Kobieta bez skazy - Gabriela Zapolska (gdzie mozna czytac ksiazki online .txt) 📖
Kobieta bez skazy, w 1912 niewpuszczona na scenę we Lwowie, oprotestowana w Kielcach przez matki-Polki, krytykowana po premierze w warszawskim Teatrze Rozmaitości, została przez autorkę przerobiona na powieść.Rena Bohusz przeprowadza właśnie kościelne unieważnienie swojego małżeństwa, z rozbawieniem opisując proces w listach do przyjaciółki. Uważa się za osobę z zasadami i obnosi się z opinią kobiety „bez skazy”, niedostępnej poza małżeństwem. Równocześnie pod nieobecność męża doskonale się bawi, prowadzi dom otwarty, w którym znajomi zbierają się na flirty i romanse pozamałżeńskie. Zachęca swego młodego wielbiciela, Alego Kaswina, przyciąga go, po czym odsuwa u progu sypialni. Jednym z gości Reny jest profesor Halski, zdobywca kobiet, który coraz bardziej ją fascynuje.Ten wnikliwy obrazek mieszczańskiej hipokryzji jest punktem wyjścia do głębokich i śmiałych rozważań dotyczących sytuacji kobiety w ówczesnym opresyjnym społeczeństwie. Autorka z pasją i odwagą piętnuje „wiedźmę o długich rękach i wyschłej piersi, ochrzczoną mianem moralności”.
- Autor: Gabriela Zapolska
- Epoka: Modernizm
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Kobieta bez skazy - Gabriela Zapolska (gdzie mozna czytac ksiazki online .txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Gabriela Zapolska
— Och! Gdybym ci wyliczyła nazwiska dam, które uległy Halskiemu...
Rena przebiła ironicznie:
— Załóżmy się, że nie wyliczyłabyś. Przynajmniej ominęłabyś niektóre!...
Leniwie, powolnie Weychertowa podniosła się na łokciu i spojrzała w oczy Renie.
Bez słów — porozumiały się. Weychertowa odczuła, że Rena wie... i że ją nienawidzi.
— Zresztą — ciągnęła Rena — z tym panem nie zgodzę się nigdy, gdyż dla mnie jedyne prawo do miana kobiety ma taka istota, która przeszła przez życie bez zarzutu.
— O! — zaczęła się bronić Weychertowa — mówisz to dlatego, że Halski nie ferlakurował ci z blizka, tylko na żarty zdaleka. Gdybyś jednak odczuła, co jest zbliżenie się takiego człowieka, gdyby on uwziął się na ciebie...
Rena przerwała jej nagle:
— A skąd wiesz, że tak nie było?
Weychertowa obrzuciła ją pewnym siebie wzrokiem.
— Przypuszczam. Halski nie gustuje w takim właśnie rodzaju kobiet. Jemu trzeba zupełnie innej piękności.
Panna uświadomiona zaczęła śmiać się cichutko a złośliwie.
— Ha-re-mo-wej! — zaśpiewała na nutę orjentalną.
Rena popadła jakby w rodzaj wściekłości, starannie ukrytej.
— Mylnie sądzicie! Halski czynił wszystko co mógł, abym mu uległa...
Może byłaby tu zatrzymała swe zwierzenia, gdyby w oczach obu kobiet nie było powstało zaakcentowanie sceptycznego niedowiarstwa.
— O! o!... — zamruczała Janka, czołgając się na kolanach aż do Reny.
Weychertowa milczała, ale oczy błyszczały jej, jak u kota.
Rena triumfalnie powiodła po nich wzrokiem.
— A ja mu się oparłam! — wyrzekła dobitnie, prostując się w hieratycznej pozie.
Weychertowa pokręciła głową.
— I odszedł z niczem?
— Z niczem!
Tyle było siły w głosie Reny, że pierwsza uległa jej uświadomiona panna.
Rzuciła się cała ku Renie.
— Gdzie to było? Jak? Kiedy? Moja złota! Opowiadaj!
— Trzy dni temu — po waszem wyjściu odemnie...
— W nocy?
— Tak!
Weychertowa próbowała opozycji.
— Wszak wyszedł i to bardzo niegrzecznie — wtedy właśnie, gdy pokazywałaś swoje podwiązki.
Rena odczuła ukłucie.
— Tak! Ale powrócił! — odparła hardo.
Teraz już i Weychertowa powstała i przysunęła ku niej swój puf.
— I jak? I jak?
Rena wyzyskała sytuację.
— Och! Jak zwykle w takich razach. — Rzucił się jak zwierz, szalał, błagał, prosił. Płakał nawet, włóczył mi się u nóg...
Za ręce gorączkowo porwała ją panna.
— A czy całował?
Rena milczała.
