Wybór mów - Demostenes (czytaj książki przez internet za darmo TXT) 📖
Krótki opis książki:
Wybór słynnych mów politycznych największego mówcy greckiego.
Największą sławę przyniosły Demostenesowi Filipiki, czyli mowy przeciwko macedońskiemu królowi Filipowi II, prowadzącemu zaborczą politykę zagrażającą niezawisłości Grecji. Na okres pomiędzy pierwszą a drugą Filipiką przypadają trzy Mowy olintyjskie, nakłaniające Ateńczyków do natychmiastowej pomocy Olintowi, miastu na półwyspie Chalkidyjskim, zagrożonemu przez Filipa. Zbiór dopełnia mowa O wieńcu, zawierająca podsumowanie patriotycznej działalności Demostenesa.
Mowy Demostenesa odznaczają się prostotą i naturalnością języka oraz starannym rozplanowaniem. Umiejętnie łączy w nich patos i emocje z rzeczowymi argumentami oraz praktycznymi propozycjami. Zwraca uwagę przede wszystkim jasność i logika wywodu, wzmacniana umiejętnym stosowaniem rozmaitych figur retorycznych.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Demostenes
- Epoka: Starożytność
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Wybór mów - Demostenes (czytaj książki przez internet za darmo TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Demostenes
akcentujący, że coś, o czym mowa wcześniej, jest prawdziwe, zaszło lub spełniło się: i rzeczywiście, i w samej rzeczy. [przypis edytorski]
244. Meseńczycy — ludność płd.-zach. części Peloponezu, ujarzmiona przez Lacedemon, wielokrotnie powstawała; przeciwnicy Sparty korzystali z tej bolączki: Epaminondas, Filip. [przypis tłumacza]
245. Argiwowie — mieszkańcy miasta Argos, stolicy krainy Argolis, w płn.-wsch. połaci Peloponezu. Argolida była kolebką pierwszego związku państw greckich w czasach przedhistorycznych; z niej wyszedł królewski ród Atrydów. Potem zazwyczaj w sojuszu z Atenami przeciw Sparcie; w końcu skłania się ku Filipowi. [przypis tłumacza]
246. Dowiaduje się z pewnością o waszych przodkach — utrzymać się na wyżynach przodków: ten odzew przenika nie tylko Filipiki Demostenesa, ale i Panegiryk Isokratesa, Edypa Kolońskiego Sofoklesa, Heraklidów i Hiketidy Eurypidesa, Epitaf Lizjasza. [przypis tłumacza]
247. propozycji, jaką przyniósł im w poselstwie Aleksander — po bitwie pod Salaminą. [przypis tłumacza]
248. człowiek, który rozkazuje Spartanom zrzec się... — Alians Filipa z Tebanami obudził wprost odruchowo podobną myśl u Ateńczyków w stosunku do rywala Teb: Sparty. Zanosiło się jakby na odnowienie hegemonii Teb; analogicznie odnawia się filolakońska polityka w Atenach; a przecież tyle krwi dzieliło oba zbliżenia i sam Demostenes popierał Związek Arkadyjski. [przypis tłumacza]
249. Orchomenos — największe po Tebach miasto w Beocji, zburzone przez Teby, a odbudowane przez Fokidę, otrzymuje niezależność z ręki Filipa. [przypis tłumacza]
250. Koroneja — miasto w Beocji, pod którym rozegrał się szereg ważnych bitew. [przypis tłumacza]
251. przyciśnięty (...) przez konnicę tesalską — Tesalia zwalczała Fokidę w łączności z Tebami. [przypis tłumacza]
252. Elateja — najznaczniejsze miasto w Fokidzie; zajęcie go przez Filipa, na podstawie mandatu amfiktionów, wywołało panikę w Atenach. [przypis tłumacza]
253. w was jednych upatrzył współzawodników na tym polu — podobne pochlebstwa dla demokracji, bez której zagłady Filip ma nie widzieć dla siebie ratunku, znajdują się w mowie O Chersonezie. [przypis tłumacza]
254. tępi z natury — brak rozgarnięcia u Beotów był przysłowiowy, mówiono o rozumie, uchu beockim, nawet o beockiej świni. [przypis tłumacza]
255. Antemunt — miasteczko macedońskie na Półwyspie Chalkidyjskim. [przypis tłumacza]
256. Zbytnie poufałości z monarchami nie wychodzą na zdrowie republikom — takie zdania ogólne, zwane enthymematami, są charakterystyką stylu Demostenesa. [przypis tłumacza]
