Nad Niemnem - Eliza Orzeszkowa (dla bibliotek .txt) 📖
Krótki opis książki:
Justyna Orzelska, uboga szlachcianka, zraniona z powodu nieszczęśliwej miłości, zakochuje się w Janie Bohatyrowiczu. Choć pochodzi z niższej warstwy społecznej, jest przedstawicielem rodu z wieloletnią tradycją. Opowiadania Jana o przodkach, biorących udział w powstaniu styczniowym, wzbudzają w Justynie silne uczucia patriotyczne.
Mezalians oraz pamięć o powstaniu styczniowym to główne osie powieści, która obejmuje również opisy obyczajowości i natury, rodowe legendy oraz różnice między warstwami społecznymi. Powieść Nad Niemnem ukazywała się na łamach „Tygodnika Ilustrowanego” przez cały rok 1887, w formie książki została wydana w 1888 roku.
Eliza Orzeszkowa to jedna z najsłynniejszych pisarek epoki pozytywizmu. W swoich dziełach realizowała postulaty epoki takie jak praca u podstaw, asymilacja Żydów, emancypacja kobiet, ale także podejmowała tematykę patriotyczną, głównie związaną z powstaniem styczniowym.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Eliza Orzeszkowa
- Epoka: Pozytywizm
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Nad Niemnem - Eliza Orzeszkowa (dla bibliotek .txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Eliza Orzeszkowa
edytorski]
215. brodawnik — dmuchawiec. [przypis edytorski]
216. kiepkować — żartować. [przypis edytorski]
217. tęskliwa (starop.) — tęskniąca. [przypis redakcyjny]
218. gomuły — tu: niezdary. [przypis redakcyjny]
219. harbuzy (gwar.) — głupcy (Słownik gwar Jana Karłowicza cytuje tu Orzeszkową jako źródło). [przypis redakcyjny]
220. spasać — zużyć na paszę. [przypis edytorski]
221. ubliga — obelga. [przypis edytorski]
222. pylinka — pyłek [przypis edytorski]
223. sołdat — pogardliwie o żołnierzu rosyjskim; wziąć kogoś w sołdaty: wziąć kogoś do wojska. [przypis edytorski]
224. kontenty — zadowolony. [przypis edytorski]
225. cep — narzędzie do młócenia zboża. [przypis edytorski]
226. fanfaron — osoba zarozumiała. [przypis edytorski]
227. aspirant — osoba ubiegająca się o coś. [przypis edytorski]
228. zwątpiałość — zwątpienie. [przypis edytorski]
229. odkład — przełożenie, odłożenie czegoś na później. [przypis edytorski]
230. Psalmy Kochanowskiego — mowa tu o Psałterzu Dawidów, wydanym po raz pierwszy w r. 1579 i odtąd wielokrotnie przedrukowywanym. [przypis redakcyjny]
231. Ogrody północne — w w. XIX był to podstawowy podręcznik ogrodnictwa, napisany przez J. Strumiłłę; od r. 1820 do 1862 miał 6 wydań. [przypis redakcyjny]
232. kruczek — tu: haczyk. [przypis redakcyjny]
233. margiel — rodzaj jasnoszarej skały osadowej. [przypis edytorski]
234. rozłóg — rozległy obszar. [przypis edytorski]
235. cząber — rodzaj rośliny zielnej, używanej jako przyprawa. [przypis edytorski]
236. krwawnik — rodzaj rośliny o pierzastych liściach i białych lub różowych kwiatach. [przypis edytorski]
237. nieśmiertelnik — roślina z rodziny astrowatych. [przypis edytorski]
238. podługowaty — podłużny. [przypis edytorski]
239. kampanula — dzwonek leśny. [przypis redakcyjny]
240. kolebka jej stała już w katakumbie — tu: wychowała się w trudnym dla polski okresie popowstaniowym. [przypis edytorski]
241. Feuilletowskie powieści — tzn. Oktawa Feuilleta (1821–1890), pisarza francuskiego, autora poczytnych niegdyś powieści obyczajowych drugorzędnej wartości literackiej. [przypis redakcyjny]
242. brusznica (gwar.) — borówka. [przypis redakcyjny]
243. czernica (gwar.) — czarna jagoda. [przypis redakcyjny]