Panna dalej nacierała:
— A jak? — Czy umie całować? Czy ma dobrą szkolę?
I znów milczenie.
Obie kobiety przeżywały w tej chwili całą serję dziwnych, wstrząsających dreszczów. Na ciele ich ożywały stygmata pocałunków Halskiego. Pierwsza otrząsnęła się Rena. — Na szept lubieżny Janki pytającej:
— A czy całuje w ucho? Podobno to najprzyjemniejsze w ucho!
Odparła ostro:
— O tem nie wiem! Wogóle za co mnie bierzecie? — Czy przypuszczacie, że ja pozwoliłabym się całować?
Urwała chwilę, wreszcie dodała:
— Odtrąciłam go natychmiast!
Panna uświadomiona zaczęła zanosić się od śmiechu.
— Musiał mieć głupią minę.
— O, bardzo głupią! — odrzekła Rena.
Weychertowa powróciła na dawne miejsce. Opadła znów na kombinację pufu i poduszek. Zamyślona wyrzekła jakby do siebie:
— Nadzwyczajnie!
Rena rzuciła niedbale:
— Według mnie, bardzo zwyczajnie! Uwodzicielowi gęsi i pokojówek zachciało się sięgnąć po prawdziwą kobietę. Dostał po palcach i będzie miał naukę.
— Tak! Tak! — dodała jakby sennie Weychertowa — to może i lepiej. Nauczyłaś go rozumu za nas wszystkie...
— Jakto za was wszystkie? Czy i ty?
Weychertowa broniła się miękko.
— Ja? Cóż znowu! Mówię wogóle o kobietach. Zresztą... ten pan i do mnie czuł zapały...
Jak na sprężynach, panna uświadomiona zwróciła się ku niej.
— I cóż? Oparłaś mu się? Rzucił się na ciebie także?
— Nie! — odparła Weychertowa, kłamiąc z całą bezczelnością. — Na mnie się rzucić nie śmiał!
Płomienie oblały Renę. — To kłamstwo, odziane w dodatku w bezczelne szyderstwo, zraniło ją. Chciała odpowiedzieć coś brutalnego, ale przerwał jej żałosny głos Janki, tarzającej się po dywanie.
— Na mnie się nikt nie rzucał.
— Przyjdzie i to! — uspakajała ją Weychertowa.
— Kiedy? Przecież idę za mąż!
Rena odzyskała panowanie nad sobą.
— Właśnie — kiedy pójdziesz za mąż.
Przyczyniło się do opamiętania Reny wsunięcie się do pokoju najmłodszego dziecka Weychertów. Było brzydkie, miało krzywe nogi i źle było ubrane. Nie usprawiedliwiało swej obecności w salonie, nawet takim, jak ten, w którym trochę rezedy i bławatków gniło w jakimś lanym wazoniku szklanym, a meble w rodzaju mebli, strojących poczekalnie dentystów, zdawały się wstydzić swej szpetoty, pokrywając się szarym welonem dawno nie ścieranego kurzu.
Dziecko przypełzało do matki i zaczęło ocierać swe zamorusane ręce o biały batyst szlafroka.
— Daj mi spokój! — ofuknęła je Weychertowa.
Dziecko zaczęło się mazać, jak to czynią dzieci „niższej klasy”, bez łez, jedynie dla potrzeby zajmowania sobą uwagi.
— Wynoś się stąd! — krzyknęła słodko dama.
Dziecko uderzyło w jeszcze większy płacz.
— Niańka! — wrzasnęła Weychertowa.
Z głębi mieszkania doleciał tupot bosych nóg.
Na Renę te tajniki macierzyńsko-domowe działały w sposób wysoce niemiły. Jednak z jakąś pasją nurzała się teraz w tej atmosferze.
— Oto — myślała — co wystarcza takiemu Halskiemu. Nie twoje rododendrony, Ropsy i plecy Imperji. Patrz się, ażebyś wiedziała, z kim miałaś do czynienia. Szeroki biust Weychertowej kryje szpetotę otoczenia.
Dziecko wrzeszczało coraz głośniej.
Panna uświadomiona porwała się, zatykając uszy.
— A! A! Nie mogę tego znieść!
— Rzeczywiście! Ta mała jest nieznośna! — odezwała się Weychertowa. — Ale to wina niańki. Czemu ją wpuszcza? Ale to jest niepodobieństwo dostać porządną sługę. To już trzecia w tym miesiącu...
Rena powstała.
Dyskusja dalsza groziła objęciem terenu służbowego. To już było nad jej siły. Dziecko wrzeszczące wydało jej się nagle podobne do Halskiego. Wstręt jej wzmógł się. Taki bękart, podrzucony w cudze gniazdo, napawał ją pogardą i gniewem.
— To komplet! — pomyślała z największą goryczą.
