Żywot człowieka poczciwego - Mikołaj Rej (gdzie można za darmo czytać książki txt) 📖
Krótki opis książki:
Mamy przed sobą dzieło wielkiego gawędziarza, którym Mikołaj Rej niewątpliwie był. Zanim swoje opowieści zapisał, testował je zapewne na słuchaczach, pouczając ich i bawiąc. Widać to w jego stylu, w zdaniach łączących się w długie łańcuchy nieprzerwanych fraz, w nasyceniu pytaniami retorycznymi, ale też w szeregach wyliczeń, licznych powtórzeniach i zdrobnieniach: wszystko to miało przykuć uwagę odbiorców.
Żywot człowieka poczciwego, najobszerniejszy tekst spośród wchodzących w skład zbioru zatytułowanego Zwierciadło, to przykład renesansowej literatury parenetycznej, a wzorcem osobowym jest tu średnio zamożny szlachcic-ziemianin. Dzieło wydane na rok przed śmiercią autora, stanowi rodzaj testamentu Mikołaja Reja z Nagłowic; jest to zarazem testament promieniujący niezwykłym ciepłem, życzliwością do świata i ludzi oraz pogodą ducha.
Podział na trzy księgi pokrywa się z podziałem na trzy okresy życia ludzkiego: młodość, dojrzałość i starość. Wszystkie są potraktowane z uwagą, mającą na celu wskazanie drogi mądrości, umiaru, pobożności, ale i czerpania radości z życia we wszystkich jego odmianach i porach. Ze szczególną uwagą potraktowany został jednak końcowy okres życia ludzkiego: w ujęciu Reja starość to, metaforycznie rzecz ujmując, czas posilania się konfiturami z owoców tych drzew, które się własną ręką szczepiło za młodu. Droga człowieka poczciwego (tzn. godnego czci) prowadzi harmonijnie przez życie i pozwala równym krokiem przejść aż za jego kres, w zaświaty.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Mikołaj Rej
- Epoka: Renesans
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Żywot człowieka poczciwego - Mikołaj Rej (gdzie można za darmo czytać książki txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Mikołaj Rej
Wielkiego. [przypis edytorski]
247. Arystoteles tak to więc w swych rozmowach rozważał, iż: „ja wolę mieć rozum a naukę niż bogactwo (...) — Rej pomylił się, parafrazując i rozwijając fragment z wykorzystywanego przez siebie dzieła Reinharda Lorichiusa Księgi o wychowaniu i o ćwiczeniu każdego przełożonego, następujący bezpośrednio po wzmiance, że Aleksander trzymał razem „z puginałem” księgę Homera pod poduszką: „ten też częstokroć mówił, że wolał być nauczonym, niżli bogatym królem...”, co odnosi się do Aleksandra, nie do Arystotelesa. [przypis edytorski]
248. przestali dobrzy źle czynić rozmiłowawszy się cnoty — Horacy, Listy I 16, 52–53. [przypis edytorski]
249. dutkować (starop.) — przypodchlebiać, nadskakiwać. [przypis redakcyjny]
250. obleśny (starop.) — pochlebny. [przypis redakcyjny]
251. wierę (starop.) — doprawdy, istotnie. [przypis edytorski]
252. nanauczeńszy (starop. forma) — najbardziej uczony. [przypis edytorski]
253. nacz ćwiczy się (starop.) — do czego [się] sposobi. [przypis redakcyjny]
254. kryg (starop.) — wędzidło. [przypis redakcyjny]
255. poczedszy (starop.) — [forma imiesłowowa] przeczytawszy. [przypis redakcyjny]
256. drzeweczko — [tu:] drzewca, kopia. [przypis redakcyjny]
257. naosobniejszy (starop.) — najlepszy. [przypis redakcyjny]
258. zdechła skóra, co ją na pargamin wyprawują — w starożytności i średniowieczu używano jako materiału piśmiennego pergaminu, który produkowano z odpowiednio wyprawionej skóry baraniej lub oślej. [przypis edytorski]
259. cztąc (starop.) — [forma imiesłowu od: czyść] czytając. [przypis redakcyjny]
260. namięższe (starop.) — najgrubsze. [przypis redakcyjny]
261. pewnieby się (...) zrobiło — wyrobiło, uszczupliło. [przypis redakcyjny]
