Lilla Weneda - Juliusz Słowacki (książka czytaj online .txt) 📖
Krótki opis książki:
W czasach przedhistorycznych, gdzieś nad jeziorem Gopło Wenedowie ponoszą klęskę podczas walk z Lechitami.
Według Rozy, wieszczki, ich naród zmierza ku zagładzie — mogłaby im pomóc jedynie harfa, która została w rękach najeźdźców. Roza twierdzi też, że tylko ona przeżyje i zostanie zapłodniona przez prochy zmarłych. Siostra Rozy, Lilla, próbuje jednak ratować swój lud i przyjmuje obcą wiarę…
Tragedia Juliusza Słowackiego Lilla Weneda została wydana po raz pierwszy w 1840 roku w Paryżu. Jej treść odnosi się bezpośrednio do powstania listopadowego z 1830 roku. Słowacki rozważa przyczyny klęski zrywu i próbuje znaleźć receptę na wybawienie dla narodu polskiego. Najpewniejszym sposobem jest poświęcenie i walka — heroiczna ofiara.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Juliusz Słowacki
- Epoka: Romantyzm
- Rodzaj: Dramat
Czytasz książkę online - «Lilla Weneda - Juliusz Słowacki (książka czytaj online .txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Juliusz Słowacki
śmierci będę księżym sługą.
Wychodzi.
SCENA VII
Inna część pola.
LECH
wchodzi.
Zabiłem wodza pół...
GRYF
wchodzi.
Gdzie Lech?
LECH
Co słychać?
GRYF
Małżonka twoja, panie, leży trupem.
LECH
Zabita?
GRYF
Panie! okropnie zabita,
A tym okropniej, że już lud Wenedów
Bezbronny, miecze rzucając, uciekał...
Kiedy królowa, obaczywszy wzgórze
I płomień wielki, czerwony, i wieniec
Czarnych postaci przy płomieniu krwawym.
Krzyknęła: Derwid tam musi być stary;
I z obnażonym mieczem szła na górę.
Wtenczas ci czarni, stojący przy stosie,
Na którym dwoje paliło się trupa,
Chwycili urny pełne dawnych prochów
I na królową, co się skał imała,
Rzucili z góry straszne popielnice.
Przybiegłem... ona leżała okryta
Prochem i ludzi umarłych kościami
Z piersią okropnie roztrzaskaną...
LECH
Biedne me dziatki... będą pytać o nią.
Patrzaj, nie mogę teraz płakać... krwawy.
Nieście do zamku zwłoki nieszczęśliwej
I każcie obmyć z ludzkiego popiołu.
Wychodzą.
SCENA VIII
Monument druidyczny. — Stos ułożony w miejscu, gdzie stał tron Derwida.
ROZA WENEDA
sama.
Już lud wyrżnięty i ustaje burza.
Przed chwilą tu był król, ludzie, pochodnie;
Teraz dwanaście tych pustych kamieni,
I tak na wieki już! i tak na wieki!
Wchodzi POLELUM, niosąc na rękach ciało zabitego brata, jeszcze przykute doń łańcuchem.
I cóż, nie mówisz nic do mnie, Polelum?
POLELUM
O! patrz, zabity brat na piersiach mi śpi.
ROZA WENEDA
Czy rozciąć łańcuch między wami dwoma?
POLELUM
Nie rusz łańcucha... Gdzie stos dla umarłych?
ROZA WENEDA
Masz zgliszcze, burza zgasiła pochodnie.
POLELUM
Poszukaj ognia.
ROZA WENEDA
Ogień dadzą chmury.
Polelum wchodzi na stos z trupem brata.
POLELUM
Jam gotów... pieśnią zawołaj piorunów.
O! śpij na piersiach moich, bracie blady.
Wszystko skłonione do snu na tym świecie.
Wróżko, zawołaj piorunów; jam gotów...
ROZA WENEDA
Podnieś do nieba rękę z ręką trupa.
Wołajcie oba gromów — łańcuchami.
Wchodzi LECH.
LECH
Stójcie, poganie! przynoszę wam życie.
Wchodzi ŚWIĘTY GWALBERT.
ŚWIĘTY GWALBERT
Stójcie, poganie! przynoszę wam wiarę.
POLELUM
Życie i wiarę?!... Boże! patrzaj z nieba
Na tych dwóch ludzi przed stosem Weneda
Konającego... patrzaj na tych ludzi,
I pomyśl, jakim ty dajesz stworzeniom
Chwilę tryumfu i urągowiska?
I przyszli, kiedy mój lud cały skonał!
I przyszli, kiedy mój brat już nie żyje!
I przyszli, kiedy niebo oświecone
Łunami stosów, gdzie się palą trupy!
I tu mi dają życie. O! stworzenia!
Czuję nad wami w sercu wielką litość
I wielką wzgardę! O! nie pozwól, Boże,
Aby grobowiec mój był na tej ziemi,
Gdzie oni żyją. — Chmury! czarne chmury,
Co uciekacie z nad trupiego pola,
Ostatnie miecąc pioruny... o! chmury!
