Wspomnienia z martwego domu - Fiodor Dostojewski (biblioteka na zamówienie TXT) 📖
Krótki opis książki:
Powieść napisana przez Dostojewskiego na podstawie jego wspomnień z czteroletniego zesłania na katorgę. Życie w kajdanach, obcowanie ze stłoczonymi na niewielkiej przestrzeni byłymi chłopami, wojskowymi i szlachcicami, pospolitymi przestępcami i więźniami politycznymi, ciężka, często pozbawiona sensu praca dokonały przełomu w duszy pisarza. Obóz pracy katorżniczej, nazwany przez autora martwym domem, to miejsce, które zmusza do znoszenia tego, czego, zdawało by się, znieść się nie da, dzięki czemu ujawnia się prawdziwa natura ludzi.
Narrator opisuje warunki panujące na katordze spokojnym, pozbawionym emocji stylem. Opowiada nie tyle o strasznym miejscu uwięzienia, ile o samych ludziach, których los zmusił do życia razem.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Fiodor Dostojewski
- Epoka: Pozytywizm
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Wspomnienia z martwego domu - Fiodor Dostojewski (biblioteka na zamówienie TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Fiodor Dostojewski
class="foreign-word">raskoł) w Rosyjskim Kościele Prawosławnym, spowodowanego reformą liturgiczną patriarchy Nikona z lat 1652–1656. Starowiercy nie uznali reformy, zostali potępieni jako heretycy i pozbawieni praw obywatelskich, władze Rosji prowadziły ich masowe prześladowania; pełnię praw obywatelskich uzyskali dopiero w 1905. [przypis edytorski]
48. dieńszczyk (ros.) — w dawnym wojsku rosyjskim: ordynans, żołnierz przydzielony do obsługi oficera. [przypis edytorski]
49. wasze wysokobłagorodie (ros.) — wielmożny panie; tytuł stosowany w carskiej armii przy zwracaniu się do oficerów od kapitana do pułkownika włącznie. [przypis edytorski]
50. Don Juan — legendarny uwodziciel, XVI-wieczny szlachcic hiszpański, bohater licznych oper i dramatów; pot.: uwodziciel, entuzjasta przygód miłosnych. [przypis edytorski]
51. lowelas — uwodziciel; od imienia bohatera romansu Richardsona Historia Clarissy Harlowe (1748). [przypis edytorski]
52. słoboda (hist.) — osada na Ukrainie lub w Rosji zamieszkiwana przez wolną ludność. [przypis edytorski]
53. wietkowcy — XVIII-wieczna wspólnota prawosławnych staroobrzędowców zamieszkująca lasy w regionie m. Starodub (w ob. obwodzie briańskim, graniczącym z Białorusią i Ukrainą). [przypis edytorski]
54. dialektyk — tu: biegły w sztuce dyskutowania. [przypis edytorski]
55. sybirka — część odzieży używanej na Syberii: niebieski lub czarny ocieplany dwurzędowy płaszcz z grubego materiału, krótki kaftan ze stójką albo czapka z nausznikami. [przypis edytorski]
56. pielmeni — rodzaj rosyjskich pierogów z dość luźnym farszem mięsnym. [przypis edytorski]
57. pryncypał (przestarz.) — szef, zwierzchnik. [przypis edytorski]
58. gefrajter — stopień wojskowy w armiach państw niemieckojęzycznych, a także w armii rosyjskiej, odpowiednik starszego szeregowego. [przypis edytorski]
59. imać się — chwytać się; brać się za coś; zajmować się czymś. [przypis edytorski]
60. brać kogoś na fundusz (daw.) — drwić, kpić z kogoś. [przypis edytorski]
61. panewka — w dawnej broni palnej zagłębienie w tylnej części lufy, na które sypano proch; skrzesana przez strzelającego iskra padała na proch, który zapalał się i przenosił ogień dalej, przez zapał (otwór prowadzący do lufy) do ładunku umieszczonego w lufie, powodując jego odpalenie. Wskutek niedoskonałości technologicznej dawnej broni palnej często proch wypalał się na panewce, nie powodując wystrzału. [przypis edytorski]
62. Cztery tysiące pałek przeszedłem — buntownikom w carskim wojsku wymierzano karę chłosty grubymi, długimi kijami; skazaniec był prowadzony pomiędzy dwoma szeregami żołnierzy i bity z obu stron. [przypis edytorski]