262. niechże to nie będzie u ciebie jako miedzianym brzękiem — por. I Kor. 13, 1. [przypis edytorski]
263. czyste (starop.) — dobre. [przypis redakcyjny]
264. naszychtować (starop.) — napełnić. [przypis redakcyjny]
265. parają się (starop.) — rządzą [się]. [przypis redakcyjny]
266. szrobują — broń ognistą narządzają. [przypis redakcyjny]
267. harnasze — pancerzy gatunek. [harnasze skrzypią:] To znaczy, że się do pojedynku sposobią. [przypis redakcyjny]
268. kozera (starop.) — gra, szulernia. [przypis redakcyjny]
269. niecudny (starop.) — nie najlepszy. [przypis redakcyjny]
270. dudowie (starop.) — muzykanci. [przypis redakcyjny]
271. zawojek (starop.) — [zdrobn. od zawój; tu:] kołnierz zawijany. [przypis redakcyjny]
272. knafel (starop.) — [tu:] znaczyć to ma pieczęć herbowną, dawniej na szyi noszoną. [przypis redakcyjny]
273. kolebka (starop.) — powóz na pasach. [przypis redakcyjny]
274. niedźwiedź — starop. forma (tu uwspółcześniona) pisowni: miedźwiedź. [przypis edytorski]
275. pstrociny (starop.) — ozdoby. [przypis edytorski]
276. iście (starop.) — zaiste. [przypis redakcyjny]
277. to iście nie lada, co kto się cudzemi karze przygodami (starop.) — zaiste nie mała to rzecz, gdy kto z cudzych przygód bierze naukę. [przypis redakcyjny]
278. opony (starop.) — obicia zawieszane. [przypis redakcyjny]
279. łopian — ziele z szerokim liściem, głuszące pożyteczniejsze rośliny. [przypis redakcyjny]
280. burda (starop.) — niezgoda. [przypis redakcyjny]
281. stanie (starop.) — [tu:] rozejm, wojenna przerwa. [przypis redakcyjny]
282. zakład (starop.) — związek i wspólne działanie. [przypis redakcyjny]
283. dyscypuł (starop.) — uczeń. [przypis redakcyjny]
284. karać się z czego (starop.) — mieć obawę [przed czym]. [przypis redakcyjny]
285. handel (starop.) — [tu:] towar, przymioty. [przypis redakcyjny]
286. brant (starop.) — czysty, wypalony kruszec drogi. [przypis redakcyjny]
287. jako on niedźwiedź (...), co im tam (...) kuglarze kuglują — niedźwiednicy sztuki pokazują. [przypis tłumacza]
288. łaszkować (starop.) — łasić się. [przypis tłumacza]
289. o jednym pijanym powiadali (...) nie trzebać do cudzych krajów jeździć — anegdota z Facecji (Liber facetiarum) włoskiego humanisty Gianfrancesco (Giovanni Francesco) Poggia (1380–1459). [przypis edytorski]
290. lekkość (starop.) — krzywda, niesława. [przypis redakcyjny]
291. w klobie (starop.) — w mierze, po dawnemu. [przypis redakcyjny]
292. chociaj (starop.) — chociaż. [przypis edytorski]
293. parać się (starop.) — zajmować [się czym]. [przypis redakcyjny]
294. postawy (starop.) — postępki. [przypis redakcyjny]
295. trybować (starop.) — buczeć. [przypis redakcyjny]
296. plugawy (starop.) — lichy. [przypis redakcyjny]
297. skazca a. skaźca (starop.) — ten co gubi, uwodzi. [przypis redakcyjny]
298. do Wałach (starop.) — na Wołoszczyznę (kraj usytuowany na terenie dzisiejszej płn. Rumunii). [przypis redakcyjny]
299. postawki (starop.) — miny. [przypis redakcyjny]
300. kobiela (starop.) — kobiałka. [przypis redakcyjny]
301. odmienność (starop.) — zmienność. [przypis redakcyjny]
302. kęs (starop.) — trochę, cokolwiek. [przypis redakcyjny]
303. wierci się (starop.) — [tu:] unosi [się]. [przypis redakcyjny]
304. postawką (starop.) — po wierzchu. [przypis redakcyjny]
305. na równej rzeczy przestać (starop.) — na małej rzeczy [przestać; poprzestawać na małym; red. WL]. [przypis redakcyjny]
306. alchimia — [tu:] zwodnicza nauka, pozór. [przypis redakcyjny]
307. co misterniejszego (starop.) — co lepszego [tj. jak najlepszego, mistrza w swojej dziedzinie; red. WL]. [przypis redakcyjny]
