Pan Wołodyjowski - Henryk Sienkiewicz (gdzie czytac ksiazki .TXT) 📖
Krótki opis książki:
Pan Wołodyjowski to trzecia część pisanej ku pokrzepieniu serc Trylogii Henryka Sienkiewicza.
Autor przenosi czytelnika w lata 1668–1673. W Polsce panuje Michał Wiśniowiecki, ale Rzeczpospolita musi się mierzyć z kolejnymi konfliktami. Tym razem Sienkiewicz opowiada o walkach z Turkami — obronie Kamieńcka Podolskiego i zwycięskiej bitwie chocimskiej. Tytułowy bohater, Wołodyjowski, pozostający w żałobie po śmierci ukochanej, wstępuje do klasztoru. Dzięki interwencji przyjaciół dołącza jednak do walk w obronie Ojczyzny. Michał Wołodyjowski to postać wzorowana na autentycznym rycerzu, Jerzym Wołodyjowskim, który zasłynął w walkach.
Pan Wołodyjowski ukazywał się w odcinkach w „Czasie”, „Słowie” i „Kurierze Poznańskim” w latach 1887–1888. W wersji książkowej wydane po raz pierwszy w tych samych latach w Warszawie.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Henryk Sienkiewicz
- Epoka: Pozytywizm
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Pan Wołodyjowski - Henryk Sienkiewicz (gdzie czytac ksiazki .TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Henryk Sienkiewicz
smutek, nieszczęście. [przypis edytorski]
12. gąsiorek (daw.) — dzban. [przypis redakcyjny]
13. szwank (z niem.) — szkoda. [przypis edytorski]
14. wyrostek (daw.) — kilkunastoletni chłopiec. [przypis redakcyjny]
15. wiechy (daw.) — włosy. [przypis redakcyjny]
16. erygować (z łac.) — ufundować. [przypis edytorski]
17. Bellona (mit. rzym.) — bogini wojny. [przypis edytorski]
18. wziąść — dziś popr.: wziąć. [przypis edytorski]
19. konfuzja (z łac.) — zmieszanie, zakłopotanie. [przypis edytorski]
20. zgliszczów — dziś popr.: zgliszczy. [przypis edytorski]
21. zakarbować — tu: zapisać. [przypis edytorski]
22. moję (forma B. lp) — dziś popr.: moją. [przypis edytorski]
23. tentować — starać się, próbować. [przypis edytorski]
24. pofortunić — poszczęścić; por. fortuna: los, szczęście. [przypis redakcyjny]
25. udelektować (starop.) — ucieszyć. [przypis edytorski]
26. łuby — kosze; tu: bagaż podróżny. [przypis edytorski]
27. patientia (łac.) — cierpliwość. [przypis edytorski]
28. non sufficit (łac.) — nie wystarczy. [przypis edytorski]
29. perswadować — tłumaczyć, przekonywać. [przypis edytorski]
30. do nozdrzech (forma D. lm)— dziś popr. do nozdrzy. [przypis edytorski]
31. fatyga — trud, niewygoda. [przypis edytorski]
32. siedmdziesiąty (przestarz. forma liczebnika) — dziś popr.: siedemdziesiąty. [przypis edytorski]
33. ośmdziesiąty (przestarz. forma liczebnika) — dziś popr.: osiemdziesiąty. [przypis edytorski]
34. machnąć kozła — fiknąć koziołka, zrobić przewrót do przodu. [przypis edytorski]
35. eksperiencja — doświadczenie. [przypis edytorski]
36. eo modo (łac.) — na swój sposób. [przypis edytorski]
37. odbieżać (przestarz.) — odejść, opuścić. [przypis edytorski]
38. duszny (przestarz.) — duchowy, dotyczący duszy. [przypis edytorski]
39. periculum (łac.) — niebezpieczeństwo. [przypis edytorski]
40. sub onere (łac.) — pod ciężarem. [przypis edytorski]
41. desperacja (z łac.) — rozpacz. [przypis edytorski]
42. pogasiwszy pożary — za panowania Jana Kazimierza II (1648–1668) na terenie Rzeczypospolitej wybuchło powstanie Chmielnickiego (1648–1649, 1651–1654), wojna polsko-rosyjska (1654–1667, przerwana w latach 1656–1660) oraz wojna polsko-szwedzka (1655–1660). [przypis redakcyjny]
