Śmierć - Ignacy Dąbrowski (biblioteka txt) 📖

Naraz krztuszę się. Nic, przeszło. Odchrząknąłem tylko. Mówię dalej. Zosia, ni z tego, ni z owego, zaczyna mnie całować. Oni udają wesołość, śmiejemy się wszyscy, ja najgłośniej...

Zakrztuszam się po raz drugi. Nic, i to przechodzi.

Jesteśmy czegoś ogromnie uradowani. Mnie się tylko ciągle zdaje, że oni grają komedię. Ale nic — gramy dobrze. Zosia jest w swoim żywiole — lata po pokoju, trzepoce rękoma, usta jej się nie zamykają. Przypomina sobie, że się jeszcze ze Stachem nie witała. Nowy powód do ogólnej wielkiej wesołości; witają się trzy razy czulej i serdeczniej niż zwykle; nie wiem dlaczego — ogromnie mi się to wszystko zaczyna podobać, choć ciągle jeszcze ich podejrzewam. O mało nie gwiżdżę z jakiejś wielkiej uciechy. Jestem jak pijany, wymachuję rękoma, zanoszę się od śmiechu — chcę im coś powiedzieć... oni nie słyszą...

Naraz krztuszę się znowu. Chrząkam... Nic, dobrze... Nie... czuję okropne łaskotanie w gardle, w piersi jakąś przeraźliwą pustkę.

Zaczynam szybko, raz po raz, łykać ślinę. Nie pomaga. Czuję całą furię, jaka mi się zbiera w piersiach. Ale muszę się przemóc; chcę im coś ogromnie wesołego powiedzieć — twarz już w połowie przybrała wyraz odpowiedni konceptowi, cała pozycja ciała przygotowana do wyrazistszej ilustracji słów; koncept już... już... ma zlecieć z ust... — dławię się... — nie — muszę się pokonać; zatykam usta, oddycham przez nos... Nie — i to nie pomaga.

Krew mi zalewa głowę... gorąco... wciskam się w poduszki: oni myślą, że się pokładam ze śmiechu, a ja się duszę... Srebrny głosik Zosi rozlega się po całym pokoju. Zdaje mi się, że wszystkich ogarnia szał... słyszę...

Naraz staje się coś nadzwyczajnego. Okropny jakiś pisk czy wycie wydziera mi się z piersi i tracę niemal przytomność.

Cały wściekły huragan, do ostatka duszony w piersiach, wybucha nagle.

Zaczyna się pasowanie. Po prostu wyję. Głowa zdaje się rozlatywać w kawały, w mózgu czuję ogień. W płucach gra mi powietrze jak wiatr na stepie — pustka, pustka okropna, łaknąca tchu, ziejąca pragnieniem, nienasycona... Wiję się jak w konwulsjach; nie czuję siebie, czuję tylko tę przepaść, jaką mam w piersiach, w brzuchu; ona tylko żyje, ona harce wyprawia.

Nareszcie mgła mi oczy zasłania, nie widzę nic, wpadam w jakąś otchłań, gdzie wszystko jest czerwone, purpurowe, granatowe, w końcu czarne — i nic... nie pamiętam...

Jakiś ciężar opada mi na piersi, coś mnie oplata wokoło, jestem zatrzymany nad otchłanią. Zaczynam się szybko podnosić gdzieś do góry — coraz widniej, jaśniej.

A... żyję, jestem! Już widzę, nawet i słyszę.

To biedna, zanosząca się od płaczu Zosia ściska mnie tak konwulsyjnie. Cały pęk jasnych jej włosów widzę tuż na piersiach moich. Na razie nic nie wiem, co się stało. Nic mnie nie dziwi; żyję tylko ciałem, fizycznie, poruszam się odruchami, coś bełkocę... Wszystko jest ogromnie naturalne. Zosia płacze? Tak widać potrzeba. Stach klęczy i nogi mi rozciera? I to widać potrzebne. Wszystko jest najlepiej, tylko mnie czegoś brakować zaczyna. W twarzy uczuwam szalone ciepło, głowa mi rośnie, rośnie... ot, pęknie za chwilę... tchu... tchu... duszę się.