257. Nikaja — miasteczko w Lokrydzie pod Termopilami. [przypis tłumacza]
258. takiej zapłaty od Filipa za uzyskanie pokoju — Demostenes przedstawia pokój jako deskę ratunku dla Filipa; ale Filip właśnie co zdobył Olint, złamał Kersobleptesa i do ostatniej chwili grasował nad Hellespontem, Ateńczycy zaś, w zupełności odosobnieni, jak się okazało z poselstw Eubulosa, nie mieli nic lepszego do wyboru. [przypis tłumacza]
259. tetryk — człowiek zgorzkniały, zgryźliwy, zrzędliwy. [przypis edytorski]
260. Tespie — miasto w Beocji, w wiecznej nienawiści z Tebami. [przypis tłumacza]
261. Plateje — miasto na granicy Beocji i Attyki, wsławione zwycięstwem Greków nad Persami pod jego murami, łączyło się z Atenami przeciwko Tebom. [przypis tłumacza]
262. przekopie własnym kosztem Chersonez — Kserkses przekopał kanał pod Athos, Nero usiłował przebić Isthmus. [przypis tłumacza]
263. Oropos — graniczne miasto na północnym wybrzeżu Attyki; sławny proces oropijski w r. 365 przeciw Chabriasowi z powodu utraty tego miasta na rzecz Teb za przyczyną władców Eretrii; młody Demostenes zachwycił się słyszaną wtedy po raz pierwszy mową sądową z ust Kalistrata. Ateńczycy odzyskali Oropos w zamian za Chersonez w pokoju z Filipem po bitwie pod Cheroneją. [przypis tłumacza]
264. polityków usiłujących właśnie naprawić część strat — Demostenes nie może obronić się uczuciu pewnego zakłopotania; wszak sam doradzał pokój. [przypis tłumacza]
265. u wielu niewolników waszych większą swobodę wypowiadania się... — rola niewolników w komedii z pewnością niedaleko odbiega od życia. [przypis tłumacza]
266. Najgorsza strona przeszłości jest najlepszą zapowiedzią na przyszłość — powtarza się ten środek ucieczki przed desperacją. Widocznie nie było lepszych. [przypis tłumacza]
267. Pireus — port ateński; budowę rozpoczął Temistokles, do końca doprowadził Perykles. Długie mury, łączące port z miastem, uległy zburzeniu po przegranej w wojnie peloponeskiej; odbudowane, zburzył ponownie Sulla. [przypis tłumacza]
268. staje — greckie staje wynosiło około 178 m. [przypis tłumacza]
269. Orejtowie — mieszkańcy miasta Oreos, na północnej kończynie Eubei. [przypis tłumacza]
270. Diopejtes — stały dowódca ateńskiej kolonii na Chersonezie; po zawarciu pokoju prowadzi wojnę z Kardią samodzielnie, zasilany skrycie przez Ateny, za poparciem Demostenesa; tamże pada. [przypis tłumacza]
271. Serrion, Doriskos, Święta Góra — punkty obronne nad egejskim wybrzeżem Tracji. [przypis tłumacza]
272. na Chersonez, który król perski... — Stan posiadania w Grecji i zmiany w nim podlegały od pokoju królewskiego gwarancji perskiej. Tak wolność grecka podobna była do szopki, z dwu stron podpartej kijami. [przypis tłumacza]
273. juści (daw., gw.) — pewnie, oczywiście. [przypis edytorski]
274. Megara — miasto doryckie z rozległym powiatem, między Attyką a Przesmykiem Korynckim, raz w związku ze Spartą przeciw Atenom (bezpośredni powód wojny peloponeskiej), to odwrotnie, popierało Ateny przeciw Filipowi. [przypis tłumacza]
275. obrady nad (...) Bizancjum — za hegemonii Teb Bizancjum, odłączywszy się od Aten, stało po stronie tebańskiej; potem, zagrożone przez Filipa, razem z Peryntem weszło w porozumienie z wyspami jońskimi; oblężenie Bizancjum uznali Ateńczycy za ostateczne zerwanie pokoju. [przypis tłumacza]
276. lat siedemdziesiąt trzy na czele Grecji — 45 lat panowania Aten, od wojen perskich do wojny peloponeskiej (okres ten nazywa się pentekontaetia, tj. okrągło pięćdziesięciolecie), oraz 27 lat trwania wojny peloponeskiej = 72 lata. [przypis tłumacza]
277. przez dwadzieścia dziewięć lat Spartanie — od zwycięstwa pod Ajgospotamoj w r. 405 do przegranej pod Naksos w roku 376 = 29 lat. [przypis tłumacza]
278. Leuktry — miejscowość w Beocji, słynna z zwycięstwa wodza tebańskiego Epaminondasa nad Lacedemończykami w r. 371. [przypis tłumacza]
