Podróż po rzeceOrinoko - Alexander von Humboldt (internetowa biblioteka darmowa txt) 📖
Dlaczego pan Humboldt naraża się na trudy i niebezpieczeństwa, żeby mierzyć ziemię, która nie należy do niego? - to nie mieści się w głowach misjonarzom i budzi podejrzenia urzędników.
W dżungli swoje położenie wyznacza się według gwiazd, a pomiary utrudniają wszechobecne roje komarów, tak gęste, że wydają się niemal głównymi bohaterami tej fascynującej książki podróżniczej.
Piroga nawiguje tygodniami pod prąd wielkich i małych rzek, w towarzystwie manatów, delfinów i ogromnych krokodyli. Czas, kiedy żółwie składają jaja, jest wielkim świętem obfitości dla ludzi, ptaków, a nawet dla jaguara, nazywanego tu tygrysem.
W kraju konkwistadorów ofiarni misjonarze narzucają Indianom błogosławieństwo wiary i cywilizacji, chociaż broń palna często odmawia posłuszeństwa z powodu wilgoci. Autor z równą powściągliwością opisuje obyczaje ludożerczych krajowców i okrucieństwa popełniane przez przez białych.
- Autor: Alexander von Humboldt
- Epoka: Romantyzm
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Podróż po rzeceOrinoko - Alexander von Humboldt (internetowa biblioteka darmowa txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Alexander von Humboldt
33. indyjski (tu daw.) — indiański. [przypis edytorski]
34. indyjski (tu daw.) — indiański. [przypis edytorski]
35. Pokolenia roślinne — Genera Plantarum Karola Linneusza, wydane pierwszy raz w 1737 r., tu mowa wydaniu uzupełnionym przez Johanna Christiana Daniela Schrebera (1739–1810). [przypis edytorski]
36. gekos — gekon. [przypis edytorski]
37. 52 stopnie Celsjusza — w pełnej wersji niemieckiej figuruje w tym miejscu liczba 50,2. [przypis edytorski]
38. przysuwający — tu: zasnuwający. [przypis edytorski]
39. cecylie, właśc. Caecilia — rodzaj płazów beznogich. [przypis edytorski]
40. wykłuty — tu: wykluty. [przypis edytorski]
41. indyjski (tu daw.) — indiański. [przypis edytorski]
42. tygrysi — tu: jaguarzy, związany z jaguarem. [przypis edytorski]
43. łopatka — tu: wiosło, pagaj. [przypis edytorski]
44. Meta, Río Meta — rzeka o długości 1100 km na terenie dzisiejszej Kolumbii, częściowo na granicy z Wenezuelą, lewy dopływ Orinoko. [przypis edytorski]
45. Casiquiare — rzeka w Ameryce Południowej o długości 326 km, należąca do dorzecza Amazonki, dopływ Río Negro, mająca połączenie z Orinoko poprzez bifurkację (odnogę). [przypis edytorski]
46. Raudal de Cariven, dziś Raudal de Caribén — progi na rzece Orinoko w Wenezueli, w pobliżu miasta Puerto Páez, poniżej ujścia rzeki Meta. [przypis edytorski]
47. indyjski (tu daw.) — indiański. [przypis edytorski]
48. Raudal de Tabaje, Raudal Tabaje — progi na rzece Orinoko, dziś na granicy kolumbijsko-wenezuelskiej, w pobliżu miasta Puerto Carreño, powyżej ujścia rzeki Meta. [przypis edytorski]
49. Guahibe a. Sikuani — lud zamieszkały w południowej Wenezueli i wschodniej części Kolumbii, w 1998 r. liczący ok. 24 tys. osób. [przypis edytorski]
50. ryby karaiby (niem. Caraibenfischen) — piranie; hiszp. caribe oznacza wiele gatunków ryb z podrodziny piraniowatych (Serrasalminae), tu najprawdopodobniej mowa o Pygocentrus cariba, hiszp. piraña del Orinoco. Opisy krwiożerczości tych ryb uważa się dziś za przesadzone. [przypis edytorski]
