Zbójcy - Fryderyk Schiller (bezpłatna biblioteka internetowa TXT) 📖
Bogaty hrabia Moor, na skutek intrygi zazdrosnego syna, Franciszka, wydziedzicza drugiego z synów.
Wydziedziczony Karol dołącza do bandy zbójców, którzy grasują w Lesie Czeskim, zostaje niebawem ich przywódcą. Franciszkowi jednak nie wystarcza pozbycie się brata — teraz usiłuje odbić mu narzeczoną. Karol postanawia wrócić na zamek.
Zbójcy to jeden z najwcześniejszych dramatów Friedricha Schillera, niemieckiego poety XVIII wieku. Wpisuje się w poetykę tzw. okresu Sturm und Drang (Burzy i naporu). Dzieło ma wymowę polityczną — sprzeciwia się tyranii niemieckich książąt, a także niemożliwości rozwoju, wynikającego ze sztywnych struktur społecznych. Po raz pierwszy zostało wydane w 1781 roku w Niemczech, w Polsce — w 1803 roku. Wielokrotnie wystawiane na deskach teatru.
- Autor: Fryderyk Schiller
- Epoka: Romantyzm
- Rodzaj: Dramat
Czytasz książkę online - «Zbójcy - Fryderyk Schiller (bezpłatna biblioteka internetowa TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Fryderyk Schiller
92. grajcar a. krajcar — grosz, miedziak, cent, daw. drobna moneta austr.; gulden dzielił się na sto grajcarów. [przypis edytorski]
93. expedite (łac.) — biegle. [przypis edytorski]
94. buntowny — dziś: buntowniczy. [przypis edytorski]
95. przylepła — dziś: przylepiła się a. przylgnęła. [przypis edytorski]
96. obsaczyć — dziś: osaczyć. [przypis edytorski]
97. wisznia (daw.) — wiśnia. [przypis edytorski]
98. przywierać (daw.) — przymykać. [przypis edytorski]
99. Korah a. Kore — przywódca grupy zbuntowanych przeciw Mojżeszowi kilkuset mężczyzn izraelskich. [przypis edytorski]
100. możeż — konstrukcja z partykułą -że, skróconą do -ż; znaczenie: czy może. [przypis edytorski]
101. Iskariot — Judasz Iskariota, uosobienie zdrajcy, wydał swojego nauczyciela, Jezusa Chrystusa, za 30 srebrników. [przypis edytorski]
102. mię — daw. forma w pozycji nieakcentowanej (stosowana analogicznie do np. cię); dziś: mnie. [przypis edytorski]
103. pardon (z fr.) — przebaczenie; tu: akt sądowny uniewinniający. [przypis edytorski]
104. Walhala właśc. Walhalla (mit. germ.) — zaświaty, kraina wiecznego szczęścia; zamek najwyższego boga germ. Odyna, w którym gości on poległych chwalebnie na polu bitwy wojowników. [przypis edytorski]
105. niemi — daw. forma zaimka w odniesieniu do rzeczowników rodzaju żeńskiego i nijakiego; dziś: nimi. [przypis edytorski]
106. zazdraszczają — dziś: zazdroszczą. [przypis edytorski]
107. Seladon — uosobienie sentymentalnego kochanka; bohater sielankowej powieści-rzeki Astrea Honoriusza d’Urfé, publikowanej w latach 1607–1627 i cieszącej się szaloną popularnością; za życia autor wydał trzy części, a po jego śmierci w 1625 r., na podstawie pozostawionych przez niego notatek do ciągu dalszego Balthazar Baro i Pierre Boitel dopisali kolejne trzy. [przypis edytorski]
108. szyderski — dziś: szyderczy. [przypis edytorski]
109. uporny — dziś: uparty. [przypis edytorski]
110. na piękne — dziś: na dobre; ostatecznie. [przypis edytorski]
111. bądźże — konstrukcja z partykułą -że o funkcji wzmacniającej. [przypis edytorski]
112. mię — daw. forma w pozycji nieakcentowanej (stosowana analogicznie do np. cię); dziś: mnie. [przypis edytorski]
113. weźże — konstrukcja z partykułą -że o funkcji wzmacniającej. [przypis edytorski]
114. niczem — daw. forma dla rodzaju żeńskiego i nijakiego; dziś: niczym. [przypis edytorski]
115. wrzeciądze — rodzaj okucia stanowiącego zamknięcie zewnętrznych drzwi a. bramy. [przypis edytorski]
