Miasta umarłe - Jerzy Żuławski (gdzie czytać książki txt) 📖
Krótki opis książki:
Zbiór krótkich tekstów młodopolskiego pisarza, poety i dramaturga, zebranych po jego przedwczesnej śmierci w roku 1915.
Wyróżniają się refleksje nad przeszłością i przemijaniem podczas podróży autora po Prowansji i pobytu w Rzymie, doskonała recenzja i zarazem analiza tragedii Oscara Wilde'a Salome oraz wnikliwe uwagi na temat sztuki.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Jerzy Żuławski
- Epoka: Modernizm
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Miasta umarłe - Jerzy Żuławski (gdzie czytać książki txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Jerzy Żuławski
świątynia Faustyny i Antonina — świątynia w płn. części Forum Romanum w Rzymie, zbudowana w 141 na polecenie cesarza Antonina Piusa dla uczczenia jego zmarłej żony Faustyny Starszej. [przypis edytorski]
165. Basilica Aemilia — bazylika w płn.-wsch. części Forum Romanum; wielki budynek publiczny, uważany jedną z najwspanialszych budowli w staroż. Rzymie; zniszczona podczas najazdu Wizygotów w 410, częściowo odrestaurowana, w 847 zawaliła się podczas trzęsienia ziemi; na pocz. XVI w. jej ruiny rozebrano na budulec; gdzie przed wiekami Basilica Aemilia stała, poszerzył się nieco rozkop: na przełomie XIX i XX w. prowadzono prace archeologiczne, które odsłoniły pozostałości bazyliki. [przypis edytorski]
166. willa Mills — XVII-wieczna willa na rzymskim wzgórzu Palatyn, kupiona w 1818 przez Charlesa Millsa; rozebrana na pocz. XX w., aby umożliwić wykopaliska na stanowisku archeologicznym. [przypis edytorski]
167. pałac Flawiuszów — rozległy rzymski kompleks pałacowy na Palatynie, zbudowany przez cesarza Domicjana w 92 n.e., służący jako oficjalna rezydencja władców do końca cesarstwa; jego ruiny odsłonięto w wykopaliskach. [przypis edytorski]
168. Tyberiusz i Kaligula — dwaj kolejni cesarze rzymscy: Tyberiusz (panujący 14–37 n.e.) oraz Kaligula (cesarz w l. 37–41 n.e.). [przypis edytorski]
169. frascati — białe wino z regionu Lacjum we Włoszech. [przypis edytorski]
170. falerno (wł., z łac.) — mocne, złociste wino włoskie, cenione przez starożytnych Rzymian. [przypis edytorski]
171. capri — białe włoskie wino wytrawne z wyspy Capri w Zat. Neapolitańskiej. [przypis edytorski]
172. małmazja — słodkie, aromatyczne, czerwone wino z krajów śródziemnomorskich; pierwotnie wyrabiane ze szczepu winogron malvasia w okolicach miasta Malvasia na Peloponezie. [przypis edytorski]
173. orvieto — cenione białe wino z okolic włoskiego miasta o tej samej nazwie, położonego w połowie drogi między Florencją a Rzymem. [przypis edytorski]
174. est! est! est! — włoskie białe wino z Montefiascone, ok. 100 km na płn. od Rzymu; wg legendy średniowieczny duchowny podróżujący do Rzymu nakazał służącemu, żeby wyprawił się przed nim i na drzwiach karczm, gdzie znajdzie dobre wino, pisał „est” (łac.: jest), a wówczas sługa, napotkawszy w Montefiascone wyśmienity trunek, na drzwiach napisał to słowo trzykrotnie. [przypis edytorski]
175. conclave (łac.) — konklawe, zgromadzenie kardynałów w celu wyboru nowego papieża. [przypis edytorski]
176. Corso — tu zapewne: Via del Corso, centralna ulica Rzymu przechodząca przez starożytną część miasta. [przypis edytorski]
177. Pincio — wzgórze w Rzymie, nienależące do siedmiu głównych wzgórz, położone na północ od Kwirynału. [przypis edytorski]
178. gemma (z łac.) — szlachetny lub półszlachetny kamień z wyrzeźbionym rysunkiem, używany jako ozdoba lub pieczęć. [przypis edytorski]
179. opałka — wiklinowy koszyk bez pałąka. [przypis edytorski]
