Sprzysiężenie Fieska w Genui - Fryderyk Schiller (biblioteki internetowe darmowe txt) 📖
Schedę po rządzącym Genuą księciu Andrzeju ma objąć Gianettino Doria, zapowiadający się na okrutnego tyrana.
Krzywdy doznaje choćby piękna dziewica, która pewnej nocy zostaje pohańbiona przez aroganckiego przyszłgo władcę. Niejaki Fiesko przygotowuje więc spisek przeciwko Dorii — chce go jednak obalić i samemu rządzić w sposób nie mniej tyrański niż Doria. Jego inicjatywa rozpoczyna więc szereg intryg dworskich i osobistych, lecz współspiskowcy zaczynają podejrzewać, jaki motyw do całego przedsięwzięcia ma Fiesko…
Sprzysiężenie Fieska w Genui to ballada autorstwa, która powstała w 1784 roku. Fryderyk Schiller to niemiecki poeta, filozof, dramaturg drugiej połowy XVIII wieku. Był przedstawicielem tzw. okresu Sturm und Drang, czyli Burzy i naporu. Zasłynął przede wszystkim jako autor Zbójców, Dziewicy Orleańskiej i Ody do radości. Jego twórczośc była inspiracją m.in. dla Adama Mickiewicza.
- Autor: Fryderyk Schiller
- Epoka: Romantyzm
- Rodzaj: Dramat
Czytasz książkę online - «Sprzysiężenie Fieska w Genui - Fryderyk Schiller (biblioteki internetowe darmowe txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Fryderyk Schiller
Chodź, Lomellin. Północ niezadługo, zbliża się godzina. Dzięki, Lawania, za ugoszczenie wasze. Jestem zadowolony.
FIESKOTo wszystko, książę, czego pragnąć mogę.
GIANETTINOA więc dobranoc. Jutro zabawa u Doriów, i Fiesko jest zaproszony. Chodź, prokuratorze.
FIESKOHej! Światła, muzyki!
GIANETTINOZ drogi przed imieniem księcia!
JEDNA Z TRZECH MASEKW piekle — ale nie tu w Genui!
GOŚCIEKsiążę wychodzi. — Dobranoc, Lawania!
Postrzegam tu gości, co uciech biesiady mojej nie dzielą.
MASKIAni jeden.
FIESKOMiałżeby, mimo dobrej mej chęci, choć jeden Genueńczyk wychodzić stąd niezadowolony! Służba, hej żwawo! niech bal na nowo rozpoczną i wielkie napełnią kielichy. Nie chciałbym, żeby ktoś nudów u mnie doświadczał. Każecie, bym wasze oczy sztucznymi ubawił ogniami? Nie podoba wam się czasem słuchać śmiechów mojego arlekina12? Może przy moich pokojówkach znajdziecie rozrywkę? Albo siądziemy do faraona13, żeby czas grą zabić?
JEDNA MASKAMyśmy go zwykli płacić czynami.
FIESKOMęska odpowiedź — i to jest Werrina!
WERRINAFiesko prędzej przyjaciół twoich pod ich maskami znajduje niż oni Fieska pod jego.
FIESKOTego nie rozumiem. Ale co znaczy krepa14 na twoim ramieniu? Miałżeby Werrina kogo ze twoich pochować — a Fiesko o tym nie wiedzieć?
WERRINAWiadomość pogrzebowa nie przyda się dla Fieska biesiad wesołych.
FIESKOAle jeżeli przyjaciel go woła? Cisnąc jego rękę z uczuciem. Przyjacielu duszy mojej! Kto umarł nam obu?
WERRINAPrawda — nam obu, nam obu! Ale nie wszyscy synowie noszą żałobę po matce.
FIESKOMatka twoja od dawna w proch się obróciła.
WERRINAPamiętam, że Fiesko bratem mnie nazywał dlatego, żem był synem jego ojczyzny.
FIESKOAch! Czy to o tym? Na ten żart więc cała wymierzona mowa? Żałoba po Genui! A w samej rzeczy, Genua już dogorywa. Pomysł nowy i jedyny. Nasz krewniak zaczyna dowcipną być głową.
KALKANIOOn ci to, Fiesko, bez żartu powiedział.
FIESKOZapewne, zapewne! Właśnie tak było. Sucho i płaczliwie. Żart wszystko traci, gdy żartowniś sam się śmieje — a tu właśnie pogrzebowa twarz była. Czyżem ja myślał, że ponury Werrina na stare swoje lata wesołym szpakiem zostanie?
SAKKOChodź, Werrina! Nigdy on naszym nie będzie.
