Wybór mów - Demostenes (czytaj książki przez internet za darmo TXT) 📖
Krótki opis książki:
Wybór słynnych mów politycznych największego mówcy greckiego.
Największą sławę przyniosły Demostenesowi Filipiki, czyli mowy przeciwko macedońskiemu królowi Filipowi II, prowadzącemu zaborczą politykę zagrażającą niezawisłości Grecji. Na okres pomiędzy pierwszą a drugą Filipiką przypadają trzy Mowy olintyjskie, nakłaniające Ateńczyków do natychmiastowej pomocy Olintowi, miastu na półwyspie Chalkidyjskim, zagrożonemu przez Filipa. Zbiór dopełnia mowa O wieńcu, zawierająca podsumowanie patriotycznej działalności Demostenesa.
Mowy Demostenesa odznaczają się prostotą i naturalnością języka oraz starannym rozplanowaniem. Umiejętnie łączy w nich patos i emocje z rzeczowymi argumentami oraz praktycznymi propozycjami. Zwraca uwagę przede wszystkim jasność i logika wywodu, wzmacniana umiejętnym stosowaniem rozmaitych figur retorycznych.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Demostenes
- Epoka: Starożytność
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Wybór mów - Demostenes (czytaj książki przez internet za darmo TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Demostenes
perskiej na Grecję; wojska ateńskie pod dowództwem Miltiadesa pokonały w niej armię perską, która wylądowała w Attyce, 40 km od Aten. [przypis edytorski]
454. bitwa u przylądka Artemizjon (480 p.n.e.) — seria trzydniowych starć morskich stoczonych pomiędzy flotą sprzymierzonych państw greckich a znacznie liczebniejszą inwazyjną flotą perską w pobliżu przylądka Artemizjon, na płn. krańcu wyspy Eubei; bitwa nie została rozstrzygnięta, flota grecka na wieść o przegranej pod Termopilami wycofała się; starcie było ważne dla Greków, którzy nabrali pewności, że mogą się skutecznie przeciwstawić przeciwnikowi na morzu, ponadto flota perska została osłabiona w walce i wskutek sztormu, co ułatwiło późniejsze zwycięstwo pod Salaminą. [przypis edytorski]
455. przysięgam na dziadów naszych, maratońskich obrońców, na zastępy bojowe pod Platejami, na zwycięzców pod Salaminą, Artemizjum, na prochy dzielnych rycerzy w narodowych mogiłach — słynna i wielokrotnie później cytowana przysięga. Demostenes stawia Cheroneję, jako zwycięstwo idei, na równi z najsławniejszymi zwycięstwami oręża; Kwintylian widział w tym dowód, że Demostenes był uczniem Platona. Także w mowie O okręgach podatkowych wspomina mówca Salaminę i Maraton, chociaż zastrzega się, że praktyczną radę stawia ponad pochwałę przodków. [przypis tłumacza]
456. Tobie było mówić, przeklęty molu kancelaryjny, o dawnych zwycięstwach? — Ajschines porównywał szyderczo Demostenesa z Temistoklesem, Miltiadesem i Arystydesem. [przypis tłumacza]
457. codzienne procesy handlowe rozsądzajcie na podstawie odnośnych praw i stanu rzeczy, procesy polityczne mierzcie wedle ambicji przodków — teraz Demostenes zwraca uwagę na polityczne następstwa wyroku; proces nie jest kwestią prawną, ale starciem się dwu ideologii. [przypis tłumacza]
458. razem z laską sędziowską i kuponem — przy wejściu otrzymywał sędzia kupon; za okazaniem go wypłacano w kasie państwowej honorarium sędziowskie; wynosiło ono w tych czasach około 96 centymów dziennie [dieta sędziowska wprowadzona przez Peryklesa wynosiła dwa obole, później podniesiono ją do trzech oboli; red. WL]. [przypis tłumacza]
459. za to jestem jedynym winowajcą odpowiedzialnym za porażki wojskowe i błędy strategiczne — tak dumny lud ateński tłumaczył sobie klęskę cheronejską. [przypis tłumacza]
460. Kalistrat — polityk starszy od Demostenesa, odznaczył się szczególnie w procesie oropijskim; zresztą niepopularny z powodu sympatii dla Sparty; wygnany, wrócił na własną rękę do Aten i zginął z wyroku sądu. [przypis tłumacza]
