Gargantua i Pantagruel - François Rabelais (gdzie mozna czytac ksiazki online txt) 📖
Krótki opis książki:
Gargantua i Pantagruel, tytułowi bohaterowie powieści Francois Rabelais'go, to olbrzymy znane francuskiej publiczności z podań ludowych.
Podobno Rabelais kupił na straganie anonimowe dzieło opisujące losy Gargantui, a lektura utworu zainspirowała go napisania własnej wersji dziejów olbrzyma oraz jego syna, Pantagruela. Powieść przedstawia życie bohaterów od samego początku — włącznie z historią ich poczęcia i narodzin; ukazuje zarówno ich codzienność, jak i przygody: udział w walkach i podróżach. Dzieło zachowuje ludowy, trochę sowizdrzalski charakter — przygody są wzbogacane trywialnym humorem obfitującym w dowcipy o tematyce fekalnej i płciowej. W Gargantui i Pantagruelu łączy się wulgarność i erudycja autora — niektóre z żartów mają charakter lingwistyczny i wymagają znajomości francuskiego i łaciny. Niewątpliwie wiele słuszności ma tłumacz, wskazując, że w całej pełni smakować w pismach Rabelais'go mogą bodaj tylko mężczyźni; bowiem wśród beztroskich fantazji i facecji dochodzi mimo wszystko do głosu kulturowe dziedzictwo mizoginii, szczególnie w stosunku do kobiecej fizyczności i fizjologii.
Gargantua i Pantagruel to najsłynniejsze dzieło autorstwa Francois Rabelais'go. Poszczególne tomy były wydawane od lat 40. XVI wieku, ostatni z nich doczekał się publikacji już po śmierci pisarza w latach 60.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: François Rabelais
- Epoka: Renesans
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Gargantua i Pantagruel - François Rabelais (gdzie mozna czytac ksiazki online txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 François Rabelais
Engastrimyci — brzuchomówcy. [przypis tłumacza]
1026. Gastrolatrzy — czciciele brzucha. [przypis tłumacza]
1027. Eurykles — Ateński brzuchomowca-wróżbita. [przypis tłumacza]
1028. hipokras — z łac. vinum Hippocraticum: wino Hipokratesa; podgrzane wino z dodatkiem przypraw (np. cynamonu) i osłodzone miodem, uważane za napój leczniczy oraz afrodyzjak; inaczej: pimen. [przypis edytorski]
1029. klaret — słodki napój przyrządzany na bazie młodego lub zbyt kwaśnego wina z dodatkiem miodu oraz przypraw korzennych (tj. goździki, imbir, gałka muszkatołowa); popularny w średniowieczu w Europie. [przypis edytorski]
1030. item (łac.) — tak samo, jak również. [przypis edytorski]
1031. auszpik — galaretka na słono, przyrządzana z wywaru mięsnego a. rybnego. [przypis edytorski]
1032. przedziurawiony tron — sedes. [przypis edytorski]
1033. pozierać (daw., gw.) — spoglądać, patrzeć. [przypis edytorski]
1034. Filibert Delorm — Nadworny budowniczy Henryka II, jeden z największych architektów Francji, twórca planu Tuillerii. [przypis tłumacza]
1035. Oksydrakowie — Bajeczny lud indyjski. [przypis tłumacza]
1036. ziele nazwane ethiopis otwiera wszystkie zamki, do których się je przytknie (...) — Rabelais podrwiwa sobie z mnóstwa niedorzecznych przesądów, które za jego czasu znachodziły powszechną wiarę. [przypis tłumacza]
1037. zastanawiać (daw.) — powstrzymać, zatrzymać, zastopować. [przypis edytorski]
1038. wpodle (daw.) — obok, przy; wzdłuż. [przypis edytorski]
1039. Chaneph — hebr.: wyspa obłudy. [przypis tłumacza]
1040. sposób spędzenia czasu w porę ciszy — W oryg. Hausser le temps, co oznacza zarówno wyjaśniającą się pogodę, jak również, w przenośni, tęgie pijaństwo. Cały ten dialog, najeżony błahymi kalamburami i w oryginale już niezbyt zajmujący, w przekładzie staje się tym bardziej mało zrozumiałym. [przypis tłumacza]
