Nad Niemnem - Eliza Orzeszkowa (dla bibliotek .txt) 📖
Krótki opis książki:
Justyna Orzelska, uboga szlachcianka, zraniona z powodu nieszczęśliwej miłości, zakochuje się w Janie Bohatyrowiczu. Choć pochodzi z niższej warstwy społecznej, jest przedstawicielem rodu z wieloletnią tradycją. Opowiadania Jana o przodkach, biorących udział w powstaniu styczniowym, wzbudzają w Justynie silne uczucia patriotyczne.
Mezalians oraz pamięć o powstaniu styczniowym to główne osie powieści, która obejmuje również opisy obyczajowości i natury, rodowe legendy oraz różnice między warstwami społecznymi. Powieść Nad Niemnem ukazywała się na łamach „Tygodnika Ilustrowanego” przez cały rok 1887, w formie książki została wydana w 1888 roku.
Eliza Orzeszkowa to jedna z najsłynniejszych pisarek epoki pozytywizmu. W swoich dziełach realizowała postulaty epoki takie jak praca u podstaw, asymilacja Żydów, emancypacja kobiet, ale także podejmowała tematykę patriotyczną, głównie związaną z powstaniem styczniowym.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Eliza Orzeszkowa
- Epoka: Pozytywizm
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Nad Niemnem - Eliza Orzeszkowa (dla bibliotek .txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Eliza Orzeszkowa
część pługa odkładająca skiby podcięte przez lemiesz. [przypis edytorski]
76. przystojny — tu: przyzwoity, zachowujący się jak przystoi; układny, delikatny. [przypis edytorski]
77. Cerera — w mit. rzym. bogini urodzaju, patronka uprawy roli. [przypis edytorski]
78. Francuzów pamięta... — tj. pamięta przemarsz wojsk fr. ciągnących pod wodzą cesarza Napoleona przez ziemie polskie na wyprawę na Rosję w czerwcu 1812 r. (24 czerwca Wielka Armia przekroczyła Niemen). [przypis edytorski]
79. sapieżanka — odmiana gruszy. [przypis edytorski]
80. gęszcz — dziś: gęstwina. [przypis edytorski]
81. świron (a. świrna; (daw.) — spichlerz, magazyn. [przypis edytorski]
82. promocja — tu: zaszczyt. [przypis edytorski]
83. hipochondria — zaburzenie nerwicowe przejawiające się poczuciem nieuzasadnionego lęku o zdrowie lub równie bezpodstawnym przekonaniem, że cierpi się na poważną chorobę; powoduje to nadmierne skupienie na własnym ciele. Tu mamy do czynienia ze zniekształconą formą: hipokondria. [przypis edytorski]
84. bonkreta (...) francmaclama — odmiany grusz. [przypis edytorski]
85. kalwinka, sztetyna — odmiany jabłoni. [przypis edytorski]
86. assamble (z fr.) — zebrania towarzyskie. [przypis edytorski]
87. koromysło — nosidło do noszenia wiader na barkach. [przypis edytorski]
88. kondemnacja (z łac. condemnatio: skazanie) — zaoczny wyrok sądowy. [przypis edytorski]
89. sztraf (z niem.) — kara. [przypis edytorski]
90. włoka (a. włóka) — dwa skrzyżowane kije, na których po skończonej orce ciągnie się pług z pola do domu; por. czasowniki: włóczyć, wlec. [przypis edytorski]
91. jak litewski naród przyjął chrześcijańską wiarę — tj. w 1387 r. [przypis edytorski]
92. subiekcja (daw.) — kłopot. [przypis edytorski]
93. kontent — zadowolony. [przypis edytorski]
94. kab (białorus.) — żeby. [przypis edytorski]
95. ożyna — jeżyna. [przypis edytorski]
96. łotoć (białorus.) — kaczeniec. [przypis edytorski]
97. kipiątek — wrzątek; por. czas. kipieć. [przypis edytorski]