51. zancudo (hiszp.) — komar, moskit. [przypis edytorski]
52. Diego de Ordaz (1480–1532) — hiszpański żołnierz i odkrywca, uczestnik wypraw Diega Velázqueza (Kolumbia, Panama) i Hernána Cortésa (podbój Meksyku), prowadził następnie poszukiwania El Dorado na terenie dzisiejszej Wenezueli i odkrył rzekę Orinoko. Jego imię nosi jedno z większych miast Wenezueli, Puerto Ordaz. [przypis edytorski]
53. Alfonso de Herera (w innych źródłach: Alonso de Herrera) — konkwistador działający w XVI w. m.in. na terenie dzisiejszej Kolumbii. [przypis edytorski]
54. Walter Raleigh (ok. 1554–1618) — ang. odkrywca, który poszukiwał El Dorado na terenie dzisiejszej Gujany i Wenezueli. [przypis edytorski]
55. potworu — dziś popr. forma D. lp: potwora. [przypis edytorski]
56. pochop (daw.) — bodziec, impuls; powód. [przypis edytorski]
57. conuco (hiszp.) — niewielka działka ziemi uprawnej. [przypis edytorski]
58. powyż (daw.) — powyżej. [przypis edytorski]
59. indyjski (tu daw.) — indiański. [przypis edytorski]
60. jeje — hiszp.: jején, nazwa nadawana licznym gatunkom drobnych owadów, często pijących krew ssaków. [przypis edytorski]
61. pod wodę — tu: pod prąd. [przypis edytorski]
62. tempranero (hiszp.) — bardzo wcześnie; tu: owad dający się we znaki wcześnie rano. [przypis edytorski]
63. los moscos, lp. mosca (hiszp.) — mucha; tu: owad. [przypis edytorski]
64. indyjski (tu daw.) — indiański. [przypis edytorski]
65. pater (łac.) — ojciec; wyraz dziś raczej nieużywany w polszczyźnie w przypadkach zależnych. [przypis edytorski]
66. zaledwo — dziś: zaledwie. [przypis edytorski]
67. indyjski (tu daw.) — indiański. [przypis edytorski]
68. Otomakowie — wymarły dziś lud, zamieszkujący jeszcze w XIX w. stan Apure w Wenezueli. [przypis edytorski]
69. Casiquiare — rzeka w Ameryce Południowej o długości 326 km, należąca do dorzecza Amazonki, dopływ Río Negro, mająca połączenie z Orinoko poprzez bifurkację (odnogę). [przypis edytorski]
70. tygrys — tu: jaguar (dziś nazwy tygrys używa się tylko w odniesieniu do gatunku Panthera tigris żyjącego w Azji). [przypis edytorski]
71. comeje (hiszp. comején) — termity, łac. Isoptera. [przypis edytorski]
72. ławica gnejsowa — niem. Gneißbank; Gneis: gnejs, skała o budowie łupkowej; Bank: ławica, mielizna. [przypis edytorski]
73. kopalowy — odnoszący się do kopalu, substancji podobnej do bursztynu, choć nie tak dawnej, powstałej z żywicy drzew tropikalnych. [przypis edytorski]
74. rodzajny (daw.) — tu: niem. cultivirten (dziś popr. kultivierten), tj. uprawiany. [przypis edytorski]
75. Pimichin — niewielka rzeka dorzeczu Orinoko. [przypis edytorski]
76. indyjski (tu daw.) — indiański. [przypis edytorski]
77. boę — dziś popr. forma nieodm.: boa. [przypis edytorski]
78. Atabapo, Río Atabapo — lewy dopływ Orinoko w jej górnym biegu, rzeka ta wyznacza dziś granicę między Wenezuelą a Kolumbią; nazwa dziś raczej nieodm.: płynąć Atabapo. [przypis edytorski]
79. casa del rey (hiszp.) — dom króla. [przypis edytorski]
80. ryby — tu o delfinach w znaczeniu: zwierzęta wodne. [przypis edytorski]
81. akaridy (łac. Acari) — pajęczaki: roztocza, w tym kleszcze. [przypis edytorski]
82. znajdywać — dziś raczej: znajdować. [przypis edytorski]
83. indyjski (tu daw.) — indiański. [przypis edytorski]
84. casava (hiszp.; łac. Manihot esculenta) — maniok jadalny. [przypis edytorski]
