Kim - Rudyard Kipling (czytaj książki za darmo txt) 📖

to w każdym razie później, gdy znów wyruszysz w drogę. Kuzynko — zwróciła się do ubogiej krewniaczki, która nieznużenie wysławiała swą opiekunkę za jej miłosierdzie — jego skóra nabrała połysku skóry końskiej świeżo wyczyszczonej zgrzebłem. Nasza praca podobna jest do szlifowania drogich kamieni... w tym celu, by je później rzucić tancerce... hę?

Kim siadł i uśmiechnął się. Straszliwa słabość spadła zeń niby zdarty bucik. Świerzbiał go znów język do swobodnej pogawędki, a przecież dopiero tydzień temu najmniejsze słówko szło mu jak po grudzie. Ból w karku (musiał go się nabawić od dźwigania lamy) ustąpił bez śladu wraz z ciężkimi bólami febrycznymi i gorzkim posmakiem w ustach. Obie staruszki, troszkę bardziej teraz uważające na swe welony, gdakały sobie wesoło jak te kwoczki, co dziobiąc ziarna weszły przez otwarte drzwi do pokoju.

— Gdzie jest mój świątek? — zapytał Kim.

— Słyszycie go!... Twój święty ma się dobrze! — fuknęła gniewnie. — Chociaż nie jest to jego zasługą. Gdybym znała jakieś czary, od których by on zmądrzał, sprzedałabym wszystkie me drogocenności, byle je kupić. Gdy ktoś gardzi doskonałymi potrawami, które sama gotowałam... gdy przez dwie noce błąka się na czczo po polach... i w końcu wpada do strumienia... ty nazywasz to świętością? A potem, gdy omal nie skruszył tej resztki mego serca, jaka pozostała po tych obawach o ciebie... opowiada ci mi on najspokojniej, że zdobył zasługę. O jakże są jednacy wszyscy mężczyźni! Nie, to nie tak było... on opowiada, że jest zbawiony od wszelkiego grzechu. Ja mogłabym mu powiedzieć to samo, zanim jeszcze przemoczył się do suchej nitki! Obecnie czuje się całkiem dobrze... owa przygoda zdarzyła się tydzień temu... ale niech gromy biją taką świątobliwość! Trzyletni smarkacz lepiej by sobie postąpił. Nie obruszaj się na świętego. Wpatruje się wciąż w ciebie jak w tęczę... o ile nie brodzi po naszych strumieniach.

— Nie pamiętam, bym go tu widział. Pamiętam jeno, że dnie i noce migały mi to biało, to czarno, niby otwierająca się i znów zamykająca zapora. Nie byłem chory. Byłem tylko zmęczony.

— Był to letarg, jaki siłą rzeczy przychodzi w kilkadziesiąt lat później. Lecz obecnie już to przeszło.

— Maharanee (królowo)... — zaczął Kim, lecz spojrzawszy w jej oczy, zastąpił ten przydomek nazwaniem pełnym tkliwej miłości: — matko, zawdzięczam ci życie. Jakże ci się wywdzięczę? Dziesięć tysięcy błogosławieństw na twój dom i...

— Dom ten nie jest błogosławion... — (Nie podobna przytoczyć dosłownie wyrażenia starej jejmości). — Bogom, jeżeli ci się podoba, dziękuj po kapłańsku, ale mnie, jeśli ci o to chodzi, dziękuj jak syn matce. O niebiosa nad nami! Czyż na tom cię piastowała, przebierała, na tom klepała i miętosiła każdy z dziesięciu palców na twych nogach, byś w zamian cisnął parę zaklęć na moją głowę? Przecież musiałeś mieć kiedyś matkę, co cię urodziła ku swemu utrapieniu? Na cóżeś ty jej się przydał... synku?

— Nie miałem matki, moja matko — odrzekł Kim. — Opowiadano mi, że umarła, gdy byłem młody.

— Hej-mej! Wobec tego nikt nie powie, żem jej odebrała jakiekolwiek prawa macierzyńskie, jeżeli... gdy ruszysz znów w podróż, a ten dom będzie tylko jednym z tysiąca domów, w których gościłeś, by później puścić je w niepamięć, rzuciwszy im naprędce błogosławieństwo. Ale to fraszka. Mnie nie potrzeba błogosławieństwa, tylko... tylko... — tupnęła nogą na biedną krewniaczkę — Odnieś te tace do mieszkania! Na cóż ty trzymasz w pokoju zatęchłe jedzenie, ty złowieszcza babo!

