Tylko grajek - Hans Christian Andersen (książki online biblioteka .txt) 📖
Krystyan to mały chłopiec z ubogiej rodziny. Poznaje on Naomi, Żydówkę wychowywaną przez dziadka. Dzieci przyjaźnią się, a nawet obdarzają dziecięcą miłością, ale ich sielanka nie potrwa długo.
Niedługo po śmierci dziadka Naomi, dziewczynka zostanie zabrana przez tajemniczych ludzi. Krystyan bardzo cierpi z powodu jej straty, ale dzięki ojcu chrzestnemu odkrywa talent muzyczny — uczy się grać na skrzypcach, co w przyszłości może mu przynieść środki do życia. Nie jest jednak tak łatwo, bo na ubogich ludzi czeka wiele niedogodności ze strony losu. Czy Naomi i Krystyan jeszcze się spotkają? Tylko grajek to powieść autorstwa Hansa Christiana Andersena z 1837 roku.
Andersen to duński autor żyjący w latach 1805–1875, jeden z najpopularniejszych baśniopisarzy. Pisał również powieści, opowiadania, sztuki teatralne i wiersze, ale to baśnie należą do jego najbardziej znanych utworów. Nie chciał jednak, by kojarzono je z twórczością tylko dla dzieci — kierował je do wszystkich, niezależnie od wieku.
- Autor: Hans Christian Andersen
- Epoka: Romantyzm
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Tylko grajek - Hans Christian Andersen (książki online biblioteka .txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Hans Christian Andersen
— Natura nie dała wam sił dostatecznych i dlategoście umarły, biedne ptaki! Nie miało wam być wolno polecieć za tamtemi w ciepłe kraje! — rzekł schylając się, gdy dojrzał, że jeden bocian miał czerwoną wstążeczkę na nodze. Podniósł go, jeszcze był ciepły; krew walała białe jego pióra, długa szyja zwisła martwa; tak, to był jego bocian! — i przycisnął go do piersi.
— Tak więc sen mój się spełnia! ciebie, a nie ją trzymam w moich objęciach! tobie to grób wykopię pod kwiatami w ogródku! — i ucałował martwego ptaka, ze skrzydeł wyjął jedno białe i jedno czarne pióro, które wetknął nad lustrem, potem wykopał grób, wysłał go zielonemi liśćmi i włożył weń bociana. Krzaczek róży z złocistemi od posuszy kwiatami stał nad kurhanem ptaka.
— Znowu będę sam jeden! Już do mnie na wiosnę nie powrócisz! Umarłeś! Wszystko umiera! Wszystko trzeba stracić! Dlaczegoż więc nie korzystamy z chwili? — Dlaczego nie chcemy być szczęśliwi? To też pełnemi piersiami wciągać będę w siebie ostatni blask słoneczny tego roku, cieszyć się jasną zimą i orzeźwiać tą wiosną co nadejdzie!
Ale zima natomiast sprowadziła tylko flagi, śniegi i dnie szarawe; lasy stały szeregiem obnażonych pni, a czarne gałęzie zdawały się jakby splecione wierzchołkami koron; — cała natura była larwą, która dopiero po upływie kilku miesięcy miała wylęgnąć się pod promieńmi ożywczego słońca!
Krystyan był cierpiący, lecz co drugą niedzielę mile widzianym zawsze bywał gościem u Łucyi, choć nie przychodził nigdy, tylko co drugą niedzielę. Więc niepomału też zdziwiła się, gdy przyszedł raz do niej w dzień powszedni, a był bledszy i mizerniejszy, niż zwykle.
— Owszem, mnie bardzo dobrze! — rzekł — alem nic nie miał do roboty i stęskniłem się za dziećmi, więc wybrałem się do was jeszcze dzisiaj.
Dowiedział się zresztą o nowinie, choć z nią wystąpił dopiero nieco później, — bo ogrodnik ze dworu powiedział mu, że na wiosnę spodziewają się gości, jakiegoś wielkiego pana z Francyi wraz z żoną, a tą właśnie żoną podobno jest Naomi, która od wielu już lat z nim zamężna, a więc niezmiernie bogata i wysokiego na świecie znaczenia. Oczy zaszły mu łzami. — Nie! — rzekł — jednak zupełnie zdrów nie jestem! lada drobnostka zaraz mnie wzrusza!
Łucya uścisnęła jego rękę.
