Dziennik FranciszkiKrasińskiej - Klementyna z Tańskich Hoffmanowa (biblioteka książek online TXT) 📖

Uwagi: 0

Słowa kluczowe:

Krótki opis książki:

Dziennik Franciszki Krasińskiej to powieść autorstwa Klementyny Hoffmanowej skierowana do młodych dziewcząt. Dziennik zaczyna się w momencie, gdy Franciszka ma 16 lat — postanawia ona spisywać dzieje swojej rodziny.

Pierwszym ważnym wydarzeniem jest relacja ze ślubu starszej siostry, Barbary. Niedługo później Franciszka zostaje wysłana na pensję do Warszawy, gdzie stawia swoje pierwsze kroki w życiu z dala od rodziców. Tam poznaje królewicza Karola, syna króla Augusta III Sasa.

Klementyna Hoffmanowa (z domu Tańska) to jedna z pierwszych polskich autorek książek dla dzieci i młodzieży. Również tłumaczka, edytorka, wydawczyni i redaktorka, jako pierwsza kobieta w Polsce utrzymywała się z pracy twórczej i pedagogicznej. Utworzyła Związek Dobroczynności Patriotycznej. Jej twórczość miała mieć przede wszystkim charakter dydaktyczny i moralizatorski, przykładała dużą wagę do kształtowania w dzieciach postaw cenionych w życiu dorosłym.

Przeczytaj książkę

Podziel się książką:

Czytasz książkę online - «Dziennik FranciszkiKrasińskiej - Klementyna z Tańskich Hoffmanowa (biblioteka książek online TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Klementyna z Tańskich Hoffmanowa

Idź do strony:

całkiem. [przypis edytorski]

233. cyfra — tu: monogram. [przypis edytorski]

234. malatura (daw.) — obraz, malunek. [przypis edytorski]

235. manier (z fr.) — sposób. [przypis edytorski]

236. moja przepaska trzech ćwierci nie trzyma — sens: jestem wąska w pasie. [przypis edytorski]

237. Mademoiselle la Comtesse (fr. ) — panna hrabianka. [przypis edytorski]

238. intrata (z łac.) — dochód. [przypis edytorski]

239. tynf — drobna moneta polska, bita w latach 1663–1666, nazywana od Andrzeja Tymfa, zarządcy mennic koronnych za czasów Jana Kazimierza. [przypis edytorski]

240. osobliwie (daw.) — szczególnie. [przypis edytorski]

241. przemóc (daw.) — pokonać. [przypis edytorski]

242. w swoim pałacu na Krakowskim Przedmieściu — pałac Tarnowskich. [przypis edytorski]

243. kompania — tu: przyjęcie, zabawa. [przypis edytorski]

244. a oraz (daw.) — a równocześnie. [przypis edytorski]

245. wujenka — żona wuja. [przypis edytorski]

246. czyli — czy z partykułą pytajną -li. [przypis edytorski]

247. trajedia — dziś popr.: tragedia. [przypis edytorski]

248. lubo (daw.) — chociaż. [przypis edytorski]

249. turkieza — suknia kroju tureckiego, bez rękawów. [przypis edytorski]

250. asambl (z fr.) — zebranie towarzyskie. [przypis edytorski]

251. koleją — dziś: po kolei. [przypis edytorski]

252. reduta (daw.) — bal maskowy. [przypis edytorski]

253. rogówka (daw.) — wkładana pod suknię i usztywniająca ją spódnica rozpięta szeroko na trzech obręczach zrobionych z rogowej substancji pochodzącej z podniebienia wieloryba. [przypis edytorski]

254. welum (z łac.) — welon, zasłona. [przypis edytorski]

255. odurzeć — dziś: zostać odurzonym (od daw. „dur”: szaleństwo). [przypis edytorski]

256. metr — z fr. maître: mistrz, nauczyciel. [przypis edytorski]

257. zausznik — powiernik i osoba dostarczająca informacji. [przypis edytorski]

258. przystosowanie — tu: nawiązanie, aluzja. [przypis edytorski]

259. laufer — sługa biegnący przed karetą i torujący jej drogę. [przypis edytorski]

260. przypadek — tu: wypadek. [przypis edytorski]