244. aprensja — właśc. aprehensja: nieokreślona obawa przed czymś, co ma się zdarzyć, podejrzenie, lękliwość, smutek. [przypis redakcyjny]
245. poszana — poszanowanie, szacunek. [przypis edytorski]
246. rudel — wiosło. [przypis edytorski]
247. makolągwa — niewielki ptak śpiewający. [przypis edytorski]
248. morderowy — brunatnoczerwony. [przypis redakcyjny]
249. boćwina — młode liście i łodygi buraków. [przypis edytorski]
250. kruczek — tu: pogrzebacz. [przypis redakcyjny]
251. zrobić promocję — przysporzyć popularności. [przypis edytorski]
252. ambicjant — osoba ambitna, z dużym poczuciem własnej godności. [przypis edytorski]
253. morga — dawna miara gruntu. [przypis edytorski]
254. kaszmir — miękka tkanina z wysokogatunkowej wełny kóz kaszmirskich (Azja). [przypis redakcyjny]
255. aprensja — troska, smutek. [przypis edytorski]
256. czeczotkowe drzewo — drzewo z pnia brzozy (lub topoli), sękowate, służy do wyrobu kosztownych mebli i przedmiotów. [przypis redakcyjny]
257. zydel — drewniany stołek. [przypis edytorski]
258. tetryk — osoba zgorzkniała, zgryźliwa. [przypis edytorski]
259. samowar — urządzenie do gotowania wody i przyrządzania herbaty. [przypis edytorski]
260. mówny — rozmowny. [przypis edytorski]
261. uzwyczajenie — przyzwyczajenie. [przypis edytorski]
262. dojnica — naczynie na mleko. [przypis edytorski]
263. festyna, właśc: festyn — uroczystość. Mowa tu o okresie przygotowań do powstania styczniowego. [przypis redakcyjny]
264. zaćma (gwar.) — zaćmienie. [przypis redakcyjny]
265. dużać się a. dążać się (gwar.) — mocować się, pasować się. [przypis redakcyjny]
266. wskrzesnąć — zmartwychwstać; tu w znaczeniu przenośnym. [przypis edytorski]
267. ubiegać (gwar.) — unikać, omijać. [przypis redakcyjny]
268. przeddziad — prawdziad. [przypis edytorski]
269. bałamutnik — mężczyzna uwodzący kobiety. [przypis edytorski]
270. gumno — stodoła. [przypis edytorski]
271. koafiura — fryzura. [przypis edytorski]
272. lichy — o małej wartości artystycznej. [przypis edytorski]
273. kamrat — towarzysz. [przypis edytorski]
274. podtenczas — wówczas. [przypis edytorski]
275. alterować się — martwić się. [przypis redakcyjny]
276. jacica — owad wodny, uważany przez rybaków za świetną przynętę. [przypis edytorski]
277. sfatygować — zmęczyć. [przypis edytorski]
278. wielki Ludwik — Ludwik XIV (1638–1715), król Francji, panujący w okresie szczytowego rozwoju francuskiej monarchii absolutnej. [przypis redakcyjny]
279. Kondeusz, książę de Luynes (...) — wyliczeni tu są przedstawiciele arystokracji francuskiej, dworzanie Ludwika XIV. [przypis redakcyjny]
280. zafrasowany — zmartwiony. [przypis edytorski]
281. sonata — rodzaj utworu muzycznego. [przypis edytorski]
282. trusia — osoba trwożliwa, nieśmiała. [przypis edytorski]
283. swacha — swatka. [przypis edytorski]
284. dać harbuza — odmówić kawalerowi reki panny. [przypis edytorski]
285. ordynarny — pospolity. [przypis edytorski]
286. nieosobliwy — nieszczególny. [przypis edytorski]
287. ogród angielski — w przeciwieństwie do francuskiego, odznacza się swobodnym zadrzewieniem (bez regularnych alejek i strzyżonych drzew) oraz dążeniem do zachowania naturalności krajobrazu. [przypis redakcyjny]
288. Spartanki — mieszkanki starożytnej Sparty; stały się symbolem surowych obyczajów, niezłomności i hartu. [przypis redakcyjny]
289. adamaszek — gruba, wzorzysta tkanina jedwabna; zwana tak od Damaszku, gdzie ją początkowo wyrabiano. [przypis redakcyjny]
290. łzawnica a. łzawica — naczynie, w którym poganie mieli rzekomo przechowywać łzy wylewane na pogrzebach. [przypis redakcyjny]
