Sen srebrny Salomei - Juliusz Słowacki (biblioteka komiksowo .txt) 📖

— człowiek nierozgarnięty, dureń. [przypis edytorski]

264. spozierać — spoglądać. [przypis edytorski]

265. rozpoznawać — tu: rozpatrywać, zastanawiać się nad czymś. [przypis edytorski]

266. lichtarz — świecznik. [przypis edytorski]

267. swem — dziś popr.: swym. [przypis edytorski]

268. świegotanie — świergotanie, ćwierkanie. [przypis edytorski]

269. talenta — dziś popr. forma B.lm: talenty. [przypis edytorski]

270. rotmistrz — dowódca szwadronu. [przypis edytorski]

271. na uboczy — dziś popr.: na uboczu. [przypis edytorski]

272. omen — znak, wróżba. [przypis edytorski]

273. czeladź (daw.) — służba we dworze. [przypis edytorski]

274. werbunek — powoływanie do służby wojskowej. [przypis edytorski]

275. wczora — dziś popr.: wczoraj. [przypis edytorski]

276. swoję — dziś popr.: swoją. [przypis edytorski]

277. dwora — dziś popr. forma D.lp: dworu. [przypis edytorski]

278. irdyniecki bród — mowa o Irdyniu, lewym dopływie rzeki Taśminy na Ukrainie, który płynie przez ogromne bagna. [przypis edytorski]

279. kwietnem — daw. forma dla r.ż. i r.n.; dziś: kwietnym. [przypis edytorski]

280. rozłóg — tu: rozległy obszar. [przypis edytorski]

281. szulak (gw.) — jastrząb. [przypis edytorski]

282. rota — daw. jednostka piechoty polskiej, licząca do trzystu żołnierzy. [przypis edytorski]

283. karabela — szabla z rękojeścią w kształcie głowy orła. [przypis edytorski]

284. furie (mit. rzym.) — demony świata podziemnego, z czasem utożsamione z greckimi boginiami zemsty (Eryniami). [przypis edytorski]

285. prześcieradły — dziś popr. forma N.lm: prześcieradłami. [przypis edytorski]

286. stecki — dziś popr. forma N.lm: steckami; stecka a. steczka: dróżka. [przypis edytorski]

287. ogrojec — ogród. [przypis edytorski]

288. spisa — broń drzewcowa kawalerii; włócznia. [przypis edytorski]

289. zbójce — dziś popr. forma B.lm: zbójców. [przypis edytorski]

290. wyreżą się wzajemnie — tu: wytną się wzajemnie. [przypis edytorski]

291. teatrum (z łac.) — teatr; przedstawienie teatralne. [przypis edytorski]

292. ciały — dziś popr. forma N.lm: ciałami. [przypis edytorski]

293. wiekuistem — daw. forma dla r.ż. i r.n.; dziś: wiekuistym. [przypis edytorski]

294. próżnem — daw. forma dla r.ż. i r.n.; dziś: próżnym. [przypis edytorski]

295. swojem — daw. forma dla r.ż. i r.n.; dziś: swoim. [przypis edytorski]

296. wrogi — dziś popr. forma B.lm: wrogów. [przypis edytorski]

297. klinga — ostrze. [przypis edytorski]

298. rusy (daw.) — jasny. [przypis edytorski]

299. skamieniony — skamieniały. [przypis edytorski]

300. rozogniścić (neol.) — tu: sprawić, że las będzie wyglądał, jakby płonął. [przypis edytorski]

301. świéce — daw. forma z é (tzw. e pochylonym), tu: wymawianym jak i. [przypis edytorski]

302. lilije — dziś popr.: lilie. [przypis edytorski]

303. tem wielkiem — dziś popr.: tym wielkim. [przypis edytorski]

304. mogilnik (daw.) — cmentarz. [przypis edytorski]

305. więcéj — daw. forma z é (tzw. e pochylonym), tu: wymawianym jak y. [przypis edytorski]

306. poruczyć — powierzyć wykonanie czegoś. [przypis edytorski]

307. bliżéj — daw. forma z é (tzw. e pochylonym), tu: wymawianym jak y. [przypis edytorski]

308. zlężenie (daw.) — poród. [przypis edytorski]

309. pudor (łac.) — wstyd. [przypis edytorski]

310. sotnik — kozacki dowódca pułku konnego. [przypis edytorski]

311. szczob tyje huzary (z ukr.) — żeby ci husarze. [przypis edytorski]

312. moje husarze — dziś popr. forma B.lm: moich husarzy. [przypis edytorski]

313. pika — daw. bardzo długa broń drzewcowa, o drzewcach sięgających sześciu metrów, zakończonych metalowymi grotami. [przypis edytorski]