116. bieżyć (daw.) — iść, podążać; por. bieżąca woda. [przypis edytorski]
117. swojem — daw. forma zaimków rodzaju żeńskiego i nijakiego; dziś: swoim. [przypis edytorski]
118. tem — daw. forma zaimków rodzaju żeńskiego i nijakiego; dziś: tym. [przypis edytorski]
119. Abadonna — w Mesjadzie Friedricha Gottlieba Klopstocka (1724–1803) diabeł żałujący za swoje grzechy i współczujący cierpieniu Chrystusa. [przypis edytorski]
120. do niepojęcia — nie do pojęcia. [przypis edytorski]
121. stopa reńska — daw. miara długości, równa 0,31 m. [przypis edytorski]
122. któremi — daw. forma w odniesieniu do rzeczowników rodz. niemęskoosobowego lm; dziś: którymi. [przypis edytorski]
123. nakarbować — ponacinać, poznaczyć bliznami. [przypis edytorski]
124. Mieliż — konstrukcja z partykułą -że, skróconą do -ż; znaczenie: czy mieli. [przypis edytorski]
125. męże — dziś: mężowie; tu w daw. znaczeniu: mężczyźni a. osoby mężne, bohaterskie (na wzór znaczenia łac. vir). [przypis edytorski]
126. tykać się — mówić do siebie na „ty”. [przypis edytorski]
127. mię — daw. forma w pozycji nieakcentowanej (stosowana analogicznie do np. cię); dziś: mnie. [przypis edytorski]
128. silnem — daw. forma N. i Ms. przymiotników określających rzeczowniki rodz. żeńskiego i nijakiego; dziś forma ujednolicona do daw. rodz. męskiego: silnym. [przypis edytorski]
129. chceszże — konstrukcja z partykułą -że; znaczenie: czy chcesz. [przypis edytorski]
130. podobnemi — daw. forma N. i Ms. lm przymiotników rodzaju niemęskoosobowego; dziś dla obu rodzajów forma ujednolicona: podobnymi. [przypis edytorski]
131. mię — daw. forma w pozycji nieakcentowanej (stosowana analogicznie do np. cię); dziś: mnie. [przypis edytorski]
132. ośm (daw.) — osiem. [przypis edytorski]
133. ośmnastu (daw.) — dziś: osiemnastu. [przypis edytorski]
134. nie jestże — konstrukcja z partykułą -że; znaczenie: czy nie jest. [przypis edytorski]
135. nie sąż — konstrukcja z partykułą -że; znaczenie: czy nie są. [przypis edytorski]
136. zwierciedle — dziś: zwierciadle. [przypis edytorski]
137. tyż — konstrukcja z partykułą -że, skróconą do -ż; znaczenie: czy ty. [przypis edytorski]
138. gawronić — patrzeć jak gawron. [przypis edytorski]
139. znać — tu: wiedzieć. [przypis edytorski]
140. prochy (daw.) — tu: kurze. [przypis edytorski]
141. pozierać (daw., gw.) — spoglądać. [przypis edytorski]
142. upamiętać się — dziś: opamiętać się. [przypis edytorski]
143. tylko co — o mało co. [przypis edytorski]
144. okrop — dziś: ukrop. [przypis edytorski]
145. skręcić się — tu: wymknąć się, czmychnąć. [przypis edytorski]
146. Nemeza właśc. Nemezis (mit. gr.) — bogini zemsty, sprawiedliwości i przeznaczenia; uosobienie gniewu bogów, ale stojąca ponad i poza władzą bogów olimpijskich; córka Nocy (gr. Nyks), strażniczka sprawiedliwości świata, wykonawczyni nieuniknionych praw. [przypis edytorski]
147. piosnka syrenia — piosenka zwodnicza, sprowadzająca na manowce, kierująca ku zgubie. [przypis edytorski]
148. mię — daw. forma w pozycji nieakcentowanej (stosowana analogicznie do np. cię); dziś: mnie. [przypis edytorski]
149. Perylus stworzył mię na woła (...) — Perylus a. Perilaos miał być twórcą byka z brązu (również: spiżowego smoka a. woła), w którego wnętrzu jak w piecu palono ludzi na rozkaz tyrana sysylijskiego miasta Akragas, Falarisa. [przypis edytorski]
150. zapierać (daw.) — zamykać. [przypis edytorski]
151. zawsze (daw.) — tu: ciągle. [przypis edytorski]
152. zaparty (daw.) — zamknięty. [przypis edytorski]
153. wchód (daw.) — wejście. [przypis edytorski]