98. dzięgiel — roślina z rodziny selerowatych, kwiaty w kulistych baldachach mają kolor biały, u niektórych odmian czerwonawy; wyróżnia się mocnym, charakterystycznym zapachem. [przypis edytorski]
99. memento mori (łac.) — pamiętaj o śmierci. [przypis edytorski]
100. kondycja — tu: stan, pozycja społeczna, pochodzenie. [przypis edytorski]
101. bojar — szlachcic litewski lub ruski. [przypis edytorski]
102. O uprawianie ziemi było im bynajmniej (gw.) — nie dbali o uprawianie roli. [przypis edytorski]
103. mularka — murarstwo. [przypis edytorski]
104. białe, by lilie — białe niby lilie. [przypis edytorski]
105. tarakan — karaluch, karakan. [przypis edytorski]
106. podczas — tu: czasem. [przypis edytorski]
107. terlica (a. tarlica, cierlica) — drewniany przyrząd do łamania i zgniatania albo międlenia lnu i konopii. [przypis edytorski]
108. ptastwo — dziś popr.: ptactwo. [przypis edytorski]
109. niewód — długa sieć rybacka, złożona z matni i skrzydeł, ciągniona na dwóch łodziach, często używana do połowu pod lodem. [przypis edytorski]
110. nobilitować — nadawać szlachectwo. [przypis edytorski]
111. klejnot — tu: herb szlachecki. [przypis edytorski]
112. duszny (daw.) — dziś: duchowy. [przypis edytorski]
113. orz — tryb rozkazujący 2 os. lp od czas.: orać. [przypis edytorski]
114. częstokół — ogrodzenie z wbitych w ziemię drewnianych pali. [przypis edytorski]
115. wybrzeże — tu: brzeg [przypis edytorski]
116. ajer — tatarak. [przypis redakcyjny]
117. łoza — krzew z rodziny wierzbowatych, osiągający wysokość do 5 m; wierzba szara. [przypis edytorski]
118. przyparty — tu: przylegający. [przypis edytorski]
119. mirt — rodzaj krzewu pochodzenia śródziemnomorskiego. [przypis edytorski]
120. rozmaryn — rodzaj krzewu pochodzenia śródziemnomorskiego, jego liście są używane jako przyprawa do mięs. [przypis edytorski]
121. hładysz — gliniany dzban bez ucha do zbierania mleka. [przypis redakcyjny]
122. łozina — gałązka wierzby. [przypis edytorski]
123. niecka — podłużne, drewniane naczynie. [przypis edytorski]
124. tołubek — ciepły kaftan noszony po domu. [przypis redakcyjny]
125. perkal — rodzaj cienkiego płótna. [przypis edytorski]
126. kibić — górna część tułowia. [przypis edytorski]
127. ogorzały — mocno opalony. [przypis edytorski]
128. dzieża — duże, drewniane naczynie, służące do rozrabiania ciasta na chleb. [przypis edytorski]
129. naglądać (reg.) — doglądać. [przypis edytorski]
130. dziewka (daw.) — dziewczyna, służąca. [przypis edytorski]
131. miesić — rozrabiać ciasto. [przypis edytorski]
132. robota Penelopy — niekończąca się praca. W mit. gr. Penelopa była żoną Odyseusza, która przez 20 lat czekając na nieobecnego męża, który brał udział w wojnie trojańskiej, w dzień tkała, a w nocy pruła swoją robotę, gdyż po jej zakończeniu musiałaby wybrać na nowego męża jednego z zalotników. [przypis edytorski]
133. wprzódy — przedtem. [przypis edytorski]
134. przeszłoroczny — zeszłoroczny. [przypis edytorski]
135. zrezygnować się na coś (prow.) — pozostawić bez kary, potraktować pobłażliwie. [przypis redakcyjny]
136. oficjalista (daw.) — urzędnik. [przypis edytorski]
137. namiestnik — zastępca ekonoma, gumienny. [przypis redakcyjny]
138. pud (ros.) — jednostka wagi, wynosząca nieco mniej niż 16,5 kg. [przypis edytorski]
139. opędzać potrzeby domowe — pokrywać, zaspokajać domowe potrzeby. [przypis edytorski]
