Król Maciuś na wyspie bezludnej - Janusz Korczak (biblioteczne TXT) 📖
Krótki opis książki:
Królowie urządzili zjazd, aby zdecydować, na którą wyspę zesłać pokonanego Maciusia. A on ucieka z więzienia, ukrywa się jako chłopiec na posyłki u rzeźnika i jako dziewczynka w sierocińcu, by w końcu zjawić się niespodziewanie w miejscu obrad władców. Popierają go dzicy ludożercy, z czego wynika mnóstwo kłopotów, aż wreszcie Maciuś, zniechęcony, dobrowolnie udaje się na wygnanie. Na bezludnej wyspie ma dużo czasu, by rozpamiętywać błędy swojego królowania i plany na przyszłość. Ale nie sądzony mu los pustelnika, kiedy trzeba ratować przyjaciół w nieszczęściu…
Zarówno bohaterskie czyny i niezwykłe przygody, jak i liczne trudności i smutki służą w tej książce jednemu celowi: Janusz Korczak stara się przekazać młodym czytelnikom wiedzę o prawach, rządzących życiem. On najlepiej wie, jak bardzo dzieci tego potrzebują.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: Janusz Korczak
- Epoka: Dwudziestolecie międzywojenne
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Król Maciuś na wyspie bezludnej - Janusz Korczak (biblioteczne TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Janusz Korczak
[przypis edytorski]
18. milicjant — formacja, która pilnuje porządku w kraju Maciusia, nosi nazwę policji, ale jej funkcjonariuszy autor nazywa często milicjantami. Milicja i policja to wyrazy bliskoznaczne, oba oznaczają zorganizowaną grupę ludzi przygotowanych do walki, których obowiązkiem jest pilnować porządku i zapewniać spokój w społeczności, np. w mieście czy w państwie. Nazwa policja pochodzi od łac. politia i gr. politeia, a te słowa oznaczały pierwotnie sztukę zarządzania miastem, utrzymywania porządku w mieście, zaś milicja wywodzi się od łac. militia, co znaczyło: służba wojskowa. W Polsce przed II wojną światową używano obu tych słów, w latach 1944–1990 stróżów prawa nazywano oficjalnie Milicją Obywatelską, a potem przywrócono nazwę Policja. [przypis edytorski]
19. kinematograf (daw.) — kino. [przypis edytorski]
20. doktór — dziś popr.: doktor. [przypis edytorski]
21. zgryzota — zmartwienie. [przypis edytorski]
22. siłaczów — dziś popr. forma D. lm: siłaczy. [przypis edytorski]
23. dwadzieścia — tu popr. forma D. lm r.mos.: dwudziestu (jako że mowa o łapaczach, czyli mężczyznach zajmujących się łapaniem zbiegów). [przypis edytorski]
24. łapaczów — dziś popr. forma D. lm: łapaczy. [przypis edytorski]
25. wymamić a. wymanić (daw. pot.) — wyłudzić, uzyskać podstępem lub natrętnymi prośbami. [przypis edytorski]
26. mistrze — dziś popr. forma M. lm: mistrzowie. [przypis edytorski]
27. iluzjon (daw.) — kino. [przypis edytorski]
28. stalka a. stalówka — w czasach, w których powstała ta książka, pisano piórem, przy czym tzw. wieczne pióra były drogie, więc dzieci w szkołach używały zwykle pióra składającego się z podłużnej drewnianej obsadki z zamocowaną metalową stalówką, którą maczało się co chwilę w kałamarzu z atramentem. Długopis został wynaleziony w 1938 r., a do powszechnego użytku wszedł znacznie później. [przypis edytorski]
29. maciuśka — tu: stalówka marki „Maciuś” (zapewne słowo wymyślone na bieżąco przez autora). [przypis edytorski]
30. zostawiać w kozie (pot.) — karać, zamykając ukaranego w jakimś pomieszczeniu w szkole, w czasie lekcji, a częściej po lekcjach. [przypis edytorski]