461. Trazybul — nieidentyczny ze sławnym wskrzesicielem demokracji po obaleniu 30 tyranów. [przypis tłumacza]
462. Za to należał mi się wieniec — drugi. [przypis tłumacza]
463. Diondas — nieattyckie imię. [przypis tłumacza]
464. byłoby naturalniej (...) zaskarżyć wtenczas — na dwa lata przed Cheroneją nie miałby Ajschines najmniejszych widoków wobec wszechwładnych wtenczas rządów stronnictwa akcji. [przypis tłumacza]
465. Demomeles — krewniak mówcy; w czasie procesu z opiekunami wniósł Demostenes przeciw niemu skargę o pobicie do Rady na Areopagu. [przypis tłumacza]
466. jak podpisujecie wyrównania kasowe... — Ajschines żądał matematycznej rzeczowości w ocenie zaskarżonych faktów, przewidując szkodliwy dla siebie wpływ popularności, jaką cieszył się niezłomny patriota. [przypis tłumacza]
467. z natury każda nieuczciwa sprawka kuleje w oczywisty sposób na każdym kroku — wielokrotnie wyrażająca się u Demostenesa wiara w wyższy porządek moralny, który dochodzi każdej nieprawości, buduje się na morale tragedii, rodzimego płodu umysłowości ateńskiej. [przypis tłumacza]
468. w polityce nie ma cyfr jednoznacznych — bardzo głębokie zdanie w ustach siwiejącego dyplomaty i polityka. [przypis tłumacza]
469. W miejsce łupiestw korsarskich z Eubei, pokój od morza... — Demostenes skłonił rodaków do zrzeczenia się władzy nad Eubeą, która skupiła się w związek pod Chalkis i tak przystąpiła do koalicji. [przypis tłumacza]
470. inni skosztowali okrucieństwa Filipa — ta mało szlachetna przechwałka Demostenesa musiała zaboleć Plutarcha. [przypis tłumacza]
471. inaczej wyglądałaby Grecja, gdybym użył tego wyrażenia, nie tamtego, albo tak machnął ręką, nie owak? — ironia pogańskiego mówcy z IV w. przed Chr. podobała się królowi teologów zachodnich z IV w. po Chr.: św. Augustyn cytuje ten ustęp w polemice z Kreskoniuszem. [przypis tłumacza]
472. Rządził absolutnie podwładnymi, rzecz największej wagi w wojnie — gdzie indziej widział Demostenes w absolutyzmie Filipa piętę Achillesową jego rozmachu wojennego. [przypis tłumacza]
473. przymierze Eubei, Achai, Koryntu, Teb, Megary, Leukady i Korkyry, co dało w sumie piętnaście tysięcy najemnika, dwa tysiące konnicy, bez kontyngentu obywatelskiego — Na konferencji w Atenach w r. 342 Ateny, Eubea, Megara, Akarnania i Peloponez wystawiły razem 4000 pospolitego ruszenia! Prawda, że w bitwie pod Cheroneją samych Ateńczyków poległo tysiąc, dwa razy tyle dostało się do niewoli. Filip miał 32 000 wojska, w tym 2000 konnicy. Przed wojną lamijską Ateńczycy zaprowadzili obowiązek służby wojskowej do 40 lat, zyskując w ten sposób 5000 piechoty, 500 konnicy, oprócz 2000 najemników; w rzeczywistości jednak walczyli w wojnie lamijskiej niemal wyłącznie najemnicy. [przypis tłumacza]
474. Mamy prawować się, Ajschinesie, z Tebanami — Ajschinesowi nie podobało się, że przymierze z Tebami okupił Demostenes znacznymi ustępstwami: Teby otrzymały dowództwo na lądzie, 2/3 kosztów wojny miały ponosić Ateny. [przypis tłumacza]
475. wioskowy Ojnomaos — tj. trzeciorzędny aktor ról tragicznych z przedmieścia. [przypis tłumacza]
476. prawić (daw.) — mówić, opowiadać. [przypis edytorski]
477. przedstawię pobudki wyszłe od was — wywody Demostenesa usiłują stwierdzić istnienie praeiudicatum [łac.: wstępny wyrok, rzecz z góry osądzona; red. WL]. [przypis tłumacza]
478. po bitwie — pod Cheroneją. [przypis edytorski]
479. zdaje mi się rzeczą nierozumną, jeżeli człowiek człowiekowi zarzuca fatalność — starożytni byli bardzo zabobonni; Demostenes przez jakiś czas po klęsce nie kładł swego podpisu pod własnymi wnioskami, ale wyręczał go przyjaciel polityczny. [przypis tłumacza]
