Lilla Weneda - Juliusz Słowacki (książka czytaj online .txt) 📖
Krótki opis książki:
W czasach przedhistorycznych, gdzieś nad jeziorem Gopło Wenedowie ponoszą klęskę podczas walk z Lechitami.
Według Rozy, wieszczki, ich naród zmierza ku zagładzie — mogłaby im pomóc jedynie harfa, która została w rękach najeźdźców. Roza twierdzi też, że tylko ona przeżyje i zostanie zapłodniona przez prochy zmarłych. Siostra Rozy, Lilla, próbuje jednak ratować swój lud i przyjmuje obcą wiarę…
Tragedia Juliusza Słowackiego Lilla Weneda została wydana po raz pierwszy w 1840 roku w Paryżu. Jej treść odnosi się bezpośrednio do powstania listopadowego z 1830 roku. Słowacki rozważa przyczyny klęski zrywu i próbuje znaleźć receptę na wybawienie dla narodu polskiego. Najpewniejszym sposobem jest poświęcenie i walka — heroiczna ofiara.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Juliusz Słowacki
- Epoka: Romantyzm
- Rodzaj: Dramat
Czytasz książkę online - «Lilla Weneda - Juliusz Słowacki (książka czytaj online .txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Juliusz Słowacki
razem uzbraja jak jednego rycerza... Tarcza olbrzymia na ręku Lelum zawieszona obu braci zakrywa. Polelum w prawą rękę wolną od łańcucha miecz bierze... Roza Weneda, zawieszając tarczę, mówi do Lelum:
Ty będziesz bronił swego brata tarczą.
Do Polelum.
Ty go zakryjesz miecza błyskawicą...
Biada! kto swego nie dopełni! biada!
Jesteście jednym rycerzem, mścicielem;
A gdy nie będzie was, to jęk żałosny
Przeleci wieki i zwiąże imiona.
Jęk jeden będzie po dwu zgonach waszych;
Po waszych sercach roztrzaskanych w piersi
Jedna zostanie żałość w tej ojczyźnie,
Nierozróżniona, jako w sercu matki...
Krwi! krwi ofiarnej!
POLELUM
Weź z mojego łona.
ROZA WENEDA
Tu krwi potrzeba obcej, z niewolnika.
Wchodzi do lochu i wyprowadza na scenę LECHONA.
To syn królewski. Patrzcie! jaki blady.
LECHON
Zlitujcie wy się ludzie mej młodości!
Ta grota pełna przerażeń i wasze
Twarze są blade i przygotowane
Do zemsty. Wiem ja, że wy macie prawo
Mścić się nade mną i odebrać życie:
Lecz gdyby tutaj była moja matka,
Królowa dumna i sroga kobieta,
Ona by was tu przekonała łzami,
Że ja potrzebny jestem na tym świecie
Jak słońce, księżyc... jej i wam potrzebny.
Że wam śmierć moja na nic się nie przyda,
A życie moje jeszcze może zdać się...
Nie zabijajcie mnie, nie zabijajcie!
Król wasz u mego ojca niewolnikiem,
Za syna swego ojciec odda króla;
Za mój włos każdy da wam ziemi włokę...
A patrzcie, jakie ja mam gęste włosy;
Matka je moja nieraz całowała...
Czy tu nikt nie ma matki?... A więc jeszcze
W sierotach większa być powinna litość.
ROZA WENEDA
Krwi tej nie wezmę... za podła. Idź jęczeć!
Wpycha Lechona do lochu.
Czerwieńszą znajdę krew w sercu gołębia.
ŚLAZ wchodzi prowadzony przez dwóch wenedyjskich rycerzy.
Cóż to za człowiek?
ŚLAZ
Ja tu dobrowolnie
Przychodzę, proszę wierzyć... dobrowolnie.
ROZA WENEDA
Lechitą jesteś?
ŚLAZ
O! gdyby nie respekt
Dla was, rycerze, i dla tej mocarki,
Wziąłbym pytanie za obelgę. Mówcie
Że ja pies... dobrze; mówcie, że ja sowa...
Dobrze; mówcie, że bocian... doskonale! ...
Lecz mówić, że ja Lechita!... mnie?... w oczy!...
Gdybym nie mienił to być uchybieniem,
Plunąłbym w oczy temu, kto zapytał,
Czy ja Lechita... Cóż to? czy mi z oczu
Patrzy gburostwo, pijaństwo, obżarstwo,
Siedem śmiertelnych grzechów, gust do wrzasku,
Do ukwaszonych ogórków, do herbów?
Zwyczaj przysięgać in verba magistri50?
Owczarstwo?... czy to wszystko mam na twarzy?
Jeśli tak, wodą mnie zlejcie gorącą,
Niechaj oblezie ze mnie pierwsza skóra.
ROZA WENEDA
Milcz.
Do Wenedów.
Gdzie pojmaliście tego człowieka?
RYCERZ WENED
Dążył od strony Lechitów i wiele
Okropnych rzeczy w drodze opowiadał.
On widział króla naszego Derwida
Zamęczonego, siostrę twą zabitą.
ROZA WENEDA
do ŚLAZA.
Piekielny! Kłamiesz.
