Wybór mów - Demostenes (czytaj książki przez internet za darmo TXT) 📖
Krótki opis książki:
Wybór słynnych mów politycznych największego mówcy greckiego.
Największą sławę przyniosły Demostenesowi Filipiki, czyli mowy przeciwko macedońskiemu królowi Filipowi II, prowadzącemu zaborczą politykę zagrażającą niezawisłości Grecji. Na okres pomiędzy pierwszą a drugą Filipiką przypadają trzy Mowy olintyjskie, nakłaniające Ateńczyków do natychmiastowej pomocy Olintowi, miastu na półwyspie Chalkidyjskim, zagrożonemu przez Filipa. Zbiór dopełnia mowa O wieńcu, zawierająca podsumowanie patriotycznej działalności Demostenesa.
Mowy Demostenesa odznaczają się prostotą i naturalnością języka oraz starannym rozplanowaniem. Umiejętnie łączy w nich patos i emocje z rzeczowymi argumentami oraz praktycznymi propozycjami. Zwraca uwagę przede wszystkim jasność i logika wywodu, wzmacniana umiejętnym stosowaniem rozmaitych figur retorycznych.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Demostenes
- Epoka: Starożytność
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Wybór mów - Demostenes (czytaj książki przez internet za darmo TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Demostenes
id="annotation-379">379. dobrobyt większy, niż mamy dziś za pokoju — utrata Gibraltaru attyckiego w pokoju po Cheronei złamała gospodarczą samodzielność Aten. [przypis tłumacza]
380. niech dzielą z wami łaskę bogów, wymodloną w waszych rzetelnych pragnieniach... — Pochód Aleksandra Wielkiego w głąb Azji rozkołysał na nowo nadzieje patriotów. Nastrój był wprost rewolucyjny. Dlatego Ajschines po przegranej uszedł z Aten. [przypis tłumacza]
381. ocalenie Chersonezu i Bizancjum (...) i odznaczenie za to naszego państwa — mowa o honorowych dekretach Chersonezyjczyków i Bizantyjczyków dla Aten; w tłumaczeniu opuszczono we wszystkich mowach teksty aktów, częścią dla skrócenia, częścią dlatego, że albo nic z nich nie zachowało się, prócz nagłówka, albo że zachowane są po przeważnej części falsyfikatami. [przypis tłumacza]
382. nie pamiętaliście im krzywd ani nie opuściliście krzywdzonych — główną sprężyną polityki były i są interesy, wywieszką — ideały. [przypis tłumacza]
383. Tak jednostka, jak i państwo powinny z najpiękniejszych przykładów przeszłości czerpać uzdolnienie do dalszej działalności — podobne zdanie musiał Demostenes słyszeć nieraz chłopięciem w szkole na wykładzie historii. [przypis tłumacza]
384. starostowie [tu: harmostowie] — specjalni urzędnicy spartańscy, wysyłani do podbitych obszarów. [przypis tłumacza]
385. Tanagra — miasto beockie na północnej granicy Attyki, sławne dziś z odgrzebanych tam figurynek. [przypis tłumacza]
386. Egina — wyspa w Zatoce Sarońskiej; w walce o byt z Atenami, które usiłowały ją wynarodowić kolonizacją, łączyła się z wszystkimi wrogami Aten. [przypis tłumacza]
387. Keos — wyspa naprzeciw Attyki, opanowana w zupełności przez Ateny. [przypis tłumacza]
388. niedługo później do Koryntu — wojna beocko-koryncka przeciw Sparcie w r. 395–394. [przypis tłumacza]
389. wojna dekelejska — wojnę peloponeską dzielimy na: 1) wojnę archidamejską 431–417, tak nazwaną od króla i wodza Spartan, Archidamosa; 2) wyprawę sycylijską 415–413; 3) wojnę dekelejską 413–404, od Dekelei, gminy attyckiej, obsadzonej przez Spartan, skąd pustoszyli Attykę. Demostenes od ostatniej fazy nazywa całą wojnę. Szczególnie Korynt okazał się w niej zażartym wrogiem Aten. [przypis tłumacza]
390. Kresem życia wszystkich ludzi jest śmierć, choćby ktoś zamknął się i przechowywał w pokoiku — słynna sentencja. [przypis tłumacza]
391. Nie zrobiliście tego z obawy przed ówczesną potęgą Teb — Ależ tak! Idealizowanie historii rozpoczął Isokrates. [przypis tłumacza]
392. nie pozwoliliście Tebanom przywłaszczyć sobie Eubei — w r. 367 generał Tymoteusz oczyścił wyspę z najazdu tebańskiego. W tym samym roku padł Amfipol. [przypis tłumacza]