279. z powodu bezwzględnego rzekomo postępowania z pewnymi miastami uważali za stosowne (...) wytoczyć wojnę — zasadnicze tło wojny peloponeskiej. [przypis tłumacza]
280. poczęli wprowadzać skrajnie nowe porządki — tj. obalali republiki, a wprowadzali ustroje oligarchiczne. [przypis tłumacza]
281. w obronie krzywd cudzych — Korkyry, Koryntu, Potidai, Megary. [przypis tłumacza]
282. Olint, Metona, Apollonia — miasta na Półwyspie Chalkidyjskim. [przypis tłumacza]
283. Ambrakia — miasto korynckie z rozległym powiatem, między Epirem a zachodnio-środkową Grecją, wtedy w przymierzu z Atenami. [przypis tłumacza]
284. Elida — stolica zachodniej kończyny Peloponezu, tegoż imienia. [przypis tłumacza]
285. Pytie — igrzyska obchodzone co 5 lat na cześć Apollina w Delfach; polegały na zawodach poetyckich, wokalnych i muzycznych (cytra i flet). W igrzyskach mógł brać udział tylko Grek, bo były to uroczystości religijno-narodowe; syn króla macedońskiego Perdikkasa, Aleksander, musiał w Olimpii wykazać się greckim pochodzeniem. [przypis tłumacza]
286. Portmos — port miasta Eretrii na Eubei. [przypis tłumacza]
287. Leukada — wyspa Morza Jońskiego na płd.-zach. od Ambrakii, skolonizowana przez Korynt, w wojnie peloponeskiej po jego stronie, wówczas w przymierzu z Atenami. [przypis tłumacza]
288. Etolowie — na pół grecka ludność zachodnio-środkowej Grecji, do politycznego znaczenia przyszła dopiero w III w. i utworzyła Związek Etolski przeciw Grekom złączonym w Związku Achajskim. [przypis tłumacza]
289. achajski — w czasach historycznych Achają nazywał się północny wierzchołek Peloponezu. U Homera, a także potem za rządów macedońskich, rzymskich i bizantyńskich Achajami nazywano większą część Greków. W dzisiejszej Grecji istnieje jeszcze okręg achajski. [przypis tłumacza]
290. Naupaktos — portowe miasto Etolii u wylotu Zatoki Korynckiej (Lepanto). [przypis tłumacza]
291. Echinos — miasto nad południową granicą Tesalii, na płn. wybrzeżu Zatoki Malijskiej. [przypis tłumacza]
292. Kardia — kolonia Miletu, w przymierzu z Filipem; Demostenes zalicza ją do attyckich posiadłości, gdyż leżała na terytorium attyckim i jeszcze Miltiades dla ochrony Kardii przed Trakami zamknął Chersonez od północy murem. [przypis tłumacza]
293. obieża (daw.) — pułapka, matnia (dosł.: sieć myśliwska). [przypis edytorski]
294. pardon (daw.) — wybaczenie, litość. [przypis edytorski]
295. Zelea — miasto w Troadzie [Troada to staroż. kraina w płn.-zach. Azji Mniejszej; przyp. WL]. [przypis tłumacza]
296. złoto medyjskie — Medami nazywano Persów po staroświecku, a także w poezji. [przypis tłumacza]
297. w prawach krwawych — prawa Drakona (VII w.) o przestępstwach gardłowych; później określenie „krwawy” łączono z ich srogością, ponieważ i kradzież karały na gardle. [przypis tłumacza]
298. w dawniejszych czasach (...) Ale nie dzisiaj — zbyt romantyczna tyrada w ustach mówcy, który za perskie pieniądze przygotowywał potem powstanie w Grecji i wpuścił do portu pirejskiego Harpalosa. [przypis tłumacza]
299. gadanie pocieszających państwo, że Filip nie jest jeszcze tak potężny, jak byli wtedy Lacedemończycy — i u Demostenesa czytamy takie pocieszenie. [przypis tłumacza]
300. taki postęp, jak w wojskowości — reforma wojskowa stała się konieczna z chwilą zamiany armii obywatelskiej na zaciężną; wpłynęła ona przede wszystkim na taktykę, a dokonał jej Ifikrates; dalszy postęp stanowi falanga macedońska oraz machiny oblężnicze, szczególnie Demetriusza Poliorkety. [przypis tłumacza]
301. wydali zdradą konnicę — przekupione dowództwo wydało ją w pełnym uzbrojeniu w ręce Filipa. [przypis tłumacza]
302. Parmenion — wódz Filipa, potem stracony wraz ze synem Filotasem na rozkaz Aleksandra Wielkiego. [przypis tłumacza]