— Ja... ja t... też miałam kiedyś syna, ale zmarł niebożątko! — jęła chlipać schylona postać siostrzana, okryta zasłoną. — Wszak wiesz, że umarł! Czekałam tylko na rozkaz, bym mogła zabrać tacę.

— To ja jestem złowróżbną babą!... — rozbeczała się ze skruchą stara gospodyni. — My, które już zstępujemy do chattrisów253, z całej siły chwytamy tych, którzy niosą chatti254. Gdy już nie można pląsać na zabawie, trzeba poprzestawać na wyglądaniu przez okno, a niańczenie wnuków staje się całym zajęciem kobiety. Twój mistrz daje mi wszelkie czary, jakich tylko teraz zażądam dla pierworodnego syna mej córki, ponieważ... czy tak?... jest wolny zupełnie od grzechu. Hakim bardzo podupadł ostatnimi czasy, a w braku lepszych pacjentów truje mi ciągle moją służbę.

— Jaki to hakim, matko?

— Ten sam dakkańczyk, co dał mi tę pigułkę, która o mało co nie rozdarła mnie na trzy części. Przywlókł się tu przed tygodniem niby zbłąkane wielbłądzisko, klnąc się na wszystkie świętości, żeś ty z nim żył jak z bratem rodzonym przez całą drogę do Kulu, i udaje, że się wielce niepokoi o twe zdrowie. Był bardzo wycieńczony i zgłodniały, więc dałam rozkaz, żeby go napasiono... jego i jego niepokój...

— Chciałbym się z nim widzieć, o ile on się tu znajduje.

— On tu jada pięć razy dziennie i przecina wrzody moim chłopom, by uchronić się od apopleksji. Tak jest pełen obawy o twe zdrowie, że cięgiem tkwi jak przylepiony koło drzwi kuchennych i napycha się ochłapami. On tu jeszcze posiedzi; nigdy nie zdołamy go stąd wykurzyć.

— Przyślij go tu, matko — Kim mrugnął okiem, które mu zabłysło z radości — a spróbuję tego dokazać.

— Przyślę go, lecz wypędzać go byłoby dowodem wielkiej niewdzięczności. Miał on przynajmniej tyle przytomności, że wyłowił świętego ze strumienia i zdobył sobie zasługę... choć święty tego nie powiedział...

— Jest to hakim wielce uczony. Przyślij go, matko.

— Kapłan wychwala kapłana? Co za dziwo? Jeżeli on ci jest jakimś kmotrem (darliście z sobą koty, gdyście tu byli za ostatnim razem), przyciągnę go tu postronkami i... i dam mu potem obiad, jak przystoi jego kaście, mój synu... Wstawaj i spojrzyj na świat! Ta bezczynność, ta mitręga na barłogu jest matką siedemdziesięciu diabłów... mój synu! Mój synu!

Podreptała na dwór, by rozpętać całą burzę w izbie czeladnej, a niebawem tuż za jej cieniem wtoczył się babu udrapowany płaszczem zarzuconym na barki, niby u jakiegoś cesarza rzymskiego, opasły na gębie niczym Tytus, z odsłoniętą głową, obuty w nowe buciki z patentowanej skóry — słowem w całym rozkwicie dobrobytu i tuszy, rozlewny w radości i w powitaniach.

— Na Jowisza, panie O’Haro, ależ ja jestem nad wyraz szczęśliwy, że cię widzę. Pozwolisz, że zamknę drzwi. Szkoda, że jesteś chory. Czy bardzo źle się czujesz?

— Papiery... papiery z kilty. Mapy i murasla! — i niecierpliwie podał mu klucz, gdyż obecnie jedynym pragnieniem, jakie miał w duszy, było pozbyć się zdobyczy.

— Masz całkowitą słuszność. Co to znaczy być człowiekiem! Zdobyłeś co?

— Wziąłem wszystkie rękopisy, jakie były w kilcie. Resztę rzuciłem w przepaść.

