Kiwony - Tadeusz Dołęga-Mostowicz (czytać książki online za darmo .txt) 📖

dałby jej.

Z wolna zapanował nad rozhuśtanymi nerwami i zapytał:

— Więc Natka oczerniła mnie przed panem?

— Co tam oczerniła — wzruszył ramionami Cześniak — całkiem zwyczajnie. Zażądałem, jakeśmy się zaręczyli, by przyznała się, dlaczego nie jest w porządku, to mi i powiedziała z płaczem, że to z panem. Ot i wszystko.

— A... a wie pan, że wówczas nie miałem jeszcze dziewiętnastu lat?

— Wiem i nie winuję73. Ludzka rzecz. I nie mówiłbym, gdyby pan takich fochów nie robił.

Józef przygryzł wargi, wydobył z szuflady biurka książeczkę czekową. Powoli odkręcił wieczne pióro i wypisał czek:

— Proszę.

Cześniak nie ruszył się z miejsca.

— Proszę, oto czek na osiem tysięcy — potrząsnął papierkiem Józef.

— Ja tak nie wezmę — powiedział Cześniak.

— Aha! — ironicznie uśmiechnął się Józef — teraz osiem już nie wystarczy?

— Ech, z pana to też człowiek! Gdyby o mnie chodziło, to i złamanego szeląga od pana nie wziąłbym. Ale dobrze. Niech pan tylko da mi podpisać weksel, że ja od pana pożyczyłem osiem tysięcy.

— Weksel? Po co?

— Bo ja oddam. Procenty panu będę płacił, a jak czego się dorobię, to ratami spłacę.

Józef szeroko otworzył oczy. Nie ulegało wątpliwości, że miał do czynienia z uczciwym człowiekiem, któremu ani przez chwilę nie przyszło na myśl szantażowanie przyszłego szwagra. Wstał i wyciągnął doń rękę:

— Panie Cześniak, proszę mi darować. Nie chciałem pana obrazić.

Cześniak podał swoją i bąknął:

— Nie każdy jest świnia, choć bywa bez chleba.

— Panie drogi, niech pan to weźmie, po prostu jako prezent.

— Co to, tonie.

— Dlaczego?... No więc dobrze, to poślę czek Natce jako podarunek ślubny, tego mi pan nie zabroni?

— A, to już nie moja rzecz.

Józef wahał się chwilkę, podarł czek i wypisał nowy na okrągłe dziesięć tysięcy. W tym miesiącu z samej kokainy otrzymał dwanaście. Niech sobie mają.

Nacisnął dzwonek i kazał Piotrowi poprosić panią Bulkowską.

— Ciociu — zaczął — otóż doszliśmy z panem Cześniakiem do porozumienia. Ponieważ on nie chce nic przyjąć, więc pozwolę sobie wręczyć ten papierek dla Natki na prezent ślubny. Za tym papierkiem w banku wypłacą dziesięć tysięcy złotych.

— Jesssusss, Maryja! — jęknęła pani Michalina.

— Otóż tak. Z tego niech użyją na warsztat ile trzeba. Reszta przyda się im na urządzenie się po ślubie.

— O, Boże drogi, jakże ja mam dziękować! Takie pieniądze!

— Niech ciocia nie dziękuje. Ja mam dla siebie za dużo, a wy jesteście moje najbliższe krewne. Niech ciocia powie Natce, że jej winszuję takiego zacnego i uczciwego człowieka jak jej mąż. W dzisiejszych czasach to rzadkość.

— Zbyt pan łaskaw — skłonił się Cześniak.

— Nie, panie, nie zbyt. I powiem panu, że ile razy potrzebna panu będzie pożyczka, poręczenie czy żyro na wekslu, zawsze może pan na mnie liczyć.

— Bardzo dziękuję.

— Ale ja mam też jeden warunek. Z tego, co oboje macie, można wychować syna, ale trudno go będzie kształcić. Otóż ja chcę wziąć na siebie koszty jego nauki. Sprowadzicie go, oczywiście, do siebie. Prawda?...

— No pewno, bo jakże?

— Tedy trzeba go oddać do szkół. Ile on ma lat?

— Ano na świętego Michała będzie mu dziesięć — obliczyła ciotka Michalina.

