Gargantua i Pantagruel - François Rabelais (gdzie mozna czytac ksiazki online txt) 📖
Krótki opis książki:
Gargantua i Pantagruel, tytułowi bohaterowie powieści Francois Rabelais'go, to olbrzymy znane francuskiej publiczności z podań ludowych.
Podobno Rabelais kupił na straganie anonimowe dzieło opisujące losy Gargantui, a lektura utworu zainspirowała go napisania własnej wersji dziejów olbrzyma oraz jego syna, Pantagruela. Powieść przedstawia życie bohaterów od samego początku — włącznie z historią ich poczęcia i narodzin; ukazuje zarówno ich codzienność, jak i przygody: udział w walkach i podróżach. Dzieło zachowuje ludowy, trochę sowizdrzalski charakter — przygody są wzbogacane trywialnym humorem obfitującym w dowcipy o tematyce fekalnej i płciowej. W Gargantui i Pantagruelu łączy się wulgarność i erudycja autora — niektóre z żartów mają charakter lingwistyczny i wymagają znajomości francuskiego i łaciny. Niewątpliwie wiele słuszności ma tłumacz, wskazując, że w całej pełni smakować w pismach Rabelais'go mogą bodaj tylko mężczyźni; bowiem wśród beztroskich fantazji i facecji dochodzi mimo wszystko do głosu kulturowe dziedzictwo mizoginii, szczególnie w stosunku do kobiecej fizyczności i fizjologii.
Gargantua i Pantagruel to najsłynniejsze dzieło autorstwa Francois Rabelais'go. Poszczególne tomy były wydawane od lat 40. XVI wieku, ostatni z nich doczekał się publikacji już po śmierci pisarza w latach 60.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: François Rabelais
- Epoka: Renesans
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Gargantua i Pantagruel - François Rabelais (gdzie mozna czytac ksiazki online txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 François Rabelais
id="annotation-688">688. Debile principium melior fortuna sequetur (łac.) — Po słabych zaczątkach następuje szczęśliwsza dola. [przypis tłumacza]
689. qualis vestis erit, talia corda gerit (łac.) — jaki jest ubiór, takież kryje on i serce. [przypis tłumacza]
690. Beatius est dare quam accipere (łac.) — Lubiej jest dawać niż otrzymywać. [przypis tłumacza]
691. Affectum dantis pensat censura tenantis (łac.) — Usposobienie tego co daje, bada ten, kto grzmoty dzierży w dłoni. [przypis tłumacza]
692. Accipe, sume, cape, sunt verba placentia papae (łac.) — Bierz, łap, chwytaj, są to słowa miłe uchu papieża. [przypis tłumacza]
693. Roma manus rodit, quas rodere non valet, odit. Dantes custodit, non dantes spernit et odit. (łac.) — Roma gryzie łapy: których nie warto ogryźć, nienawidzi; dających popiera, niedających ma w pogardzie i nienawiści. [przypis tłumacza]
694. Ad praesans ora, cras pullis sunt meliora (łac.) — Dziś są to jajka, jutro będą lepsze od kur. [przypis tłumacza]
695. Cum labor in damno est, crescit mortalis egestas (łac.) — Kiedy praca ustaje, i dobrobyt ludzi obumiera. [przypis tłumacza]
696. Litigando iura crescunt. Litigando jus acquiritur (łac.) — Prawowaniem się wzrastają prawa. Prawowaniem nabywa się praw. [przypis tłumacza]
697. Et cum non prosunt singula, multa juvant (łac.) — Tam, gdzie jeden nie wskóra, tam wielu poradzi. [przypis tłumacza]
698. flagrante crimine (łac.) — na gorącym uczynku. [przypis tłumacza]
699. Quandoque bonus dormitat Homerus (łac.) — Niekiedy i poczciwemu Homerowi zdarzy się zdrzemnąć (Horacy, De arie pod. 359). [przypis tłumacza]
700. pecunia est vita hominis, et optimus fidejussor in necessitatibus (łac.) — Pieniądz jest życiem człowieka i najlepszą poręką w ciężkiej potrzebie. [przypis tłumacza]
