Darmowe ebooki » Tragedia » Westalka - Eliza Orzeszkowa (co czytać txt) 📖

Czytasz książkę online - «Westalka - Eliza Orzeszkowa (co czytać txt) 📖».   Wszystkie książki tego autora 👉 Eliza Orzeszkowa



1 2 3 4 5 6
Idź do strony:
class="h4">HELIA

Wieczny?

JUNIUSZ

Idea miłości jest wieczną. Człowiek, który ją święci, w krótkiej chwili zamyka wieczność. Czy pójdziesz ze mną?

Odchodzą w głąb ogrodu. GŁOS WALERYUSZA ZA MUREM

Znać Fortuna umyśliła opiekować się edylami rzymskimi13, skoro, tobie, Sofroniuszu, pozwoliła wygrać rzut Wenery! Niedźwiedziemi łapami kości rzucając, wygrałeś tyle złota, ile się go w brzuchu moim pomieścić może.

GŁOS EDYLA SOFRONIUSZA ZA MUREM

Beczkę złota miałby ten, ktoby aż tyle wygrał. Ja mam zaledwie parę garści.

GŁOS WALERYUSZA

Ile?

GŁOS EDYLA SOFRONIUSZA

Nie wiem.

GŁOS WALERYUSZA

Wysyp tu na ten kamień, policzymy?

Juniusz i Helia wracają. HELIA

Ona mówiła, że wiek jest niecnym.

JUNIUSZ

Takim on jest, droga, takim on jest! lecz ty i ja rozniecimy pośród niego ognisko cnoty... Na tułactwo skazanych, łódź rybacka uniesie nas w cieniach nocy ku morzu, kędy przybycia naszego czeka gościnny okręt. Czy pójdziesz ze mną?

HELIA

Tam, gdzie nikogo swego mieć nie będziesz, pójdę z tobą!

Oddalają się. GŁOS EDYLA ZA MUREM

Na tym kamieniu tylko stanąć, za ten gzyms w górze rękoma uchwycić i już zajrzeć można do grodu dziewic Westy!

GŁOS WALERYUSZA

Nie wolno.

GŁOS EDYLA

Jak komu! Tobie, prywatnemu świerszczowi, wara, ale mnie, urzędnikowi, stróżowi porządku...

GŁOS WALERYUSZA

Przestań paplać. Liczmy: dwadzieścia pięć, dwadzieścia sześć, dwadzieścia siedm... mógłbyś mi amforkę wina zafundować, Sofroniuszu, tyle wygrawszy, mógłbyś...

GŁOS EDYLA

Znaczyłoby to lać w beczkę, z której się przelewa!.. Trzydzieści trzy, trzydzieści cztery... Chce mi się kotem na ten mur wdrapać i do ogrodu westalek zajrzeć. Śliczne tam dziewczęta, na Wenerę!...

GŁOS WALERYUSZA

Wenerze ukradzione, a darowane Weście. Zły handel... trzydzieści dziewięć, czterdzieści...

Juniusz i Helia zbliżają się. JUNIUSZ

W kraju dalekim, chyba przelatujące jaskółki przyniosą nam w piórach trochę powietrza ojczyzny... Pójdziesz tam ze mną?...

HELIA
zawieszając mu się na szyi

Będę jaskółką, wijącą dla ciebie w kraju dalekim gniazdo...

JUNIUSZ
trzymając ją w objęciu

Może grota, pełna chłodu i nocnych postrachów, może pustynia z wyiskrzonem wiecznie okiem słońca schronieniem nam będzie, nim nad Rzymem zaświta dzień szczęśliwy... Czy pójdziesz ze mną?

HELIA

Z tobą wzywać będę dnia szczęśliwszego i z tobą, jeśli nieszczęsny nadejdzie — szczęśliwa umrę...

Całują się i pocichu rozmawiają. GŁOS EDYLA ZA MUREM

Dobrze jest od czasu do czasu na święty ogień okiem rzucić, bo niewiastom ufać nie można, takim nawet... Popatrz, jak zręcznie się tam wdrapię.

GŁOS WALERYUSZA

Chciałbym edylem być, aby mieć prawo spojrzeć na ten ogród.

GŁOS EDYLA

Więc spójrz! Oprzyj się dłońmi na ramionach moich, a nogi z nad ziemi podnieś... ot tak! hop! Uf! Eneaszowi lżej było dźwigać ślepego Anchiza, niż mnie tłustego Waleryusza. Nic to! Przyjacielowi przysługę oddać trzeba! hop!

Głowy Edyla Sofroniusza i Waleryusza ukazują się nad murem. EDYL SOFRONIUSZ

Bogowie nieśmiertelni! Czy widzisz, Waleryuszu! Mów, mów prędko, co widzisz, bo ja oczom swoim niedowierzam!