Jakże mu teraz wszystko samotnie było w domu! Ileż razy dawniej w nocy przeliczał swoje skarby, — teraz nigdy już nie otwierał kufra, nigdy nie wyjmował lśniących talarów.
Zima była tak długą, tak szarą — lecz jednak dobrą dla biednych, jak mówiono, bo mróz nie wielki, choć za to flagi tem większe, a cała natura ciągle zakryta za szarawą mgłą i wilgocią. Była to jesień, która się długo przeciągnęła, aż pod sam koniec wiosny.
W połowie maja, kiedy po raz pierwszy cieplej zaświeciło słońce, dzieci Łucyi smutne stały przy łóżku chorego Krystyana, nad którem czuwała zacna ich matka.
— Dzięki ci za twoję miłość i dobroć, Łucyo! — rzekł — jednak dobrze jest na tym świecie, i ludzie jednak dobrzy! Pamiętam! cóś mi mówiła niegdyś przed laty: — Powszednie dary Boże dla nas ludzi tak już są wielkie, że grzechem jest życzyć sobie większych! — Kto wysoko stoi, ten właśnie wystawiony na najostrzejsze wiatry, nie zaś my, co czekamy na dole. Człowiek znakomity stoi wpośród promieni, lecz promienie palą go! możemy mu zazdrościć, że większą ma wrażliwość na wszystko, co go otacza, ale za to mocniej też od nas czuje wszystkie przeciwności. On swą gorącą duszą daje to, co my zwyczajni ludzie przyjmujemy z zimną, — on nas w gości zaprasza do swej uczty, a my, jak te złe ptaki, owe Harpyje, o których czytałem, przychodzimy i walamy jego stoły! — Tak mimowolnie ganił całą ludzkość, którą przed chwilą nazwał miłującą i dobrą.
— Nasze myśli tylko bywają ogromne, ale same czyny niczem — mówił dalej. — To co my nazywamy nieśmiertelnem, wielkiem, to kiedyś innemu pokoleniu wyda się tylko, jakby nabazgranym węglami napisem na ścianach więzienia; ciekawi zwiedzają takie miejsca i czytają te napisy! — Gdy umrę, daj moję Biblię dzieciom! w niej jest klucz do skarbu, którego ani rdza nie zniszczy, ani mole nie pojedzą. Przed śmiercią zobaczę jeszcze Naomi! — rzekł i spójrzał prawie wesoło — tak jest! zobaczę ją! czuję, iż ją zobaczę!
— Nie mów o śmierci! — zawołała Łucya, — jeszcze nie umrzesz, i długo jeszcze żyć będziemy razem.
— — Jaskółka już powróciła; bocian siedział w swem gnieździe; Duńczyk przechwalał się zielonością ciemnych borów; — a Łucya wówczas złożyła ręce umarłego, zawarła jego oczy i po raz ostatni pokazała płaczączym chłopczykom, dobrego, kochanego Krystyana.
— Teraz mu dobrze! — rzekła Łucya — tak dobrze, jak mu nigdy nie było tu na ziemi!
Zabito gwoździami prostą trumnę, i wieśniacy wynieśli ją z domu; za nią szła Łucya z mężem i z dziećmi. Niedaleko cmentarza droga była dość wązką; w tem nadjechał piękny, czterokonny koczyk. Byli to goście do dworu, pan Markiz z Francyi i jego żona, Jaśnie pani Markiza Naomi.
Chłopi zeszli z trumną do rowu, żeby jaśnie państwu wygodniej było wyminąć ich; zdjęli kapelusze, a pani Markiza Naomi, z dumnym wzrokiem i ujmującym uśmiechem, wyjrzała na nich łaskawie i skłoniła się. Biednyć bo niezawodnie był człowiek, którego tam chowali! — TYLKO GRAJEK!