261. odpowiedziano mi, że ją dopiero za parę tygodni zobaczę — według ówczesych pojęć pannie nie wypadało odwiedzać młodej matki. [przypis edytorski]

262. bawić (daw.) — przebywać. [przypis edytorski]

263. inwitacja (z łac.) — zaproszenie. [przypis edytorski]

264. krzyżmo — tu: koszulka do chrztu, zwyczajowy podarek matki chrzestnej. [przypis edytorski]

265. od kilka czasów (daw.) — od jakiegoś czasu. [przypis edytorski]

266. Szulc — dziś: Solec, dzielnica Warszawy między Powiślem a Ujazdowem. [przypis edytorski]

267. równe pole — dziś Łazienki (przyp. aut.). [przypis edytorski]

268. Wpośród tego pola wystawiono zieloną altanę — Tę altanę do r. 1823 widzieć było można w łazienkowskim lasku. [przypis autorski]

269. krzyżak — cenne futro litewskiego lisa z dwoma krzyżującymi się czarnymi pasami. [przypis edytorski]

270. niedźwiedziami zasłane — wyścielone niedźwiedzimi skórami. [przypis edytorski]

271. wilia — wigilia, dzień poprzedzający święto. [przypis edytorski]

272. niewczas (daw.) — niewygoda. [przypis edytorski]

273. płochość (daw.) — lekkomyślność. [przypis edytorski]

274. kosz (daw.) — odmowa na propozycję zawarcia związku. [przypis edytorski]

275. kadryl — kontredans tańczony w cztery pary. [przypis edytorski]

276. kapituła — rada przełożonych zakonu, tu ogólnie: zgromadzenie. [przypis edytorski]

277. dla (daw.) — z powodu. [przypis edytorski]

278. klauzura (z łac.) — przepisy prawa kanonicznego ograniczające zakonnikom i zakonnicom kontakt ze światem zewnętrznym. [przypis edytorski]

279. wstępna środa — Popielec, środa rozpoczynająca Wielki Post. [przypis edytorski]

280. asambl (z fr.) — zebranie towarzyskie. [przypis edytorski]

281. powodować (daw.) — kierować. [przypis edytorski]

282. sepet — skrzynka zaopatrzona w szuflady. [przypis edytorski]

283. kantorek — mebel z pochyłym pulpitem, przeznaczony do pisania na stojąco. [przypis edytorski]

284. w altanie umyślnie na to wystawionej przy drodze — miejsce, gdzie była ta altana, jeszcze jest widoczne. [przypis autorski]

285. lubo (daw.) — chociaż. [przypis edytorski]

286. Bodue — właśc. ks. Gabriel Piotr Baudouin (1689–1768), misjonarz francuski osiadły w Polsce od r. 1717, filantrop, twórca szpitala Dzieciątka Jezus, wzniesionego w Warszawie dzięki jego wysiłkom w latach 1754–1762 między dzisiejszymi ulicami Marszałkowską, Świętokrzyską i Przeskok. [przypis edytorski]

287. skwapliwie (daw.) — chętnie. [przypis edytorski]

288. szara siostra — szarytka, siostra Zgromadzenie Sióstr Miłosierdzia św. Wincentego à Paulo, założonego w 1633 we Francji, a zajmującego się opieką nad chorymi. [przypis edytorski]

289. przytomny (daw.) — obecny. [przypis edytorski]

290. rezurekcja — wielkanocne nabożeństwo z procesją. [przypis edytorski]

291. wcale z suchotami — całkiem postnie, tj. bez pokarmów gotowanych. [przypis edytorski]

292. guwernantka (daw.) — prywatna nauczycielka. [przypis edytorski]

293. kontent (daw.) — zadowolony. [przypis edytorski]

294. klawicymbał — instrument klawiszowy, poprzednik fortepianu. [przypis edytorski]

295. odstrojony — dziś: rozstrojony. [przypis edytorski]

296. Wolter — spolszczone: Voltaire, pseudonim François-Marie Aroueta (1694–1778), fr. pisarza i filozofa epoki oświecenia (autora m.in. powiastki filoz. Kandyd); zwolennika liberalizmu, krytyka wszelkich ideologii, hierarchii kościelnej i zabobonnych wierzeń (uznano go za patrona ateizmu i rewolucji). Voltaire był niezwykle wpływową osobistością swego czasu (korespondował m.in. z carycą Rosji, Katarzyną). [przypis edytorski]