63. herkulesowy — taki jak u Herkulesa, mitycznego starożytnego bohatera słynącego z nadludzkiej siły i dokonania wielu niezwykłych czynów. [przypis edytorski]
64. Nerczyńsk — miasto w azjatyckiej części Rosji, 600 km na wsch. od jeziora Bajkał; od 1826 do 1917 kolonia katorżnicza, gdzie więziono m.in. dekabrystów, powstańców polskich z 1831 i 1863 oraz narodników. [przypis edytorski]
65. bat’ka (ros.) — ojczulek. [przypis edytorski]
66. durak (ros.) — głupiec. [przypis edytorski]
67. kopyto — tu: drewniana forma, na której szewc robi buty. [przypis edytorski]
68. fanfaron — osoba zarozumiała, pyszałek. [przypis edytorski]
69. przez strój — z ros. сквозь строй: przez szereg. [przypis edytorski]
70. sztof (ros.) — miara płynów, butelka o pojemności 1 litra. [przypis edytorski]
71. suchoty (daw.) — gruźlica, niebezpieczna choroba płuc, dawniej często śmiertelna. [przypis edytorski]
72. ataman — kozacki przywódca. [przypis edytorski]
73. mefityczny (z łac. mephiticus) — duszący, cuchnący. [przypis edytorski]
74. tri lista (ros.) — trzy karty, nazwa prostej gry hazardowej, w której zwykle biorą udział cztery osoby. [przypis edytorski]
75. Lezgini — kaukaska grupa etniczna żyjąca w płd.-wsch. Dagestanie; w XIX w. podbici przez Rosję. [przypis edytorski]
76. Czuchna a. Czuchońcy — dawna rosyjska nazwa ludności fińskiej, zamieszkującej okolice Sankt Petersburga. [przypis edytorski]
77. krasawica — piękność, piękna kobieta. [przypis edytorski]
78. Miałem rosyjski przekład Nowego Testamentu, książkę niezabronioną w ostrogu — osobom skazanym za przestępstwa polityczne zarządzenie centralne zakazywało wszelkich książek poza religijnymi. [przypis edytorski]
79. Kazanie na Górze — zawarty w Ewangelii Mateusza (rozdz. 5–7) zbiór powiedzeń i nauk przypisywanych Jezusowi, streszczających jego nauczanie moralne; jedną z jego najbardziej znanych części jest tzw. Osiem błogosławieństw. [przypis edytorski]
80. Isa — arabskie i muzułmańskie imię Jezusa, uznawanego w islamie za jednego z proroków. [przypis edytorski]
81. Isa [Jezus] zrobił z gliny ptaka, tchnął w niego i ptak poleciał... — cud wzmiankowany w trzeciej i piątej surze Koranu, opisany także w Ewangelii Dzieciństwa Tomasza, chrześcijańskim tekście z II w., opowiadającym o cudach, jakich dokonał Jezus w dzieciństwie. [przypis edytorski]
82. Gogol, Nikołaj (1809–1952) — rosyjski pisarz, publicysta; sięgał po groteskę i fantastykę; jego satyryczna twórczość miała wpływ na rozwój realizmu krytycznego; autor m.in. komedii Rewizor (1836), powieści Martwe dusze (1842) oraz dzieła Taras Bulba (1835; 1842), powieści o Kozakach zaporoskich podczas konfliktu kozacko-polskiego. [przypis edytorski]
83. na posielenie (ros. на поселение: na osiedlenie) — tu domyślnie: zesłanie na osiedlenie, przymusowe osiedlenie na Syberii lub w innym odległym rejonie cesarstwa rosyjskiego. [przypis edytorski]
84. obstalunek — zamówienie, zlecenie wykonania czegoś. [przypis edytorski]
85. wiorsta — dawna rosyjska jednostka długości, nieco ponad kilometr. [przypis edytorski]
86. etap (daw.) — miejsce postoju w czasie podróży; w carskiej Rosji: miejsce z barakami noclegowymi, gdzie przetrzymywano eskortowanych na Syberię skazańców po dniu podróży. [przypis edytorski]
87. Zwód praw Imperium Rosyjskiego (Свод законов Российской империи) — kodeks prawa karnego i cywilnego w Imperium Rosyjskim, obowiązujący od 1835. [przypis edytorski]
88. wzdłuż po katordze — ros. вдоль по каторге, oznaczające katorgę bezterminową, dożywotnią. [przypis edytorski]
89. denuncjacja — doniesienie władzom o popełnieniu przez kogoś wykroczenia. [przypis edytorski]