FIESKOTylko wesoło odchodźmy, kolego! Bądźmy przynajmniej jak ci chytrzy dziedzice, co szlochając idą za karawanem, a pod chustką głośno się śmieją. Czy dlatego zła macocha ma się nam dostać? Choćby i tak było, macocha niech zrzędzi, a my hulajmy.
WERRINABoże na niebie! I nic nie róbmy? — Gdzież ty, Fiesko, zaszedłeś? Kędy15 ja znajdę owego tyranów nieprzyjaciela! Pamiętam czas, gdzie ty łamania kości na sam widok korony dostać by mogłeś. — Upadły synu rzeczypospolitej! Kiedy czas duchy nawet zużywa, na ciebie spadnie wina, że ja szeląga nie dam za swoją nieśmiertelność.
FIESKOZ ciebie gdera wiekuisty. Niech sobie Genuę schowają do kieszeni i tunezyjskiemu sprzedają korsarzowi — co to nas obchodzi? My cypryjskie pić będziemy wino i piękne dziewczęta całować.
WERRINACzy to jest twoja prawdziwa, bez żartu odpowiedź?
FIESKOCzemu nie, przyjacielu? Czy to taka rozkosz wielka być jedną nogą tego leniwego wielonożnego zwierzęcia, które rzecząpospolitą zowiemy? Dziękujmy raczej, jeżeli kto skrzydeł zechce mu użyczyć i od posług nogi uwolnić. Gianettino Doria będzie książęciem — sprawy krajowe nas więcej troszczyć nie będą.
WERRINAFiesko! I to jest twoja prawdziwa, bez żartu odpowiedź?
FIESKOAndrzej ogłasza swojego synowca synem i dziedzicem dóbr swoich, kto będzie szaleńcem i o dziedzictwo jego władzy się spierać?
WERRINAChodźcie więc, Genueńczycy!
Werrina! — Werrina! — Ten republikanin twardy jest jak stal. —
SCENA ÓSMACzy masz jedną wolną chwilę, Lawania?
FIESKODla ciebie godzinę.
MASKABądź więc łaskaw wyjść ze mną na miasto.
FIESKOMamy pięćdziesiąt minut na dwunastą.
MASKACzy zechcesz, hrabio?
FIESKOKażę zaprząc do powozu.
MASKATo zbyteczne. Wyślę konia naprzód. Więcej nie potrzeba, bo mam nadzieję, że tylko jeden z nas wróci.
FIESKOI...?
MASKAZa pewną łzę krwawego od ciebie żądają rachunku.
FIESKOA ta łza?
MASKANiejakiej hrabiny Lawania. Znam dobrze tę kobietę i chcę wiedzieć, czym ona zasłużyła ofiarą być głupiej niewiasty?
FIESKOTeraz cię rozumiem. Czy mogę zapytać o imię tego dziwnego opiekuna?
MASKAJest to ten tam, który pannę Cibo niegdyś ubóstwiał i ustąpił przed narzeczonym Fieską.
FIESKOScipio Burgonino.
BURGONINOA który dziś tu staje zadosyć16 uczynić honorowi swojemu, co ustąpił przed rywalem tak mało wzniosłym, że przez niego łagodna dusza ponosi męczarnie.
FIESKOSzlachetny młodzieńcze! Błogosławię cierpienia małżonki mojej, kiedy tak godną znajomość mi podają. Czuję wzniosłość twojego gniewu, ale bić się nie będę.
BURGONINOHrabia Lawania miałby się lękać pierwszej próby mojego oręża!
FIESKOBurgonino! Z całą potęgą Francji bić się będę, ale nie z tobą! Szanuję ten drogi zapał za powód jeszcze droższy. Na wieniec laurowy chęć twoja zasłużyła, ale czyn byłby dziecinny!
BURGONINODziecinny, hrabio! Dziewica obrażona płakać tylko może — do czegóż mężczyzna?
FIESKOWybornie powiedziane; ale ja bić się nie będę.
BURGONINOPogardzę tobą.
FIESKONa Boga, młodzieńcze! Tego nie uczynisz, chociażby cnota stracić miała cenę. Biorąc go za rękę. Miałeś kiedy dla mnie uczucie, które — jakże ja powiem? czcią nazywa się?
BURGONINOCzyżbym ustąpił człowiekowi, którego bym pierwszym nie uznał z ludzi?