140. spichrz — budynek przeznaczony do przechowywania żywności; spichlerz. [przypis edytorski]
141. zagon — długi, wąski pas ziemi. [przypis edytorski]
142. sukienny — uszyty z sukna, tj. grubej tkaniny wełnianej. [przypis edytorski]
143. fuzja — długa broń palna. [przypis edytorski]
144. przymiot — cecha, zaleta. [przypis edytorski]
145. szory — rodzaj uprzęży; szeroki skórzany pas zakładany na pierś konia wraz z pomocniczymi rzemieniami. [przypis redakcyjny]
146. szamerowany — obszyty ozdobnym sznurem. [przypis edytorski]
147. muślin — półjedwabna tkanina. [przypis edytorski]
148. paltot (przestarz.) — okrycie wierzchnie; palto. [przypis edytorski]
149. binokle (daw.) — okulary [przypis edytorski]
150. faworyt — ulubieniec. [przypis edytorski]
151. swawolny — niesforny, rozbrykany. [przypis edytorski]
152. mahoniowy — z ciemnoczerwonego drewna mahoniowca a. w kolorze mahoniu. [przypis edytorski]
153. marcepan — słodka masa z migdałów i cukru, symbol luksusu. [przypis edytorski]
154. łajać — strofować, ganić. [przypis edytorski]
155. rubaszny — swobodny, prosty. [przypis edytorski]
156. okropne przyzwyczajenie — chodzi tu o uzależnienie od narkotyku. [przypis edytorski]
157. cynizm — w znaczeniu potocznym: lekceważenie obowiązujących zasad moralnych i obyczajowych. [przypis redakcyjny]
158. parafianka — tu: kobieta z prowincji. [przypis edytorski]
159. faryzeusz — członek żydowskiego stronnictwa polityczno-religijnego; przen. człowiek obłudny. [przypis edytorski]
160. toaleta — mebel z lustrem i szufladami, służący najczęściej kobietom. [przypis edytorski]
161. kokietka (przestarz.) — kobieta zalotna. [przypis edytorski]
162. osoba kryształowa — osoba bez skazy, z zasadami. [przypis edytorski]
163. pensjonarka — uczennica pensji dla dziewcząt; osoba niedoświadczona, niewinna. [przypis edytorski]
164. całopalenie — ofiara całopalna, polegająca na spaleniu całego zwierzęcia poświęconego na ofiarę; tu: symbol poświęcenia. [przypis edytorski]
165. passons (fr.) — mniejsza z tym. [przypis redakcyjny]
166. toujours des perdrix (fr.) — „zawsze kuropatwy”; wyrażenie przysł., oznaczające nieustanną pogoń za wykwintem i rozkoszą. [przypis redakcyjny]
167. admiracja — podziw, uwielbienie. [przypis edytorski]
168. entre nous (fr.) — między nami (mówiąc). [przypis redakcyjny]
169. amfibia — organizm zdolny poruszać się zarówno w wodzie, jak i na lądzie. [przypis edytorski]
170. impossible (fr.) — niemożliwe. [przypis redakcyjny]
171. advienne ce que pourra (franc.) — niech się dzieje, co chce. [przypis redakcyjny]
172. bałamucić — uwodzić, kokietować. [przypis edytorski]
173. ufryzowany (przestarz.) — ułożony w loki. [przypis edytorski]
174. zgryzota — zmartwienie, smutek. [przypis edytorski]
175. prosperować — rozwijać się pomyślnie. [przypis edytorski]
176. tantiema — procentowy udział w zyskach. [przypis edytorski]
177. Ce que femme veut, Dieu le veut (fr.) — czego chce kobieta, tego chce i Bóg. [przypis redakcyjny]
178. kotuch (gwar.) — zagroda na ptaki domowe, kojec. [przypis redakcyjny]
179. pąsowy — czerwony. [przypis edytorski]
180. topól — topola. [przypis edytorski]