314. dawne męczenniki — dziś popr. forma M.lm: dawni męczennicy. [przypis edytorski]

315. czarnem — daw. forma dla r.ż. i r.n.; dziś: czarnym. [przypis edytorski]

316. trąby (...) z Jozafatowej doliny — Dolina Jozafata w Biblii (por. Księga Joela) ma być miejscem kaźni, ostatecznej zagłady, która rozpocznie się na głos trąby podczas Sądu Ostatecznego. [przypis edytorski]

317. walka nierządna — tu: niedowodzona przez nikogo; taka, podczas której nikt nie sprawował rządów nad oddziałami. [przypis edytorski]

318. stawią — stawiają (zwykle). [przypis edytorski]

319. zasieki — rodzaj zapory. [przypis edytorski]

320. Sałynka — ukr. zdr. od imienia Salomea. [przypis edytorski]

321. boleśne — dziś popr.: bolesne. [przypis edytorski]

322. chor — dziś popr.: chór. [przypis edytorski]

323. współką — dziś popr.: spółką. [przypis edytorski]

324. kontrefekt — wizerunek, portret, obraz. [przypis edytorski]

325. rapt — napad, najazd, porwanie, zdarzenie gwałtowne. [przypis edytorski]

326. mojem — daw. forma dla r.ż. i r.n.; dziś: moim. [przypis edytorski]

327. Gonta, Iwan (1705–1768) — chłop ukraiński, w 1768 r. sprawował funkcję setnika nadwornej milicji wojewody kijowskiego Franciszka Salezego Potockiego; pod Humaniem (skąd pochodził) przeszedł wraz ze swoim pułkiem na stronę hajdamaków Maksyma Żeleźniaka i wziął udział w rzezi humańskiej, stając się jednym z przywódców koliszczyzny; chłopi ukraińscy obwołali go księciem humańskim; został schwytany podstępem przez wojska rosyjskie i wydany w ręce wojewody halickiego Franciszka Ksawerego Branickiego, na jego rozkaz torturowany (obdzierany żywcem ze skóry) i stracony we wsi Serby k. Mohylowa; jest bohaterem poematu Tarasa Szewczenki Hajdamacy z 1841 r. [przypis edytorski]

328. rozczarować — tu: odczarować. [przypis edytorski]

329. proskura — chleb ofiarowany podczas mszy w kościele prawosławnym; hostia. [przypis edytorski]

330. łysnąć — błysnąć. [przypis edytorski]

331. budem (ukr.) — będziemy. [przypis edytorski]

332. szczo bude (ukr.) — co będzie. [przypis edytorski]

333. Rizat’! Taj że bude strach to na te pany (z ukr.) — Wyrżnijcie! Tak, żeby padł strach na panów. [przypis edytorski]

334. zaniespokoić — zaniepokoić. [przypis edytorski]

335. szczob (ukr.) — żeby. [przypis edytorski]

336. kryła (z ukr.) — skrzydła. [przypis edytorski]

337. czuhunny (gw.) — żelazny. [przypis edytorski]

338. Idte sotniki (z ukr.) — Idźcie sotnicy. [przypis edytorski]

339. popadianka — córka popa. [przypis edytorski]

340. kokosznik (daw.) — nakrycie głowy noszone na Ukrainie i w Rosji przez kobiety. [przypis edytorski]

341. przekinie — tu: przemieni się. [przypis edytorski]

342. nie kłopota — dziś popr. forma: nie kłopocze. [przypis edytorski]

343. zbędzie malowania — straci barwy. [przypis edytorski]

344. senne znachory — dziś popr. forma M.lm: senni znachorzy. [przypis edytorski]

345. mary — tu: miejsce, w którym kładzie się zmarłych, katafalk. [przypis edytorski]

346. lubo — z lubością, z upodobaniem, chętnie. [przypis edytorski]

347. ślozy (daw., rus., gw.) — łzy. [przypis edytorski]

348. Trzy Króle — dziś popr. forma B.lm: Trzech Króli. [przypis edytorski]

349. na Trzy Króle Święcicie wodę Jordanu — szóstego stycznia w kościele prawosławnym święci się wodę, na pamiątkę chrztu Jezusa w rzece Jordan. [przypis edytorski]

350. by — tu: niby. [przypis edytorski]

351. runo — tu: wełna owcza. [przypis edytorski]

352. łuno — łuna, poświata. [przypis edytorski]

353. takiem — daw. forma dla r.ż. i r.n.; dziś: takim. [przypis edytorski]

354. o dzieciątku (...) rozpytując się — dziś popr. z B.: rozpytując się o dzieciątko. [przypis edytorski]

355. by — tu: niby. [przypis edytorski]

356. kolesa właśc. kolasa — odkryty powóz ciągnięty przez konie. [przypis edytorski]