154. nędznem, okropnem — daw. formy N. i Ms. lp. przymiotników rodzaju żeńskiego i nijakiego; dziś ujednolicone do formy rodzaju męskiego: nędznym, okropnym. [przypis edytorski]
155. Chaos wiekuiste — w mit. gr. stan Kosmosu przed powstaniem świata. [przypis edytorski]
156. mię — daw. forma w pozycji nieakcentowanej (stosowana analogicznie do np. cię); dziś: mnie. [przypis edytorski]
157. Belial — jeden z biblijnych potężnych złych duchów, upadłych aniołów, obok Szatana, Lucyfera i Lewiatana, symbolizuje płodność ziemi, niezależność oraz północ (jako stronę świata); jego imię tłumaczy się jako „nie mający pana” (uosobienie buntu) lub jako czystą negację. [przypis edytorski]
158. Eliezer — sługa biblijnego patriarchy Abrahama. [przypis edytorski]
159. wyż to, panie — konstrukcja z partykułą -że, skróconą do -ż; znaczenie: czy to wy, panie. [przypis edytorski]
160. po domie (daw.) — dziś Ms.lp: po domu. [przypis edytorski]
161. z twojem przeklętem — daw. formy N. (równe Ms.) lp. przymiotników i zaimków rodz. żeńskiego i nijakiego; dziś ujednolicone do formy rodz. męskiego: z twoim przeklętym. [przypis edytorski]
162. źwierciadło (daw.) — dziś: zwierciadło. [przypis edytorski]
163. mogęż — konstrukcja z partykułą -że, skróconą do -ż; znaczenie: czy mogę. [przypis edytorski]
164. nie powinienże —konstrukcja z partykułą -że; znaczenie: czy nie powinien. [przypis edytorski]
165. nie stawać (daw.) — nie starczać, nie wystarczać. [przypis edytorski]
166. mogąż — konstrukcja z partykułą -że, skróconą do -ż; znaczenie: czy mogą. [przypis edytorski]
167. zdmuchnijże — konstrukcja z partykułą -że o funkcji wzmacniającej. [przypis edytorski]
168. d...a — w innym wydaniu: diabła. [przypis edytorski]
169. zawsze (daw.) — tu: ciągle. [przypis edytorski]
Wolne Lektury to projekt fundacji Nowoczesna Polska – organizacji pożytku publicznego działającej na rzecz wolności korzystania z dóbr kultury.
Co roku do domeny publicznej przechodzi twórczość kolejnych autorów. Dzięki Twojemu wsparciu będziemy je mogli udostępnić wszystkim bezpłatnie.
Jak możesz pomóc?
Przekaż 1% podatku na rozwój Wolnych Lektur:
Fundacja Nowoczesna Polska
KRS 0000070056
Dołącz do Towarzystwa Przyjaciół Wolnych Lektur i pomóż nam rozwijać bibliotekę.
Przekaż darowiznę na konto: szczegóły na stronie Fundacji.
Ten utwór nie jest objęty majątkowym prawem autorskim i znajduje się w domenie publicznej, co oznacza że możesz go swobodnie wykorzystywać, publikować i rozpowszechniać. Jeśli utwór opatrzony jest dodatkowymi materiałami (przypisy, motywy literackie etc.), które podlegają prawu autorskiemu, to te dodatkowe materiały udostępnione są na licencji Creative Commons Uznanie Autorstwa – Na Tych Samych Warunkach 3.0 PL.
Źródło: http://wolnelektury.pl/katalog/lektura/schiller-zbojcy
Tekst opracowany na podstawie: Fryderyk Schiller, Zbójcy. Dramat w 5 aktach, tłum. Michał Budzyński, nakł. i druk Wilhelm Zukerandl, Złoczów
Wydawca: Fundacja Nowoczesna Polska
Publikacja zrealizowana w ramach projektu Wolne Lektury (http://wolnelektury.pl). Reprodukcja cyfrowa wykonana przez Fundację Nowoczesna Polska z egzemplarza pochodzącego ze zbiorów Pauliny Ołtusek. Wydano z finansowym wsparciem Fundacji Współpracy Polsko-Niemieckiej. Eine Publikation im Rahmen des Projektes Wolne Lektury. Die digitale Reproduktion wurde von der Stiftung Fundacja Nowoczesna Polska anhand eines Exemplars aus der Sammlung von Paulina Ołtusek ausgeführt. Herausgegeben mit finanzieller Unterstützung der Stiftung für deutsch-polnische Zusammenarbeit.
Opracowanie redakcyjne i przypisy: Aleksandra Bułka,
Uwagi (0)