Branki w jasyrze - Deotyma (barwna biblioteka .TXT) 📖
Mongolia… piękne, rozległe krajobrazy, surowy romantyzm kontynentalnego klimatu i gościnni ludzie w pięknych strojach… Podróż z lotniska imienia Czyngis-chana w Ułan Bator do Polski trwa kilkanaście godzin. A teraz wyobraźmy sobie, że tę drogę trzeba przebyć pieszo…
Aby ratować przyjaciółkę z niewoli, Ludmiła wyrusza w niemal samobójczą misję, której tłem stają się najważniejsze wydarzenia polityczne w barwnej, multikulturowej Mongolii wnuków Czyngis-chana. Obcina sobie warkocze, by udawać genueńskiego pachołka, a potem sama rozporządza swoją ręką — rozkochany tatarski rycerz godzi się nawet na chrześcijański ślub.
Deotyma wykazuje — być może także dzięki dwuletniemu zesłaniu w głąb Rosji, na które towarzyszyła ojcu po powstaniu styczniowym — rozległą wiedzę o historycznej cywilizacji Mongołów. Na tej podstawie buduje fabułę ze znacznie większym rozmachem geograficznym niż autor wydanego trzy lata później Ogniem i mieczem, który z kolei może skorzystał z doświadczeń Branek w jasyrze — bo im dalej we wschodnie stepy, „z których nikt nie wraca”, tym wyraźniej opowieść nieuchronnie zmienia się w gloryfikującą cierpienie i pełną cudów hagiografię.
Czytasz książkę online - «Branki w jasyrze - Deotyma (barwna biblioteka .TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Deotyma
143. Subutaj a. Subedej-bagaatur (ok. 1175–1248) — doradca Batu-chana podczas pierwszej inwazji mongolskiej na Europę, prawdopodobnie był także faktycznym wodzem tej wyprawy. [przypis edytorski]
144. Tatarzy — tu: Mongołowie; w ściślejszym znaczeniu: grupa plemion koczowniczych żyjących w średniowieczu na terenach Mongolii, siłą podporządkowanych przez Czyngis-chana. W Polsce od XIII do XVIII w. nazwa ta oznaczała koczowniczych najeźdźców ze wschodu (początkowo byli nimi Mongołowie, później Tatarzy Krymscy). [przypis edytorski]
145. Siurkukteni a. Sorkaktani-beki (zm. 1252) — księżniczka mongolska, córka chana Kereitów, Ong-chana. Po klęsce ojca w bitwie z wojskami Czyngis-chana została synową zwycięzcy, żoną jego syna Tołuja (tu: Tułuja, ok. 1190–1232), po śmierci męża przez wiele lat zarządzała jego ułusem. Jej synami byli: Mongke (1209–1259), Kubilaj (1215–1294), Hulagu (1217–1265) i Aryk Böge (1219–1266) (tu: Mangu, Kubilaj, Mogaj i Aryk-Buga). [przypis edytorski]
146. kumys — musujący napój ze sfermentowanego mleka końskiego, zawierający od 1% do 3% alkoholu. Ważny element kultury wielu ludów centralnej Azji. W XIX w. w Europie był nazywany mlecznym szampanem. [przypis edytorski]
147. Henryk Sandomierski (ok. 1130–1166) — książę sandomierski, syn Bolesława III Krzywoustego. Uczestniczył w wyprawie krzyżowej w 1154 roku. [przypis edytorski]
148. Kaszgar — miasto w płn.-zach. części dzisiejszych Chin, obecnie zamieszkane głównie przez Ujgurów wyznających islam. [przypis edytorski]
149. dwukolny — dziś: dwukołowy. [przypis edytorski]
150. arba (tur. z arab.) — wóz o bardzo wysokich kołach, używany dawniej w Azji Środkowej, najczęściej jednoosiowy. [przypis edytorski]
151. Tatarzy — tu: Mongołowie; w ściślejszym znaczeniu: grupa plemion koczowniczych żyjących w średniowieczu na terenach Mongolii, siłą podporządkowanych przez Czyngis-chana. W Polsce od XIII do XVIII w. nazwa ta oznaczała koczowniczych najeźdźców ze wschodu (początkowo byli nimi Mongołowie, później Tatarzy Krymscy). [przypis edytorski]