31. samodzierżec lub raczej samodzierżca — władca rządzący niepodzielnie, władca absolutny. [przypis edytorski]
32. ustęp — tu: toaleta. [przypis edytorski]
33. popatrzał — dziś popr. forma 3 os. lp cz.przesz.: popatrzył. [przypis edytorski]
34. patrzał — dziś popr. forma 3 os. lp cz.przesz.: patrzył. [przypis edytorski]
35. doktór — dziś popr.: doktor. [przypis edytorski]
36. aklamacja (z łac. acclamatio: okrzyk) — sytuacja, w której wszyscy się zgadzają, co wybrać, wszyscy głosują na to samo rozwiązanie. [przypis edytorski]
37. dlatego (...), bo — dziś popr.: dlatego, że. [przypis edytorski]
38. votum separatum (łac.: wniosek odrębny) — oficjalne zgłoszenie niezgody jednego z uczestników narady na coś, co inni uczestnicy uznają za właściwe. [przypis edytorski]
39. dojść — tu: podejść, zbliżyć się. [przypis edytorski]
40. pisało — popr.: było napisane. [przypis edytorski]
41. wilia (daw.) a. wigilia — tu: dzień poprzedzający jakieś wydarzenie; w wilię — w przeddzień. [przypis edytorski]
42. grzanie — tu: lanie, bicie. [przypis edytorski]
43. wytłomaczyć — dziś popr.: wytłumaczyć. [przypis edytorski]
44. ogonek — kolejka. [przypis edytorski]
45. królowę — dziś popr. forma B. lp: królową. [przypis edytorski]
46. stawiak (daw. pot.) — chłopiec, który zachowuje się niegrzecznie i arogancko, aby zrobić wrażenie odważnego i niezależnego. [przypis edytorski]
47. tchórzów — dziś popr. forma D. lm: tchórzy. [przypis edytorski]
48. aeroplan (daw.) — samolot. [przypis edytorski]
49. dlatego — tak w tekście źródłowym, najprawdopodobniej zam.: długo. [przypis edytorski]
50. fonograf — wynalazek Thomasa Edisona (1847–1931), jedno z pierwszych urządzeń do nagrywania i odtwarzania dźwięku. Fale dźwiękowe wpadały do trąbki, połączonej z igłą, która utrwalała drgania na folii cynowej, rozpiętej na wałku. Wałek obracał się, poruszany za pomocą korbki. Niebawem fonografy zostały zastąpione przez gramofony, a wałki przez płyty gramofonowe. [przypis edytorski]
51. wiorsta — daw. jednostka odległości, ok. 1 km. [przypis edytorski]
52. grządka — tu: mała grzęda, szczebelek w klatce kanarka. [przypis edytorski]
53. probować — dziś popr. forma: próbować. [przypis edytorski]
54. Stefan Rozumny, Julian Cnotliwy, Paweł Zwycięzca, Anna Nabożna — przodkowie Maciusia: tatuś, dziadek, pradziadek i prababcia. [przypis edytorski]
55. wesół — dziś: wesoły. [przypis edytorski]
56. wesół i zdrów (daw.) — dawne, krótkie formy przymiotników w r.m.: wesoły i zdrowy. [przypis edytorski]
57. pojechać — dziś, kiedy mowa o łódce, popr.: popłynąć. [przypis edytorski]
58. aeroplan (daw.) — samolot. [przypis edytorski]
59. kajecik (daw., z fr. cahier: zeszyt) — zeszycik, mały zeszyt. [przypis edytorski]
60. coś pomyślał — dziś raczej: co pomyślałeś. [przypis edytorski]
61. patrzałem — dziś popr. forma 1 os. lp cz.przesz.: patrzyłem. [przypis edytorski]
62. oboje — tu popr. forma B. l.mos.: obydwu, obu (popycha obydwu; jako że mowa o dwóch chłopcach). [przypis edytorski]
63. czytał (...) podróż — dawniej książki podróżnicze nazywano w skrócie podróżami. [przypis edytorski]
64. w pośrodku — dziś: pośrodku. [przypis edytorski]
65. królowę — dziś popr. forma B. lp: królową. [przypis edytorski]
66. patrzał — dziś popr. forma 3 os. lp cz.przesz.: patrzył. [przypis edytorski]