1. Swendborg — miasteczko nadbrzeżne na duńskiej wyspie Fionii. [przypis tłumacza]
2. Faaborg — także miasteczko na wyspie Fionii. [przypis tłumacza]
3. Thorseng — mała wysepka blisko Fionii. [przypis tłumacza]
4. Jeszcze dzwon pożarny nie odezwał się z wieży... — w miastach duńskich, gdzie są wieże pożarne, na przypadek ognia stróże miejscy dają znać o nieszczęściu przeraźliwym tonem piszczałkowym. Następnie biją we wszystkie dzwony kościelne. [przypis tłumacza]
5. Bet-achaim — dom żyjących, nazwa cmentarza żydowskiego. [przypis tłumacza]
6. Frederycyja — miasteczko nad Małym Bełtem, w części przez żydów zamieszkałe. [przypis tłumacza]
7. Wkrótce ton przeszedł w prostą żałość... — tak nazywa się jedna z najsławniejszych fantazyi Ole Bulla. [przypis autorski]
8. Niels Juul — sławny admirał duński, pogromca Szwedów w kilku stanowczych bitwach. [przypis tłumacza]
9. Odensee — stolica Fyonii. [przypis tłumacza]
10. Listy nieboszczyka — Briefe eines Verstorbnen, najlepszy utwór słynnego podróżnika niemieckiego. [przypis tłumacza]
11. Mamci ja teraz włożyć czerwony spencer... — mundury wojska duńskiego są czerwone. [przypis tłumacza]
12. Przysłał na wilię piękną gęś... — w Danii jak w Anglii, w każdem najbiedniejszem niemal gospodarstwie, gęś pieczona równie jest obowiązkową w Wigilię Bożego Narodzenia, jak u nas rybne potrawy. [przypis tłumacza]
13. Jakoś wychodzi na jedno!... — oto koniec tego podania: Ksiądz, rozgniewany grzechem kobiety, przeklnął ją i powiedział: Nie dam ci rozgrzeszenia i Pan Bóg ci nie przebaczy; prędzej róże wyrosną z naszej posadzki kamiennej! — Tej samej nocy, w której miała to widzenie w kościele, księdzu śniło się toż samo, a gdy się przebudził, posadzka była pęknięta i z szpar wyrosło dwanaście prześlicznych róż; byli to jej niepowici synowie. — Teraz nasza matka zbawiona! — zawołał ksiądz i pobiegł do kościoła, gdzie ją zastał nieżywą przed ołtarzem. [przypis autorski]
14. ...siedział na stronie mężczyzn... — w Danii we wszystkich kościołach, tak samo jak u nas w niektórych, ławki kobiet znajdują się po jednej stronie nawy, a przeznaczone dla mężczyzn po drugiej. [przypis tłumacza]
15. Nazajutrz... — w Danii i w księstwie Szlezwickiem obchody weselne u zamożniejszych włościan trwają zawsze trzy doby. [przypis tłumacza]
16. Nareszcie stanął przed wejściem i ujrzał przy świetle księżyca kolosalnego orła... — majętność Glorup należy do znakomitej rodziny duńskiej, hrabiów Moltke. [przypis tłumacza]
17. koja — otwór w ścianie okrętu, zastępujący łóżko. [przypis tłumacza]
18. lemonazye — rodzaj bardzo ostro marynowanych cytryn indyjskich, podobny do tak zwanych angielskich Pick-Micksów. [przypis tłumacza]
19. ...światła stolicy i wyspy Amak — część Kopenhagi leży na wyspie Amak, połączonej mostem z wyspą Zelandyą. [przypis tłumacza]
20. ...posąg jakiegoś króla na koniu — statua Krystyana V. [przypis tłumacza]
21. Rudolf Sinobrody — podanie o bogatym rycerzu Sinobrodym (po duńsku: Blaaskjäg, po niemiecku: Blaubart), który dla kaprysu zamordował siedm żon, a głowy ich przechowywał w swoim skarbcu, bardzo jest rozpowszechnione w krajach Skandynawskich, zkąd zapewne dopiero dostało się do Niemiec. [przypis tłumacza]
22. W roku 1801 stanął i stał, w roku 1807 położył się i leży! — jak wiadomo, w tych dwóch latach Anglicy bombardowali Kopenhagę. [przypis tłumacza]
23. Podróż przez stepy — A tour on the prairies Washingtona Irvinga. [przypis autorski]
24. według bohatera jednego z tych romansów, nazwano dziwakiem — Der Sonderling, tytuł jednego z ulubionych utworów Augusta Lafontena, bardzo wziętego na początku bieżącego wieku powieściopisarza niemieckiego. [przypis tłumacza]