152. Karakorum — stolica imperium mongolskiego w XIII w., położona w dolinie rzeki Orchon w północnej części ówczesnej Mongolii (dziś w centrum kraju), początkowo baza wojskowa Czyngis-chana, rozbudowana przez chana Ugedeja. W 1264 r. chan Kubilaj przeniósł stolicę imperium do dzisiejszego Pekinu. [przypis edytorski]
153. Hiperboreje a. Hiperborejczycy (z gr.) — mityczny lud mieszkający na północy. [przypis edytorski]
154. do Jerycho — dziś popr. forma odmienna: do Jerycha. [przypis edytorski]
155. w Jerycho — dziś popr. forma odmienna: w Jerychu. [przypis edytorski]
156. Kinga (1234–1292) — córka króla Węgier Beli IV, żona polskiego władcy, Bolesława V Wstydliwego, święta Kościoła katolickiego. [przypis edytorski]
157. Leszek Czarny (1241–1288) — książę sieradzki i łęczycki, następnie inowrocławski (w latach 1273–1278), wreszcie książę krakowski i sandomierski (od 1279), wnuk Konrada I mazowieckiego oraz Henryka II Pobożnego, przyrodni brat Władysława Łokietka. [przypis edytorski]
158. Władysław I Łokietek (1260 a. 1261–1333) — król Polski od 1320 r. [przypis edytorski]
159. brat księcia Leszka, ów, co ma przezwisko Łokietek, brał dziewkę po księciu kaliskim — Władysław Łokietek ożenił się z Jadwigą, córką księcia gnieźnieńsko-kaliskiego Bolesława Pobożnego. [przypis edytorski]
160. Tatarzy — tu: Mongołowie; w ściślejszym znaczeniu: grupa plemion koczowniczych żyjących w średniowieczu na terenach Mongolii, siłą podporządkowanych przez Czyngis-chana. W Polsce od XIII do XVIII w. nazwa ta oznaczała koczowniczych najeźdźców ze wschodu (początkowo byli nimi Mongołowie, później Tatarzy Krymscy). [przypis edytorski]
161. Tatarzy — tu: Mongołowie; w ściślejszym znaczeniu: grupa plemion koczowniczych żyjących w średniowieczu na terenach Mongolii, siłą podporządkowanych przez Czyngis-chana. W Polsce od XIII do XVIII w. nazwa ta oznaczała koczowniczych najeźdźców ze wschodu (początkowo byli nimi Mongołowie, później Tatarzy Krymscy). [przypis edytorski]
162. Chazaria — w VII w. terytorium między Morzem Czarnym a Kaspijskim zajmował Kaganat Chazarski, państwo, które w następnych wiekach znacznie zwiększyło swoje terytorium i stało się wieloetniczne i wielowyznaniowe. Władcy początkowo zostali zmuszeni przez Arabów do przyjęcia islamu, ale w IX w. przeszli na judaizm. W X w. państwo zostało stopniowo rozbite przez książąt kijowskich, a wielu wyznających judaizm Chazarów przeniosło się na Krym, inni rozproszyli się na zachodnich terytoriach powstającego imperium mongolskiego. [przypis edytorski]
163. kumys — musujący napój ze sfermentowanego mleka końskiego, zawierający od 1% do 3% alkoholu. Ważny element kultury wielu ludów centralnej Azji. W XIX w. w Europie był nazywany mlecznym szampanem. [przypis edytorski]
164. opona — tu daw.: zasłona. [przypis edytorski]
165. Tatary (gw.), Tatarzy — tu: Mongołowie; w ściślejszym znaczeniu: grupa plemion koczowniczych żyjących w średniowieczu na terenach Mongolii, siłą podporządkowanych przez Czyngis-chana. W Polsce od XIII do XVIII w. nazwa ta oznaczała koczowniczych najeźdźców ze wschodu (początkowo byli nimi Mongołowie, później Tatarzy Krymscy). [przypis edytorski]