43. elekcja — sejm elekcyjny odbył się 19 czerwca 1669 r. [przypis redakcyjny]
44. jechali (...) koleśno — jechali kolasami, czyli karetami. [przypis edytorski]
45. personat (daw.) — osobistość. [przypis redakcyjny]
46. sum (łac.) — jestem. [przypis redakcyjny]
47. gloria et decus (łac.) — chwała i ozdoba; gloria: sława, chwała; decus: zaszczyt, ozdoba. [przypis redakcyjny]
48. poły — połowy dolnej części ubrania rozpinającego się z przodu. [przypis redakcyjny]
49. żupan — noszony przez szlachtę staropolski ozdobny strój męski, zapinany z tyłu na haftki lub guziki, ze stojącym kołnierzykiem i wąskimi rękawami. [przypis redakcyjny]
50. gaudium (łac.) — radość, przyjemność; tu: ucztowanie. [przypis redakcyjny]
51. baczyć — uważać. [przypis edytorski]
52. wasąg — czterokołowy odkryty powóz z bokami z plecionki wiklinowej. [przypis edytorski]
53. sepet (starop.) — kufer a. skrzynia z szufladami; ozdobny mebel do przechowywania kosztowności. [przypis edytorski]
54. przezpieczeństwo — bezpieczeństwo. W tekście zastosowano liczne archaizmy, używając jednak niekonsekwentnie różnych form, np. obok formy „przezpieczeństwo”, pojawia się „bezpieczność”, a także współcześnie obowiązująca forma. [przypis edytorski]
55. rugi (daw.; z niem. Rüge: nagana, staroniem. rouge: oskarżenie) — procedura służąca kontrolowaniu ważności mandatów poselskich w sejmie. [przypis edytorski]
56. skop (daw.) — kastrowany baran. [przypis edytorski]
57. lubo (starop.) — chociaż. [przypis edytorski]
58. indygenat (daw.) — przyznanie obcokrajowcowi obywatelstwa kraju, w którym przebywa. [przypis edytorski]
59. ku Mokotowu — w stronę Mokotowa. [przypis edytorski]
60. chwila separationis — chwila rozdzielenia, rozstania. [przypis edytorski]
61. tumult (daw.; z łac. tumultus: zgiełk, rozruch) — zamieszki (często na tle wyznaniowym); zamieszanie, zamęt; tu forma zdr.: tumulcik. [przypis edytorski]
62. sejm konwokacyjny — zwoływany w okresie bezkrólewia sejm poprzedzający wolną elekcję; ustalano na nim termin i miejsce elekcji, a także kandydatów, spośród których miano wybierać nowego władcę i pacta conventa mające obowiązywać króla. Pierwszy sejm konwokacyjny odbył się w 1573 r. po śmierci Zygmunta Augusta. [przypis edytorski]
63. powołać do laski — w domyśle: marszałkowskiej; wybrać na urząd marszałka sejmu, przewodniczącego obradom. [przypis edytorski]
64. jeniusz (przestarz.) — geniusz; wybitny umysł. [przypis edytorski]
65. niewód — sieć służąca do połowu ryb, złożona z dwóch skrzydeł oraz stożkowatego worka po środku, zw. matnią; ryby napędza się do matni, przeciągając niewód za skrzydła wzdłuż akwenu. [przypis edytorski]
66. stawać na wstręcie — stawać na drodze, przeszkadzać. [przypis edytorski]
67. contra me (łac.) — przeciwko mnie. [przypis edytorski]
68. vanitas (łac.) — marność; tu forma B lm: vanitates. [przypis edytorski]
69. oponować się — przeciwstawiać się. [przypis edytorski]
70. permisja (z łac.) — zgoda. [przypis edytorski]
71. carissime frater (łac.) — najdroższy bracie. [przypis edytorski]
72. furtian — odźwierny w klasztorze; zakonnik, którego zadaniem jest obsługiwanie furty klasztornej: pilnowanie kluczy do drzwi prowadzących do klasztoru, otwieranie i zamykanie ich, przyjmowanie gości itp. [przypis edytorski]