67. patrzał — dziś popr. forma 3 os. lp cz.przesz.: patrzył. [przypis edytorski]
68. doktór — dziś popr.: doktor. [przypis edytorski]
69. we środku (reg.) — dziś popr.: w środku. [przypis edytorski]
70. gamajda a. ciamajda — człowiek niemrawy lub lękliwy, który unika wysiłku fizycznego i ryzyka. [przypis edytorski]
71. łokieć — daw. miara długości, licząca w różnych miejscach i w różnych czasach od 52 do 114 cm, najczęściej ok. 60 cm. [przypis edytorski]
72. królowę — dziś popr. forma B. lp: królową. [przypis edytorski]
73. gońce — dziś popr. forma M. lm: gońcy. [przypis edytorski]
74. czarnych królów zginęło chyba z pięćdziesiąt — dziś popr. forma liczebnika w r.mos.: pięćdziesięciu. [przypis edytorski]
75. szylkret — materiał pozyskiwany z pancerza żółwia morskiego zwanego żółwiem szylkretowym, służący dawniej do wyrobu grzebieni, guzików i ozdób, najczęściej w kolorze błyszczącego brązu. [przypis edytorski]
76. porównywa — dziś częstsza forma 3 os. lp cz.ter.: porównuje. [przypis edytorski]
77. aeroplan (daw.) — samolot. [przypis edytorski]
78. doktór — dziś popr.: doktor. [przypis edytorski]
79. kajet (daw., z fr. cahier) — zeszyt. [przypis edytorski]
80. młotki krokietowe — krokiet to gra, w której uderza się specjalnymi młotkami w drewnianą kulę, aby przeprowadzić ją przez bramki na drugi koniec boiska. [przypis edytorski]
81. wualka — dziś popr.: woalka; był to element stroju damy: fragment siatkowej tkaniny, który spuszczało się z ronda kapelusza, aby osłonić twarz. [przypis edytorski]
82. pudełka od papierosów — dawniej pudełka od papierosów były blaszane i dzieci zbierały je, by przechowywać w nich różne drobiazgi. [przypis edytorski]
83. jakeśmy się (...) pokłócili — dziś raczej: jak się pokłóciliśmy. [przypis edytorski]
84. że są królowie — tu w znaczeniu: ponieważ są królami. [przypis edytorski]
85. kinematograf (daw.) — kino. [przypis edytorski]
86. papier klozetowy — dziś: papier toaletowy. [przypis edytorski]
87. dawać łapy — tu: bić po rękach. [przypis edytorski]
88. zostawiać w kozie (pot.) — karać, zamykając ukaranego w jakimś pomieszczeniu w szkole, w czasie lekcji, a częściej po lekcjach. [przypis edytorski]
89. suchoty (daw.) — gruźlica, niebezpieczna choroba płuc, dawniej często śmiertelna. [przypis edytorski]
90. kopyta wyciągać (przen. pot.) — umierać. [przypis edytorski]
91. katorżny a. katorżniczy — związany z katorżnikiem, czyli więźniem skazanym na katorgę; katorga — w carskiej Rosji kara polegająca na zmuszaniu do ciężkiej pracy, często bardzo daleko i w trudnych warunkach, np. na Syberii; modlitwa katorżna i Bogu niemiła — Bóg niechętnie wysłuchuje modlitwy złego człowieka, przestępcy. [przypis edytorski]
92. Takie same miał, psisyn, oczy jak ty i taką samą miłą jak ty mordę — dozorca, przywykły w więzieniu do brutalności, używa brzydkich słów nawet wtedy, kiedy wyraża swoją tęsknotę po zmarłym synku. [przypis edytorski]
93. boś nie sanitarny — bo nie jesteś sanitariuszem, bo nie znasz się na medycynie. [przypis edytorski]
94. lokaj — służący. [przypis edytorski]
95. pióro umoczył w herbacie — w czasach, w których powstała ta książka, pisano piórem, przy czym tzw. wieczne pióra były drogie, a częściej używano pióra składającego się z podłużnej drewnianej obsadki z zamocowaną metalową stalówką, którą maczało się co chwilę w kałamarzu z atramentem. Długopis został wynaleziony w 1938 r., a do powszechnego użytku wszedł znacznie później. [przypis edytorski]