1041. sąli — konstrukcja z partykułą -li o znaczeniu pytajnym; inaczej: czy są. [przypis edytorski]
1042. Petozirys — staroegipski matematyk. [przypis tłumacza]
1043. napisano jest (daw. forma) — dziś: napisane jest. [przypis edytorski]
1044. tenci — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -ci. [przypis edytorski]
1045. Poneropli — „Miasto złodziei”, miejsce deportacji za Filipa Macedońskiego. [przypis tłumacza]
1046. bierzże — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -że. [przypis edytorski]
1047. wpodle (daw.) — przy, obok. [przypis edytorski]
1048. Wyspę Końską koło Szkocji, wraz z wszystkimi Anglikami, którzy niegdyś zdobyli ją podstępem — Za Henryka II, w r. 1548. [przypis tłumacza]
1049. Da Roma in qua io non son andato del corpo. Di gratia, piglia in mano questa forcha, et fa mi paura — Od Rzymu aż dotąd nie byłem ze stolcem. Proszę cię, weź do garści te widły i nastrasz mnie. [przypis tłumacza]
1050. Se tu non fai altramente, tu non fai nulla. Pero sforzati di adoperarli piu guagliarmente — Jeśli nie weźmiesz się do tego inaczej, nic nie wskórasz. Dlatego wytęż się, aby się zabrać ostrzej do rzeczy. [przypis tłumacza]
1051. Datum Camberiaci — „Dan w Chamberi”; parodia terminu edyktów królewskich. [przypis tłumacza]
1052. Io ti ringratio, bel messere. Cosi Facendo tu m’ hai esparmiata la speza d’un servitiale — Dziękuję wam, zacny panie. Tak czyniąc, oszczędziłeś mi wydatku na lewatywę. [przypis tłumacza]
1053. Franciszek Wilon właśc. Villon, François (1431/1432–1463) — średniowieczny poeta fr., magister Sorbony, członek organizacji złodziejskiej i awanturnik; jego doświadczenia z paryskiego półświatka i więzień stały się kanwą poematu Wielki Testament (ok. 1461). [przypis edytorski]
1054. bardzoś (...) jest przezorna — przykład konstrukcji z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: bardzo jesteś przezorna. [przypis edytorski]
1055. Tomasz Linacer — Lekarz nadworny Henryka VII i VIII. [przypis tłumacza]
1056. atque iterum (łac.) — i na odwrót. [przypis edytorski]
1057. Na toż hodował mnie Paryż-matka (...) ważył gardzieli — Wolny przekład wiersza, który, wedle legendy, poeta Villon miał zaimprowizować, gdy go powiadomiono o wyroku śmierci na szubienicy. [przypis tłumacza]
1058. Natura uiszczająca się z długu — W oryg. „Nature quitte”: być może anagram imienia Jean Turquet, w którym niektórzy dopatrują się wydawcy tej księgi, ogłoszonej w 2 lata po śmierci Rabelais’go (patrz: Przedmowa). [przypis tłumacza]
1059. sentencje skotyńsko-ciemne — Aluzja do nauki Dunsa Scota, wielokrotnie już zaczepianej przez Rabelais’go. [przypis tłumacza]
1060. świat (...) nie będzie się już obawiał kwiatu bobowego — Starożytni wierzyli, iż kwiat bobu ma zdolność sprowadzania pomieszania zmysłów. [przypis tłumacza]
1061. odbyt — tu: zbyt, popyt, pokupność, popularność wśród nabywców. [przypis edytorski]
1062. stary filozof o złotej nodze — Pitagoras. [przypis tłumacza]
1063. ala mala, cropium dubium, collum bonum pelle remota (łac.) — skrzydło złe, kuper niepewny, szyjka dobra po zdjęciu skóry. [przypis tłumacza]
1064. wolej (daw.) — lepiej, raczej. [przypis edytorski]
1065. snać (daw.) — może, podobno, przecież, widocznie, najwyraźniej, zapewne; także: sna a. snadź. [przypis edytorski]
1066. całe mnóstwo Kolinetów, Marotów, Druetów, Sandżelesów, Salelów, Masuelsów — Kolinet: prawdopodobnie Jaques Collin, lektor i sekretarz Franciszka I; Marot: znany poeta; Drouet: biskup z Digne i poeta; Saingelais: autor wierszowanej przepowiedni z księgi I, etc. [przypis tłumacza]