Odtrąciła jakiś marny zeszycik widoczków z Wenecji, plączący się samotnie na stole.
— Odchodzę!...
— Ja z tobą! — zawołała uświadomiona panna, wciągając pośpiesznie śliczny płaszcz z mieniącego się jedwabiu.
Weychertowa pożegnała je, leżąc ciągle na swej kombinacji meblowej.
— Może będziecie wieczorem w kawiarni na Zamku? Gra muzyka. Przyjdę.
— Czy z redaktorem?
— O nie! Dałam mu urlop — pojechał do Zakopanego.
Rena zaczęła śmiać się szyderczo.
— Jakżeś łaskawa.
— ?...
— Że mu pozwoliłaś odwiedzić żonę.
Weychertowa przybrała pobożną minę.
— Spełniam mój obowiązek względem tej biednej kobiety. Czuwam, ażeby jej nie stała się żadna krzywda. — Zawiózł jej kapelusz i lekarstwo, które mi bardzo pomogło na kaszel.
— Jesteś aniołem!
— Ach nie! Nie mogłabym tylko znieść, aby z mego powodu cierpiała kobieta.
Uświadomiona panna, przypinająca w tej chwili do rozwianych włosów coś nakształt tureckiego feza, ozdobionego dwoma rogami, przytakiwała gorąco.
— Tak być powinno! Tak być powinno! Ja także czuwam, ażeby Ottowicz dał swojej żonie alimenta. — Naturalnie w odpowiednich rozmiarach. Nie pozwolę go obdzierać. Coś przecież musi i dla nas pozostać!
— Zostanie! Zostanie! I wcale nie mało — uspakajała, śmiejąc się, Weychertowa.
— Spodziewam się! — zawołała wesoło Janka, podając jej rękę. — Coś, za coś! Mam opinię zupełnie zepsutą. Niechże wiem dlaczego!...
Rena w milczeniu dotknęła dłoni Weychertowej, wiecznie miękiej i gorącej, i wyszła szybko na wschody. — Dusiła się w obecności tych dwóch kobiet, które wydały jej się w tej chwili do gruntu zepsute i bezczelne. — Czuła się doskonałą i nieskazitelną w porównaniu z niemi.
— I duchowo i fizycznie!... — powtarzała w myśli, jakby suggestjonując sobie radość z powodu swej doskonałości.
W bramie dopędziła ją Janka. Czem prędzej wsunęła jej rękę pod ramię.
— Doprawdy... — wyrzekła — ta Weychertowa jest bezczelna...
— ?...
— Widziałam kapelusz, jaki wybrała dla żony redaktora. — Ubrany wstążką z pękiem akacji. Powiadam ci, horrendum. Chyba umyślnie, ażeby uwidocznić jej szpetotę...
— Och!
— No tak! A potem z tem lekarstwem. Ja na miejscu redaktorowej nie brałabym tego lekarstwa.
— Dlaczego?
— Bałabym się!
Rena aż drgnęła. — Była to potworna insynuacja uczyniona z dziką lekkomyślnością. Lecz uświadomiona panna już cieszyła się innem wrażeniem.
— Widzisz! Widzisz! Oglądają się za nami!
— Jesteś bardzo pięknie ubrana.
— O! Nie!... Ale to dlatego, że o mnie coraz gorzej mówią!
— I cieszy cię to?
— Szalenie! To dowodzi, że jestem coś warta. — Biada kobiecie, o której już nikt nic nie mówi.
— Zapewne. Niech mówią, ale coś dobrego!
— Och, moja droga! Co za komiczne przesądy, lepiej niech nad taką kobietą śpiewają requiescat in pace!...
Śmiała się, kręciła głową — fez jej przekrzywił się na bok. — Dostrzegła to w szybie — zatrzymała się, aby go poprawić. Rena zauważyła, iż rzeczywiście ludzie oglądają się za nią. — Podrażniona chciała ją pożegnać, lecz Janka chwyciła ją za rękę.
— O! Nic z tego!... Weźmy dorożkę — pojedziemy do „Splendidu”, tam na terasie będzie na mnie czekał Ottowicz. Pojedziemy na raki. Może i dla ciebie się kto znajdzie!
Rena chciała zaprotestować. Wymawiała się swoją niedbałą tualetą.
— Przeciwnie, w tej białej sukni i w tej panamie z welonem bardzo ładnie wyglądasz...
Śmiała się wesoło.
— Prawie jak panna... żeby tylko nie te ażurki w bluzce... Jesteś chytra, wiesz jak się ubierać, aby działać... Cóż dziwnego, że się na ciebie rzucają?
Westchnęła.
— Ale ty masz ciało! — Ja nie mam.
Wsiadły do dorożki. Renę ogarnęło jedno pragnienie. Chciała dowiedzieć się jak najwięcej szczegółów o dawnym stosunku Halskiego i Weychertowej. Wreszcie przemogła nieśmiałość, która ją napadła.