— Dziesięć? Więc trzeba go oddać do gimnazjum. Chcę, żeby mój siostrzeniec wyszedł na ludzi. Tu już chyba pan nie będzie miał nic przeciw?

— Cóż mogę mieć? Chyba tylko dziękować za małego.

— A na ślub myślę, że mnie zaprosicie. No to żegnajcie z Bogiem i pamiętajcie o mojej przyjaźni. Chłopca, jak przyjedzie, też chciałbym zobaczyć.

Pożegnał ich prawie serdecznie i odetchnął z ulgą:

— Dziwny jest ten Cześniak.

Po pewnym czasie ponownie przeczytał list od Lusi.

Sen tej nocy miał niespokojny, ale obudził się nazajutrz w doskonałym nastroju.

W „Polimporcie” szło wszystko bez zarzutu. Ku swojemu niemałemu zdziwieniu Józef usłyszał od Mecha gratulacje z powodu utworzenia Ligi Patriotyzmu Gospodarczego. Czytał już dzienniki i winszował teraz Józefowi honoru, jaki go wczoraj spotkał.

— No dobrze, a nie obawia się pan, że Liga zaszkodzi naszym obrotom?

Mech roześmiał się:

— Liga? A kto na nią będzie zważał?

— Jestem pewien, że wkrótce zyskamy kilka milionów członków — z dumą powiedział Józef.

— A czy ja mówię, że nie? Owszem. Sam się zapiszę. Ale co innego być członkiem Ligi, a co innego kupować towary krajowe. Ja panu powiem, panie prezesie, że im więcej będzie członków, tym lepiej. Wówczas dopiero przyjdzie prawdziwa moda na towary zagraniczne! Wówczas dopiero będzie to prawdziwy szyk! Uważa pan?

— Tak pan sądzi?

— Znam swoich. A jest i drugi plus. To cła! Cła, panie!

— Nie rozumiem.

Mech przysiadł na biurku, czego Józef nie znosił, i powiedział:

— Ostatnimi czasy coraz więcej słyszało się o zamiarze podwyższenia ceł. I przeszłoby to, murowane. Bilans handlowy leci na łeb na szyję. Otóż teraz rząd, licząc na tak zwaną akcję społeczną, na tę całą Ligę, będzie siedział co najmniej przez pół roku cicho i ceł nie podwyższy.

— Dlaczego?

— Po pierwsze, każda podwyżka ceł to nieprzyjemne zabawki z importującymi państwami. Każdy rząd woli ich uniknąć. Akcja społeczna to inna rzecz, za tę nie jest rząd odpowiedzialny. A zanim przekona się, że cała akcja jest fikcją, dużo wody upłynie.

— Jeżeli będzie w ogóle fikcją!

— Musi być. Oczywiście, spadnie wwóz produktów pierwszej potrzeby, ale he... he... he... towar luksusowy pójdzie jeszcze lepiej.

Józef nie lubił Mecha, ale nie mógł mu odmówić rozsądnych poglądów na sprawy handlowe. Irytował go wprawdzie cynizm, z jakim ta kanalia nie starała się maskować swojej brudnej duszy, ale taki człowiek w „Polimporcie” niewątpliwie był osobą pożyteczną.

W redakcji panował nastrój pogodny. Swojski swym czarującym sposobem bycia nadawał całemu zespołowi, a zdawało się i lokalowi, ton uprzejmej, nikomu niewłażącej w paradę beztroski.

Nawet doktor Żur, niewyczerpana skarbnica wiadomości, zmienił się o tyle, że teraz o każdym mógł coś miłego i pochlebnego powiedzieć.

W administracji królował fenomenalny Fahrtouscheck.

Z wrodzoną sobie swobodą obejścia przyjął Józefa omal po przyjacielsku i zaczął mu bez żenady mówić per „panie Józiu”. Ponieważ jednak z równą swobodą wyrażał się o najwybitniejszych osobistościach, Józefowi nie pozostawało nic innego, jak tolerować tę poufałość.