701. ploratur lacrymis amissa pecunia veris (łac.) — Łzy wylane za straconymi pieniądzmi są zwykle prawdziwe. [przypis tłumacza]
702. Joann. And. — Joannes Andrea, głośny kanonista w XIV wieku. [przypis tłumacza]
703. sedento et quiescendo fit anima prudens (łac.) — siedząc i wypoczywając, nabiera się duchowej rozwagi. [przypis tłumacza]
704. opat Ardelion — Opat Antoni Ardillon, przyjaciel Rabelais’go. [przypis tłumacza]
705. owałaszeni Gallowie, kapłani Cybeli — Księża i mnichy. [przypis tłumacza]
706. Domicjan zwany Łapimuchą — Wedle Swetoniusza. [przypis tłumacza]
707. Trybulet (...) Chciał po prostu uderzyć jakiegoś pazia — Paziowie dworscy byli stałymi dręczycielami błaznów. W ogóle trzeba przyznać, iż epizod Panurga z Trybuletem niewiele posiada soli. [przypis tłumacza]
708. Będę wam jako Achates — Imię Achatesa stało się synonimem wiernego przyjaciela. [przypis tłumacza]
709. Damis — uczeń i towarzysz podróży Apoloniusza. [przypis tłumacza]
710. kraj Latarneńczyków — Słowo Lanternes ma w języku francuskim uboczne znaczenie farsy, „kawału”. Z wielu rysów wynika, iż kraj Laterneńczyków oznacza u Rabelais’go Trydent, gdzie odbywał się wówczas słynny sobór trydencki. [przypis tłumacza]
711. nie wolno jest dzieciom żenić się bez wiedzy i zezwolenia rodziców — Wedle starego prawa kanonicznego do ważności małżeństwa wystarczało, aby dwie osoby różnej płci ślubowały sobie w obecności kapłana i aby nastąpiło potem spełnienie małżeństwa. Zdaje się, iż za czasu Rabelais’go dawało to pole do mnóstwa nadużyć, przeciw którym powstawał już Erazm. Piękny ten rozdział należy do tych ustępów dzieła Rabelais’go, w których pisarz przemawia z zupełną powagą, tutaj graniczącą z podniosłością. Ustęp ten rzuca poniekąd nowe światło na postać twórcy Pantagruela. [przypis tłumacza]
712. o zielu zwanym pantagruelion — Owo cudowne ziele, zwane pantagruelionem, jest to nie co innego jak konopie. Roślina ta urasta pod piórem Rabelais’go do pięknego symbolu płodnej działalności człowieka i w ogóle społecznego porządku. W końcowych tych rozdziałach, jak w wielu innych miejscach, Rabelais objawia genialne wyczucie przyszłej linii rozwoju społeczeństwa. Zarazem niejednokrotnie potwierdzono wielką kompetencję wiedzy botanicznej, jaką zdradza w tych rozdziałach Rabelais, i pod tym względem o wiele wyprzedzający swą epokę. [przypis tłumacza]
713. nowocześni pantagrueliści, unikając pracy rąk, jakiej by wymagał taki rozdział [kory od włókien], używają pewnych instrumentów zębatych (..,.) — powroźnicy. [przypis tłumacza]
714. niegdy (daw.) — kiedyś, niegdyś. [przypis edytorski]
715. Pantagruel był jego wynalazcą: nie (...) samej rośliny, ale pewnego jej użytku — Stryczek. [przypis tłumacza]
716. wielu (...) kończyło życie wysoko i rychło, wzorem Phyllis, królowej Traków, Bonozusa, króla Rzymian — Phyllis powiesiła się wskutek nieszczęśliwej miłości. Bonozus, cesarz rzymski, słynny z opilstwa; gdy się powiesił, mówiono, że nie człowiek wisi, ale beczka z winem. [przypis tłumacza]
717. święte ziele werweniczne — werwena była u Rzymian zielem świętym. [przypis tłumacza]
718. pistryny — Młyny rzymskie, obracane pracą ludzką. [przypis tłumacza]
719. talamegi — wspaniałe statki z sypialnymi komnatami. [przypis tłumacza]
720. Taprobana — wyspa w Indiach; może Ceylon. [przypis tłumacza]
721. Góry Riphejskie — w Scytii. [przypis tłumacza]
722. Febel — wyspa w zatoce arabskiej. [przypis tłumacza]
723. asbeston — niezniszczalny. [przypis tłumacza]
724. Karpazja — Karpacjum, miasto na Cyprze. [przypis tłumacza]
725. Dia Cyenes — nad Nilem. [przypis tłumacza]
726. larix — modrzew. [przypis tłumacza]