85. rodzajny (daw.) — urodzajny a. uprawiany. [przypis edytorski]
86. cupana — guarana, napój z nasion ciernioplątu Paullinia cupana. [przypis edytorski]
87. juvia — właśc. Juvianuss lub Yuvianuss: inna nazwa nasion drzewa Paranussbaum (Bertholletia excelsa), czyli orzechów brazylijskich. [przypis edytorski]
88. Bertholletia excelsa — orzesznica wyniosła, orzesznica brazylijska, bertolecja. [przypis edytorski]
89. Gran-Pará (portug. Grão-Pará) — region w płn. części Brazylii. [przypis edytorski]
90. Far-oer — Wyspy Owcze; dziś terytorium zależne Danii. [przypis edytorski]
91. powyż (daw.) — powyżej. [przypis edytorski]
92. Bosques del Casiquiare — lasy (puszcze) nad rzeką Casiquiare. [przypis edytorski]
93. alcalde (hiszp.) — alkad, urzędnik zarządzający miastem. [przypis edytorski]
94. famiglia de Indios — rodziny Indian. [przypis edytorski]
95. los padres (hiszp.) — ojcowie, tu: misjonarze. [przypis edytorski]
96. karolinea — pachira, rodzaj drzew tropikalnych. [przypis edytorski]
97. Caracasu — dziś ndm.: od Caracas. [przypis edytorski]
98. Francisco Bovadilla, właśc. Francisco de Bobadilla (zm. 1502) — hiszp. konkwistador. [przypis edytorski]
99. feldszpat — kalcyt. [przypis edytorski]
100. grzbietowina — grzbiet, grań. [przypis edytorski]
101. ścieńczeć — stać się cienkim. [przypis edytorski]
102. Misja Uruana posiada niezwykle malowniczą okolicę — raczej: Misję Uruana otacza niezwykle malownicza okolica. [przypis edytorski]
103. Otomakowie — wymarły dziś lud, zamieszkujący jeszcze w XIX w. stan Apure w Wenezueli. [przypis edytorski]
Wolne Lektury to projekt fundacji Nowoczesna Polska – organizacji pożytku publicznego działającej na rzecz wolności korzystania z dóbr kultury.
Co roku do domeny publicznej przechodzi twórczość kolejnych autorów. Dzięki Twojemu wsparciu będziemy je mogli udostępnić wszystkim bezpłatnie.
Jak możesz pomóc?
Przekaż 1% podatku na rozwój Wolnych Lektur:
Fundacja Nowoczesna Polska
KRS 0000070056
Dołącz do Towarzystwa Przyjaciół Wolnych Lektur i pomóż nam rozwijać bibliotekę.
Przekaż darowiznę na konto: szczegóły na stronie Fundacji.
Ten utwór nie jest objęty majątkowym prawem autorskim i znajduje się w domenie publicznej, co oznacza że możesz go swobodnie wykorzystywać, publikować i rozpowszechniać. Jeśli utwór opatrzony jest dodatkowymi materiałami (przypisy, motywy literackie etc.), które podlegają prawu autorskiemu, to te dodatkowe materiały udostępnione są na licencji Creative Commons Uznanie Autorstwa – Na Tych Samych Warunkach 3.0 PL.
Źródło: http://wolnelektury.pl/katalog/lektura/humboldt-podroz-po-rzece-orinoko
Tekst opracowany na podstawie: Aleksander Humboldt, Podróż po rzece Orinoko, tłum. F. Mirandola, Instytut Wydawniczy "Zdrój", Warszawa [1925].
Wydawca: Fundacja Nowoczesna Polska
Publikacja zrealizowana w ramach projektu Wolne Lektury (http://wolnelektury.pl). Wydano z finansowym wsparciem Fundacji Współpracy Polsko-Niemieckiej. Eine Publikation im Rahmen des Projektes Wolne Lektury. Herausgegeben mit finanzieller Unterstützung der Stiftung für deutsch-polnische Zusammenarbeit.
Opracowanie redakcyjne i przypisy: Paulina Choromańska, Anna Kowalska, Dorota Kowalska.
Okładka na podstawie: Don Perucho, CC BY 2.0
ISBN 978-83-288-3310-4
Plik wygenerowany dnia 2021-07-08.
Uwagi (0)