— Pan, panie Józiu, ja i Swojski dopiero pokażemy ę trua74, co się da zrobić z takiej ejfemeryty75, jaką był dotychczas „Tygodnik”. Awanti76! Audacem fortuna juwat77. Nach Kanosa rycht wir giejen78! Jesteśmy jak te trzy muszkiety Dziumasa79. Razem, młodzi druhowie! — jak mówi poeta. Dziskordem, panie dzilabuntur80... he... he... he...

— Jakże tam z ogłoszeniem firmy „Würtz i Majorkowski”? — łagodnie przerwał redaktor Swojski.

Fartuszek nadął owal swojej figury, wysunął naprzód brzuch, podniósł brwi i triumfalnym głosem zawołał:

— Giemacht81! Sze mua e kom sa82. Kut kie kut83, robię co trzeba. Würtz kręcił nosem, że tak powiem mit dzi naze84, ale Majorkowski powiada tak san por ni san reprosz85: — musowo! Ilnijapa do razgawor86. Jeszcze mnie musieli na winko zaprosić; a ja dlaczego nie, buzines ist buzines87, aj ju plas88, podali szablisa89 takiego, że silwu ple aseje wu90! Proszę ricen ri!...

Jedyną kardynalną wadą tego czcigodnego pana było to, że trzeba było niezmiernie dużo trudu włożyć w pozbycie się go bodaj na pół godziny. Wciąż właził do gabinetu i gadał.

Byli właśnie we trójkę, gdy woźny zameldował panią Krotyszową. Wobec tego Swojski zdobył się na stanowczy ton i wyprosił Fartuszka, który wyszedł z przymrużonym okiem, mówiąc:

— Że komprę91, kobieta, la donna92!...

Wysoka, smukła postać pani Krotyszowej wsunęła się do pokoju wraz z powiewem subtelnych perfum.

Zielony kapelusz z zielonym strusim piórem nadawał jej bladej cerze, krwawym ustom i oczom koloru rtęci jeszcze bardziej fascynujący wyraz. Rękę w długiej, zielonej rękawiczce podała Józefowi, Swojskiemu skinęła głową, a właściwie powiekami.

— Buba — powiedziała, układając się na fotelu — przyjechałam zabrać was do Raszyna.

— Dlaczego do Raszyna, droga pani? — spokojnie zapytał Swojski.

— Objawiła się tam kobieta opętana podobno przez diabła — mówiła, nie poruszając wargami. — Telefonowano, że wyprawia bardzo ciekawe rzeczy. Muszę ją zobaczyć.

Swojski zamienił z Józefem szybkie spojrzenie i zaśmiał się:

— Ach to? To się już wyjaśniło. Właśnie pan Domaszko przed chwilą miał wiadomość, że chodzi tam o najzwyklejszy atak epilepsji, który zresztą minął.

— W rzeczywistości? — zwróciła się do Józefa.

Chrząknął, przełknął ślinę i powiedział:

— Tak jest, proszę pani.

— Ach! Cóż za plotkarskie miasto z tej Warszawy — westchnęła pani Barbara — oczywiście, nie ma po co jechać.

Wstała i kiwnąwszy im głową, skierowała się do drzwi. Tu odwróciła się i omdlewającym głosem oświadczyła:

— Pana Domaszkę i ciebie, oczywiście, zobaczę dziś wieczorem u mnie. Ósma piętnaście. Do widzenia.

Swojski przeczekał chwilę i zrobił do Józefa „oko”:

— Najlepszy sposób!

— A jeżeli to nie epilepsja?

— Ach, mniejsza o to. Basia... Pani Barbara już jutro o tym zapomni.

— W każdym razie, na wypadek zdemaskowania tej intrygi — zaznaczył Józef — będzie pan musiał winę wziąć na siebie.

Swojski ze śmiechem przyrzekł, zapewniając, że pani Krotyszowa i tak do niczego wagi nie przywiązuje.

Gdy Józef zabierał się do odejścia, Swojski prosił go jeszcze, by nie spóźnił się na Stare Miasto i by usprawiedliwił spóźnienie Swojskiego jakąkolwiek konferencją.

Resztę dnia Józef spędził bezczynnie, jeżeli nie liczyć listu do Lusi. List ten przerabiał czterokrotnie, a przepisywał sześć razy, póki nie wydał się mu tak pięknym, jak na to zasługiwała osoba adresatki.