393. krzywdy wyrządzone przez Temisona i Teodora w sprawie Oropu — wspomniany proces Kalistrata i Chabriasa; Teodor i Temison, tyrani Eretrii i zausznicy Teb, ułatwili im zajęcie Oropos. [przypis tłumacza]
394. bez jakichkolwiek strącań z zastawu tytułem starych krzywd — za cenę zrzeczenia się przez Ateny praw do Eubei, silnie zattycyzowanej, przystępuje potem ta wyspa do Związku Morskiego. [przypis tłumacza]
395. pozwolił ją utrącić drogą zaprzysiężonych podań o odroczenie — po przejściu uchwały mógł ktokolwiek zażądać pod przysięgą odroczenia terminu jej ważności, dopóki nie wniesie skargi o nieprawność wniosku. [przypis tłumacza]
396. nie szukał schronienia w świątyni — błagający opieki poza ochroną prawną uciekali się przed ołtarze; wymierzanie sprawiedliwości na błagającym opieki, jak długo znajdował się w świątyni lub trzymał się ołtarza — a niepodobna było usunąć go przemocą — uchodziło za ciężkie wykroczenie przeciw religii. [przypis tłumacza]
397. pozostaje mi powiedzieć... — w rzeczywistości po krótkim wywodzie o prawności dekretu i jego ogłoszenia poświęci Demostenes znacznie więcej niż drugie tyle przemówienia przeglądowi swojej działalności politycznej. [przypis tłumacza]
398. pomijam najwybitniejsze ustępy z księgi mojej działalności — przesada krasomówcza. [przypis tłumacza]
399. za ofiarę z osobistego majątku na rzecz ludu, za deklarację, nie jestem odpowiedzialny — Jeżeli Demostenes w charakterze urzędnika złożył ofiarę na rzecz państwa, nie wygasa przez to odpowiedzialność za urząd. Demostenes miesza dwa pojęcia odpowiedzialności: za urząd i za ofiarę. Przy retorycznym charakterze przemówień sądowych w starożytności były takie przesunięcia możliwe. [przypis tłumacza]
400. archonci — Urzędy archontów powstawały przez stopniowe ograniczanie władzy królewskiej. Pierwotnie wybierani przez Radę na Areopagu, potem przez wybory pośrednie z dwu najzamożniejszych klas, w końcu i z zagrodników [tj. ubogich gospodarzy wiejskich], byli archonci w ustroju republikańskim władzą dosyć mało z nim harmonizującą. Republika ateńska miała właściwie dwóch prezydentów współcześnie [tu: równocześnie]: rocznego, w osobie archonta, i dziennego, w osobie naczelnika Wydziału Rady państwa. [przypis tłumacza]
401. Nausikles — zamknął przesmyk termopilski przed Filipem w r. 352, stronnik Demostenesa. [przypis tłumacza]
402. Diotimos — zamożny patriota; Aleksander Wielki żądał wydania go. Z przytoczenia wynika, że wszyscy ofiarodawcy otrzymali wieńce przed absolutorium. Może więc Demostenes powołać się na tradycję, ale formalnie nie ma słuszności, dlatego też kwestię prawną zostawia na uboczu. Tradycja była szkodliwa i mogła prowadzić do honorowania defraudantów, którzy by odsetek sum sprzeniewierzonych ofiarowali państwu. [przypis tłumacza]
403. wieńczący powodują się jedynie własnym interesem — retoryka uczyła przedstawiać własną korzyść jako bene [wł.: dobro] drugiego, któremu to się perswaduje. [przypis tłumacza]
404. uczysz, co stanowi demokratę, jak gdybyś oddał przedsiębiorcy do wykonania figurę wedle własnego pomysłu... — zamawiający figurę u kamieniarza umawiał się o szczegóły wykonania; Ajschines tak rozprawia, jak powinien wyglądać demokrata, jak gdyby go sobie zamówił. [przypis tłumacza]
405. Uważaj, by pod płaszczykiem osobistej nieprzychylności nie krył się wróg państwa — patriotyczny koloryt oskarżenia Ajschinesa dowodzi, że chwila była najmniej dobrana na polityczny porachunek między oboma stronnictwami; Ajschines wybrał ją zmuszony chyba ustawą, oznaczającą ostatni termin na wytoczenie skargi. [przypis tłumacza]
406. zbożny (daw.) — pobożny, uczciwy, szlachetny. [przypis edytorski]
407. dać kilka najważniejszych objaśnień o nim... — następuje niezrównane porównanie, w tonie parodii, żywotów obu rywali... na 400 lat przed Żywotami równoległymi Plutarcha. [przypis tłumacza]