357. liberia — strój służby będącej na posłudze u szlachty. [przypis edytorski]

358. Laszok — Polaczek. [przypis edytorski]

359. przepędzić — tu: spędzić. [przypis edytorski]

360. znitować — tu: połączyć coś za pomocą ołowiu. [przypis edytorski]

361. połonka — polanka, łączka. [przypis edytorski]

362. korowaj — ciasto weselne wypiekane tradycyjnie na Ukrainie. [przypis edytorski]

363. laszy — polski. [przypis edytorski]

364. niepardonowany — tu: nie prosząc o litość a. bez litości, bez ulgi. [przypis edytorski]

365. spowinowacony — tu: powiązany więzią podobną do rodzinnej. [przypis edytorski]

366. weźmijcie — dziś popr.: weźcie. [przypis edytorski]

367. chłopy — dziś popr. forma B.lm: chłopów. [przypis edytorski]

368. czworogranny — czworoboczny. [przypis edytorski]

369. działy — dziś popr. forma N.lm: działami. [przypis edytorski]

370. negocjatory — dziś popr. forma M.lm: negocjatorzy. [przypis edytorski]

371. diak — tu: prawosławny kleryk. [przypis edytorski]

372. wertep — tu: szopka. [przypis edytorski]

373. jasełka — tu: figury przedstawiające postaci związane z narodzinami Jezusa. [przypis edytorski]

374. węgrzyn — słodkie wino. [przypis edytorski]

375. hospodarzanka — gospodyni. [przypis edytorski]

376. Zaporożów — dziś popr.: Zaporoża. Chodzi o krainę położoną na Ukrainie nad Dnieprem. [przypis edytorski]

377. nożów — dziś popr. forma D.lm: noży. [przypis edytorski]

378. olśnia — dziś popr.: olśniewa. [przypis edytorski]

379. żywem — daw. forma dla r.ż. i r.n.; dziś popr.: żywym. [przypis edytorski]

380. horodyszcze — miejsce, w którym stał gród. [przypis edytorski]

381. truna — tu: trumna. [przypis edytorski]

382. jucha (pot.) — krew. [przypis edytorski]

383. bladéj — daw. forma z é (tzw. e pochylonym), tu: wymawianym jak y. [przypis edytorski]

384. smutniéj — daw. forma z é (tzw. e pochylonym), tu: wymawianym jak i. [przypis edytorski]

385. wyżéj — daw. forma z é (tzw. e pochylonym), tu: wymawianym jak y. [przypis edytorski]

386. mglistem — daw. forma dla r.ż. i r.n.; dziś popr.: mglistym. [przypis edytorski]

387. hakownica — rodzaj daw. broni palnej. [przypis edytorski]

388. gont — mała, odpowiednio uformowana deska; z gontów sporządzano dawniej pokrycia dachów. [przypis edytorski]

389. afront — zniewaga. [przypis edytorski]

390. kobiétom — daw. forma z é (tzw. e pochylonym), tu: wymawianym jak i. [przypis edytorski]

391. panienka — dziś popr. forma W.lp: panienko. [przypis edytorski]

392. blech — miejsce, w którym bieli się płótno. [przypis edytorski]

393. szturmak — strzelba z rozszerzaną lufą. [przypis edytorski]

394. Szczo ty za duch (z ukr.) — Co ty za duch. [przypis edytorski]

395. czerwonem — daw. forma dla r.ż. i r.n.; dziś popr.: czerwonym. [przypis edytorski]

396. puskać (daw., gw.) — puścić. [przypis edytorski]

397. dusysz mene, panyczu (z ukr.) — dusisz mnie, paniczu. [przypis edytorski]

398. brwie — dziś popr. forma M.lm: brwi. [przypis edytorski]

399. charchocą (pot.) — dziś popr.: charkoczą a. charkocą. [przypis edytorski]

400. aniwersarz (z łac.) — rocznica. [przypis edytorski]

401. trąd — zakaźna choroba skóry. [przypis edytorski]

402. beze — bez. [przypis edytorski]

403. kurenny — oddziałowy, należący do oddziału; por. kureń: oddział kozacki, pułk; stanica kozacka. [przypis edytorski]

404. jarzącem — dziś popr.: jarzącym. [przypis edytorski]

405. mołodyca — młoda mężatka na Ukrainie. [przypis edytorski]

406. gwoździki — goździki. [przypis edytorski]

407. herszt — przywódca. [przypis edytorski]

408. waszę — dziś popr.: waszą. [przypis edytorski]

409. Taj szczob (...) czarny (z ukr.) — A żeby diabły przeklęły twój dom czarny. [przypis edytorski]

410. egzekwować — tu: zastosować tortury. [przypis