166. wasąg — prosty wóz konny o burtach wyplatanych z wikliny. [przypis edytorski]
167. Procesja dochodziła do ostatniego ołtarza. Miasto wyglądało odświętnie. — opisywany tu atak Mongołów na Kraków w rzeczywistości miał miejsce nie w dniu święta Bożego Ciała, tylko w wigilię Bożego Narodzenia 1287 r., podczas III najazdu mongolskiego na Polskę. [przypis edytorski]
168. wasąg — prosty wóz konny o burtach wyplatanych z wikliny. [przypis edytorski]
169. polica (daw.) — półka. [przypis edytorski]
170. Nogaj a. Kara Nogaj (zm. 1299) — prawnuk Czyngis-chana, emir Złotej Ordy, organizator m.in. najazdów na Kraków w 1259 i 1287 r. Nie był chanem, ale przez wiele lat sprawował faktyczną władzę w Złotej Ordzie, w końcu został pokonany przez chana Toktę (zm. 1312) i stracony. Jego zwolennicy utworzyli osobną Ordę Nogajską, a ich potomkowie, lud Nogajów, żyją do dziś na Kaukazie Północnym. [przypis edytorski]
171. Leszek Czarny (1241–1288) — książę sieradzki i łęczycki, następnie inowrocławski (w latach 1273–1278), wreszcie książę krakowski i sandomierski (od 1279), wnuk Konrada I mazowieckiego oraz Henryka II Pobożnego, przyrodni brat Władysława Łokietka. [przypis edytorski]
172. tatarczyk — tu: koń tatarski. [przypis edytorski]
173. imię a. imienie — tu daw.: majątek, posiadłość. [przypis edytorski]
174. kolce — tu daw.: duże kolczyki. [przypis edytorski]
175. w Jerycho — dziś popr. forma odmienna: w Jerychu. [przypis edytorski]
176. święty Hiob — bohater biblijnej Księgi Hioba jest czczony jako święty Kościoła katolickiego; jednym z jego licznych nieszczęść było zachorowanie na trąd. [przypis edytorski]
Wolne Lektury to projekt fundacji Nowoczesna Polska – organizacji pożytku publicznego działającej na rzecz wolności korzystania z dóbr kultury.
Co roku do domeny publicznej przechodzi twórczość kolejnych autorów. Dzięki Twojemu wsparciu będziemy je mogli udostępnić wszystkim bezpłatnie.
Jak możesz pomóc?
Przekaż 1% podatku na rozwój Wolnych Lektur:
Fundacja Nowoczesna Polska
KRS 0000070056
Dołącz do Towarzystwa Przyjaciół Wolnych Lektur i pomóż nam rozwijać bibliotekę.
Przekaż darowiznę na konto: szczegóły na stronie Fundacji.
Ten utwór nie jest objęty majątkowym prawem autorskim i znajduje się w domenie publicznej, co oznacza że możesz go swobodnie wykorzystywać, publikować i rozpowszechniać. Jeśli utwór opatrzony jest dodatkowymi materiałami (przypisy, motywy literackie etc.), które podlegają prawu autorskiemu, to te dodatkowe materiały udostępnione są na licencji Creative Commons Uznanie Autorstwa – Na Tych Samych Warunkach 3.0 PL.
Źródło: http://wolnelektury.pl/katalog/lektura/deotyma-branki-w-jasyrze/
Tekst opracowany na podstawie: Deotyma, Branki w jasyrze, Wydawnictwo Alkazar, Warszawa 1993.
Wydawca: Fundacja Nowoczesna Polska
Publikacja zrealizowana w ramach projektu Wolne Lektury (http://wolnelektury.pl). Reprodukcja cyfrowa wykonana przez fundację Nowoczesna Polska z książki udostępnionej przez Martę Kierepkę. Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Opracowanie redakcyjne i przypisy: Paulina Choromańska, Aleksandra Kopeć, Wojciech Kotwica, Dorota Kowalska, Karyna Yurchuk.
Okładka na podstawie: Christopher Michel@Flickr, CC BY 2.0
ISBN 978-83-288-5310-2
Plik wygenerowany dnia 2021-07-08.
Uwagi (0)