180. palankin — zadaszone siedzisko ustawiane na grzbiecie zwierzęcia; rodzaj lektyki. [przypis edytorski]
181. albańskie wzgórza — Góry Albańskie, znajdujące się na terenie Kampanii Rzymskiej, ok. 20 km na płd.-wsch. od Rzymu. [przypis edytorski]
182. Polaków, jeszcze tych sprzed lat pięćdziesięciu, których burza z ojczyzny aż do Rzymu wyrzuciła — tj. emigrantów po powstaniu styczniowym roku 1863. [przypis edytorski]
183. włoskie wojska Rzym na cudzoziemskich, zaciężnych gwardiach papieskich zdobywały — 20 września 1870 armia włoska zajęła Rzym, broniony przez oddziały żuawów papieskich, uformowane z żołnierzy pochodzących z różnych krajów. Zdobycie Rzymu zakończyło proces zjednoczeniowy Włoch, jednocześnie kładąc kres istnieniu Państwa Kościelnego. Rocznica 20 września była włoskim świętem narodowym do 1930, kiedy zostało ono zniesione po podpisaniu traktatów laterańskich i utworzeniu Państwa Miasta Watykan. [przypis edytorski]
184. Viva Italia unita e libera! (wł.) — Niech żyją Włochy zjednoczone i wolne! [przypis edytorski]
185. un signor Polacco (wł.) — pan Polak. [przypis edytorski]
186. podle (daw.) — obok. [przypis edytorski]
187. Garibaldi, Giuseppe (1807–1882) — włoski rewolucjonista, żołnierz i polityk, przywódca walk o niepodległość i zjednoczenie Włoch, bohater narodowy Włoch. [przypis edytorski]
188. Roma libera et memor (łac.) — Rzym wolny i pamiętający (nazwa Roma jest w jęz. łacińskim rodz. żeńskiego). [przypis edytorski]
189. pomnikowi króla-oswobodziciela — pomnik Wiktora Emanuela II (1820–1878), króla Sardynii (1849–1861), następnie pierwszego króla zjednoczonych Włoch. [przypis edytorski]
190. Via Appia — najstarsza bita droga rzymska, biegnąca na południe do Kapui, następnie aż do Brundisium; stanowiła jednocześnie aleję cmentarną Rzymu: wzdłuż niej wznosiły się pomniki grobowe i grobowce najważniejszych rodów rzymskich. [przypis edytorski]
191. Moneta (mit. rzym.) — łac.: ostrzegająca, napominająca, przydomek bogini Junony, żony władcy bogów, Jowisza; w pobliżu świątyni Junony Monety na wzgórzu kapitolińskim znajdowała się pierwsza rzymska mennica, stąd nazwa metalowych pieniędzy. [przypis edytorski]
192. niepożyty (daw.) — niedający się zniszczyć, pokonać. [przypis edytorski]
193. Umbilicus Orbis terrarum (łac.) — pępek całego świata (dosł.: kręgu ziemi); na Forum Romanum w Rzymie stał okrągły, ceglany monument, zwany Umbilicus urbis Romae (pępek miasta Rzymu), wyznaczający centrum miasta; w tym samym miejscu znajdowała się podziemna struktura o nazwie Mundus (świat), uważana za wejście do podziemnej krainy zmarłych. [przypis edytorski]
194. Rienzi, Cola di, właśc. Nicola di Lorenzo Gabrini (1313–1354) — przywódca rewolucji ludowej w Rzymie (1347); został obwołany trybunem ludowym, dążył do wskrzeszenia republiki rzymskiej i zjednoczenia Italii pod przewodnictwem Rzymu. [przypis edytorski]
195. dom Flawiuszów — łac. domus Flavia, nazwa płn.-zach. części pałacu Flawiuszów w Rzymie, w której znajdowała się większość dużych pomieszczeń, służących celom reprezentacyjnym i oficjalnym. [przypis edytorski]
196. atrium (łac.) — centralne pomieszczenie w domu rzymskim, bez okien, z czworokątnym otworem w dachu, pod którym znajdował się basen na wodę deszczową. [przypis edytorski]
197. triclinium (łac.) — sala jadalna w staroż. domu rzymskim. [przypis edytorski]
198. łaźnie Karakalli — najlepiej zachowany kompleks rzymskich term publicznych, oddany do użytku za panowania cesarza Karakalli, w 216–217, zajmujący 12 ha; kompleksowe prace archeologiczne na terenie term przeprowadzono w XIX i na pocz. XX w. [przypis edytorski]