297. Nowa Heloiza — słynny romans, Julie, ou la Nouvelle Héloise Jean-Jacques’a Rousseau, ukazał się dopiero w r. 1761. [przypis edytorski]

298. Russeau, Jean Jacques (1712–1778) — francuski pisarz oraz filozof; postulował powrót do natury, odrzucał zdobycze cywilizacji, w tym pojęcie własności prywatnej; swój model człowieka idealnego, dobrego, wychowywanego w naturze przedstawił w dziele z 1762: Emil, czyli o wychowaniu. [przypis edytorski]

299. zakazała mi ją — dziś popr.: zakazała mi jej. [przypis edytorski]

300. powolny (daw.) — posłuszny. [przypis edytorski]

301. palestra — grono adwokatów, pełnomocników sądowych; w Lublinie od końca XVI w. funkcjonował trybunał koronny, najwyższy sąd szlachecki, rozstrzygający corocznie sprawy z terenu Małopolski i Rusi. [przypis edytorski]

302. krysa — kreska, tu: zmarszczka. [przypis edytorski]

303. eksdywizja — podział obciążonego długami majątku pomiędzy wierzycieli. [przypis edytorski]

304. kondemnata (z łac.) — wydany zaocznie wyrok za niestawienie się w sądzie. [przypis edytorski]

305. kaduk — tu: majątek pozostawiony bez prawnego spadkobiercy. [przypis edytorski]

306. perspektywa — tu: oś widokowa. [przypis edytorski]

307. heroina — bohaterka. [przypis edytorski]

308. Wenera a. Wenus — rzymska bogini miłości i piękna, odpowiednik gr. Afrodyty. [przypis edytorski]

309. al fresco (wł.) — malując wprost na świeżym tynku. [przypis edytorski]

310. naddziad (daw.) — pradziad, przodek. [przypis edytorski]

311. Kazimierz Mnich — Kazimierz Odnowiciel (1016–1058), książę rządzący Polską od ok. 1039, według przekazów kronikarzkich pierwotnie przeznaczony do stanu duchownego. [przypis edytorski]

312. My Sieciech itd. — wierny przekład fałszywego dokumentu, wpisanego do krakowskich akt grodzkich w r. 1682 przez komisję powołaną do rewizji archiwum skarbca koronnego; Sieciech był możnowładcą z czasów Władysława Hermana, a pismo sfabrykował zapewne przewodniczący komisji, bp kamieniecki Stanisław dla uczczenia swych protektorów — Lubomirskich. [przypis edytorski]

313. grzywna — śdw. miara wagi kruszcu bądź wartości pieniądza, do XVIII w. wyrażano w niej wysokość kar sądowych. [przypis edytorski]

314. dzień przed Oczyszczeniem N. Marii Panny — 1 lutego. [przypis edytorski]

315. w kilka czasów (daw.) — niedługo. [przypis edytorski]

316. z pracą (daw.) — z wysiłkiem. [przypis edytorski]

317. Chodkiewicz, Jan Karol (1560–1621) — wybitny dowódca wojskowy, hetman wielki litewski od 1605. [przypis edytorski]

318. zabawa (daw.) — tu: zajęcie. [przypis edytorski]

319. zawiśni — dziś popr.: zawistni. [przypis edytorski]

320. Lubomirski, Stanisław Herakliusz (1639–1702) — marszałek wielki koronny, wybitny pisarz i poeta późnego baroku, zwany Salomonem sarmackim. [przypis edytorski]

321. hajduk — służący ubrany w strój węgierski. [przypis edytorski]

322. krócica — pistolet, broń palna o krótkiej lufie. [przypis edytorski]

323. osobliwie (daw.) — szczególnie. [przypis edytorski]

324. starownie — dziś popr.: starannie. [przypis edytorski]

325. sztafeta — tu: posłaniec konny. [przypis edytorski]

326. czczy — marny, nic nieznaczący. [przypis edytorski]