90. Quasimodo — postać literacka, bohater powieści Victora Hugo Katedra Marii Panny w Paryżu: dzwonnik z Notre-Dame, uosobienie zniekształcenia i brzydoty. [przypis edytorski]
91. Briułłow, Karł Pawłowicz (1799–1852) — malarz rosyjski, przedstawiciel klasycyzmu i romantyzmu, autor obrazów historycznych, wybitny portrecista; profesor petersburskiej Akademii Sztuk Pięknych. [przypis edytorski]
92. blin — cienki placek, naleśnik. [przypis edytorski]
93. pantalony (z fr., daw.) — dziś: spodnie. [przypis edytorski]
94. trzaska — mały, odłupany kawałek drewna, używany zazwyczaj na podpałkę. [przypis edytorski]
95. Zdawało się, że za cel życia obrała sobie udzielanie pomocy zesłanym do Syberii... — autor ma tu zapewne na myśli politycznych przestępców. [przypis tłumacza]
96. bordiura (z fr.) — dekoracyjne obramowanie. [przypis edytorski]
97. chachłacki — Chachłami nazywają Rosjanie Małorusinów [tj. Ukraińców; red. WL]. [przypis tłumacza]
98. Tuła — miasto w europejskiej części Rosji, ok. 200 km na płd. od Moskwy; w XIX w. ośrodek jubilerstwa oraz produkcji samowarów. [przypis edytorski]
99. Połtawa — miasto w środkowo-wsch. części Ukrainy. [przypis edytorski]
100. pampuszki a. pampuchy — placki drożdżowe gotowane na parze. [przypis edytorski]
101. kwarantanna — tu: ogrodzony budynek, w którym trzymano więźniów z jakiegokolwiek powodu odizolowanych od reszty. [przypis edytorski]
102. szpunt — kołek zatykający otwór w beczce; pić ze szpuntu: pić bezpośrednio z beczki. [przypis edytorski]
103. grać na balandrasie (reg. ros.) — bajać, paplać, mleć językiem. [przypis edytorski]
104. powodyr (ros.) — przewodnik. [przypis edytorski]
105. kontent (przestarz., z łac.) — zadowolony. [przypis edytorski]
106. Małorusin (daw.) — Ukrainiec. [przypis edytorski]
107. pionier — szeregowiec saperskich wojsk inżynieryjnych w armii rosyjskiej w XVIII–XIX w. [przypis edytorski]
108. hreczuszek — placek gryczany; w oryg. гречневик: chleb gryczany w kształcie ściętego stożka. [przypis edytorski]
109. niepodobieństwo (daw.) — coś niemożliwego a. nieprawdopodobnego. [przypis edytorski]
110. padlec (ros.) — łajdak. [przypis edytorski]
111. sążeń — dawna jednostka długości, tu: sążeń rosyjski, wynoszący 2,13 m. [przypis edytorski]
112. Napoleon III Bonaparte (1808–1873) — bratanek Napoleona I, od 1848 prezydent Francji, w 1851 dokonał przewrotu, w 1852 ogłosił się cesarzem; w lipcu 1870 wypowiedział wojnę Prusom, w bitwie pod Sedanem (1 września 1870) skapitulował i oddał się wraz ze swą stutysięczną armią do niewoli, co stało się bezpośrednią przyczyną jego detronizacji oraz proklamowania III Republiki. [przypis edytorski]
113. antypoda — człowiek zamieszkujący obszar położony po przeciwnej stronie kuli ziemskiej względem kogoś innego. [przypis edytorski]
114. La Vallière, Louise de (1644–1710) — faworyta króla Francji Ludwika XIV; jednym z głównych wątków powieści przygodowej A. Dumasa Wicehrabia de Bragelonne (1847–1850) jest nieszczęśliwa miłość tytułowego bohatera do Luisy de La Vallière, która chce zostać dwórką króla. [przypis edytorski]
115. zakon (daw.) — prawo, powinność religijna a. prawna; wiara, religia. [przypis edytorski]
116. kunsztyk (daw.) — dzieło sztuki, majstersztyk; sztuczka, żart. [przypis edytorski]
117. akselbant — sznur galowy, ozdobny pleciony sznur naramienny, będący częścią stroju wojskowego. [przypis edytorski]
118. Fiłatka i Miroszka współzawodnicy, czyli czterech panów młodych i jedna panna młoda — popularny wodewil rosyjskiego aktora i dramaturga Piotra Grigoriewicza Grigoriewa (1807–1854), wystawiany w petersburskim Teatrze Aleksandryjskim. [przypis edytorski]