Posłyszał zgrzyt klucza w zamku, kleiste trzeszczenie rozdzieranej z wolna ceraty i szybkie szeleszczenie papierami. W ciągu bezczynnych dni przewlekłej choroby dręczył się bez najmniejszego uzasadnienia świadomością, że one tam leżą pod nim... jako ciężar, którego nie podobna zanieść na miejsce przeznaczenia. Toteż zatętniła mu krew w całym ciele, gdy Hurree, czyniąc słoniowate podrygi, zatarł znów ręce.

— To ślicznie! O prześlicznie, panie O’Haro! Tyś... Ha, ha, ha!... tyś mi dychnął cały wór różnych szachrajstw... wszystkie ich materiały i tajniki... wszystko, jak się patrzy! Zwierzali mi się, że ośmiomiesięczna robota poszła na marne! Na Jowisza, jak mnie oni tłukli!... Patrz, oto list od radży Hilàs! — wyrecytował parę wierszy pisanych językiem dworu perskiego, bo tą mową posługuje się urzędowa i nieurzędowa dyplomacja na Wschodzie. — Mości radża sahib już wdepnął w pułapkę. Będzie musiał się tłumaczyć, czemu to, u kroćset diabłów, pisuje listy miłosne do cara. A tu jakie doskonałe mapy... a oto kilku ministrów z tych krajów też dało się uwikłać w tę korespondencję. Na Boga, sar! Rząd angielski zmieni prawo następstwa tronu w Hilàs i Bunàr i zamianuje nowych dziedziców korony. „Co robisz zdra-dziecko, to najbardziej nieprawe255... ale ty nie rozumiesz, hę?

— Czy już masz w rękach te szpargały? — zapytał Kim, którego poza tą jedyną myślą nic nie obchodziło.

— Może chcesz się ze mną założyć, czy je mam? — i powtykał wszystko, co znalazł, w przestwory swych szat dokoła całego ciała, jak to umieją tylko ludzie Wschodu. — Co więcej, wszystko to już idzie do biura. Stara jejmość myśli, że będę tu wiekuistą przylepą; tymczasem ja wyruszę z całą zdobyczą prosto, jak strzelił — i to natychmiast. Pan Lurgan będzie dumny. Urzędo-ownie jesteś moim podwładnym, ale ja wspomnę o tobie w rap-porcie ustnym. My Bengalczycy odznaczamy się dokła-adnością wiadomości.

Szastnął kluczem i pokazał puste dno skrzynki.

— Dobrze. Dobrześ zrobił. Byłem bardzo zmęczony. Mój święty też chorował. Podobno wpadł do...

— Oo tak! Jestem mu z całej duszy przyjacielem, słowo ci daję. Gdym przybył tu za wami, on zachowywał się jak ostatni dziwak, więc mi przychodziło na myśl, że może to on przechowuje te papiery. Towarzyszyłem mu w czasie rozmyślań, po trosze w tym celu, by roztrząsać kwestie et-tnologiczne. Jak widzisz, jestem tu teraz mało znaczącą osobistością wobec jego przeróżnych czarów. Na Jowisza, O’Haro, czy wiesz, że on miewa czasem paroksyzmy?... i to kat-taleptyczne, jeśli nie epileptyczne! W takim stanie zdybałem go raz pod drzewem in articulo mortis256; naraz podskoczył i dalejże brnąć przez strumień... gdyby nie ja, byłby się utopił. Wyciągnąłem go na brzeg.

— To dlatego, że mnie tam nie było! — rzekł Kim. — On przecie mógł umrzeć.

— Tak, niewiele mu brakowało... ale teraz już się wysuszył i utrzymuje, że przebył transfigurację. — Tu babu stuknął się znacząco w czoło. — Z jego dowodzeń porobiłem wyciągi dla Towarzystwa Królewskiego... in posse257. Musisz czym prędzej wyzdrowieć i przyjechać do Simli, a u Lurgana opowiem ci wszystkie swe przygody. Pyszny był to kawał. Nogawki spodni zdarły się im doszczętnie, a stary radża Nahan wziął ich za zbiegłych żołnierzy europejskich.

— Aha! Ci Moskale? Dokądże to oni trzymali się ciebie?