73. podwikarz — kobieciarz; od starop. podwika: noszona przez kobiety biała płócienna chusta osłaniająca głowę i szyję a. młoda dziewczyna. [przypis edytorski]
74. laudetur (łac.) — niech będzie pochwalony; formuła powitalna przyjęta w katolicyzmie. [przypis edytorski]
75. memento mori (łac.) — pamiętaj o śmierci. [przypis edytorski]
76. rezolucja (daw.) — postanowienie. [przypis edytorski]
77. wokacja (z łac. vox, vocis: głos) — powołanie. [przypis edytorski]
78. impedimenta (lm; łac. impedire: hamować) — przeszkody. [przypis edytorski]
79. gallus (łac.) — kogut. [przypis edytorski]
80. per amicitiam nostram (łac.) — ze względu na naszą przyjaźń. [przypis edytorski]
81. repeto (łac.) — powtarzam. [przypis edytorski]
82. vitare (łac.) — omijać, unikać. [przypis edytorski]
83. prowiantować — karmić. [przypis edytorski]
84. parol — słowo, słowo honoru. [przypis edytorski]
85. vicit (łac.; 3 os. lp) — zwyciężył. [przypis edytorski]
86. vivat (łac.) — niech żyje. [przypis edytorski]
87. raróg — ptak drapieżny z rodziny sokołowatych o charakterystycznym upierzeniu, białym z czarnymi plamkami. [przypis edytorski]
88. kobuz — ptak drapieżny z rodziny sokołowatych; tzw. sokół leśny a. sokolik drzewiec. [przypis edytorski]
89. vivat Joannes dux (łac.) — niech żyje wódz Jan. [przypis edytorski]
90. bułany — określenie maści konia: płowy, jasnobrązowy z czarną grzywą i ogonem. [przypis edytorski]
91. dzianet (daw.; z wł. giannetto: koń wyścigowy)— piękny rasowy koń paradny. [przypis edytorski]
92. ptastwo — dziś popr.: ptactwo. [przypis edytorski]
93. bandolet — rodzaj krótkiej strzelby używanej przez jazdę; pierwotnie: pas noszony przez prawe ramię, na którym jeźdźcy zawieszali strzelbę, ładunki do niej lub broń białą. [przypis edytorski]
94. krócica — krótka broń palna, nabijana ładunkami od przodu, z zamkiem skałkowym lub kapiszonowym. Krócica mogła mieć dwie, trzy lub cztery lufy. Stosowana głównie do samoobrony, krócica zwana była niekiedy pistoletem podróżnym, jednak od pistoletu różniła się budową zamka. [przypis edytorski]
95. karabon a. karaban — wieloosobowy pojazd konny stosowany do dalekich podróży. [przypis edytorski]
96. podjezdek — młody, dopiero ujeżdżany koń. [przypis edytorski]
97. prawić (daw.) — mówić. [przypis edytorski]
98. samoczwart (starop.) — we cztery osoby (wraz z osobą mówiącą). [przypis edytorski]
99. prosił jej (daw. składnia) — dziś popr.: prosił ją. [przypis edytorski]
100. wraży (daw.) — obcy. [przypis edytorski]
101. hajduczek — zdr. od hajduk: członek piechoty polsko-węgierskiej, formacji wojsk Rzeczypospolitej, zorganizowanej jeszcze w w XVI w. przez Stefana Batorego; hajducy stanowili gwardię przyboczną władców Polski i hetmanów Rzeczypospolitej, później potocznie nazywano tak piechurów również w nadwornych wojskach polskich magnatów. [przypis edytorski]
102. Joannes Casimirus (łac.) — Jan Kazimierz. [przypis edytorski]
103. comparationes (łac.) — porównania. [przypis edytorski]
104. pawęż a. pawęża — tarcza drewniana, czworokątna, wysoka, sięgająca niekiedy od ziemi do ramion żołnierza; używana przez jazdę, a następnie również piechotę. [przypis edytorski]
105. parantela (z łac. parens, parentis: rodzic płci męskiej lub żeńskiej, przodek) — pokrewieństwo, powinowactwo, zwł. ze znanym rodem; wyraz najczęściej używany w lm: parantele. [przypis edytorski]
106. szturmak — tu: broń palna z rozszerzoną u wylotu lufą używana w XVII i XVIII w. w Europie. [przypis edytorski]