480. nie wie, czy szczęście wytrwa do wieczora — przysłowie, znane z Satyr Warrona, brzmi: „Nie wiesz, co późny wieczór wiezie”. [przypis tłumacza]
481. w wyroczniach Zeusa Dodonajskiego — w świątyni Zeusa w Dodonie, mieście Epiru, zasięgano wyroczni, wypisując zapytania na blaszkach; w czasach naiwniejszych odczytywano wolę bożą z szumu dębu, królewskiego drzewa poświęconego królowi bogów; Ateńczycy przestali wierzyć wyroczni delfickiej, gdyż stała ona pod wrogim Atenom wpływem Amfiktionii. [przypis tłumacza]
482. Postanowiłeś, Ajschinesie (...) badać moje przeznaczenie? Porównajże je ze swoim... — drugie, a równie znakomite, porównanie żywotów. [przypis tłumacza]
483. zamawiała czary — pokątne kabalarki, znachorki, guślarki i stręczycielki poruszały się bardzo skrzętnie na tylnym tle posągowego, tak jak go znamy z podniosłej literatury, antyku. Komedia, mim, elegia i satyra odsłaniają spod literatury życie; nie było ono ani lepsze, ani mądrzejsze od dzisiejszego. [przypis tłumacza]
484. czytałeś z książki — formułki rytualne; te same czynności przy boku matki-znachorki spełniał w dzieciństwie Epikur; stąd jego nienawiść do religii-zabobonu. [przypis tłumacza]
485. ubierałeś klientów w jelenie skóry — szczegóły obrzędu mistycznego; skóry zwierzęce grają sporą rolę w wszystkich kultach natury. [przypis tłumacza]
486. kropiłeś — wodą święconą. [przypis tłumacza]
487. zawodzić — okrzyk orgiastyczny. [przypis tłumacza]
488. owóż (daw.) — otóż; tak więc. [przypis edytorski]
489. arenda (daw.) — dzierżawa, najem. [przypis edytorski]
490. prowadziliście z widzami nieubłaganą wojnę — sceny z prowincjonalnych teatrów: poczciwa publiczność małomiasteczkowa w pogoni za morałem sztuki linczuje morderców i czarne charaktery, pieje z uniesienia nad triumfem cnoty, żyje razem ze sceną, a nierzadko i działa. Aktor-tyran musi tylnymi drzwiami uchodzić przed wezbraniem iluzji scenicznej. Na scenie życia „ludu gniew” bywał nie mniej patetyczny. [przypis tłumacza]
491. Na jaką karę (...) zasługuje taki hultaj, któremu śmierć tysiąca rodaków dodała otuchy? — Demostenes powiedział gdzie indziej, że między politykiem a społeczeństwem musi istnieć pewna harmonia nastrojów. [przypis tłumacza]
492. Porównaj nasze żywoty, Ajschinesie... — ustęp klasyczny. [przypis tłumacza]
493. rzuciłem zmarłych schron i ciemności bramy... — wyimki z ról tragicznych Ajschinesa, nieprzypadkowo najbardziej fatalne. [przypis tłumacza]
494. milczę i nie powiem ani słowa (...) Niczego takiego nie zrobię... — retoryczne pomijanie. [przypis tłumacza]
495. sama natura ustanowiła taką wytyczną przez niepisane zwyczaje i usposobienie ludzkie — nowożytny polityk nie miałby prawa do takiej filantropii. [przypis tłumacza]
496. Wiem także dobrze, że moją wymowę — zdanie urwane (mówca, pisząc, naśladuje żywe słowo) należy nawiązać do początku zdania następnego, gdzie „wymowę” zastępuje skromnie „doświadczenie”. [przypis tłumacza]
497. warować coś (daw.) — zapewniać, zabezpieczać. [przypis edytorski]
498. dla popisu wymową i dla próby głosu — aluzje do aktorskiego zawodu. [przypis tłumacza]
499. służka (daw.) — zdr. od sługa; stosowane bez względu na płeć osoby. [przypis edytorski]
500. Czyż nie ty udałeś się zaraz po bitwie w poselstwie do Filipa (...) chociaż zawsze przedtem odmawiałeś tej przysługi — Ajschines udawał chorobę przed zburzeniem Fokidy, by nie posłować do Macedonii; po zburzeniu wziął udział w bankiecie zwycięzcy, co uczynił i potem, po klęsce cheronejskiej. [przypis tłumacza]
501. Hegemon — mówca ze stronnictwa macedonofilskiego, stracony razem z Fokionem; podobnie Pytokles. [przypis tłumacza]