727. dank (z niem.) — podziękowanie. [przypis edytorski]
728. ambasador — Poseł, który imieniem [tj. w imieniu; red. WL] wdzięcznych czytelników wręczył Rabelemu, świeżo upieczonemu proboszczowi z Meudon, flaszkę w formie brewiarza. Tego rodzaju flaszki były wówczas bardzo rozpowszechnione. [przypis tłumacza]
729. zadowolnić — dziś: zadowolić. [przypis edytorski]
730. nadobnie (daw.) — ładnie, pięknie. [przypis edytorski]
731. ordynek — porządek. [przypis edytorski]
732. estyma — poważanie, szacunek. [przypis edytorski]
733. chrupać sroczkę — Wyrażenie francuskie: croquer pie. Całe to opowiadanie, mało zresztą zajmujące, wspiera się na tym kalamburze, obcym polskiemu językowi. [przypis tłumacza]
734. wiecież — konstrukcja z partykułą -że, skróconą do -ż; znaczenie: czy wiecie. [przypis edytorski]
735. z pewnego cudownego wydarzenia, które miało miejsce w Bretanii (...) — Istotnie francuscy kronikarze opowiadają o takiej walnej bitwie srok i szpaków, stoczonej na kilka dni przed bitwą w r. 1488. [przypis tłumacza]
736. zasię (daw.) — zaś. [przypis edytorski]
737. szał marcjalny — tu: szał bojowy (od imienia boga wojny, Marsa). [przypis edytorski]
738. balwierz (daw.) — fryzjer wykonujący również zabiegi medyczne. [przypis edytorski]
739. koło krzyża Malcharskiego — Miejscowość nieznana. [przypis tłumacza]
740. laudem (łac.; forma Acc.) — chwałę, pochwałę. [przypis edytorski]
741. To nie jest wcale pospolitą chwałą, gdy książąt „laudem” zyskać się udało — Horacy I, Epistolae, 17, 35. [przypis tłumacza]
742. Naevius, Eneius — poeta starorzymski. [przypis tłumacza]
743. słowo piechura — foi de pieton, parodia zaklęcia foi de chevalier [tj. „słowo rycerza”; red. WL]. [przypis tłumacza]
744. szpelunka a. spelunka — knajpa, szynk, od łac. spelunca: jaskinia. [przypis edytorski]
745. umyślny — tu: specjalny; pomyślany w jakimś celu itp. [przypis edytorski]
746. objęcie — pojęcie, zrozumienie. [przypis edytorski]
747. owo tedy (daw.) — a zatem; tak więc itp. [przypis edytorski]
748. omowca — oszczerca. [przypis edytorski]
749. amficyrtyczny — o dwóch rogach. [przypis tłumacza]
750. jeno (daw., gw.) — tylko. [przypis edytorski]
751. Leoncja — głośna hetera. [przypis tłumacza]
752. Teofrast z Eresos (ok. 370–287 p.n.e.) — uczony i filozof grecki, uczeń Arystotelesa, potem jego następca w szkole perypatetyków; uznawany za „ojca” botaniki, oddawał się wnikliwym i obszernym studiom nad systematyką, morfologią, fizjologią i geografią roślin. [przypis edytorski]
753. Chatillon, Odet de — Starszy brat wodza hugonotów, admirała Coligny, kardynał Odet de Chatillon był wielkim admiratorem i przyjacielem pisarza. Sam sprzyjał potajemnie nauce Kalwina; na schyłku życia złożył purpurę i poślubił Izabelę de Hauteville. [przypis tłumacza]
754. wprzódziej (daw.) — wcześniej, uprzednio. [przypis edytorski]
755. Soranus z Efezu — Aleksandryjski lekarz za Trajana. [przypis tłumacza]
756. Oribiasius — Orybazjusz, lekarz przyboczny Juliana Apostaty. [przypis tłumacza]
757. Hali Abbas — perski lekarz w X w. [przypis tłumacza]
758. w rzeczy — rzeczywiście, istotnie. [przypis edytorski]
759. niektóry — tu: pewien, niejaki. [przypis edytorski]
760. Podobnie mógłby i lekarz (...) Platosa i Awerroesa — Cały ten ustęp jest niemal dosłownym powtórzeniem ustępu pierwotnej przedmowy. [przypis tłumacza]
761. zasię (daw.) — zaś, natomiast. [przypis edytorski]
762. słowami szlachetnego Patelina — Scena w farsie. [przypis tłumacza]
763. żali a. zali (daw.) — czy; czy też. [przypis edytorski]