291. siermięga — wierzchnie ubranie noszone przez chłopów w daw. Polsce. [przypis edytorski]
292. Hugo, Victor (1802–1885) — fr. poeta, dramaturg, powieściopisarz i publicysta; przedstawiciel postępowego nurtu w romantyzmie europejskim. Doniosłą rolę w rozwoju realistycznej powieści odegrały czołowe utwory Hugo m. in.: Człowiek śmiechu i Nędznicy; protestujące ostro przeciw krzywdzie społecznej. W księgozbiorze Zygmunta znalazły się zapewne jego nacechowane pesymizmem Ody (1822), napisane w okresie młodzieńczym. [przypis redakcyjny]
293. Byron, Georges (1788–1824) — jeden z największych poetów angielskich, czołowy przedstawiciel romantyzmu; utwory jego były wyrazem buntu i ostrej krytyki wobec panujących stosunków polityczno-społecznych. [przypis redakcyjny]
294. Shelley, Percy Bysshe (1792–1822) — angielski poeta epoki romantycznej, uczestnik walk o wolność Irlandii, życiem i twórczością dał wyraz swemu umiłowaniu wolności. Wśród arystokratycznych czytelników znane i popularne były tylko jego liryki erotyczne. [przypis redakcyjny]
295. Feuillet, Octave (1821–1890) — pisarz francuski. [przypis redakcyjny]
296. Leopardi, Giacomo (1798–1837) — wybitny włoski poeta romantyczny; załamany klęską ruchu narodowowyzwoleńczego, a jednocześnie nieuleczalnie chory, wyzwolenie człowieka widział jedynie w śmierci, stąd pesymistyczny ton jego utworów. [przypis redakcyjny]
297. Dumas, Aleksander (1802–1870) — powieściopisarz i dramaturg francuski, popularny twórca awanturniczych powieści opartych na motywach historycznych; autor: Trzech muszkieterów, Hrabiego Monte-Christo i in. [przypis redakcyjny]
298. Braddon, Mary Elizabeth (1837–1915) — angielska autorka powieści sensacyjnych. [przypis redakcyjny]
299. Claretie, Jules (1840–1913) — autor dramatów i popularnych powieści z życia paryskiego. [przypis redakcyjny]
300. Craven, Pauline (ok. 1808–1891) — konserwatywna pisarka francuska, autorka powieści z życia dworskiego. [przypis redakcyjny]
301. Tasso, Torquato (1544–1599) — poeta włoski, autor Jerozolimy wyzwolonej, 8 lat spędził w szpitalu więziennym. [przypis redakcyjny]
302. Milton, John (1608–1674) — poeta angielski, po utracie wzroku główny swój utwór, Raj utracony, dyktował żonie i córkom. [przypis redakcyjny]
303. sybarytyzm — od: sybaryta, czyli określenia człowieka rozmiłowanego w zbytku, wygodach i przyjemnościach życia. [przypis edytorski]
304. kuszetka (z fr. couchette) — tu w zn. kanapka, kozetka. [przypis redakcyjny]
305. dracena a. smocze drzewo — drzewo z rodziny liliowatych o grubym, rozgałęziającym się pniu i dużych liściach. Występuje tylko na Maderze i Wyspach Kanaryjskich. Niektóre gatunki hodowane są w doniczkach jako ozdobne. [przypis redakcyjny]
306. Tiens, tiens! Clotilde (fr.) — no, no! Klotyldo. [przypis redakcyjny]
307. Quelle idée (fr.) — cóż za pomysł. [przypis redakcyjny]
308. Elle a de la chance... (fr.) — ma szczęście... takie, takie... takie nic. [przypis redakcyjny]
309. impossible (fr.) — niemożliwe. [przypis edytorski]
310. Diana — starorzymska bogini łowów i lasów, przedstawiana w sztuce starożytnej jako kobieta będąca uosobieniem piękna i zdrowia. [przypis redakcyjny]
311. une fille sans naissance... (fr.) — dziewczyna bez urodzenia i ogłady, takie kompletne nic. [przypis redakcyjny]
312. Que veux tu, chere enfant? (fr.) — czegóż chcesz, drogie dziecko? [przypis redakcyjny]
313. Ne deraisonnez pas, ma mignonne (fr.) — bądź rozsądna, maleńka. [przypis redakcyjny]
314. zakon — tu: prawo. [przypis redakcyjny]