FIESKOA więc, przyjacielu! Człowiek, który na cześć moją zasłużył, długo by czekał, nim bym nim pogardził. Sądzę, że tkanina mistrza powinna tak być sztuczną, żeby lekkomyślnemu czeladnikowi na pierwszy rzut do oka nie wpadła. — Wracaj do siebie, Burgonino, i użyj czasu, aby rozważyć, dlaczego Fiesko tak a nie inaczej działa. Burgonino w milczeniu odchodzi. Idź, szlachetny młodzieńcze! Jeśli takie serca biją w ojczyźnie, Doriom mocno stać trzeba.
SCENA DZIEWIĄTACzego tu chcesz i kto jesteś?
MURZYNNiewolnik rzeczypospolitej.
FIESKONiewola jest podłym rzemiosłem. Zawsze go pilnie śledząc oczyma. Czego tu szukasz?
MURZYNPanie, uczciwym jestem człowiekiem.
FIESKOTen szyld przyczep do czoła, zbytecznym nie będzie. — Czegoż tu szukasz?
MURZYNPanie, łajdakiem nie jestem.
FIESKODobrze, że o tym uwiadamiasz — ale to nie dosyć. Z niecierpliwością. Czego tu szukasz?
MURZYNCzy wy jesteście hrabia Lawania?
FIESKOŚlepi w Genui znają mój chód. — Na co ci hrabia potrzebny?
MURZYNBądźcie ostrożnym, Lawania!
Jestem w istocie.
MURZYNNiedobre mają przeciw wam zamiary, hrabio Lawania!
FIESKOWidzę to wyraźnie.
MURZYNStrzeżcie się Dorii.
FIESKOPrzyjacielu! Może niesprawiedliwy byłem względem ciebie. Tego imienia lękam się w istocie.
MURZYNChroń się więc przed nim. Umiecie czytać?
FIESKOZabawne pytanie! Sługiwałeś zapewne u szlachty. Masz co na piśmie?
MURZYNTwoje imię, przy kilku innych biednych grzesznikach.
Powoli, hultaju!
Tam do diabła! — przepraszam!
Stefan! Drullo! Antonio! Za gardło trzymając Murzyna. Zatrzymaj się, dobry przyjacielu! Piekielne łotrostwo! Służący wpadają. Zostań i odpowiadaj! Niegodny czyn popełniłeś. U kogo o twój zarobek upominać się będziesz?
MURZYNWyżej mnie powiesić nie mogą jak na szubienicy.
FIESKOO nie, pociesz się! Na rogach księżyca nie powieszą pewnie — jednakże tak wysoko, że ci się szubienica wyda piórkiem od zębów. Ale twój wybór był mądro polityczny, i twemu wrodzonemu dowcipowi przypisać go nie można. Mów więc, kto cię wynajął?
MURZYNMożesz mnie, panie, łajdakiem nazywać, ale nazwiskiem głupca lżyć siebie nie pozwalam.
FIESKOPatrzajcie, to bydlę ma jeszcze dumę. Mów mi, ośle, kto cię wynajął?
MURZYNHum! Więc ja nie sam głupi byłem? — Kto mnie wynajął? — i za sto nędznych cekinów! — Kto mnie wynajął? — Książę Gianettino.
FIESKOSto cekinów i nic więcej za głowę Fieska? Wstydź się, królewiczu Genui! Idąc do szkatułki. Tu jest, hultaju, tysiąc cekinów dla ciebie i powiedz twojemu panu, że z niego skąpy rozbójnik. Murzyn ogląda to od stóp do głowy. Namyślasz się? Murzyn bierze pieniądze, kładzie i znowu, znowu podnosi i ciągle ogląda Fieska z największym zadziwieniem. Co robisz, hultaju?
MURZYNPanie, ja tych pieniędzy nie zarobiłem.
FIESKOŁotrze z baranią głową, na szubienicę zarobiłeś! Rozgniewany słoń tratuje człowieka, ale nie robaka pełznącego. Kazałbym cię powiesić, gdyby mnie to co więcej nad dwa słowa kosztować miało.
MURZYNPan zanadto łaskawy!
FIESKOBroń Boże, nie dla ciebie. Podoba mi się, że takiego łajdaka jak ty, mogę podług kaprysu zdruzgotać albo ocalić — dlatego wolno odejść możesz. Uważaj tylko: twoja niezręczność jest dla mnie rękojmią18 nieba, żem ja do czegoś wielkiego przeznaczony — stąd łaska moja, stąd twoje uwolnienie.
MURZYNUderz w dłoń, Lawania! Piękna czynność warta jest drugiej. Jeżeli kto na tej półkuli nosi gardło niepotrzebne tobie — rozkaż, a poderżnę go bezpłatnie.