Zaczynam się szamotać, żeby się uwolnić od przywalającego me piersi ciężaru... i bezwładny opadam na poduszki...

Straszny krzyk „on kona! on kona!” wdziera mi się w mózg. Zaczynam w to wierzyć, nie rozumiejąc dobrze; jednocześnie gwałtownymi ruchami zdzieram z siebie wszystko, rozrywam koszulę, paznokciami wpijam się w ciało... tchu... tchu... tężeję cały... duszę się...

Na koniec! Aaa... odetchnąłem! Łzy mi spływają z policzków; sam nie wiem, skąd się wzięły. Zaczynam ogromnie wierzyć w to, że konam. Coś mówię, strasznie bez związku, wargi trzęsą mi się niesłychanie.

O, doskonale już rozumiem wszystko. Tak — konam. Nic. — To Zosia. — Czego ona płacze? No, przecież umieram; tak, to bardzo naturalne, że ona płacze. Ale to nic. — Co? — Strasznie widno. — Po co tu hak w sufit wbity, kiedy nie ma lampy wiszącej? E... głupstwo. — Hm... czego to ja chciałem? Czegoś chciałem. — A! Zosia! — Więc ja niby umieram. Prawda, prawda, że to ja umieram. — Trzeba się pożegnać. Dobrze... ale dobrze... potem... trochę później, przecież konam. — Hak?... tak... dobrze...

Jakieś kawałki rozmaitych myśli tłoczyły mi się do głowy. Przed oczami przewijały mi się obrazy z niesłychaną szybkością. W połowie myśli zapominałem jej początku. Wszystko mi się rwało i plątało, wszystko wydawało w oświetleniu błyskawicy. Ani chwili jednej nie wątpiłem, że konam, tylko niedobrze to rozumiałem. Byłem w ciągłym oczekiwaniu, że jeszcze chwila, jeszcze coś... coś... i zrozumiem wszystko dokładnie. Jakaś zasłona, co mi wzrok osłaniała, miała opaść lada sekunda, lada chwila... i ot wszystko będzie dobrze, wszystko się wyjaśni, nastanie jakaś harmonia, coś niezwykłego... nieznanego... koniec...

Jak długo to trwało, nie pamiętam. Łzy same spływały mi po twarzy. Powoli zaczął mnie opanowywać jakiś straszny, bezbrzeżny żal. Wargi drżą mi coraz bardziej; chcę coś powiedzieć, zdławione gardło nie przepuszcza głosu. Oddycham coraz szybciej i wpadam w łkanie.

O, już teraz wiem, że płaczę i dlaczego płaczę. Wreszcie nie sam płaczę: Zosia łka nerwowo, Stachowi łzy drżą w głosie i słowa wymówić nie może. Czuję się otoczony miłością — żałują mnie, współczują...

Ogarnia mnie coraz większa rzewność; łkanie przechodzi w cichy, serdeczny płacz i zaczynam zawodzić jak małe dziecko, któremu się krzywda dzieje. Rozczulam się nad sobą samym; jakaś cicha, spokojna żałość napełnia mi serce.

— Smutno... strasznie... strasznie mi smutno. Ja taki biedny... wynędzniały... nie mam już matki... nikogo... sam jak palec... i oto umieram jak nędzarz, opuszczony, nieszczęśliwy... mamo, mamo!

Popłakuję sobie z cicha. Już nie ja, ale cała dusza mi płacze. Nie myślę o śmierci, o Zosi, o Stachu — o niczym. Siebie mi tylko żal. Kurczę się i zwijam w maleńki kłębuszek na łóżku, bo mi się zdaje, że im mniejszym będę, tym bardziej mam prawo się żałować.

— Jestem taki mały, taki malutki, taki biedny i nędzny, jak dzieciątko małe, głodne, bez matki, obite... Kto nie zapłacze?

