Działania na Froncie Litewsko-Białoruskim (czerwiec 1919–kwiecień 1920), Juliusz S. Tym (czytaj ksiazki za darmo online pdf) 📖

Litewsko-białoruski obszar operacyjny obejmował tereny rozciągające się od linii Brześć nad Bugiem–Grodno na zachodzie do linii rzeki Dniepr na wschodzie. Jego rozciągłość z północy na południe wynosiła około 550 km. Możliwości prowadzenia działań wojennych na litewsko-białoruskim obszarze operacyjnym uzależnione były przede wszystkim od ukształtowania terenu i hydrografii oraz układu sieci komunikacyjnej. Rzeźba terenu nie była specjalnie zróżnicowana z wyjątkiem niektórych części Wileńszczyzny.

Spośród rzek dominującą rolę w części zachodniej obszaru odgrywał Niemen i jego większe dopływy oraz grupy jeziorne rozrzucone w terenie zalesionym i podmokłym. W części wschodniej ważną rolę pełniła Berezyna oraz połączone z nią bagna i grupy jezior w rejonie Lepla i Połocka. Sieć kolejowa zbiegała się w części wschodniej w trzech ważnych węzłach kolejowych – Smoleńsku, Witebsku i Orszy – z których główne magistrale prowadziły do Mohylowa, Żłobina, Homla, Borysowa, Lepla i Połocka.

Układ linii kolejowych uzasadniał dwa główne kierunki działania ze wschodu na zachód: Smoleńsk–Witebsk–Połock oraz Smoleńsk–Orsza–Borysów– Mińsk (względnie Mohylów–Ihumeń–Mińsk). Kierunki wyprowadzające z bramy smoleńskiej rozdzielały się w rejonie Mińska na kierunki prowadzące na Wilno, Lidę–Grodno i Baranowicze. W przypadku działań prowadzonych z zachodu na wschód ważną rolę odgrywały Baranowicze, gdzie można było dokonać podziału sił na kierunki: Mińsk–Orsza oraz Słuck–Bobrujsk. Linie kolejowe  Wołkowysk–Mołodeczno–Połock oraz Grodno–Nowoświęciany–Połock miały znaczenie drugorzędne.

Na litewsko-białoruskim obszarze operacyjnym sieć dróg bitych była bardzo słabo rozwinięta, co w poważnym stopniu wpływało na możliwości przemieszczania wojsk. Gęstość zaludnienia zmniejszała się w miarę posuwania się na wschód, a stosunki narodowościowe były dość skomplikowane. Słabe zaludnienie i niedostatecznie rozwinięta sieć komunikacyjna utrudniały organizację zaopatrzenia wojsk.