107. hajdamak a. hajdamaka (daw.; z tur. hajdamak: napadać, grabić) — zawadiaka, hultaj, łobuz; Kozak; powstaniec kozacki, czyli uczestnik hajdamaczyzny, ruchu chłopskiego przeciw uciskowi szlachty polskiej na Ukrainie w XVIII w. [przypis edytorski]
108. guldynka — rodzaj broni myśliwskiej, strzelba kulowa, gwintowana używana w XVII i XVIII w. [przypis edytorski]
109. imainować a. imaginować (z łac. imaginare) — wyobrażać sobie. [przypis edytorski]
110. kułak — pięść; tu: cios pięścią. [przypis edytorski]
111. ile że — jako że, ponieważ. [przypis edytorski]
112. szermierzów — dziś popr.: szermierzy. [przypis edytorski]
113. władnie — dziś popr.: włada. [przypis edytorski]
114. eksperiencja (z łac.) — doświadczenie. [przypis edytorski]
115. chycić (gw.) — chwycić. [przypis edytorski]
116. jubka a. jupka — ubiór charakterystyczny zwł. dla XVII–XVIII w.; kobiece okrycie wierzchnie; kaftanik na ciepłej podszewce, często podszyty futrem, rozkloszowany na plecach, z rękawami do łokcia. [przypis edytorski]
117. nie zlazę (reg.) — dziś popr.: nie zlezę. [przypis edytorski]
118. prospekt — tu: widok. [przypis edytorski]
119. złożyć ręce w małdrzyk — złożyć dłonie na krzyż, wnętrzem do siebie. [przypis edytorski]
120. ul na wyroju — ul podczas rozdzielenia roju na dwie części, z których jedna ma opuścić ul wraz z młodą królową i założyć ul nowy; rozdzielaniu się roju pszczół towarzyszy wzmożone brzęczenie pszczół i szum. [przypis edytorski]
121. konfidować — zwierzać się. [przypis edytorski]
122. mars — surowy wyraz twarzy; od imienia boga wojny w mit. rzym., Marsa. [przypis edytorski]
123. infima (daw.) — najniższa klasa w szkołach polskich. [przypis edytorski]
124. kania — duży ptak drapieżny z rodziny jastrzębiowatych. [przypis edytorski]
125. pardwa — średni ptak łowny z rodziny kurowatych. [przypis edytorski]
126. ordyńcy — członkowie Ordy tatarskiej. [przypis edytorski]
127. roście (starop. forma 3 os. lp) — rośnie. [przypis edytorski]
128. barbarus (łac.) — barbarzyńca; przen.: człowiek nieokrzesany, niecywilizowany. [przypis edytorski]
129. panis bene merentium (łac.) — dosł. chleb dobrze zasłużonych, przen. nagroda za dotychczasowe zasługi, owoce pracy. [przypis edytorski]
130. kulbaka — rodzaj siodła o wysokich łękach (elementach z przodu i tyłu siodła), co ułatwiało jeźdźcowi walkę szablą, chroniąc go przed utratą równowagi i upadkiem. [przypis edytorski]
131. poszóstna kareta — kareta zaprzężona w sześć koni. [przypis edytorski]
132. zdużać (starop.) — dać radę, potrafić. [przypis edytorski]
133. konsyderacja (z łac.) — rozważanie, rozmyślanie, refleksja. [przypis edytorski]
134. żem o wiktorii w polu zdesperował — że zwątpiłem o zwycięstwie w bitwie. [przypis edytorski]
135. próżen — próżny, pozbawiony. [przypis edytorski]
136. żołnierzów — dziś popr.: żołnierzy. [przypis edytorski]
137. Mane, tekel, fares! — słowa, które według opowieści biblijnej z Ks. Daniela (5,25) wypisała tajemnicza ręka na ścianie pałacu w Babilonie podczas uczty króla Baltazara. Znaczenie napisu: „policzono, zważono, rozproszono” (w jęz. hebr., aramejskim a. chaldejskim) zostało odczytane jako przepowiednia upadku państwa, który miał stanowić
Darmowe książki «Pan Wołodyjowski - Henryk Sienkiewicz (gdzie czytac ksiazki .TXT) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie
Dodaj komentarz
Uwagi (0)