181. prace podstawowe i minimalne... — Witold, jako przedstawiciel młodego pokolenia pozytywistów, zapoznaje Marynię z głównymi założeniami nowego prądu, zalecającego ograniczenie się do „małego” programu reform, zwanego inaczej programem pracy od podstaw i pracy organicznej. Sprowadzał się on przede wszystkim do haseł gospodarczego rozwoju kraju i podniesienia oświaty wśród ludu w ramach ustroju kapitalistycznego. [przypis redakcyjny]
182. Lecą liście z drzew (...) — początek pieśni Wincentego Pola (1807–1872) ze zbioru Pieśni Janusza, zatytułowanej Śpiew z mogiły. (W oryginale początek brzmi:
„Leci liście z drzewa”
) Według niezupełnie pewnych danych muzykę do słów tej pieśni ułożył Fryderyk Chopin. [przypis redakcyjny]
183. bronchit — ostre zapalenie oskrzeli. [przypis edytorski]
184. fellach — chłop egipski; od arabskiego falah: orać. Nazwa stosowana do osiadłej ludności Egiptu, Arabii, Palestyny. [przypis redakcyjny]
185. w przechodzie — przechodząc. [przypis edytorski]
186. konsola — stolik pod lustrem, zwykle przytwierdzony do ściany. [przypis redakcyjny]
187. filuterność — zachowanie prowokujące, zalotne. [przypis edytorski]
188. eksplikować się — tłumaczyć się, uniewinniać. [przypis redakcyjny]
189. koligatka — osoba spokrewniona z zamożnymi i wpływowymi rodzinami szlacheckimi. [przypis redakcyjny]
190. facecja — żart. [przypis edytorski]
191. sybaryta — osoba lubiąca rozrywki, zbytki. [przypis edytorski]
192. siermięga — odzież wierzchnia, noszona przez chłopów w dawnej Polsce. [przypis edytorski]
193. wędzidła — tu w znaczeniu: kije od wędek. [przypis redakcyjny]
194. kiełb — rodzaj słodkowodnej ryby. [przypis edytorski]
195. babka — ważka. [przypis redakcyjny]
196. nokturn — rodzaj utworu muzycznego. [przypis edytorski]
197. ske la fam we — to, czego chce kobieta; tu w pisowni naśladującej niepoprawną wymowę. [przypis redakcyjny]
198. Je viens de m’incliner (...) (fr.) — kłaniam się kornie, pani, przed tobą, cała moja duma jest jeszcze na kolanach. [przypis redakcyjny]
199. Aimer c’est douter(...) (fr.) — kochać to wątpić o kimś drugim i o sobie samym, widzieć się kolejno wzgardzonym i zdradzonym. [przypis redakcyjny]
200. Musset Alfred (1810–1857) — fr. poeta i dramaturg z epoki romantyzmu. Jego liryki miłosne i poematy cechuje pesymizm, niewiara w człowieka i gorzka ironia. Pełne realistycznych obserwacji utwory sceniczne Musseta (wykpiwające wady i śmieszności burżuazji francuskiej) cieszą się do dziś niesłabnącym powodzeniem. [przypis redakcyjny]
201. fuga (starop.) — szpara, szczelina, wcięcie. [przypis redakcyjny]
202. ściernisko — pole, na którym po żniwach pozostały łodygi zbóż. [przypis edytorski]
203. sapieżanka — rodzaj gruszy. [przypis edytorski]
204. chorowito — dziś: chorowicie. [przypis edytorski]
205. pleczysty — mający silne plecy; dobrze zbudowany. [przypis edytorski]
206. ścierń — pozostałe po żęciu łodygi zbóż. [przypis edytorski]
207. zasęp — smutek. [przypis edytorski]
208. desperować — rozpaczać. [przypis edytorski]
209. hodować — wychowywać. [przypis edytorski]
210. korowaj — białoruska nazwa placka weselnego. [przypis redakcyjny]
211. horować (gwar.) — harować, ciężko pracować. [przypis redakcyjny]
212. kukawka (gwar.) — kukułka. [przypis redakcyjny]
213. powrósło — pasło słomy, służące do przewiązywania snopków zboża. [przypis edytorski]
214. kąkol — gatunek goździka. [przypis
Darmowe książki «Nad Niemnem - Eliza Orzeszkowa (dla bibliotek .txt) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie
Dodaj komentarz
Uwagi (0)