— Co jak co, ale styl mam bez zarzutu — stwierdził z uznaniem, zaklejając kopertę. — A styl to człowiek...

Sam zaniósł list na pocztę główną, a że miał jeszcze dość czasu, poszedł na Stare Miasto pieszo.

— A! Witamy, witamy! — figlarnie zawołała ta dziwna pokojówka, otwierając mu drzwi.

— Dzień dobry, czy zastałem panią?

— Naturalnie, przecież oczekiwałyśmy.

Wzięła jego kapelusz, laskę i rękawiczki, przyjrzała się tym ostatnim i powiedziała:

— Pan ma bardzo małą rękę, prawie taką jak ja, o!

Bez najmniejszego zażenowania podniosła jego rękę i przyłożyła do swojej.

„Jakie ona ma wypielęgnowane ręce” — pomyślał, czując miękkość i gładkość ciepłej dłoni.

— No, chodźmy — zaśmiała się — pani Barbara poleciła mi bawić pana, póki nie skończy toalety. Chodźmy.

Pociągnęła go za rękę aż do wschodniego pokoju.

— Proszę siadać — wskazała mu swobodnym ruchem sofę.

— Dziękuję — bąknął.

— Może papierosa? — podała mu otwarte pudło z czerwonej laki.

— Hm... dziękuję.

— Lubię, gdy mężczyzna pali, ale sama nie palę.

Stała tuż przed nim, stanowczo zbyt blisko, wobec czego odsunął się.

To ją widocznie ubawiło, bo znowu się roześmiała i pochylając się ku niemu, powiedziała:

— Podoba mi się pan. Przepadam za nieśmiałymi mężczyznami.

— Skądże to panienka wnosi, że jestem nieśmiały — wrzasnął prawie opryskliwie.

— To znaczyłoby, że się panu nie podobam? — Bajki!

— Panienka jest bardzo pewna siebie.

— O tak. Jestem ładna, ślicznie zbudowana, miła, inteligentna. No, niech pan zaprzeczy!

— Nie mam zamiaru przeczyć, ani potwierdzać — powiedział poirytowanym tonem.

— Widzi pan, że pan jest nieśmiały, i to mi głównie w panu się podoba. Właściwie mówiąc — westchnęła — powinnam była urodzić się chłopcem. Lubię zdobywać. Pani Barbara twierdzi, że jestem agresywna.

— To może za słabe określenie — mruknął.

— Więc? Bezczelna?

Józef milczał.

— Ach tak? No, niech pan na mnie tylko spojrzy, czy można o takiej uroczej dziewczynie powiedzieć, że jest bezczelna?

Złożyła ręce zbliżając się ku niemu tak, że spotkał jej oczy o kilka cali od swoich, a usta tak blisko, że uznał za stosowne cofnąć się.

— No? — nalegała.

— Nie mówiłem tego...

— A teraz z ręką na serduszku proszę mi powiedzieć, czy nie podobam się panu? Tylko szczerze! Jeżeli odpowie pan szczerze, dostanie pan nagrodę. No?

Józef skurczył się. Ostatecznie cóż szkodzi, że jej przyzna urodę? Każdy by przyznał...

— Owszem, panienka mi się podoba — wykrztusił.

Powoli wzięła w ręce jego głowę, przechyliła w tył i mocno pocałowała w usta. Uczuł na wargach lekkie muśnięcie języka i wyrwał się, gdyż ujrzał stojącą na progu panią Krotyszową.

W mgnieniu oka stanął jak wryty, gdyby mógł teraz widzieć się w lustrze, przekonałby się, że twarz jego jest barwy dojrzałego buraka.

Nie pozostawało mu nic innego, jak skłonić się i wyjść — tak mu się przynajmniej wydawało.

Uskutecznił właśnie połowę zamierzonego planu, gdy ujrzał wyciągniętą dłoń pani domu i usłyszał jej głos:

— Dobry wieczór. A gdzież pan zgubił Bubę?

— Hm... najmocniej panią przepraszam — zaczął — ale...

— Co? Nie przyjdzie?

— Owszem — zdezorientował się — ma bardzo... ważną konferencję...

— Ach te konferencje!... Niechże pan siada... Malutka, daj nam