199. willa Hadriana w Tivoli — rozległa rezydencja rzym. cesarza Hadriana, zbudowana w latach 118–134 w Tivoli, ok. 30 km od Rzymu, składająca się z zespołu budowli rozlokowanych w sztucznie urozmaiconym krajobrazie, na obszarze ok. 1 km². [przypis edytorski]
200. Augustowy pałac — prywatną część oficjalnej rezydencji władców starożytnego Rzymu od czasów Domicjana nazywano domus Augustana (od oficjalnego tytułu cesarzy: Augustus, który po raz pierwszy nosił pierwszy z rzymskich cesarzy, Oktawian August). [przypis edytorski]
201. augustowski — tu: związany z Augustem (63 p.n.e.–14 n.e.), pierwszym cesarzem rzymskim. [przypis edytorski]
202. Farnezyjskie Casino (wł. Casino Farnese, por. casa: dom) — dworek w Rzymie, zbudowany przez kard. Girolamo Farnese ok. 1650; obecnie nosi nazwę Villa Aurelia i należy do Akademii Amerykańskiej w Rzymie. [przypis edytorski]
203. Boni, Giaccomo (1859–1925) — włoski archeolog, od 1888 kierownik wykopalisk na Forum Romanum w Rzymie, od 1907 również na Palatynie. [przypis edytorski]
204. Posso parlare signor direttore? (wł.) — Czy mogę mówić z panem dyrektorem? [przypis edytorski]
205. Son io (wł.) — to ja. [przypis edytorski]
206. ministerium (daw.) — ministerstwo. [przypis edytorski]
207. Oggi sto poco bene... (wł.) — Nie czuję się dziś dobrze, żeby zejść pod ziemię, ale jeśli pan chce, niech pan przyjdzie jutro o dziesiątej. [przypis edytorski]
208. Nero, właśc. Nero Claudius Caesar Augustus Germanicus (37–68) — cesarz rzymski od 54; ostatni władca dynastii julijsko-klaudyjskiej, po wygaśnięciu której, po rocznym okresie walk o sukcesję, cesarzem został Wespazjan, założyciel dynastii Flawiuszy. [przypis edytorski]
209. Złoty Dom (łac. Domus Aurea) — nieukończona rzymska rezydencja cesarza Nerona, wzniesiona między wzgórzami Palatyn, Celius i Eskwilin po wielkim pożarze Rzymu. [przypis edytorski]
210. Ostia — antyczne miasto portowe przy ujściu rz. Tyber do M. Tyrreńskiego, stanowiące port morski dla odległego o ok. 25 km Rzymu. [przypis edytorski]
211. Germinal — chodzi o zachodni pagórek Palatynu, zwany Cermalus (wł. Germalus). [przypis edytorski]
212. Welia (łac. Velia) — niewielkie wzgórze w Rzymie, pomiędzy środkową częścią północnego stoku Palatynu a Mons Oppius, jednym z wierzchołków Eskwilinu. [przypis edytorski]
213. Rzeczpospolita — tu: republika rzymska. [przypis edytorski]
214. opus sectile marmoreum (łac.) — antyczna technika artystyczna polegająca na układaniu posadzki z odpowiednio przyciętych płytek marmurowych w celu utworzenia wzoru lub obrazu. [przypis edytorski]
215. Tyberiuszowy pałac — łac. Domus Tiberiana, pałac cesarzy rzymskich położony w płn.-zach. części Palatynu, noszący nazwę od cesarza Tyberiusza, rozbudowany przez jego następców z dynastii julijsko-klaudyjskiej; na jego miejscu zbudowano w XVI w. Ogrody Farnezyjskie. [przypis edytorski]
216. Fiori delle vovine (wł., zapewne reg., zamiast: bovine) — Krowie kwiaty. [przypis edytorski]
217. Zacconi, Ermete (1857–1948) — włoski aktor teatralny i filmowy, przedstawiciel naturalizmu. [przypis edytorski]
218. par excellance (fr.) — w najwyższym stopniu, w pełnym tego słowa znaczeniu. [przypis edytorski]
219. ensemble (fr.) — zespół; dawniej: scena zbiorowa w sztuce teatralnej a. w operze. [przypis edytorski]
220. tutti quanti (wł.) — wszyscy pozostali. [przypis edytorski]
221. miast (daw.) — zamiast. [przypis edytorski]