408. Nicuje mój styl — Ajschines zarzucał mu wybujałe przenośnie. [przypis tłumacza]
409. Ajakos, Radamantys, Minos — trzej królowie zaszczyceni w nagrodę za sprawiedliwe rządy godnością sędziów w podziemiu. [przypis tłumacza]
410. Nie ma obawy, aby nie było czego mówić (...) przeciwnie, jestem w kłopocie, od czego mam zacząć — stały zwrot retoryczny, którym mówca podkreśla obfitość materii; datuje się od Pindara. [przypis tłumacza]
411. dyby — drewniane pęta w postaci desek lub kłód z otworami umożliwiającymi zamknięcie rąk lub nóg. [przypis edytorski]
412. z kłodą u szyi — dla utrudnienia ucieczki; zapewne kara wyjątkowa i chwilowa. [przypis tłumacza]
413. taką cacaną figurę — aluzja do okazałej postawy Ajschinesa. [przypis tłumacza]
414. fletnista z galery — najniższa kategoria grajków: niewolnicy lub najmici poruszali wiosłami do taktu prymitywnej melodii, co regulowało i mechanizowało poruszenia wioseł; inaczej wiosła mogłyby przez zderzenie ulec strzaskaniu. Grecy byli świadomi związku między rytmem a pracą. [przypis tłumacza]
415. Frearoi (Studzienki) — gmina (dzielnica) Aten. [przypis tłumacza]
416. Pominę to — retoryczne „pominięcie”. [przypis tłumacza]
417. z trutniów wyklętych publicznym wyrokiem — przed rozpoczęciem zgromadzenia woźny rzucał imieniem państwa uroczystą klątwę na oszukańczych doradców i zdrajców. [przypis tłumacza]
418. nieledwo wczoraj został [...] obywatelem — zarzut cudzoziemskiego pochodzenia był stereotypowy w Atenach, dumnych ze swej „autochtonii” i skąpych w udzielaniu obywatelstwa. W ogóle w kalumniowaniu starożytni nie krępowali się zupełnie i mieli stały swój słownik, dlatego trzeba być ostrożnym. [przypis tłumacza]
419. wymazanego z list obywatelstwa — zarządzano od czasu do czasu rewizję list obywatelskich, zwłaszcza gdy potrzebowano pieniędzy, gdyż fałszywie wpisanych sprzedawano w niewolę. Obywatelstwo Aten uchodziło za wielki zaszczyt i stąd nieporządki w listach. [przypis tłumacza]
420. Areopag — rada starszych w staroż. Atenach, złożona z byłych archontów, po reformach Solona zajmowała się sądzeniem zabójstw, spraw religijnych oraz przestępstw przeciwko państwu; jej siedzibą było położone w pobliżu Akropolu wzgórze Aresa (stąd nazwa). [przypis edytorski]
421. w sprawie świątyni delijskiej — szło o zarząd świątyni, który Ateńczycy wzięli w swe ręce, zakładając Pierwszy Związek Morski. Kasa związkowa mieściła się wtedy w tej świątyni. [przypis tłumacza]
422. uroczystym głosowaniem od ołtarza — w ważniejszych wypadkach głosowano biorąc głos z ołtarza. [przypis tłumacza]
423. tego kawalera — Ajschines przywiązywał wiele wagi do powierzchowności i utrzymywał miłostki. [przypis tłumacza]
424. powstawszy, odparłem atak — w r. 343; przed rokiem przy podobnej sposobności wygłosił Drugą Filipikę. [przypis tłumacza]
425. Chersonez padł ofiarą spustoszeń — w przemarszu. [przypis tłumacza]
426. w czasie odmierzonym na moją mowę — adwokat miał odmierzony czas na przemówienie wedle klepsydry wodnej. [przypis tłumacza]
427. Lokrowie Amfizejscy — Lokrowie zamieszkiwali północno-wschodnią część Grecji środkowej (Lokris Epiknemidia i Lokris Opuntia), południowo-środkową połać tamże (Lokris Ozolis) oraz południową Italię (Lokroi Epizefyrioi). Amfissa leżała na pograniczu między Lokrydą Ozolską a Fokidą. [przypis tłumacza]
428. Apollina Pytyjskiego — w Delfach. [przypis tłumacza]
429. Proszę w waszym obliczu, Ateńczycy, wszystkich bogów i boginie... — podobnie jak poeta epiczny, zaznacza mówca inwokacją, że zaczyna nowy a ważny ustęp. [przypis tłumacza]
430. piraci dawali mu się (...) we znaki — głównie na Halonessos. [przypis tłumacza]
431. wszystkimi dowódcami, jakichkolwiek wysyłaliście (nie wchodzę w to) — Demostenes jako romantyk, zapatrzony w Salaminę, Maraton i Plateje, nie znosił kondotierstwa, jakie z natury wiąże się z ustrojem mieszczańskim (trzeba nie zapominać, że wojna w starożytności trwała ciągle). [przypis tłumacza]