ŚLAZ
Klnę się na te czaszki,
Ja sam wre zemstą, ja sam zemstą płonę;
Dajcie mi w ręce cokolwiek, miecz, rożen,
Pierwszą broń dajcie, a ja mścić się będę.
Szlochając.
Ten król szanowny! ten starzec sędziwy!
Ta niebotyczna królewna!... miecz dajcie,
Jeśli potrzeba wodza — będę wodzem;
Jeśli człowieka tylko trzeba — jestem;
Jeśli tygrysa, adsum51; jeśli księdza —
Do usług; jeśli Ganimeda52 — zgoda.
ROZA WENEDA
Mówisz o zemście?... tu zemsta pod ziemią.
Bierze nóż i wchodzi do lochu, gdzie Lechon zamknięty.
POLELUM
Lelum, noc bliska.
LELUM
Umarła — słyszałeś.
Cicho, mój bracie, zda mi się, że duch jej
Tu, na łańcuchu stoi między nami
I lekką śmierci dłoń na głowy kładnie.
Czy ty nie czujesz umarłej dotknięcia?
Ona tak pójdzie z nami w bój okropny
I serca nasze przejrzawszy do głębi,
Pogardzi, jeśli serca zadrżą strachem.
O! Lillo! tobie ślubuję dziś duszę!
Ducha ty weźmiesz ulatującego.
O! śmierci! śmierci! krwawej śmierci Boże!
Jakże to łatwo być odważnym w boju!
Nieszczęśliwego Bóg nie zrobi tchórzem.
Gdzie są harfiarze? niech idą za nami
Z harfy53 złotymi... nie trzeba harfiarzy!
Umarli lepiej widzą i śpiewają
Tę pieśń o sercach strzaskanych boleścią,
O ściętych mieczach i zgasłych nadziejach.
Oni jedynie wiedzą, ile warte
Życie człowieka, ile ulatuje
Ludzkiego szczęścia w czerwonych płomieniach,
Które trzaskają ciało bohatera.
Już o umarłych tylko dbam i Boga,
O nic na ziemi.
ROZA WENEDA wychodzi z lochu z dymiącym się nożem.
ROZA WENEDA
Patrzcie! nóż czerwony
W sercu Lechona był... patrzcie, czerwony,
Pomażę sobie brwi tą krwią... zobaczę
Dusze umarłych — i wy zobaczycie...
Tam w zczerwienionej ciemności powinni
Zjawić się krwawi: król harfiarz z dziewczyną;
Lecz kto przemówi do umarłych, skona.
Wchodzi DERWID i LILLA WENEDA.
Widzicie! o! widzicie, idą trupy!
Ja wywołałam je spod ziemi — przyszli.
LILLA WENEDA
Przyprowadziłam wam ojca z niewoli.
Oto wasz ojciec.
DERWID
Cóż to? nie poznali?
Posadź mnie, córko moja, na kamieniu,
Cóż?... nie poznali!
ROZA WENEDA
Bez harfy przyszedłeś...
DERWID
Niebiosa!
Zrywając się.
O! ja przyszedłem bez oczu!
Wydarte moje oczy płakać będą,
Jak się dowiedzą o tym. — O! gadzino,
Czy ty się z harfy mojej urodziłaś,
Że ty mnie witasz tak? Lilla, daj rękę,
Prowadź mnie dalej.
LILLA WENEDA
Gdzie, ojcze?
DERWID
Do wężów,
Które ty pieśnią tak ułaskawiłaś,
Że mi nie będą gryzły serca.
LILLA WENEDA
Ojcze!
DERWID
Gadzina córka; gdy mi darto oczy,
Myślałem, że ta córka wydrze oczy
I włoży w moję czaszkę swoje oczy;
A teraz widzę, że mi wydrze serce
I włoży w swoje piersi puste. — Harfo!
Ty jesteś harfą bez strun! czarownico!
Tak witać ojca? Kiedym tu przychodził,
Skakały na mnie psy, wyjąc z radości;
A ty, jako kruk, widząc te czerwone
Oczy, zaglądasz w nie i głodnym dziobem
Wyjadasz mi łzy czerwone, ostatnie.
O! bogdaj pierwszy z tych piorunów złotych
Pomścił się za mnie...
ROZA WENEDA
O! bogdaj mnie piorun!
Bo ty bez harfy przyszedłeś o! królu!
I dziś upadniesz na stos... bez królestwa.
LILLA WENEDA
Nie, on zwycięży dziś, bez młodszej córki.
Ale przez córkę młodszą dziś zwycięży.
Widzisz, płaczący usiadł na kamieniu
I duma jako stary bocian ślepy.
Bądź ty mu córką. Niech kto pójdzie za mną
I złotą harfę przyniesie.
ROZA WENEDA
Co mówisz?
Harfę odzyskasz... jak?
LILLA WENEDA
Za harfę złotą
Sama się oddam Lechom... i zostanę.
ROZA WENEDA
Więc idź, bo harfa zwycięży.
LILLA WENEDA
O! siostro,
Jeśli chcesz harfy... i mnie pragniesz widzieć
Żywą... Lechona mi daj niewolnika!