Podnoszę do was tę rękę w łańcuchu,
Z tą drugą ręką mego brata trupa;
Obie te ręce i ten łańcuch proszą
O piorun jasny, litosny, ostatni...
Cóż! nie słuchacie?... Więc tą ręką trupią
I tym łańcuchem wyzywam do walki
Was, napełnione piorunami burze,
Aż prośbą piorun wasz niewywołany
Wydrę przekleństwem!
Piorun bije w stos i drzewo zajmuje się złotym płomieniem. — Lelum i Polelum nikną w blasku. — Powoli nad gasnącym stosem ukazuje się postać Bogarodzicy.
ŚWIĘTY GWALBERT
pokazując na zjawienie.
Ave55, Nieśmiertelna!
LECH
Cudowne widmo w obręczu z płomyków.
ROZA WENEDA
wchodząc na stos zagasły, grzebie w popiołach, znajduje łańcuch próżny, którym przykuci byli do siebie Lelum i Polelum, i rzucając go pod stopy LECHA, mówi.
Patrz! co zostało z twoich niewolników.
Około 1830.
Przypisy:
1. Irydion — dramat Zygmunta Krasińskiego, powstały w 1835 r. [przypis edytorski]
2. Endymion (mit. gr.) — pasterz, w którym zakochała się Selene; Zeus obdarzył go wieczną młodością, lecz na wieki uśpił; symbol spokoju śmierci. [przypis edytorski]
3. Tell, Wilhelm — legendarny bohater szwajcarski, symbol niesubordynacji z pobudek patriotycznych wobec narzuconej władzy (w tym wypadku: władzy cesarza austriackiego). Tell wsławił się tym, że wystawiony na próbę strącił strzałą z łuku jabłko położone na głowie swego syna, nie czyniąc chłopcu krzywdy. [przypis edytorski]
4. Kastor i Polluks (mit. gr.) — bliźniacy, synowie Zeusa i Ledy, bracia Heleny. [przypis edytorski]
5. Eumenidy a. Erynie (mit. gr.) — boginie zemsty, strzegące porządku moralnego; w mit. rzym.: Furie. [przypis edytorski]
6. eschylowski — pochodzący ze sztuki Ajschylosa (525–456 p.n.e.), gr. tragediopisarza; twórcy i reformatora tragedii. Wprowadził on drugiego aktora, akcję rozgrywającą się poza sceną, ograniczył rolę chóru, a rozbudował dialog i akcję; z jego dziewięćdziesięciu sztuk pozostało do dziś siedem, m.in. Siedmiu przeciw Tebom. [przypis edytorski]
7. oliwy — tu: oliwki. [przypis edytorski]
8. płonka (daw.) — roślina, która nie owocuje. [przypis edytorski]
9. Alfieri, Vittorio (1749–1803) — dramaturg włoski. [przypis edytorski]
10. Osjan (mit. irl.) — Oisín syn Fionna, legendarny wojownik i bard celtycki, bohater średniowiecznych podań. Miał być autorem tzw. Pieśni Osjana, rzekomych średniowiecznych poematów celtyckich, za których odkrywcę podawał się szkocki poeta James Macpherson. Wydane zostały w języku angielskim w 1760 r. (Macpherson twierdził, że tłumaczył je z języka gaelickiego) i stały się bardzo popularne w całej Europie, wywierając wpływ na literaturę romantyczną. Mimo raportu specjalnej komisji, ogłoszonego przez Highland Society w Edynburgu w 1805 r., a podważającego autentyczność pieśni, duża część elity intelektualnej Europy uważała Pieśni Osjana za prawdziwy zabytek dawnej poezji celtyckiej, a zarazem za dokument historyczny. [przypis edytorski]
11. Agamemnon (mit. gr.) — wódz Greków w wojnie trojańskiej. [przypis edytorski]
12. Elektra (mit. gr.) — córka Agamemnona i Klitajmestry, siostra Ifigenii i Orestesa; postać nie znana Homerowi i dawnej tradycji, zaszczepiona w literaturze gr. przez wielkich tragików: Sofoklesa, Ajschylosa i Eurypidesa; miała pozostawać wrogo nastawiona do matki, Klitajmestry i jej kochanka Egista, wziąć udział w krwawej zemście na nich za zamordowanie ojca, Agamemnona, a następnie popaść w szaleństwo z powodu wyrzutów sumienia. [przypis edytorski]
13. Eurypides (ok. 480 p.n.e.–406 p.n.e.) — nowatorski dramatopisarz grecki, autor m. in. Elektry, chętnie wprowadzający na scenę postaci kobiece. [przypis edytorski]
14. jednę — dziś popr.: jedną. [przypis edytorski]
15. Termopile — wąwóz stanowiący przejście z Tesalii do Hellady, gdzie król Sparty Leonidas bronił się przed Persami w 480 p.n.e. [przypis edytorski]
16. rzęd — dziś popr.: rząd. [przypis edytorski]
17. S. P. Q. R (łac.) — skrót od Senatus populusque Romanus, tj. senat i lud rzymski. [przypis edytorski]