96. pud — jednostka masy, używana dawniej w Rosji, ok. 16,38 kg. [przypis edytorski]
97. zasyłać (daw. a. reg.) — przesyłać, przekazywać. [przypis edytorski]
98. pszczółki głowy — tu: myśli. [przypis edytorski]
99. małowiele (gw.) — trochę. [przypis edytorski]
100. królowę — dziś popr. forma B. lp: królową. [przypis edytorski]
101. kajecik (daw., z fr. cahier: zeszyt) — zeszycik, mały zeszyt. [przypis edytorski]
102. zgodzić się (tu daw.) — podjąć się pracy. Zgodził się za pastuszka, czyli został przyjęty do pracy jako pastuszek. [przypis edytorski]
103. musi (tu gw.) — zapewne, najprawdopodobniej; na pewno. [przypis edytorski]
104. na oko, chuchro — wygląda na słabego. [przypis edytorski]
105. ostać (gw.) — zostać. [przypis edytorski]
106. probować — dziś popr.: próbować. [przypis edytorski]
107. znajda — tu: dziecko, które nie ma rodziców i nie wiadomo, skąd się wzięło. [przypis edytorski]
108. Paweł Zwycięzca — pradziadek Maciusia. [przypis edytorski]
109. probować — dziś popr.: próbować. [przypis edytorski]
110. musi (tu gw.) — zapewne, najprawdopodobniej; na pewno. [przypis edytorski]
111. oddział (tu daw.) — klasa. [przypis edytorski]
112. kajet (daw., z fr. cahier) — zeszyt. [przypis edytorski]
113. stawiak (daw. pot.) — chłopiec, który zachowuje się niegrzecznie i arogancko, aby zrobić wrażenie odważnego i niezależnego. [przypis edytorski]
114. patrzał — dziś popr. forma 3 os. lp cz.przesz.: patrzył. [przypis edytorski]
115. przydybać — przyłapać; spotkać w miejscu dogodnym do spełnienia jakichś złych zamiarów. [przypis edytorski]
116. chryja (pot.) — okropna awantura. [przypis edytorski]
117. ambaras (daw.) — kłopot. [przypis edytorski]
118. owa (gw.) — tu: ba!; dobra-dobra. [przypis edytorski]
119. nierad (daw.) — niezadowolony. [przypis edytorski]
120. wymawiać — tu: umówić się, zgłosić nową regułę zabawy. [przypis edytorski]
121. oddział (tu daw.) — klasa. [przypis edytorski]
122. dawać łapy — tu: bić po rękach. [przypis edytorski]
123. stypa — tu: dziwna i ciekawa awantura (a zwykle stypą nazywa się uroczysty obiad po pogrzebie). [przypis edytorski]
124. kurier — tu: gazeta. [przypis edytorski]
125. skaczą do tramwajów — w I połowie XX w. tramwaje były zbudowane tak, że możliwe było wskoczyć do nich w czasie jazdy. Zdarzało się, że ten, kto próbował wskoczyć, wpadał pod tramwaj. [przypis edytorski]
126. wśrubować się (pot.) — wkręcić się, czyli wejść gdzieś, gdzie nie powinno się być lub gdzie jest trudno się dostać. [przypis edytorski]
127. omanić (daw. pot.) — oszukać. [przypis edytorski]
128. nota — list polityka lub króla, pisany do władców innych państw, bywa nazywany notą dyplomatyczną. [przypis edytorski]
129. intrygant — osoba, która manipuluje informacjami (często nieprawdziwymi) w taki sposób, aby skłócić innych i uzyskać coś dla siebie. [przypis edytorski]
130. republika — państwo, w którym nie ma króla, a rządzą przedstawiciele narodu, powoływani w powszechnych wyborach
Darmowe książki «Król Maciuś na wyspie bezludnej - Janusz Korczak (biblioteczne TXT) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie
Dodaj komentarz
Uwagi (0)