222. Modrzejewska, Helena (1840–1909) — wybitna polska aktorka, specjalizująca się w rolach szekspirowskich i tragicznych; w 1877 zadebiutowała w San Francisco, zyskując ogromne uznanie i rozgłos; występowała następnie na scenach Ameryki i Anglii. [przypis edytorski]
223. Kamiński, Kazimierz (1865–1928) — wybitny aktor i reżyser; jako pierwszy zastosował realizm gry aktorskiej; ceniony zwłaszcza za role w dramatach psychologicznych. [przypis edytorski]
224. Ibsen, Henryk (1828–1906) — wybitny dramaturg norweski, krytyk społeczeństwa mieszczańskiego; autor m.in. dramatów Nora czyli dom lalki (1879), Upiory (1881), Dzika kaczka (1884). [przypis edytorski]
225. miast (daw.) — zamiast. [przypis edytorski]
226. Orfeusz (mit. gr.) — niezrównany poeta i pieśniarz, jego muzyka miała wzruszać nawet zwierzęta i uspokajać wzburzone morze. [przypis edytorski]
227. atoli (daw.) — jednak. [przypis edytorski]
228. tingel-tangel (z niem., daw.) — podrzędny lokal gastronomiczno-rozrywkowy, miejsce występów piosenkarzy, tancerzy, striptizerek. [przypis edytorski]
229. Modrzejewska, Helena (1840–1909) — wybitna polska aktorka, specjalizująca się w rolach szekspirowskich i tragicznych; w 1877 zadebiutowała w San Francisco, zyskując ogromne uznanie i rozgłos; występowała następnie na scenach Ameryki i Anglii. [przypis edytorski]
230. Siemaszkowa, Wanda (1867–1947) — polska aktorka teatralna, występująca od 1887 gł. w Krakowie i Lwowie; reżyserka, dyrektorka teatrów w Bydgoszczy, Poznaniu i Rzeszowie. [przypis edytorski]
231. Kamiński, Kazimierz (1865–1928) — wybitny aktor i reżyser; jako pierwszy zastosował realizm gry aktorskiej; ceniony zwłaszcza za role w dramatach psychologicznych. [przypis edytorski]
232. voilà tout! (fr.) – to wszystko; oto wszystko. [przypis edytorski]
233. aktorowie — dziś popr. forma M. lm: aktorzy. [przypis edytorski]
234. Nomina sunt odiosa (łac.) — dosł.: nazwiska są nienawistne; nie należy wymieniać nazwisk. [przypis edytorski]
235. krom a. okrom (daw.) — oprócz, z wyjątkiem. [przypis edytorski]
236. Mefistofeles — diabeł, postać z dramatu Faust Goethego. [przypis edytorski]
237. siłą, co złego pragnie, a dobro płodzi — Goethe, Faust, część pierwsza, scena w pracowni (Mefistofeles w odpowiedzi na pytanie Fausta, kim jest). [przypis edytorski]
238. osobistość (daw.) — osobowość. [przypis edytorski]
239. stwierdzić (daw.) — potwierdzić; wzmocnić, utrwalić. [przypis edytorski]
240. z umysłu (daw.) — rozmyślnie; celowo. [przypis edytorski]
241. Parnas — pasmo górskie w środkowej Grecji, wg mit. gr. będące siedzibą boga Apollina, opiekuna sztuk, oraz orszaku otaczających go Muz, patronek różnych kunsztów; lokować kogoś na Parnasie: uznawać kogoś za wybitnego artystę. [przypis edytorski]
242. kopiejki, halerze, fenigi — drobne monety z okresu zaborów: rosyjskie, austro-węgierskie i niemieckie. [przypis edytorski]
243. vale (łac.) — bądź zdrów. [przypis edytorski]
244. Tu l’as voulu (fr.) — chciałeś tego. [przypis edytorski]
245. z pijanym hałasem — fraza ta pojawia się w wierszu Czarny szal Kornela Ujejskiego (1823–1897), napisanym na motywach wiersza Puszkina o tym samym tytule, nie zaś w tłumaczeniu z Puszkina dokonanym przez Odyńca, jak pisze autor. [przypis edytorski]
246. Odyniec, Antoni Edward (1804–1885) — polski poeta romantyczny i neoklasycystyczny, publicysta, pamiętnikarz; płodny tłumacz, m.in. Puszkina. [przypis edytorski]
247. Questo è una altra cosa (wł.) — to inna sprawa. [przypis edytorski]
Darmowe książki «Miasta umarłe - Jerzy Żuławski (gdzie czytać książki txt) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie
Dodaj komentarz
Uwagi (0)