303. konfederacja — w życiu politycznym Grecji takie tajne związki, zwane heteriami, odgrywały wielką rolę; zakazane prawem, szerzyły się, ilekroć krecia robota popłacała; w walkach o niepodległość Grecji nowożytnej spisek powstańczy rozwijał się w heteriach. [przypis tłumacza]
304. tysiąc razy lepsza śmierć niż pochlebianie Filipowi i wydanie mu na łup którego z waszych obrońców — Z wielu ustępów w mowach politycznych Demostenesa przegląda troska o bezpieczeństwo osobiste. W starożytności morderstwa polityczne były rzadsze, za to przewroty połączone z masowym traceniem członków stronnictwa przeciwnego zapełniają niechlubnie karty historii miast greckich. [przypis tłumacza]
305. Klejtarch — tyran Eretrii, największego po Chalkis miasta na Eubei. [przypis tłumacza]
306. Dopóki okręt trzyma się na wodzie... — sławne porównanie państwa do okrętu, wcześniej jeszcze znane z poety Alkajosa, potem z Horacego; zna je grecki retor z IV w. po Chr., Temistios; w naszej literaturze spotyka się je między innymi w drugim Kazaniu sejmowym Skargi i w Testamencie Słowackiego. [przypis tłumacza]
307. Rodos — należała do Pierwszego Związku Morskiego, jednakowoż w wojnie z sprzymierzeńcami wystąpiła przeciw Atenom, na własną szkodę, bo popadła w zależność od Persji, potem od Macedonii. Stolica Rodos założona dopiero w r. 408. [przypis tłumacza]
308. Chios — z powstaniem państwa attyckiego posiadłość ateńska, przoduje w II Związku, stronnictwo arystokratyczne przechyla ją ku Sparcie, Persom, Macedonii. [przypis tłumacza]
309. Prowadzimy wojnę nie z regularnym mocarstwem, ale z jednostką — poprzednio liczył to na korzyść Filipowi. [przypis tłumacza]
310. nie bez znaczenia były zeszłoroczne poselstwa — o tyle nie, że wywołały zażalenia; innego skutku nie miały i znaczenie było chyba czysto moralne. [przypis tłumacza]
311. Polyeuktos — polityk i mówca z obozu Demostenesa, współobwiniony z Demostenesem w procesie harpalijskim; Aleksander żądał jego wydania. [przypis tłumacza]
312. Hegezyp — polityk, mówca, stronnik, autor mowy o Halonessos. [przypis tłumacza]
313. skutkiem ich Filip zatrzymał się i nie wtargnął ani do Ambrakii, ani na Peloponez — Nie tyle skutkiem mowy posłów, ile alarmu w całej Grecji, wywołanego zamachem na Megarę, obsadzeniem dwu miast na Eubei: Eretrii i Oreos, gwałtem dokonanym na Tesalii i mieszaniem się w sprawy Epiru. Wobec tego Chalkis, stolica Eubei, zawarła przymierze z Atenami, następnie Korynt, Korkyra i Akarnania, do której Ateny wysłały korpus posiłkowy (on to zatrzymał Filipa w zamierzonym pochodzie na Ambrakię). Na wieść o przyobiecaniu Etolom Naupaktu Mesenia, Arkadia i Argos zwróciły się ku Atenom. [przypis tłumacza]
314. modły do wszystkich bogów i bogiń — Wyrażenie „wszystkich bogów i bogiń”, powtarzające się jeszcze w ustępie 141 tej samej mowy, jest stałą formułą sakralną. Oba ustępy, podobnie jak i ustęp 17 Trzeciej Filipiki stanowią klasyczne przykłady na wygłos rytmiczny w formie wiersza kretyckiego, tak nazwanego od zasadniczej jego miary, stopy kretyckiej, złożonej z dwu zgłosek o iloczasie podwójnym i zgłoski krótkiej w środku nich. Zauważył ten szczegół już Dionizjusz z Halikarnasu. Kwintylian twierdzi, że klauzule kretyckie wywołują nastrój poważny. Do prozy greckiej wprowadził je Trazymach, jeden z pierwszych mówców-sofistów. Proza literacka antyku była zawsze mniej lub więcej rytmiczna, tzn. będąc przeznaczona głównie do wygłaszania ustnego, a nie czytania, starała się działać w pierwszym rzędzie na ucho; stąd w wygłaszaniu zbliżała się do lekko śpiewnego recytatywu. Po rodzajach klauzul można nieraz odgadnąć autora i czas powstania pisma. [przypis tłumacza]
315. by
Darmowe książki «Wybór mów - Demostenes (czytaj książki przez internet za darmo TXT) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie
Dodaj komentarz
Uwagi (0)