WALERYUSZ
flegmatycznie

Cóż ja widzę? Cóż ja osobliwego widzę? To co na każdym kroku dniem i nocą w Rzymie widzieć można!

EDYL

Ale co? ale co?

WALERYUSZ

Niewiastę i mężczyznę, którzy się obejmują, całują, szepcą...

EDYL

Ale ta niewiasta... ta niewiasta... bogowie nieśmiertelni, to dziewica Westy... po ubraniu poznaję... bogowie nieśmiertelni, westalka w objęciu mężczyzny... Waleryuszu, otwieraj dobrze oczy! Nieszczęsny Rzymie! Co się stanie z Cezarem! Nefas! Otwieraj oczy, Waleryuszu, abyś mógł świadczyć... dobrze otwieraj oczy...

WALERYUSZ

Otwieram... otwieram... i więcej jeszcze niż ty spostrzegam... W świątyni Westy... jakościć... ciemno!...

EDYL

Na Jowisza piorunującego! Prawda! Drzwi na oścież otwarte, a nie błyska z nich nawet takie światełko, jakiem świeci kocie oko... Biada nam! biada Rzymowi! Sami bogowie, gdy to ujrzą, z tronów14 pospadają i na ziemię runą!

WALERYUSZ

A dopieroż tęgiego przewróci ziemia koziołka!

EDYL

Śpieszmy, śpieszmy dać znać... Do prefekta biegnę... ty do arcykapłana leć! lećmy!

Obaj znikają z nad muru, za którym słychać jeszcze głos Waleryusza. GŁOS WALERYUSZA

Aha, leć! jakby mi łatwo było lecieć! Że tam jednej z dziewic Westy zechciało się wstąpić w służbę Afrodyty, ja mam lecieć! Ale niema co! Straszne klęski na Rzym spaść mogą, więc i na mnie! lecę tedy... do arcykapłana lecę!

Odgłos kroków za murem oddala się; Juniusz i Helia, trzymając, się w objęciu, szybko w głąb ogrodu postępują, ale zatrzymują się raz jeszcze. JUNIUSZ

Helio, serce prawe brzydzi się oszustwem. W dalekim kraju pochwyceni, możemy, jak ja dziś, oboje iść tam, skąd ciała nasze tłuszcza z dziką wrzawą na haniebne Gemonie15 ciągnąć będzie...

HELIA

Wtedy imiona nasze razem wstąpią w błyszczącą nad światem krwawą zorzę. Idę, Juniuszu.

Wychodzą śpiesznie. GIGEA
z dzbankiem w ręku

Gdzież gołębie uleciały?

śmieje się

Che, che, che! przecież, przecież choć raz się domyślili, że miłość jest czemś innem, niż gadanie! pewno tam są... w tej gęstwinie mirtów i bukszpanów... Che, che, che, che! Kupido niech wam sprzyja! Niech sprzyja wam Kupido, gołąbki moje, a mnie ten miły dzbaneczek!

pije

Dziękuję ci, clarissime, za sestercye, ergo za to wyborne winko!

pije znowu, poczem z uśmiechem głową trzęsie

Co komu wypada! Co kto może! Młodym kochanie, starym winko, a wszystko dobrze, bo wszystkim wesoło! che, che, che... Wszystkim wesoło!

Pije. III
Światło dnia wschodzącego napełnia przez dwoje drzwi rozwartych świątynię Westy. Adrya, Klaudya, Paulina, Pompilia wchodzą szybko i z ruchami przerażenia otaczają ołtarz, na którym widać garść popiołu. KLAUDYA

Cóż? czy nie prawdę mówiłam? Nie chciałyście mi wierzyć, jednak teraz same widzicie, że mówiłam prawdę. Biada nam! Siny świt mieszał się jeszcze z cieniami nocy, gdy przez jaskółki szczebiocące obudzona, śpiesznie udałam się do świątyni, aby z kolei pełnić służbę Westy. Przychodzę, patrzę... czemuż, bogowie, nie zgasiliście przedtem światła oczu moich? Świątynia pusta, u ołtarza nikogo, na ołtarzu ani iskry świętego ognia, ani iskry! Biada nam! Szałem strachu porwana, od drzwi do drzwi biegałam, budząc was wieścią, której podobnych oby nigdy usta śmiertelne nie wymawiały! Widzicie teraz, że mówiłam prawdę! Biada nam! Nefas!

ADRYA, PAULINA, POMPILIA
razem

Biada nam i Rzymowi! Nefas! Nefas! zła wróżba! nieszczęście publiczne!

PAULINA i POMPILIA

Gdzie Kornelia?

ADRYA
cicho do siebie

Gdzie Helia?