— Jeden z nich był Francuzem. Ach, byłoż tych dni i dni, i dni! Teraz cała ludność górska jest święcie przekonana, że wszyscy Moskale są ostatnimi dziadami! Na Jowisza! Nie było takiej mordęgi, jakiej bym ich nie nabawił! A com naopowiadał ludziom prostym... ach, jakie bujdy i dykterie! Opowiem ci to wszystko, gdy zawitasz do starego Lurgana. Będziemy mieli o czym gadać... ach!... przez noc całą! Mamy się obaj czym szczycić! Taak... a oni mi jeszcze za to wydali list uwierzytelniający! Ależ to wyśmienity psikus! Trzeba ci było ich widzieć, jak stwierdzali swą tożsamość w Banku Związkowym! Dzięki Wszechmocnemu, że tak pięknie zdobyłeś te papiery! Teraz nie ba-ardzo się śmiejesz, ale będziesz się śmiał, gdy wyzdrowiejesz. Teraz idę wprost na kolej i... wio! Odniesiesz z tej gry swojej wiele różnych korzyści. Bardzośmy z ciebie dumni, choć nabawiłeś nas wielkich strachów. Tyczy się to zwłaszcza Mahbuba.

— A jakże, Mahbub! Gdzież on teraz bawi?

— Sprzedaje konie tu w sąsiedztwie... jakżeby inaczej?

— Tutaj? Po co? Mów powoli. W głowie mi się jeszcze wciąż kręci.

Babu skromnie spuścił w dół oczy.

— No widzisz, ja jestem człek bojaźliwy i boję się odpowiedzialności. Ty, widzisz, byłeś chory, a ja nie wiedziałem gdzie, do kroćset diasków, znajdują się papiery i ile ich ta jest. Toteż ledwom tu przybył, wysłałem poufny telegram do Mahbuba (był właśnie w Meerut na wyścigach) i opowiedziałem mu, jak rzeczy stoją. On w te pędy przyjeżdża z ludźmi, pokumał się z lamą, potem nazwał mnie durniem i był bardzo opryskli-wy...

— Ale z jakiejże przyczyny?

— Właśnie o to ja się pytam. Ja tylko miałem to na myśli, że jeżeli ktoś ukradł te papiery, to przydałoby mi się kilku mocnych i dzielnych chłopa, by wywalczyć je z powrotem. Sam wiesz, że są one niezmiernie ważne, a Mahbub Ali nie wiedział, gdzie ty się znajdujesz.

— Mahbub Ali miał splądrować dom sahiby? Zwariowałeś, babu! — ozwał się Kim z oburzeniem.

— Potrzeba mu było papierów. A przypuśćmy, że ona je skradła? Był to pomysł jedynie praktyczny, moim zdaniem. Nie podoba ci się... hę?

Przysłowie ludowe — nie dające się powtórzyć — ujawniło całą krańcowość odmiennych zapatrywań Kima.

— No, niech ci będzie! — rzekł Hurree, ruszając ramionami — trudno tu liczyć się z gu-ustem. Mahbub też się rozeźlił. Posprzedawał tu naokoło wszystkie swe konie, a powiada, że stara jejmość jest pukka (mocno, tęgo, całkiem) starego pokroju i nie dopuściłaby się tak nieszlachetnych sprawek. Ja o to nie dbam. Zdobyłem papiery i byłem rad moralnej pomocy ze strony Mahbuba. Powtarzam ci, że jestem człek bojaźliwy, ale im większego mam pietra, zawsze tak czy inaczej wpadam w gorsze tarapaty. Dlatego to cieszyłem się, że poszliście ze mną do Chini, a teraz cieszę się, że Mahbub był tuż koło mnie. Stara jejmość często odnosi się w sposób wielce grubiański do mnie i moich świetnych pigułek.

— Niechże się Allach zmiłuje! — rozweselił się Kim wsparty na łokciu. — Jakąż to dziwną bestyją jest taki sobie babu! I ten to człowiek szedł sam jeden... jeżeli szedł... w towarzystwie dwóch obrabowanych i rozjuszonych cudzoziemców!

— Oo! To był-ło błahostką... skoro mnie już zaprzestali bić. Ale gdybym zgubił papiery, byłaby to sprawa nader poważna. Mahbub o mało co też mnie nie obił, a potem