Słoń Birara - Ferdynand Ossendowski (biblioteka cyfrowa TXT) 📖

Rozdział XXI. Ostatnia wyprawa

Zaledwie kilka dni pozostawało już do odjazdu Amry.

Matka popłakiwała na tę myśl, a siostrzyczki — Hubli i Radżori chodziły strapione.

Nawet dawny wojak — kulawy Warora, wzdychał po kryjomu.

Dzień rozłąki zbliżał się jednak nieubłaganie.

Nassur stanowczo żądał powrotu przyjaciela.

Wyczuł to też Birara i nagle niepokoić się zaczął.

Co chwila podnosił uszy, węszył i prychał. Chwilami jednak stał nieruchomy i niezwykle smutny, a westchnienia coraz częściej wyrywały mu się z szerokiej piersi.

Spostrzegłszy to, Amra podszedł do niego i klepiąc go po trąbie, szepnął:

— Już czas na nas, staruszku! Za parę dni ruszymy w drogę, na twoją łąkę, do „wąwozu przyjaźni”!

Słoń objął chłopaka, przycisnął go do siebie i dmuchał gorącym oddechem, mrucząc cicho, bardzo cicho, a z niewymownym smutkiem.

Gdyby Amra mógł zrozumieć głos starego przyjaciela, zapłakałby gorzko.

Niewesoła bowiem myśl zaprzątała mózg sędziwego Birary.

Opowiadał swemu kornakowi, że żyje już bardzo długo, o, bardzo! Że ma sterane ciało i zbolałe kości roboczego słonia, że siły opuszczają go i że nie dojdzie już do Użżainu, nie zobaczy więcej ani łąki nad rzeką, ani wąwozu i nie posłyszy nigdy głosu Nassura, bo... bo...

Nie mógł dokończyć swej myśli Birara.

Być może, bał się tego, a może sam nie wiedział, jak potrafiłby wyjaśnić sobie nurtujące go przeczucie, wiedział tylko, że coraz częściej czarna, nieprzenikniona zasłona opada mu na oczy, a serce bić przestaje. Niemy, głuchy i ślepy czuł się bardzo bezradny i bezsilny bezmiernie, strwożony czymś nieznanym, co szybowało wokół, ni to nocny ptak tajemniczy, ni to duża ćma bezszelestna.

Amra nie rozumiał znaczenia pomruków i westchnień słonia.

W przeddzień odjazdu przygotowywał się do drogi. Z pomocą parobka wykąpał wierzchowca, opatrzył siodło, uzdę i sprawdził, czy mocno się trzymają podkowy.

Dawniej, gdy chłopak krzątał się po zagrodzie, Birara zwykle stał i patrzał na niego spokojnie lub nawet drzemał, ufny, że nie opuści go już nigdy mały, kochany kornak.

Teraz słoń nie odstępował go na krok, dreptał za nim i chuchał na niego, od czasu do czasu dotykając go trąbą.

— Co powiesz, starowinko? — pytał chłopak, uśmiechając się do niego.

Birara wpatrywał się w niego smutnymi, łzawiącymi się oczyma i wzdychał.

— Dolega ci co? — dopytywał się Amra, głaszcząc przyjaciela.

Słoń smutnie opuścił głowę, zwiesił trąbę i przymknął oczy.

Bał się, widać, żeby mały kornak nie zrozumiał przyczyny jego niepokoju.

Przed zachodem słońca niebo powlokło się czarnymi chmurami.

Gdzieś daleko jeszcze przewalały się i toczyły nad światem głuche odgłosy grzmotów.

Chwilami zalatywały porywcze podmuchy wiatru.

Zdążała burza — ta straszna, wściekła burza podzwrotnikowa, pełna zgiełku i zgrozy.

Blade, chyże węże błyskawic ślizgały się po niebie.

Prąd rzeki okrył się zmarszczkami, zaszeleściły żałośnie trzciny nadbrzeżne i chylić się poczęły wierzchołki drzew.

Wieśniacy w popłochu zamykali z pola. Grubymi matami zasłaniano okna w domach i zasuwano lekkie drzwi sklecone z bambusowych prętów.

Bydło z rykiem biegło do chlewów i zagród.

Psy wyły ponuro, kryjąc się pod domami.

Rozlegały się trwożne głosy ptactwa lecącego z pól i znad rzeki, aby się schronić do dżungli.

Tylko ogromne sępy wisiały pod chmurami, kreśląc w wyżynie szerokie koła i wydając ostry, drapieżny skwir.