KLAUDYA

Kornelię obudziłam także, wnet nadejdzie; nie nadeszła dotąd, bo wieść moja była dla was grzmotem, który ogłusza, a dla niej gromem, który zabija...

ADRYA

Zabija!

POMPILIA i PAULINA

Cóż to było? jakże to było? Mów prędko!

KLAUDYA

Usłyszawszy co mówiłam, zwykle tak obojętna, porwała się z pościeli jak przez węża ukąszona, ręce nad głową podniosła, wzrok obłąkany we mnie wlepiła i już, już, z krzykiem wyrzec coś miała, gdy nagle rozwaga z pomocą nadbiegająca zamknęła pobladłe jej usta i tylko piersi wydać pozwoliła kilka głośnych i niespokojnych westchnień. Odchodząc, raz jeszcze wzrokiem rzuciłam na nią. Stała tak, jakby na widok Meduzy 16 w posąg się przemieniła; o tem zaś, że jeszcze żyje, świadczyła tylko spływająca po czole struga potu. Tak wyglądać muszą na śmierć idący!

PAULINA i POMPILIA

To dziwne! to dziwne!

PAULINA

Takiej trwogi winowajcy tylko doświadczać mogą. I myśmy zmartwione srodze, lecz pot strachu skroń nam nie oblewa; to wina nie nasza...

POMPILIA

A Kornelia wygląda tak, jak winowajczyni... Niewiadomo jednak, która z nich dwóch...

ADRYA
do siebie

Dziwcie się, sroki! Ja jedna wiem, czyje imię wypierała z niej trwoga, a powstrzymała rozwaga. Czy ona zdoła przed straszną karą osłonić Helię?

PAULINA

To prawda, to prawda: która z nich dwóch ? Bo jest nas sześć17. My cztery białe, jak łabędzie. Któraż dzisiejszej nocy nad świętym ogniem czuwała: Kornelia, czy Helia?

POMPILIA

To prawda, która? Bo niekiedy jedna drugą wyręcza, a starsza częściej czyni to dla młodszej, sama bezsennością trapiona i rozmiłowana w cichych mrokach nocy!

KLAUDYA

Helii nigdzie niema.

ADRYA
śpiesznie

Pewno ze służebnemi udała się po wodę do źródła Egeryi. Wiecie przecież, że zaopatrywanie świątyni w wodę jest jej świętą powinnością18.

PAULINA

Ty, Adryo, o wszystkiem najlepiej wiedzieć musisz, bo żadna z nas obu im bliższą od ciebie nie jest.

KLAUDYA i POMPILIA
razem

To prawda! Mów, Adryo! która z tych dwóch nieszczęściu winna? która?

ADRYA

Nie wiem.

KLAUDYA

Jednak z którąkolwiek stanie się dziś rzecz straszna.

PAULINA
z przerażeniem

Winowajczynię wielki kapłan oćwiczy rózgami.

KLAUDYA
ze złośliwą radością

Bogowie! Kornelia, ta wyniosła, ta pyszna, ta nieskazitelna, oćwiczona rózgami! Wyobraźcie to sobie! wyobraźcie to sobie tylko!

PAULINA

To jeszcze nie wiele. Gdyby którą z dziewic Westy w objęciach mężczyzny zobaczono, Rzym miałby widowisko z niewiasty żywcem zakopanej do ziemi...

KLAUDYA

Na placu Łotrów,19 w dodatku.

POMPILIA

A tak, na placu Łotrów. I to coś znaczy także...

PAULINA i KLAUDYA

I to coś znaczy! Straszna rzecz, straszna, na plac Łotrów być wiedzioną!...

Wszystkie, czynią ruchy zgrozy. Kornelia wchodzi i w spokojnej, wyniosłej postawie staje przed towarzyszkami, które spoglądają na nią wpółciekawie, wpółtrwożnie. KORNELIA
ozięble

Czegóż takie pobladłe i drżące przed garścią zimnego popiołu stoicie? Dlaczego z pod spuszczających się powiek rzucacie na mnie spojrzenia, w których ciekawość miesza się z trwogą? Przecież wyście niewinne. Winowajczyni poniesie karę, która przebłaga Westę i Rzymowi nie stanie się nic złego — ani wam!

KLAUDYA

Straszną karę poniesie.

KORNELIA

Wam do niej nic. Ból cudzy nie boli.

KLAUDYA
złośliwie

Hańba tej kary nad ból sroższa.

KORNELIA

I to jeszcze zasmucać was nie powinno, bo z hańby jednego śmiertelnika dla drugiego nieraz płynie chluba. Jeżeli Papiusz ma twarz ciemną, błogo jest Pomponiuszowi, bo wygląda bielszym.

do siebie

Na dnie rzeczy i w jej tajemnych głębiach hańba może być chlubą.

cicho do Adryi

Gdzie Helia?