327. przytomność (daw.) — obecność. [przypis edytorski]

328. znać — tu: wiedzieć. [przypis edytorski]

329. mienić — tu: nazywać, określać jako. [przypis edytorski]

330. przedonegdaj (daw.) — przedwczoraj. [przypis edytorski]

331. niewczas (daw.) — niewygoda. [przypis edytorski]

332. ekwipaż (daw.) — powóz. [przypis edytorski]

333. trosków — dziś popr. forma D.lm: trosk. [przypis edytorski]

334. asambl (z fr.) — zebranie towarzyskie. [przypis edytorski]

335. na doręczu (daw.) — gotowy. [przypis edytorski]

336. wiązanie (daw.) — podarek imieninowy. [przypis edytorski]

337. indult — zezwolenie na ślub z pomminięciem zapowiedzi. [przypis edytorski]

338. spaszować (daw.) — tu: zmizernieć. [przypis edytorski]

339. fluksja (daw.) — opuchlizna twarzy spowodowana przez zapalenie zębów a. okostnej. [przypis edytorski]

340. płochy (daw.) — lekkomyślny. [przypis edytorski]

341. Pour ma bienaimeé (fr.) — dla mojej ukochanej. [przypis edytorski]

342. przystoi (daw.) — wypada. [przypis edytorski]

343. imaginacja (z łac.) — tu: wyobrażenie, pomysł. [przypis edytorski]

344. przedziwny — tu: cudowny, śliczny. [przypis edytorski]

345. gościniec (daw.) — prezent. [przypis edytorski]

346. tynf — drobna moneta polska, bita w latach 1663–1666, nazywana od Andrzeja Tymfa, zarządcy mennic koronnych za czasów Jana Kazimierza. [przypis edytorski]

347. opatrzony (daw.) — wyposażony, zaopatrzony. [przypis edytorski]

348. wcale (daw.) — całkiem. [przypis edytorski]

349. szpak (daw., pot.) — sprzyciarz. [przypis edytorski]

350. bufoński — nadęty, zarozumiały. [przypis edytorski]

351. zadosyć — dziś popr.: zadość. [przypis edytorski]

352. przedać — dziś popr.: sprzedać. [przypis edytorski]

353. smutną po sobie zostawiam pamiątkę — Ten świerk dotąd cieni tę starożytną budowlę. [przypis autorski]

354. atencja (daw.) — uszanowanie. [przypis edytorski]

355. lubo (daw.) — chociaż. [przypis edytorski]

356. spełznąć — (zwykle o tkaninie) wyblaknąć. [przypis edytorski]

357. elektor Fryderyk — Fryderyk August III (1750–1827), wnuk Augusta III, od r. 1806 król saski jako Fryderyk August I. Uznaniu Franciszki sprzeciwił się zapewne nie on, lecz jego matka, Maria Antonina, córka cesarza Karola VII. [przypis edytorski]

358. od której — dziś popr.: przez którą. [przypis edytorski]

359. gotowe pieniądze — gotówka. [przypis edytorski]

360. ogniepiór a. ogniopiór (daw.) — wysypka na twarzy. [przypis edytorski]

361. Małachowski, Stanisław (1736–1809) — brat cioteczny Franciszki, marszałek Sejmu Wielkiego, zwany Arystydesem za sprawą prawości. [przypis edytorski]

362. cesarzowa — Maria Teresa Habsburg, władczyni Austrii, królowa Czech i Węgier. [przypis edytorski]

363. ambaras (daw.) — trudność, kłopot. [przypis edytorski]

364. awantaż (daw., z fr.) — korzyść. [przypis edytorski]

365. odezwa — tu: odezwanie się. [przypis edytorski]

366. adieu (fr.) — żegnaj. [przypis edytorski]

367. artykuł — tu: temat, kwestia. [przypis edytorski]

368. rezolucja (z łac.) — tu: wynik. [przypis edytorski]

369. felczer — osoba wykonująca proste zabiegi medyczne. [przypis edytorski]

370. Bóg zabrał Ci męża — Michał Szymanowski starosta wyszogrodzki, pełen cnót domowych i obywatelskich, umarł 15 sierpnia 1789 r. [przypis autorski]