Skrzypiały ciężkie wozy hinduskie naładowane drzewem, kamieniami i baryłkami cementu.

Hindusi, klaszcząc biczami i klnąc, poganiali leniwe, powolne bawoły, aby przed ulewą dotrzeć do Suratu.

Z portu dobiegał głuchy ryk syreny okrętowej.

Wszystkie te dźwięki w jednej chwili utonęły w huku pioruna.

Rozdarł on czarne chmury ognistym zygzakiem i spadł w dżungli, gdzie natychmiast podniósł się słup dymu, a na jego tle pląsać jęły szkarłatne języki płomieni.

Jeden po drugim biły ogniste strzały. Padały do morza, uderzały w stare, zbutwiałe mahonie, omszałe palisandry i palmy kokosowe lub biły raz po raz w czerwone skały ciągnące się na południu.

Wicher zrywał liście i gałęzie, a nabierając coraz większego rozpędu i siły, łamał wysokie piony i strącał ich korony na ziemię.

Skrzypiały okiennice i krokwie domów. Ze strzech padały zerwane gonty, słoma i trzciny, miotały się i niby sztandary powiewały maty okien i werand.

Powietrzne trąby podnosiły kurzawę na drogach i mknęły, zgrzytając i gwiżdżąc.

Wzburzona rzeka pluskała coraz głośniej i złośliwiej, a wstrzymywana w swym biegu występowała z brzegów, podmywała krzaki i porywała małe kładki, na których wieśniaczki prały bieliznę.

Morze, smagane wichrem, rozszalało się i okryło się białymi czubami mknących bałwanów. Rozbijały się one i rozpryskiwały o mur wybrzeża portowego, za miastem zaś z sykiem wybiegały na mielizny, wyrzucając na piasek muszle i czarne wodorosty.

Zgiełk, huk, zgrzyt i ryk zwichrzyły się nad ziemią.

Chyliły się i skrzypiały drzewa na bulwarach miasteczka.

Rybacy wciągali łodzie na brzeg i uwiązywali je do ciężkich kamieni.

Biali mieszkańcy portu szczelnie zamykali okna i opuszczali żaluzje, aby nie widzieć oślepiających węży piorunów.

Wreszcie spadła ulewa.

Strugi wody runęły na ziemię, zamieniły drogę i ulice w burzliwe potoki, wypełniły koryto Tapti, aż wylała na okoliczne pola, zagrażając chatom stojącym w nizinach.

Amra z rodziną ukrył się w głębi domu. Birara stał pod wystającą strzechą, gdzie nie dosięgał go deszcz.

Nagle od strony miasta dobiegły trwożne głosy dzwonów. Jęczały coraz donośniej, siejąc trwogę i zgrozę.

— Pożar... — szepnął Warora, spojrzawszy na syna.

Ten wybiegł na werandę, gdzie wicher wnet szarpać go zaczął i szamotać się z nim.

Mrok już zapadł, tym głębszy i czarniejszy, iż chmury okryły niebo nieprzeniknioną płachtą.

Nad miastem, rozświetlając się, to znów przygasając, miotała się łuna.

„Pożar! — pomyślał Amra. — Dzwonią na ratunek!”

Ta myśl mignęła mu wtedy, gdy już dopadał Birary.

— Stary, mój stary, prędzej, prędzej! — mówił chłopiec, opierając nogę o podstawioną mu trąbę i wskakując na grzbiet słonia.

Birara, otrząsając się i prychając co chwila, podreptał ku miastu.

Dojechawszy do placyku, Amra ujrzał ludzi biegnących w popłochu.

— Ochronka27 się pali! Piorun uderzył w trzcinowy dach! — wołano ze wszystkich stron.

Chłopak ścisnął kolanami szyję słonia i szybko ruszył naprzód.

Bywał w ochronce, którą założyły białe zakonnice.

Miał tam niegdyś przyjaciół — dwu chłopaków, synków sąsiadki — wdowy Rusy.

Przybył na miejsce pożaru i przeraził się. Płomienie ogarniały prawie cały budynek. Buchające ogniem żagwie28 z wyciem latały w powietrzu, snopy iskier unosiły się ku niebu. Ogień z rykiem i świstem pożerał drewnianą, lekką budowlę.

Gromadka dzieci, które wybiegły z palącej się ochronki, z płaczem tuliła się do sióstr zakonnych.

Jacyś ludzie polewali z sikawki płonącą strzechę i ścianę, lecz cóż to znaczyło dla rozszalałego, ognistego żywiołu?! Obłoki pary znikały w rozpalonym powietrzu. Lada chwila mogły się zawalić belki pułapu.