308. marnotratność (starop.) — marnotrawstwo. [przypis redakcyjny]
309. dożyczyć (starop.) — udzielić. [przypis redakcyjny]
310. kogo rozum rządzi — teraz mówimy: kim [rozum rządzi]. [przypis redakcyjny]
311. na równym (starop.) — na małym. [przypis redakcyjny]
312. na tramie — na ligarach piwnicznych, co w szynkowniach [kto był] winien [zapisywano]. [przypis redakcyjny]
313. pokusić (starop.) — [zakąsić, spróbować; tu:] doświadczyć. [przypis redakcyjny]
314. szyrmować (starop.) — po rycersku bronią robić. [przypis redakcyjny]
315. i tam, i sam (starop.) — tu i ówdzie. [przypis redakcyjny]
316. kiloby (starop.) — byleby. [przypis redakcyjny]
317. na ocel (starop.) — na wszelki przypadek, jak koń na gołoledź na ocel, czyli w podkowy z bródkami okuty. [przypis redakcyjny]
318. przekazić (starop.) — zepsuć, przeszkadzać. [przypis redakcyjny]
319. na harce (starop.) — na pierwsze starcie się. [przypis redakcyjny]
320. Priam (mit. gr.) — władca Troi, ojciec Hektora, jej najdzielniejszego obrońcy, i Parysa, który porwaniem Heleny doprowadził do wybuchu wojny trojańskiej. [przypis edytorski]
321. Heliogabal (204–222) — w młodości kapłan syryjskiego boga słońca, od 218 cesarz rzymski (jako Marek Aureliusz Antoninus); zyskał reputację rozpustnika i hedonisty. [przypis edytorski]
322. Sardanapal — legendarny ostatni król Asyrii, żyjący w przepychu zniewieściały władca, który swymi działaniami doprowadził do upadku państwa; Sardanapal to najprawdopodobniej zniekształcone Aszurbanipal, imię, które nosił król Asyrii panujący w latach 669–631 p.n.e., będący jednak władcą wykształconym, skutecznym i silnym, odnoszącym zwycięstwa. [przypis edytorski]
323. Plato, Sokrates, Ewrypides, Ksenofon, Kato — Platon (427–347 p.n.e.) i jego nauczyciel Sokrates (469–399 p.n.e.) to filozofowie greccy działający w Atenach; Eurypides (ok. 480–406 p.n.e.): dramaturg grecki, autor tragedii, uznawany za reformatora gatunku; Ksenofont (ok. 430–ok. 355 p.n.e.): pisarz, historyk i żołnierz, uczeń Sokratesa; Katon Starszy (234–149 p.n.e.): rzymski polityk, mówca i pisarz. [przypis edytorski]
324. stanowie (starop.) — osoby. [przypis redakcyjny]
325. kabatek (starop.) — kaftanik, suknia spodnia. [przypis redakcyjny]
326. pomiar (starop.) — [tu:] umiarkowanie. [przypis redakcyjny]
327. na wszem (starop.) — [tu:] we wszystkim. [przypis redakcyjny]
328. nie darmo bit (starop.) — [skrócona forma od: bity; tu:] udoskonalony, wyćwiczony korzystnie. [przypis redakcyjny]
329. biesiady (starop.) — [tu:] rozmowy, zabawy. [przypis redakcyjny]
330. stępać (starop.) — wedle muzyki, w takt stąpać. [przypis redakcyjny]
331. pierzga — materia, którą pszczoły ul wewnątrz oblepiają, do smoły i wosku podobna. [przypis redakcyjny]
332. ceklować (starop.) — włóczyć się po nocy. [przypis redakcyjny]
333. stroną (starop.) — w zamysłach, bokiem. [przypis redakcyjny]
334. tesaczek (starop.) — oręż, jak nóż myśliwski. [przypis redakcyjny]
335. w jakim prawie siedzisz — co masz do zachowania [tj. przestrzegania]. [przypis redakcyjny]
336. loquebantur variis linguis (łac.) — mówili różnymi językami. [przypis redakcyjny]
337. silna gruda a silny mróz — [tu:] oziębłość. [przypis redakcyjny]
338. nosić po kolędzie (starop.) — uwodzić, swego zysku szukać. [przypis redakcyjny]
339. dostatczek (starop.) — mająteczek. [przypis redakcyjny]
340. o rozkazanie — na poczekanie. [przypis redakcyjny]
341. poczciwość (starop.) — cześć, poszanowanie. [przypis redakcyjny]
342. bezpieczeństwo (starop.) — [tu:] zażyłość. [przypis redakcyjny]
343. społku (starop.) — związku. [przypis redakcyjny]
344. karać (starop.) — ganić. [przypis redakcyjny]
