis autorski]
16. jakby na widok Meduzy w posąg się przemieniła — podług mitów greckich, widok głowy Meduzy przemieniał człowieka w posąg. Owidyusz: Metamorfozy. Meduza, jedna z Gorgon, strasznych istot z wężami na głowie. [przypis autorski]
17. jest nas sześć — westalek było jednocześnie zawsze sześć. Tytus Liwiusz 1, 20. [przypis autorski]
18. do źródła Egeryi (...) zaopatrywanie świątyni w wodę jest jej świętą powinnością — świątynia Westy powinna była codziennie być skrapiana wodą, czerpaną ze źródła Egeryi, znajdującego się w lasku tegoż imienia, w pobliżu Rzymu. Guhl i Koner, str. 723. [przypis autorski]
19. plac Łotrów — łac. campus sceleratus, Guhl i Koner, str. 724; Lübker Reallexicon des classischen Alterthums, str. 517. [przypis autorski]
20. arcykapłan — łac. Pontifex Maximus. [przypis autorski]
21. Usuńcie widoki trupów, oręża, więzów i wszystkiego, co nieczyste — wzbronienie powyższych widoków stosowało się szczególnie do wielkiego ofiarnika, noszącego tytuł: Flamen dialis, w części jednak i do arcykapłana. Guhl i Koner, str. 720. [przypis autorski]
22. kolegium kapłańskie — łac. collegium pontificum. Członkowie kolegium kapłańskiego nosili tytuły: pullarii, victimarii, tibicines, calatores, etc. etc. [przypis autorski]
23. przedmiot święty — łac. res sacra. [przypis autorski]
24. świętość publiczna (...) narodu — łac. sacra popularia, albo sacra populi Romani. [przypis autorski]
Wolne Lektury to projekt fundacji Nowoczesna Polska – organizacji pożytku publicznego działającej na rzecz wolności korzystania z dóbr kultury.
Co roku do domeny publicznej przechodzi twórczość kolejnych autorów. Dzięki Twojemu wsparciu będziemy je mogli udostępnić wszystkim bezpłatnie.
Jak możesz pomóc?
Przekaż 1% podatku na rozwój Wolnych Lektur:
Fundacja Nowoczesna Polska
KRS 0000070056
Dołącz do Towarzystwa Przyjaciół Wolnych Lektur i pomóż nam rozwijać bibliotekę.
Przekaż darowiznę na konto: szczegóły na stronie Fundacji.
Ten utwór nie jest objęty majątkowym prawem autorskim i znajduje się w domenie
Uwagi (0)