— Ratujcie! Ratujcie! — rozległ się nagle przeraźliwy, brzmiący zgrozą głos jednej z zakonnic. — W prawej części domu pozostały dwie chore dziewczynki! Ratujcie! Bóg wam dopomoże i wynagrodzi!

Kilku mężczyzn rzuciło się ku wejściu, lecz opaleni, oślepieni buchającym żarem cofnęli się, zasłaniając rękami twarze.

— Ratujcie! Ratujcie! — przeszywało zgiełk jękliwe zawodzenie mniszki.

Amra pochylił się słoniowi do ucha i szepnął:

— Naprzód, Birara! Uderz piersią o róg budynku!...

Słoń chrapnął i cofnął się o krok. Wahał się jeszcze, lecz usłyszawszy ponownie głos kornaka, sapiąc głośno i porykując trwożnie, pobiegł kłusem.

Amra, przyciskając się do grzbietu Birary, nadawał mu potrzebny kierunek.

Olbrzym, nabrawszy rozpędu, szybko zawrócił i przebiegając koło płonącego domu, bokiem zawadził o róg domu, uderzył piersią w cienkie belki i szybko odbiegł.

Na chłopaku zadymiła się koszula i zwinęły się opalone włosy. Słoń prychał i mruczał, bo miał sparzoną skórę na łbie i grzbiecie.

Ofiarność ich i odwaga nie poszły jednak na marne.

Od ciosu olbrzymiego zwierza odpadły deski i belki ściany i odkryły wnętrze.

Dwóch Hindusów natychmiast wbiegło do izby i wyniosło nieprzytomne od obłędnego strachu dzieci.

Widząc, że nie mają nic więcej do roboty, gdyż ogień ogarnął już był cały budynek, Amra ruszył z powrotem ku domowi.

Na moście słoń przystanął i jak gdyby się zamyślił na chwilę. Z cichym jękiem poszedł jednak dalej.

Ulewa ustała. Burza ucichła. Czarne chmury znikały na niebie.

Wyjrzały gwiazdy — bliskie i rozjaśnione. Spoza dżungli wypływał księżyc niezwykle jaskrawy, jak gdyby obmyty strugami deszczu.

Birara ślizgał się na mokrej drodze i potykał, brnąc po kałużach.

Doszli do promu, więc Amra zamierzał zejść na ziemię, aby odnaleźć przewoźnika, lecz słoń ostrożnie przytrzymał go za nogę.

Podniósłszy trąbę i cicho, ostrożnie stąpając, skierował się w stronę dżungli.

— Dokąd idziesz, staruszku? — zapytał go chłopak.

Jak gdyby skradając się i oddychając bezdźwięcznie, Birara szedł wprost przed siebie. Skręcił do przetrzebionej od dawna dżungli znaną mu boczną ścieżyną.

Amra natychmiast przypomniał sobie okolicę.

„Przed rokiem jechaliśmy tędy na porębę...” — pomyślał.

Słoń szedł powolnym, lecz pewnym krokiem.

Nie wydawał żadnych dźwięków i, zdawało się, zapomniał o kornaku, którego niósł na grzbiecie.

Było coś uroczystego i tajemniczego w tym milczącym pochodzie nocnym.

Birara szedł przez znane mu cmentarzysko leśne.

Leżały tu nędzne, smutne szczątki wspaniałej przed laty i potężnej dżungli.

Tymczasem jakież wspaniałe niegdyś i bujne płynęło tu życie?!

Przez chaszcze torowały sobie drogę stada słoni.

Rogate gaury, lekkonogie, śmigłe jelenie i łanie przekładały racicami ścieżki w zaroślach, aby dojść do brzegu morza i lizać okryte solą kamienie.

Za nimi, czając się w pogmatwanej sieci traw i trzcin, czołgały się chciwe tygrysy i zwinne lamparty, tropiące zdobycz.

Ileż to krwawych spotkań, walk, rozpaczy porażki i triumfu zwycięstwa widziały wznoszące się tu niedawno olbrzymy leśne, opowiadające niebu poszumem swych koron o dziejach mrocznej dżungli.

Ileż to zwierząt i ptaków przebiegało i przelatywało przez wyrąbane, popalone ostępy i uroczyszcza kniei? Gdzież ukryły się one teraz?

Być może odbiegły daleko, wypłoszone hałasem powstającego miasta portowego, przeniosły się aż hen, na uskoki Himalajów albo legły na tej ziemi, w proch