345. cudny (starop.) — piękny. [przypis redakcyjny]
346. mieszek (starop.) — worek [tu: na pieniądze; sakiewka]. [przypis redakcyjny]
347. et mille modis (łac.) — i tysiącznymi sposoby. [przypis redakcyjny]
348. spowinowacisz (starop.) — ujmiesz, zobowiążesz. [przypis redakcyjny]
349. nie prawie (starop.) — nie bardzo. [przypis redakcyjny]
350. opiekać (starop.) — opiekować, zajmować. [przypis redakcyjny]
351. do stanu (starop.) — na stanowisko. [przypis redakcyjny]
352. bijanka (starop.) — piana bita z cukrem lub śmietaną. [przypis redakcyjny]
353. ksze (starop.) — skrócenie słowa: księże. [przypis redakcyjny]
354. przyprawy (starop.) — [tu:] lekarstwa, sposoby. [przypis redakcyjny]
355. dobrze (starop.) — [tu:] ledwie. [przypis redakcyjny]
356. kofel i żołędny tuz (starop.) — pijatyka i karty. [przypis redakcyjny]
357. do zawodów (starop.) — na wyścigi. [przypis redakcyjny]
358. Roterodan — Erazm Roterodamczyk urodził się 1467 z nieprawego łoża, do 9 roku chórowe pacholę, wcześnie okazywać zaczął pamięć szczęśliwą i dowcip żywy. Zwiedził Francją, Anglią, Włochy, pozyskał uwolnienie od ślubów zakonnych. Kardynali, mianowicie Medyceusz, później zasiadający na stolicy apostolskiej pod imieniem Leona X i następni papieże; królowie: angielski Henryk VIII i kanclerz jego Tomasz Morus, Franciszek I król francuski, Ferdynand węgierski i Zygmunt I monarcha polski, niemniej Karol V cesarz pisywali do niego, usiłując go do siebie przyciągnąć. Znosili się z nim listownie: Jan Łaski, synowiec arcybiskupa, Tideman Giese, później biskup chełmiński i Jan Turzo wrocławski pasterz. Ostatni posłał mu w darze cztery bryły złota, czapkę sobolową i 4 klepsydry roboty misternej. Erazm z Roterodamu najuczeńszy był w swym wieku, styl jego czysty i płynny, nieco upstrzony wszakże. Nieprzyjaciel zbytku, żył umiarkowanie, szczery, dobry i stateczny przyjaciel. Pochwała głupstwa i colloquia najznakomitszemi jego dzieły. Niektóre tego męża pisma drukowane w Krakowie, jako to: Judicium de nova nostri temporis heresiarum ecclesia 1530, Luciani Samosatensis Astrologia Erasmo Roterodamo interprete 1531. Umarł Erazm w Bazylei 1536, licząc 70 rok życia. Tam dotąd okazują cudzoziemcom: jego pierścień, pieczątkę, szpadę, scyzoryk, rylec, własną ręką napisany testament i portret jego z napisem Teodora Bezy. W ojczystym grodzie Roterodamie, na obszernym placu wzniesiono dlań posąg [źródło:] Nowy dykcjonarz historyczny Boelkego. [przypis redakcyjny]
359. Roterodan, sławny człowiek — Erazm z Rotterdamu (1467–1536), najwybitniejszy i najbardziej wpływowy humanista XVI w.; przytoczona przez Reja dykteryjka jest parafrazą opowieści z jego Colloquia familiaria. [przypis edytorski]
360. drab (starop.) — żołnierz najemny. [przypis edytorski]
361. wysługują — [tu:] bogacą się. [przypis redakcyjny]
362. wierę (starop.) — zaprawdę, doprawdy. [przypis edytorski]
363. oprawić komu (starop.) — oddać. [przypis redakcyjny]
364. będą warczały na cię — będą ci przykre. [przypis redakcyjny]
365. szelina (starop.) — bór, gaj. [przypis redakcyjny]
366. cutis (łac.) — skóra. [przypis redakcyjny]
367. baculus senectutis (łac.) — podpora starości. [przypis redakcyjny]
368. stet quilibet fortiter in vocatione sua (łac.) — niech każdy trwa dzielnie w swym powołaniu. [przypis redakcyjny]
369. dury szuka (starop.) — [szuka okazji,] by omamić, zadurzyć ciebie. [przypis redakcyjny]
370. sznury — [N.lm] sznurami,
Darmowe książki «Żywot człowieka poczciwego - Mikołaj Rej (gdzie można za darmo czytać książki txt) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie
Dodaj komentarz
Uwagi (0)