Powoli, powoli przycicham trochę. Ze łzami spływają moje smutki i rozrzewnienie. Łagodnie, delikatnie zaczynam uspokajać samego siebie. Dobieram w myśli wyrazy jak najczulsze, najbardziej przekonywające, traktuję się jak dziecko, sam sobie nadaję najpieszczotliwsze imiona i delikatne czynię sobie wyrzuty za tę słabość, jakiej uległem. Najmniejszym słówkiem boję się zadrasnąć miłość własną, żeby nie urazić samego siebie.

— No, cicho, kochanku, no, cicho. Przecież nic ci się złego nie stało. Pfe... wstyd tak płakać jak dziecko małe. Tyś już mężczyzna... Tobie smutno? Ja wiem, że ci smutno; ale po cóż znów tak płakać? Nieładnie, naprawdę nieładnie tak się mazać. Widzisz, będą się z ciebie śmieli. A co? a co? czy nie mówię? Będzie nieładnie; pomyślą, żeś baba; a przecież ty nie chcesz być babą? prawda? co? nie chcesz? A widzisz... No, to już cicho... cicho...

Rozmawiam tak ciągle z sobą. Rozgrzeszam się za ten wybryk dziecinności, ale każę sobie dać słowo, że się to już więcej nie powtórzy.

— Naturalnie, że się nie powtórzy. To przecież było tylko chwilowe rozdrażnienie, nic więcej; a teraz już wszystko minęło. Prawda, że minęło? Naturalnie! No, a teraz trzeba naprawić jakoś, co się nabroiło. Widzisz, Zosia płacze, Stach jak cień blady; toś ty wszystkiego narobił. A... wstyd!... Dzisiaj płaczą, ale co to jutro będzie? Na śmiech się tylko wystawiłeś, bo przecież nie umarłeś, chociaż niby konałeś... Widzisz, jakiś ty jeszcze głupiutki! A toś się dał wywieść w pole!...

Zaczynam się ogromnie wstydzić tej chwilowej słabości. Ostatnie ślady rozrzewnienia znikają zupełnie. Już nie rozmawiam ze sobą, tylko myślę jednolicie. Mój płacz wydaje mi się rzeczą tak dziecinną, tak bezsensowną, wprost śmieszną, że nie wiem, co zrobić, co powiedzieć, żeby zatrzeć w ich umysłach pamięć o tej kompromitującej mnie scenie. Nigdy, nigdy nie uczuwałem takiego wstydu.

Nastąpiła gwałtowna reakcja.

Zły, rozirytowany, podrażniony, odwróciłem się twarzą do ściany, pozostawiając ich samym sobie. Niech sobie myślą, co chcą, choćby to, że konam. Nawet lepiej, żeby tak myśleli — przynajmniej to mnie usprawiedliwi.

I tak przeleżałem do samego wieczora, nie odzywając się ani słowa. Co oni robili? — nie wiem. Zosia, słyszałem, że płakała. Wreszcie zaczęli się naradzać, kto ma iść po Starzeckiego. Poszła w końcu Zosia, ale, nie zastawszy go, wróciła wkrótce. Raz po raz podchodzili do mnie na palcach, patrząc, co robię — alem ja ciągle udawał, że śpię. W końcu zasnąłem rzeczywiście. W czasie mego snu musiał być Starzecki, bo mam nowe jakieś lekarstwo, które już w nocy zażywać musiałem.

Dziś udaję, że nic nie pamiętam, oni też nic o tym nie mówią. Jesteśmy wszyscy jak po czyimś pogrzebie. Nawet mówimy przyciszonym głosem.

Żeby oni wiedzieli, żeby oni wiedzieli, co za odkrycie im zawdzięczam! Ja nie wiem, czy to prawda, nie wiem, czy warto myśleć o tym, ale muszę już myśleć.

Rzucili mi w mózg to nasienie śmierci i ja czuję, jak ono, pomimo ciągłych zagłuszań, coraz bardziej urasta. Od wczorajszego dnia śmierć wisi nade mną, sen mi spędza z powiek, jest moją zmorą i ciągłym udręczeniem.

Każda myśl się od niej zaczyna, każda się na niej kończy — wokoło czuję śmierć, śmierć i tylko śmierć.