FIESKOGrzeczne bydlę — cudzym gardłem chce mi odpłacać.
MURZYNMy nic darmo nie bierzemy, panie, i u nas honor w duszy.
FIESKOHonor rzeźnika!
MURZYNMoże on żywszy i silniejszy jak waszych ludzi honorowych. Oni przysięgi swoje łamią Panu Bogu, my je święcie dochowujemy szatanowi.
FIESKOZabawny łotr z ciebie!
MURZYNCieszę się, że macie gust do mnie. Wystaw mnie hrabio na próby, a poznasz człowieka, co swoje rzemiosło zna ekspedite19. Wyzwij mnie, panie — a z każdego cechu łotrostwa pokażę świadectwa najdoskonalsze — od najniższego do najwyższego.
FIESKOCudowne rzeczy! Siadając. A więc łotry nawet mają swoje prawa i godności? Zacznijże od najniższego.
MURZYNPfe, łaskawy panie, jest to pogardliwe wojsko długorękich. Nędzne rzemiosło, co jeszcze wielkiego nie wylęgło człowieka — na bizuny20 i dom poprawy pracuje i wiedzie co najwięcej do szubienicy.
FIESKOPonętny cel podróży? Ciekawy jestem lepszego.
MURZYNSą to szpiegi i podsłuchiwacze. Znakomici panowie, którym magnaci użyczają swojego posłuchu, iżby do swojej wszechwiedzy cokolwiek zaczerpnąć. Oni to jak pijawki do duszy się wgryzą, wysączą truciznę z głębi serca i podadzą komu należy.
FIESKOZnam to — dalej!
MURZYNKolej przychodzi na zbójców, na przyprawiaczów trucizn i tych wszystkich, co swoją ofiarę długo upatrują, zanim ją z nienacka z tyłu pochwycą. Lękliwe piecuchy, a jednak za naukę szatanowi biedną duszą płacą. Tu już sąd ziemski wyżej się posuwa: łamie ich kości na koła, głowy ich sprytne na palach wystawia. Jest to trzecia klasa.
FIESKOMówże, kiedy twoja przyjdzie?
MURZYNPioruny! Tu łaskawy panie, właśnie jest szczyt chwały. Jam te wszystkie klasy przechodził. Geniusz mój wcześnie każdą przeskakiwał zaporę. Wczoraj w wieczór dokonałem mistrzowskiego popisu w trzeciej, przed godziną frycem21 zostałem w czwartej.
FIESKOKtóraż więc czwarta?
MURZYNTu są ludzie, co swoją zwierzynę między czterema ścianami wyśledzą, wśród niebezpieczeństw wyrąb dla swojej drożyny przygotują, prosto w oczy skoczą i pierwszym ukłonem nie dadzą czasu za drugi ukłon podziękować. W naszym języku nazywają się oni piekła ekstrapocztą. Jak tylko Mefistofela kaprys napadnie, jedno skinienie — a ciepła mu z rożna kurzy się pieczeń.
FIESKOZ ciebie łotr na wszystkie zastawki. Dawno mi takiego było potrzeba — podaj mi rękę! Biorę cię do służby.
MURZYNCzy to prawda, czy żart?
FIESKOPrawda najistotniejsza — tysiąc cekinów masz na rok.
MURZYNTop, Lawania! Jestem twoim i do czarta niech idzie życie prywatne. Używaj mnie do czego zechcesz. Bierz mnie na wyżła, na brytana, na lisa, na węża, na kuplera22 czy na kata. Do wszystkich spraw posyłaj; tylko na duszę moją, do uczciwej nie zaprzęgaj roboty, bo tam ja jak pniak niezgrabny.
FIESKONie troszcz się — komu ja jagnię posyłam, wilka na posła nie wezmę. Zaraz więc rano Genuę obiegaj i dośledź, jak stoją interesa państwa. Dowiedz się, co myślą o rządzie, co o domu Doriów podszeptują. Wybadaj na ostre, co moi ziomkowie o moim rozpustnym przebąkują życiu, co myślą o moich miłostkach. Zalej im winem mózgownice, żeby się serca z swoim uczuciem wylały. — Tu są pieniądze, syp je pomiędzy kupcami jedwabiów.
MURZYNPanie!...
FIESKONie lękaj się — nic w tym uczciwego nie ma. Bież23 i całą twoją hałastrę na pomoc przyzwij. Na rano przyniesiesz swoje nowiny.
Spuść się na mnie24. Teraz jest czwarta? Jutro o ósmej tyle wiadomości naznoszę, ile sto uszów
Uwagi (0)