18. Wirgilowy — należący do Wergiliusza; Publius Vergilius Maro ( 70 p.n.e.–19 p.n.e.) to rzymski poeta z czasów Oktawiana Augusta, autor Eneidy (poematu epickiego o wędrówkach Eneasza i założeniu Rzymu), Georgik i Bukolik (sielanek). [przypis edytorski]
19. Et fit voluntas tua (łac.) — bądź wola twoja. [przypis edytorski]
20. Domine (łac.) — panie. [przypis edytorski]
21. chwost (daw.) — ogon. [przypis edytorski]
22. ergo (łac.) — więc. [przypis edytorski]
23. neofitka — osoba niedawno nawrócona. [przypis edytorski]
24. szczep — tu: szczapa, odłupany kawałek drewna. [przypis edytorski]
25. votum (łac.) — dar wieszany przy ołtarzu, upamiętniający cud lub wysłuchaną modlitwę. [przypis edytorski]
26. kontent (daw.) — zadowolony. [przypis edytorski]
27. nudzić — tu: brzydzić. [przypis edytorski]
28. Hekate (mit. gr.) — bogini ciemności, strzegąca bram Hadesu. [przypis edytorski]
29. gotowalnia (daw.) — pomieszczenie do ubierania się. [przypis edytorski]
30. jagody (daw.) — policzki. [przypis edytorski]
31. żywot (daw.) — brzuch, łono. [przypis edytorski]
32. domie — dziś popr. forma Msc.lp: domu. [przypis edytorski]
33. wcale (daw.) — całkiem. [przypis edytorski]
34. na (reg.) — masz. [przypis edytorski]
35. szychowa nić — szych, nitka owinięta drucikiem, imitująca złoto. [przypis edytorski]
36. śćwiczyć (daw.) — wybatożyć. [przypis edytorski]
37. Spiritus Sanctus (łac.) — Duch święty. [przypis edytorski]
38. Walhalla (mit. skand.) — „pałac poległych”, pałac Odyna; miejsce, w którym polegli wojownicy ucztują razem z bogami. [przypis edytorski]
39. poźrzeć — dziś popr.: pożreć. [przypis edytorski]
40. Gedeon — postać biblijna, zwycięski wódz i sędzia izraelski. [przypis edytorski]
41. członki (daw.) — kończyny. [przypis edytorski]
42. Lazarus — Łazarz, postać z Ewangelii wskrzeszona przez Jezusa. [przypis edytorski]
43. quomodo (łac.) — w jaki sposób. [przypis edytorski]
44. est finitus (łac.) — jest skończony. [przypis edytorski]
45. synie — dziś popr. forma Msc.lp: synu. [przypis edytorski]
46. li — partykuła pytajna (czy). [przypis edytorski]
47. pochop (daw.) — skłonność. [przypis edytorski]
48. zawrzeć (daw.) — zamknąć. [przypis edytorski]
49. jąć (daw.) — zacząć. [przypis edytorski]
50. in verba magistri (łac.) — na słowa nauczyciela; przen.: ślepo wierząc autorytetowi. [przypis edytorski]
51. adsum (łac.) — obecny. [przypis edytorski]
52. Ganimedes (mit. gr.) — królewicz trojański, ukochany przez Zeusa, który porwał go na Olimp i uczynił podczaszym bogów. [przypis edytorski]
53. harfy — dziś popr. forma N.lm: harfami. [przypis edytorski]
54. urny — dziś popr. forma N.lm: urnami. [przypis edytorski]
55. Ave (łac.) — bądź pozdrowiona. [przypis edytorski]
Wesprzyj Wolne Lektury!
Wolne Lektury to projekt fundacji Nowoczesna Polska – organizacji pożytku publicznego działającej na rzecz wolności korzystania z dóbr kultury.
Co roku do domeny publicznej przechodzi twórczość kolejnych autorów. Dzięki Twojemu wsparciu będziemy je mogli udostępnić wszystkim bezpłatnie.
Jak możesz pomóc?
Przekaż 1% podatku na rozwój Wolnych Lektur:
Fundacja Nowoczesna Polska
KRS 0000070056
Dołącz do Towarzystwa Przyjaciół Wolnych Lektur i pomóż nam rozwijać bibliotekę.
Przekaż darowiznę na konto: szczegóły na stronie Fundacji.
Wszystkie zasoby Wolnych Lektur możesz swobodnie wykorzystywać, publikować i rozpowszechniać pod warunkiem zachowania warunków licencji i zgodnie z Zasadami wykorzystania Wolnych Lektur.
Ten utwór jest w domenie publicznej.
Wszystkie materiały dodatkowe (przypisy, motywy literackie) są udostępnione na Licencji Wolnej Sztuki 1.3.
Fundacja Nowoczesna Polska zastrzega sobie prawa do wydania krytycznego zgodnie z art. Art.99(2) Ustawy o prawach autorskich i prawach pokrewnych. Wykorzystując zasoby z
Darmowe książki «Lilla Weneda - Juliusz Słowacki (książka czytaj online .txt) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie
Dodaj komentarz
Uwagi (0)