315. Fryne — właśc. Mnesarete (IV w. p.n.e.), słynna hetera grecka, kobieta lekkich obyczajów. Uważana była za wcielenie kobiecego piękna i wielokrotnie służyła jako model słynnym rzeźbiarzom i malarzom. [przypis redakcyjny]
316. nee (franc.) — z domu (nazwisko panieńskie). [przypis redakcyjny]
317. ma taką postać, jakby do nieba miała się wnet dostać — zniekształcony cytat z Marii Antoniego Malczewskiego, romantycznej powieści poetyckiej o dziejach nieszczęśliwej miłości; zacytowane słowa stosują się w utworze do głównej, tytułowej bohaterki, która ostatecznie istotnie umiera. [przypis edytorski]
318. ordynaria — część wynagrodzenia służby dworskiej wypłacana w naturze. [przypis redakcyjny]
319. kurtę kroić — dać komuś nauczkę. [przypis redakcyjny]
320. parantela — krewni należący do jednego, tego samego rodu. [przypis edytorski]
321. na dewocji siedzieć — potocznie: mieszkać w klasztorze bez składania ślubów zakonnych. [przypis redakcyjny]
322. ruleta — gra hazardowa. [przypis redakcyjny]
323. sztos — hazardowa gra w karty. [przypis redakcyjny]
324. pacht — dzierżawa. [przypis redakcyjny]
325. metresa (przestarz.) — utrzymanka, kochanka. [przypis edytorski]
326. hipopotaurus, mastodont — nazwa dawno wymarłych zwierząt, tu przenośnie: człowiek niewspółczesny, zacofany. [przypis redakcyjny]
327. Buszmenki — kobiety jednego z koczowniczych plemion murzyńskich Afryki południowej. Orzeszkowa często używa tego określenia w stosunku do kobiet z arystokracji, pragnąc zaznaczyć, że powierzchowna kultura salonu bliższa jest stanowi „dzikości” niż prawdziwej cywilizacji. [przypis redakcyjny]
328. alteracja (przestarz.) — wzburzenie, niepokój. [przypis edytorski]
329. menuet — wytworny, dworski taniec francuski z XVII–XVIII w. [przypis redakcyjny]
330. asygnatka, właśc. asygnata — dokument w formie kwitu kasowego będący dowodem dokonanych wpłat lub wypłat. [przypis edytorski]
331. przyrobek — w gwarach istnieje słowo „przyrobiska” oznaczające grunta powstałe na karczowiskach; tu raczej w znaczeniu: powiększenie, to, co zostało przyrobione. [przypis redakcyjny]
332. elegijny — smętny, żałosny. [przypis redakcyjny]
333. fundować się —tu: umacniać się, utwierdzać. [przypis redakcyjny]
334. swacha — zasadniczo każda mężatka uczestnicząca w weselu; także kobieta wykonująca pewne funkcje obrzędowe na weselu. [przypis redakcyjny]
335. entrechat (fr.) — figura taneczna; skok ze skrzyżowaniem nóg. [przypis redakcyjny]
336. metalowa turkawka — zapewne rodzaj szybko wirującej zabawki dziecięcej. [przypis redakcyjny]
337. kakawelo — wyraz nienotowany w słownikach. [przypis redakcyjny]
338. salicel, prawidłowo: salicyl — składnik różnych lekarstw, m.in. proszków uśmierzających ból. [przypis redakcyjny]
339. koczyk, właśc. kocz — czterokołowy, półkryty wóz używany od XVI–XIX w. [przypis edytorski]
340. ils ont peche (...) (fr.) — zgrzeszyli, lecz niebo jest darem; kochali, i to jest pieczęcią przebaczenia. [przypis redakcyjny]
341. quand meme (fr.) — pomimo wszystko. [przypis redakcyjny]
342. les beaux restes (fr.) — piękne resztki, ostatki. [przypis redakcyjny]
343. parions (fr.) — załóżmy się. [przypis redakcyjny]
344. oh, comme je te connais (...) (fr.) — o jakże cię znam, moja mała, kochana mamo. [przypis redakcyjny]
345. la belle au bois dormant (fr.) — śpiąca królewna. [przypis redakcyjny]
346.
Darmowe książki «Nad Niemnem - Eliza Orzeszkowa (dla bibliotek .txt) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie
Dodaj komentarz
Uwagi (0)