— Po co Halski był u Weychertowej?
Uświadomiona panna wzruszyła ramionami.
— Ha... redaktor wyjechał... — rzuciła przez zęby.
— Jakto?
— Bardzo prosto!
— O!
Zajechały przed kawiarnię „Splendid”. W ostatnich blaskach dnia, na terasie zaczynało mrowić się od ludzi. Purpurowe, rozpięte parasole nad białemi stolikami rzucały krwawe refleksy.
Uświadomiona panna stanęła demonstracyjnie w dorożce i gestami przyzywała Ottowicza, który siedział przy jednym ze stolików w towarzystwie kilku mężczyzn. — Pośpieszył zaraz. Za nim szedł jeszcze ktoś z naciśniętym na oczy panamą.
— Ależ to Halski! — zawołała Janka.
Mężczyźni obaj doszli do dorożki. Witali się wesoło.
— Bierzcie drugą dorożkę i wieźcie nas gdzie za miasto! — rozkazywała Janka.
— Cudowna myśl!
Zawołali przejeżdżające „gumy”. — Za chwilę dwie dorożki mknęły po kawalersku, wyścigując jedna drugą.
A Rena, która kombinowała od kilku dni, jakie to będzie jej spotkanie z Halskim — dziwiła się, jak rzecz ta stała się prosto i szybko.
I była prawie szczęśliwa.
Siedzieli teraz przy stole okrągłym, na którym stały bardzo prymitywne przybory do jedzenia.
Gdzieniegdzie — na innych stołach paliły się już świece w kloszach. Oni korzystali z resztek dziennego światła, które sączyło się przez wachlarzowe liście ogromnych, wspaniałych kasztanów.
— Szabasowe oświetlenie!... — zawyrokował Ottowicz.
Restauracja była bez charakteru. Nawet poprawna. I przez to dziwnie niemiła. — Aż prosiło się o trochę niepoprawności na tem podnóżu góry i w niedalekiej odległości bardzo przejrzystych i jasnych stawów.
Po hotelowemu podano jedzenie; fraki kelnerów przypominały zaduch i ciasnotę miasta.
Rena jednak czuła prawie radosne jakieś podrażnienie. — Siedziała naprzeciwko Halskiego, który do tej chwili nie zwrócił się jeszcze wprost do niej słownie. Lecz patrzył na nią ciągle i badawczo. Ona drętwiała pod tym jego wzrokiem, zapominając o Weychertowej, o swej urazie, o wszystkiem. — Nagle Janka, której ręce splatały się bezustannie z rękami Ottowicza, zapytała:
— Dlaczego Pan tak dziwnie patrzy na panią Bohuszową?
Ocknął się jakby ze snu.
Rena uznała za stosowne odeprzeć atak.
— Zapewne Pan zapomniał, jak wyglądam, nie był Pan u mnie tak dawno...
Janka w tej chwili poczęła szydzić.
— Napoleon, gdy przegrał jaką bitwę, nie lubił oglądać pobojowiska!...
Halski zwrócił się ku niej gwałtownie.
— Jak to Pani rozumie?
— To już rzecz moja! Na każdego przychodzi kolej... ale to źle... to zły znak... skoro zaczyna się rewja...
— Nie mogę pojąć!...
— No! No! Niech się pan nie sili! W każdym razie sądzę, iż Rena hołduje zasadzie: Gloria victis!... przeto...
— Przeto?
— Może Pan śmiało bywać u niej w dalszym ciągu.
Przyniesiono raki. — Wszyscy udawali, że są tem zachwyceni. — Właściwie jednak nikt nie lubił tej brzydkiej, niebezpiecznej i cuchnącej potrawy. — Rena wręcz odmówiła, zadawalniając się szklanką herbaty.
— Pani Rena dziś zdenerwowana! — zawyrokował Ottowicz.
— Bo powiedzcie coś, coby ją zajęło! — radziła panna.
— Nie, wystarczy, niech powiedzą to, co ich zajmuje.
— O! — przerwał Halski — to Pani nie zajmie. Naprzykład co do mnie. Erotyzm Pani nie zajmie, a to jest podstawa mego charakteru.
Rena ściągnęła brwi.
— Przepraszam — pan się myli. Bezwstydu nie można brać za charakter.
Panna uświadomiona chciała dać dowód pewnego sentymentu.
— Miłość... bezwstyd?
Rena zwróciła się ku niej prawie gwałtownie.
— Nie mówi się tu o miłości. Tu mówi się o erotyzmie i te dwa ornamenta życiowe nie mają ze sobą nic wspólnego.
Ottowicz, który zajmował się bardzo jedzeniem przyzwoitem
Uwagi (0)