502. napis wyryty na podstawie uchwały państwowej — natchnienie „z woli ludu” nie zawsze dopisuje. Napisy takie, układane przez poetów państwowo upoważnionych, są często nieudolne w formie i banalne w treści. Epigram kończy się często sentencją. [przypis tłumacza]
503. rozłóg — tu: rozległy obszar. [przypis edytorski]
504. Bogu jednemu we wszystkim wiedzie się bez obrazy — po 800 latach spotykamy się znowu z tą sentencją u greckiego sofisty. [przypis tłumacza]
505. podniesionym głosem i modulując w gardle oskarżał mnie rozpromieniony — sztuka wymowy przepisywała szeregi sposobów na wzbudzanie antypatii do przeciwnika. [przypis tłumacza]
506. O macedonofilizm oskarża mnie Ajschines! — perfidia istotnie niepozbawiona komizmu. [przypis tłumacza]
507. Daochos, Kineas i Trazydaos Tesalczyków; Kerkidas, Hieronim (...) Noc zaszłaby mnie na wyliczaniu imion zdrajców — historyk grecki Polibiusz, Arkadyjczyk z pochodzenia, zarzucał później Demostenesowi, że na liście zdrajców zamieścił także nazwiska ludzi nieposzlakowanych, którzy popierali Filipa w interesie własnej ojczyzny, np. Arkadyjczycy przeciw Sparcie. Krajan Polibiusza, Kerkidas, był politykiem, prawodawcą i poetą. Hieronim i Eukampidas figurują między założycielami Megalopolis, miasta rodzinnego Polibiusza. Neona i Trazylocha, tyranów Mesenii, wygnanych, przywrócił Aleksander do władzy. Dejnarch, nieidentyczny z mówcą. Demaret, entuzjastyczny wielbiciel Aleksandra Wielkiego. [przypis tłumacza]
508. Prokonez — największa wyspa w Propontis (dzisiaj morze Marmara), kolonia Miletu, słynna z łomów marmuru. [przypis tłumacza]
509. Tenedos — wysepka naprzeciw Troady, słynąca z urody jej mieszkanek; jak Prokonez, należała do Związku Morskiego. [przypis tłumacza]
510. Abydos — kolonia Miletu na azjatyckim brzegu Hellespontu, w związku z Atenami przeciw Filipowi. [przypis tłumacza]
511. Nikt nie przygania państwu ani jego zasadom politycznym, ale złorzeczy losowi — eufemizmy. [przypis tłumacza]
512. Nie, dalibóg, odstąpić interesów państwa — rozumie się: nie tak powinna wyglądać działalność, żeby... [przypis tłumacza]
513. składa mowy dobitnie i bez wytchnienia — jak aktor. [przypis tłumacza]
514. sanacja (z łac.) — uzdrowienie. [przypis edytorski]
515. Aristonik — zapewne ten sam, który wnosił o drugi wieniec dla Demostenesa. [przypis tłumacza]
516. pomijam to — retorycznie. [przypis tłumacza]
517. Teokrines — współczesny denuncjant. Cały ustęp zawiera miażdżącą krytykę czysto destrukcyjnej intrygi Ajschinesa. [przypis tłumacza]
518. Filammon — głośny bokser. [przypis tłumacza]
519. Olimpia — w Elidzie na Peloponezie, na równinie rzeki Alfejosu, znajdowała się Świątynia Dzeusa Olimpijskiego. Tam to co 5 lat odbywały się pięciodniowe igrzyska. Bieg, mocowanie, boksowanie, wyścigi na rydwanach i pięciobój składały się na program zapasów. Pierwsza zapisana uroczystość odbyła się w r. 776; od niej począwszy liczyli Grecy czas wedle Olimpiad, tj. 4-letnich okresów. [przypis tłumacza]
520. Glaukos z Karystos — głośny bokser. [przypis tłumacza]
521. do głównej kwatery — Aleksandra Wielkiego w Azji. [przypis tłumacza]
522. wyszydzają państwo... — ambicje ateńskie miały oczywiście nieco tragikomizmu w ramie światowładnego imperium Aleksandra Wielkiego. [przypis tłumacza]
523. dajże im lepszą myśl, a jeżeli są nieuleczalni, wyrwij ich jak chwast... — modlitwa rewolucjonisty. [przypis tłumacza]
Wesprzyj Wolne Lektury!
Wolne Lektury to projekt fundacji Nowoczesna Polska – organizacji pożytku publicznego działającej na rzecz wolności korzystania z dóbr kultury.
Darmowe książki «Wybór mów - Demostenes (czytaj książki przez internet za darmo TXT) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie
Dodaj komentarz
Uwagi (0)