432. ze względu na środki — flota. [przypis tłumacza]
433. pylagor — delegat państwa zasiadający w Radzie Amfiktionii Pylajsko-Delfickiej; od nazwy jesiennego miejsca spotkań Rady: Pyle (Termopile). [przypis edytorski]
434. Kirra — miasto w południowej Fokidzie. Za poradą wyroczni, a na wniosek Solona, mieli amfiktionowie niegdyś wytoczyć Kirrajczykom świętą wojnę, a po zburzeniu ich miasta ogłosić grunt świętym i nieuprawialnym ugorem. Tymczasem obecnie rolę użytkowali Amfizejczycy. Rzekomo z zemsty za wytoczenie przez Amfizejczyków skargi Ateńczykom przed amfiktionami poruszył Ajschines teraz tę sprawę i spowodował krucjatę przeciw Amfizie, pod wodzą Filipa. [przypis tłumacza]
435. Kottyfos — legat Tesalów i naczelnik Amfiktionii. [przypis tłumacza]
436. Aristofon — należał do umiarkowanej demokracji i zbliżał się do kierunku Kalistrata; miał 75 procesów o nieprawność wniosku. [przypis tłumacza]
437. zresztą (daw.) — co do reszty, poza tym. [przypis edytorski]
438. i życzliwych państwu, i bogatych... — Demostenes z subtelną ironią oddziela patriotów od kapitalistów; jedno z drugim łączyli Nausikles, Diotimos, Charidemos, Neoptolem. [przypis tłumacza]
439. Ja okazałem się mężem dnia owego — słowa usprawiedliwionej i szlachetnej dumy. [przypis tłumacza]
440. nie opuściłem w niebezpieczeństwie placówki życzliwości — Demostenes używa często wyrazu życzliwość w znaczeniu: patriotyzm. [przypis tłumacza]
441. I żebym tylko przemówił, a nie postawił wniosku, żebym tylko wniosek postawił, a nie przyjął udziału w poselstwie, żebym tylko przyjął udział w poselstwie, a nie udało mi się nakłonić Teban! — głośne zdanie, cytowane w wszystkich starożytnych podręcznikach wymowy; figura retoryczna w nim zastosowana nazywa się drabina (klimaks), a wynalazł ją Demostenes. [przypis tłumacza]
442. Battalos — nie wiadomo, czy Battalos znaczy jąkała, czy żmija, czy, co najprawdopodobniejsze: rozpustnik. [przypis tłumacza]
443. Kresfont — Heraklida, władca Mesenii, bohater tragedii Eurypidesa tegoż imienia. [przypis tłumacza]
444. Kreon — król Teb, odgrywał rolę w tragedii Labdakidów; mit tebański opracowali wszyscy trzej wielcy tragicy. [przypis tłumacza]
445. Ojnomaos — Sofokles, Eurypides, Antyfanes, Eubulos i rzymski poeta archaiczny Akcjusz napisali tragedie pod tym imieniem; Hippodameja, córka Ojnomaosa, króla Pisy w Elidzie, poślubiła Pelopsa, protoplastę Spartan, władców Peloponezu, tj. wyspy Pelopsa. Zawody z Ojnomaosem, które poprzedziły zaręczyny, miały wedle jednej wersji dać początek igrzyskom olimpijskim. [przypis tłumacza]
446. Kollitos — przedmieście Aten, gdzie święcono Wiejskie Dionizje. [przypis tłumacza]
447. Pajaniejczyk — urodzony w gminie (dzielnicy) Aten Pajanii. [przypis tłumacza]
448. Kotokida — urodzony w gminie (dzielnicy) Aten Kotokidai; końcówka częsta w nazwiskach arystokratycznych. [przypis tłumacza]
449. poza szrankami — dzisiejsza galeria [miejsce obrad trybunału było otoczone barierką, za którą stała publiczność; red. WL]. [przypis tłumacza]
450. pochop (daw.) — zapał; pobudka do działania, impuls. [przypis edytorski]
451. pauzy polityczne — Ajschines zarzucał Demostenesowi, że po klęsce utorował sobie dostęp do Aleksandra Wielkiego i jego matki i odtąd zwinął czerwoną chorągiewkę. [przypis tłumacza]
452. ukamienowali zaś Kyrsilosa — Demostenes dla spotęgowania wrażenia przenosi projekt Kyrsilosa przed bitwę, gdy wedle notatki u Herodota nastąpił on z natchnienia Mardoniosa po przegranej Persów. [przypis tłumacza]
453. bitwa pod Maratonem (490 p.n.e.) — najważniejsza bitwa pierwszej inwazji
Darmowe książki «Wybór mów - Demostenes (czytaj książki przez internet za darmo TXT) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie
Dodaj komentarz
Uwagi (0)