119. capstrzyk — w wojsku: ustalony sygnał wzywający na apel wieczorny lub do udania się na spoczynek. [przypis edytorski]
120. Aj-da maładiec! (ros.) — O tak, zuch! [przypis edytorski]
121. kuplet — żartobliwa, satyryczna piosenka o budowie zwrotkowej z wyrazistym refrenem, występująca jako element wodewilu i operetki a. samodzielna forma kabaretowa. [przypis edytorski]
122. „Sieni, moje sieni” — tradycyjna rosyjska pieśń ludowa o dziewczynie, której ojciec zabrania widywać się z ukochanym. [przypis edytorski]
123. Leporello — postać z opery Mozarta Don Giovanni: lokaj i powiernik Don Juana. [przypis edytorski]
124. konfidencjonalnie (z łac.) — poufale, z zażyłością; w zaufaniu. [przypis edytorski]
125. kamaryńska (ros. камаринская) — skoczna rosyjska ludowa piosenka taneczna; także taniec do niej. [przypis edytorski]
126. Glinka, Michaił Iwanowicz (1804–1857) — rosyjski kompozytor; jako pierwszy zyskał szerokie uznanie w swoim kraju, uważany za twórcę narodowej opery rosyjskiej, łączącej tradycyjny folklor Rusi z nowymi prądami muzycznymi zachodniej Europy; autor m.in. powstałej na podstawie pieśni ludowej popularnej uwertury symfonicznej Kamarynskaja (1848), która stała się wzorem dla kolejnych kompozytorów szkoły rosyjskiej. [przypis edytorski]
127. wrzeciono — proste narzędzie do ręcznego przędzenia, w formie wałka zaostrzonego na obu końcach. [przypis edytorski]
128. bramin — kapłan i uczony w religii bramińskiej w Indiach. [przypis edytorski]
129. okajannyj, okajannyj — wyrażenie cerkiewne, które oznacza tyle, co przeklęty, nieszczęsny, nędzny. [przypis tłumacza]
130. przęślica — drążek do zamocowania kądzieli, czyli pęku włókien lnianych, konopnych lub wełnianych, z którego prządka wysnuwała pasma i skręcała w nić. [przypis edytorski]
131. „Słońce na zachodzie, czas stracony” — popularna wśród rosyjskiego ludu piosenka z tekstem Mitrofanowa z 1799. [przypis edytorski]
132. jakiegoś paszportu, z którym można wszędzie mieszkać — w Imperium Rosyjskim funkcjonowały paszporty wewnętrzne, uprawniające do wyjazdu poza granice swojej jednostki administracyjnej. [przypis edytorski]
133. diak — pomocnik księdza w kościele prawosławnym, śpiewak liturgiczny i nauczyciel w szkółce parafialnej. [przypis edytorski]
134. epolety — naramienniki munduru wojskowego. [przypis edytorski]
135. lulka (daw., z ros.) — fajka. [przypis edytorski]
136. jurta — namiot u koczujących ludów syberyjskich. [przypis tłumacza]
137. bajgusz — żebrak, Kirgiz zubożały. [przypis tłumacza]
138. lewizor — popr.: rewizor, urzędnik dokonujący kontroli. [przypis edytorski]
139. protopop — starszy duchowny prawosławny. [przypis edytorski]
140. kamerdyn — popr.: kamerdyner, osobisty służący pokojowy pana. [przypis edytorski]
141. cygan — tu zapewne w znaczeniu: oszust; określenie to, zarówno w języku polskim, jak i rosyjskim, w sposób stereotypowy i krzywdzący łączy przynależność do grupy etnicznej (Cyganie) z zachowaniami przestępczymi (oszustwo). [przypis edytorski]
142. drużok (ros. pot.) — koleżka; kumpel. [przypis edytorski]
143. prewoschoditielstwo (ros.) — ekscelencja; honorowy tytuł wysokich urzędników państwowych, wg tabeli rang Imperium Rosyjskiego przysługujący generałom i urzędnikom cywilnym III i IV klasy. [przypis edytorski]
144. gniadosz — koń o brązowej sierści, z czarną grzywą i czarnym ogonem. [przypis edytorski]
145. przed samym św. Piotrem — przed kalendarzowym świętem św. Piotra, w liturgii prawosławnej obchodzonym 29 stycznia. [przypis edytorski]
Darmowe książki «Wspomnienia z martwego domu - Fiodor Dostojewski (biblioteka na zamówienie TXT) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie
Dodaj komentarz
Uwagi (0)