764. anagnosta — w starożytności: niewolnik, którego zadaniem było czytać głośno podczas uczty. Tutaj wskazany jest pod tym mianem Petrus Castellanus, biskup orleański, przyjaciel Rabelais’go. [przypis tłumacza]
765. dopatrywał się śmiertelnej herezji w jednej literze umieszczonej zamiast drugiej, z winy i niedbalstwa drukarzy — Rabelais ma tu na myśli ową grę słów âne zamiast âme, kilkakrotnie powtarzającą się w III księdze. Przypierany przez wrogów, Rabelais złożył ten koncept na niedbalstwo drukarzy. [przypis tłumacza]
766. ewangelia — tu w znaczeniu dosł.: dobra nowina. [przypis edytorski]
767. Aleksikakos — „odwracający zło”. [przypis tłumacza]
768. zawdziać (daw.) — nałożyć. [przypis edytorski]
769. bardzom temu rad — skrót od: bardzo [jeste]m temu rad. [przypis edytorski]
770. Galen troszczył się też o swoje zdrowie — umarł w r. 201 po Chr., jako starzec siedemdziesięcioletni. [przypis tłumacza]
771. czyli — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -li; znaczenie: czy, czy też. [przypis edytorski]
772. rychły — szybki. [przypis edytorski]
773. zmarły wiedzie żywego — przysłowie prawnicze: le mort saisit le vif, tj., że umarły, samym faktem śmierci, wiedzie spadkobiercę do dziedzictwa. [przypis tłumacza]
774. Aryston Sycjończyk — Poeta, autor hymnu ku pochwale zdrowia. [przypis tłumacza]
775. rzucił (...) drzewce za żelazem — przysł. franc. „jeter la manche apres la coignée”. [przypis tłumacza]
776. Francuza: rozumiem Frygijczyka i Trojana — Niektórzy historycy wywodzili Francuzów od Trojan. [przypis tłumacza]
777. Panudes, Maksym (ok. 1255– ok. 1305) — uczony mnich grecki w XIV w. w Konstantynopolu. [przypis tłumacza]
778. Grawota — wioska w rodzinnych stronach Rabelais’go [przypis tłumacza]
779. Zamknęliśmy przełaz pomiędzy Tatarami a Moskalami — Aluzja do zdobycia przez Moskali na Tatarach miasta Kazania (1550). Cały ten ustęp zawiera aluzje do współczesnych wypadków politycznych. [przypis tłumacza]
780. Gaskończycy podnoszą krzyki i domagają się swoich dzwonów — Krwawe powstanie w Gaskonii (w r. 1548). Wsiom, które wzięły udział w rozruchach, zabrano dzwony z kościołów i dopiero w r. 1550 pozwolono je zawiesić na nowo. [przypis tłumacza]
781. co znów począć z tym Ramem i Gallandem — Dwaj humaniści, współcześni i znajomi Rabelais’go. Pierwszy, Piotr Ramee (1515–72) nauczyciel filozofii, anty-arystotelik; drugi Piotr Galland († 1559) rektor kolegium w Boncourt. [przypis tłumacza]
782. Priap — Bóg członka męskiego, w którego postaci Rabelais go tu przedstawia. [przypis tłumacza]
783. et habet tua mentula mentem — mentula użyte w znaczeniu sprośnym [tłum.: „i ma swój rozum twój penis”; red. WL]. [przypis tłumacza]
784. własność — tu: cecha przyrodzona. [przypis edytorski]
785. noszą imię Pietra — imię Piotr, z łac. pertus, oznacza skałę, kamień. [przypis edytorski]
786. pastoforowie — księża, papieże. [przypis tłumacza]
787. nowa Antiochia — Prawdopodobnie Rzym. [przypis tłumacza]
788. forteca dyndynardzka — Od dźwięku dzwonów dyn-dyn. [przypis tłumacza]
789. niechać — porzucić, zaprzestać. [przypis edytorski]
790. to słówko „siekiera” posiada rozmaite znaczenia — coignee: siekiera, i jako rzeczownik, i jako czasownik coigner, służy w języku francuskim do sprośnych dwuznaczników. Po polsku oczywiście ostrze tej gry słów tępieje. [przypis tłumacza]
791. w dzień tubilustrów — w oryginale mentule w znaczeniu sprośnego dwuznacznika. [przypis tłumacza]
Darmowe książki «Gargantua i Pantagruel - François Rabelais (gdzie mozna czytac ksiazki online txt) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie
Dodaj komentarz
Uwagi (0)