ADRYA
cicho

Nie wiem.

KORNELIA

Może to dziecko ukryło się z przestrachu... Ostrożność nakazuje nie wspominać jej imienia...

ADRYA
wpatrując się w Kornelię, do siebie

Co ona zamierza? Oziębłością postawy i mowy mogłaby Tybr zamrozić, a czarne brwi jej kreślą głoski żelaznego postanowienia.

PAULINA, POMPILIA, KLAUDYA
ukazując na drzwi rozwarte

Liktorowie! liktorowie biegną! Jowiszu gromowładny! więc świat już o tem wie! Rzym już wie! Co to będzie? co będzie?

Wchodzą dwaj biało ubrani liktorowie, z mieczami owiniętemi w rózgi. LIKTOR 1-szy

Arcykapłan20 przybywa. Usuńcie widoki trupów, oręża, więzów i wszystkiego, co nieczyste21.

LIKTOR 2-gi

W imię prawa, prefekt Rzymu wstępuje w progi dziewic Westy.

KORNELIA
do siebie ze zdziwieniem

Prefekt Rzymu! Czegoż ten tu?

KLAUDYA, PAULINA, POMPILIA
z przestrachem

Prefekt Rzymu! Okropność! Sprawa zgaśnięcia świętego ognia do arcykapłana tylko należy... tylko do niego...

ADRYA
drżąc

Tak, to sprawa rodzinna... pomiędzy nim a nami! Czegóż ten drugi? Przeczuwam rzecz tysiąckroć straszniejszą... O, Helio!

KORNELIA
do Adryi

Gdzie Helia? gdzie Helia?

ADRYA

Nie wiem. I twoje ręce drżą nareszcie!... Pani, czy zdołasz ją osłonić?

KORNELIA

Czuję w sobie ruchy czegoś zapomnianego, wzgardzonego!... Lękam się o nią! bogowie, ja się o nią lękam!

Wchodzą: arcykapłan z kilku członkami kolegium kapłańskiego22, prefekt Rzymu z kilku edylami, edyl Sofroniusz i obywatel Waleryusz. WSZYSCY
ze zgrozą ku ołtarzowi ręce wyciągając

Nefas! Nefas! zła wróżba! Nieszczęście publiczne! Biada Rzymowi!

ARCYKAPŁAN
w zarzuconej na głowę todze

Pięć was, dziewice Westy, stoi tu w trwodze i żalu. Gdzie jest szósta?

Żywe poruszenie pomiędzy westalkami. KORNELIA
do siebie

Poczyna się chwila przerażająca!

ADRYA
do Kornelii cicho

Może u źródła Egeryi...

KORNELIA
do arcykapłana

Tamtej powinnością jest zaopatrywać świątynię w wodę świętą. Po nią ze służebnemi udała się do źródła Egeryi.

ARCYKAPŁAN

Jak z domów rzymskich każdy posiada atrium, w którem płonie ognisko rodzinne, tak cały Rzym posiada jedną wspólną świątynię Westy, z rodzinnem ogniskiem narodu. Ognisko to jest przedmiotem świętym23, świętością publiczną, rodzinnym węzłem narodu24. Biada tej, która świętość tę sponiewierała i stargała ten węzeł! Dziewice Westy, która z was to popełniła?

Chwila milczenia. KORNELIA
postępuje parę kroków naprzód i przed arcykapłanem staje

Ja!

ADRYA
do siebie

Litościwi bogowie! to nieprawda!

Poruszenie między westalkami. ARCYKAPŁAN
ze zdziwieniem

Ty, Kornelio?

do siebie

Toż w kłopot wpadłem! Ona, ta wielka pani, córka rodu powielekroć konsularnego... Oj, oj, wolałbym rzecz tę inaczej obrócić!

do Kornelii

Słuchowi swemu, nie tobie, pani, wierzyć nie chcę. Ty, pani? może cię pamięć myli?

KORNELIA
oschle

Ja, Kornelia Sabina, z kolei swojej czuwałam nad ogniem świętym, — gdy zgasł!

ARCYKAPŁAN
z ciągłem zakłopotaniem

Zapewne ciężką niemocą dotknęli cię bogowie?

KORNELIA
jak wyżej

Nie, noc pogodną spędziłam w ogrodzie.

EDYL SOFRONIUSZ

A! ona to więc tam była!

WALERYUSZ

Byłem pewny, że to ona...

ARCYKAPŁAN
do połowy twarz w todze ukrywając

Córka rodu powielekroć konsularnego... Co ja teraz pocznę?

1 2 3 4 5 6
Idź do strony:

Darmowe książki «Westalka - Eliza Orzeszkowa (co czytać txt) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie

Uwagi (0)

Nie ma jeszcze komentarzy. Możesz być pierwszy!
Dodaj komentarz