25. ...miał, przygotować Naomi do pierwszej kommunii świętej — u protestantów, jak wiadomo, to przygotowanie do pierwszej kommunii, do której młodzież przystępuje zwykle między czternastym a ośmnastym rokiem życia, połączone jest z kilkomiesięczną nauką w zasadach religii, a zakończone publicznem wyznaniem wiary, jako potwierdzeniem zobowiązań chrztu, zkąd też cały ten obrządek nazwano konfirmacyą. [przypis tłumacza]
26. ...lecz jak on pustą był istotą — wiara ludowa w Danii utrzymuje, że olchy z tyłu są puste, jak wywrócone niecki. [przypis tłumacza]
27. Amor et melle et felle est fecundissimus! — Miłość obfituje najwięcej w miód i żółć. [przypis autorski]
28. Hep! Hep! — okrzyk: Hep! Hep! był hasłem powszechnego prześladowania żydów w całych Niemczech i w krajach skandynawskich, w dziesiątkach drugim i trzecim bieżącego wieku. [przypis tłumacza]
29. Wally — jedna z najwcześniejszych i najlepszych powieści tego poety, przez długi czas była niejako kodexem szkoły poetyczno-filozoficznej, znanej pod nazwą: Młodej Germanii. [przypis tłumacza]
30. ...sławne grobem, równie jak Werona i Assisi — w Weronie jest grób Romea i Julii, — w Assisi św. Franciszka. [przypis autorski]
31. wszystkie obrazy ze znaków sklepowych — w Wiedniu na każdym znaku sklepowym jest malowidło, zwykle portret osoby, od której cały magazyn otrzymuje swą nazwę, jak np. Kardynał, Pani Kataloni, Ypsilanti, i t. d. Są to niekiedy nawet utwory wcale artystyczne. [przypis autorski]
32. marmurowy rycerz z Volksgarten — Tezeusz Kanowy. [przypis autorski]
33. Tohuwabohu — muzyka afrykańska. [przypis autorski]
34. syn człowieczy — książę Reichstadzki, syn Napoleona I; alluzya do poematu Barthéleme’go, p. t.: Le fils de l’homme. [przypis autorski]
35. gdzie Silvio Pellico... — Mie Prigioni. [przypis autorski]
36. Es giebt nur a Kaiserstadt! — znana piosnka ludowa Wiedeńczyków. [przypis autorski]
37. ...wsadziła tylko głowę do fasy, która zdawała się całą izbą... — długość tej olbrzymiej beczki wynosi stóp 14 cali 7, — przecięciowa jej szerokość stóp 12. [przypis autorski]
38. Grillparzer — jeden z najznakomitszych nowszych dramatyków niemieckich, autor znanej także na naszej scenie: Matki Rodu. [przypis tłumacza]
39. Kastelli — poeta liryczny i humorystyczny. [przypis tłumacza]
40. Niemcy zowią go macochą... — bratki, po niemiecku Stiefmütterchen. [przypis tłumacza]
41. ...śpiewał piewca Mignony — znana piosnka Mignony w Wilhelmie Meistrze Goethego: «Kennst du das Land wo die Citronen blühen?/ ... ... ... ... ... .../ Dahin! dahin/ Möcht ich mit dir, o mein Geliebter, ziehn!» [przypis tłumacza]
42. grzywna — (Mark) duńska wyrówna mniej więcej 40 groszom polskim. [przypis tłumacza]
43. Pontemolle — Pons Milvius. [przypis autorski]
44. Bettyna — Bettyna Arnim, z domu Brentano, kochanka młodych lat Goethego, jedna z najpoetyczniej usposobionych autorek w nowszej literaturze niemieckiej. [przypis tłumacza]
45. aria cattiva — szkodliwy zaduch. [przypis autorski]
46. ...odgrywano utwory muzyczne z przed kilku wieków... — każda Część zaczyna się od wykładu o muzyce wieku, w który Część ta przenosi nas, czylito pod względem kompozycyi kościelnej, czy koncertowej, lub wokalnej; chcąc zaś dać dokładniejsze o takich koncertach wyobrażenie, przytoczymy kilka numerów z koncertu historycznego, danego w roku 1833: a) Villanella à quatre voix, chantée dans les sénérades napolitaines (1520). b) Chansons françaises, à quatre et cinq voix, par Clément Sannequin (1530). c) Ave Maria, à six voix, par Nicolas Gombert, maitre de chapelle de l‘empereur Charles V (1520), i t. d. i t. d. [przypis autorski]
47. woda lukrecyowa — napój ulubiony w Paryżu, znany pod nazwą: Coco. [przypis tłumacza]
48. La Tentation, Ballet
Uwagi (0)