1067. jedna, zrodzona z królewskiej krwi Francji, której nie godzi się wspomnieć bez oddania jej wszelakiej czci, cały wiek swój wprawiła w zdumienie (...) — Małgorzata, królowa Nawary, siostra Franciszka I. [przypis tłumacza]
1068. wierę (daw.) — zaiste, prawdziwie. [przypis edytorski]
1069. zoil — nadmiernie surowy, niesprawiedliwy i zawistny krytyk; od imienia staroż. krytyka literackiego Zoilosa z Amfipolis (IV w. p.n.e.), który negatywnie oceniał dzieła Homera. [przypis edytorski]
1070. czas życia (...) w zdrowiu i czerstwości, tak jak go przeżył ów święty wódz żydowski — Matuzalem. [przypis tłumacza]
1071. dowiodę (...) wszelakim handlarzom starego żelastwa łacińskiego, archiwariuszom starych słów łacińskich zleżałych i spleśniałych, iż nasza pospolita mowa nie jest tak szpetna, tak nieudolna, tak uboga i godna wzgardy — Ustęp ten znamienny jest dla rodzącego się w owej epoce we wszystkich krajach piśmiennictwa ojczystego, przeciwstawiającego się średniowiecznej łacinie. Por. polskie: „że Polacy nie gęsi, że swój język mają”. [przypis tłumacza]
1072. ryparograf — Pliniusz nazywa Pyrejkusa „ryparografem”, czyli malarzem rzeczy pospolitych. [przypis tłumacza]
1073. kordialny specyfik — tu: kordiał, lekarstwo. [przypis edytorski]
1074. O tym, jako Pantagruel przybył do wyspy Dzwonne i jakiśmy tam hałas usłyszeli — Ten i następne rozdziały są oczywistą i dość grubą satyrą wymierzoną w życie zakonne i w ogóle w kler. [przypis tłumacza]
1075. wpodle (daw.) — obok, przy; wzdłuż. [przypis edytorski]
1076. na Liparze — na północ od Sycylii. [przypis tłumacza]
1077. snać (daw.) — może, podobno, przecież, widocznie, najwyraźniej, zapewne; także: sna a. snadź. [przypis edytorski]
1078. z Ględzia — Glenay, wioska koło Chinon, rodzimego miejsca Rabelais’go [przypis tłumacza]
1079. Nyklimena — sowa. [przypis tłumacza]
1080. Prokne — jaskółka. [przypis tłumacza]
1081. Itys — bażant. [przypis tłumacza]
1082. Alkmena — zmieniona w kamień. [przypis tłumacza]
1083. Antygona — córka Laomedona zmieniona w bociana. [przypis tłumacza]
1084. mieszkańców Paleny w Tracji, którzy, skoro tylko dziewięć razy wykąpią się w bagnie Trytona, zaraz zmieniają się w ptaki — [por.] Owidiusz, Metam. XV, 356. [przypis tłumacza]
1085. Klatki były duże, bogate, wspaniałe i zbudowane przedziwną architekturą — kościoły i klasztory. [przypis tłumacza]
1086. uręczać — zaręczać, ręczyć, zapewniać. [przypis edytorski]
1087. chmara burych Kapuzów — franciszkanie i dominikanie. [przypis tłumacza]
1088. Papagos — Papież. [przypis tłumacza]
1089. jako pszczoły legną się ze ścierwa młodego byka — Takie było mniemanie starożytnych. [przypis tłumacza]
1090. zdarzyło się iż natura wydała dwóch Papagosów — Aluzje do wielkiej schizmy z r. 1380, gdy równocześnie zasiadał na tronie papieskim Urban VI i rzekomy Klemens VII. [przypis tłumacza]
1091. hipokras — z łac. vinum Hippocraticum: wino Hipokratesa; podgrzane wino z dodatkiem przypraw (np. cynamonu) i osłodzone miodem, uważane za napój leczniczy oraz afrodyzjak; inaczej: pimen. [przypis edytorski]
1092. piąta odmiana kapuzów, świeżo ustanowiona — zakon minorytów, założony w r. 1435. [przypis tłumacza]
1093. Robert Walbrynk — Robert Valbrinque, słynny żeglarz i podróżnik, który w r. 1540 odkrył Kanadę. [przypis tłumacza]
1094. szósta odmiana, którą nazywał Kapucyngami — zakon kapucynów, założony w r. 1526, a zatwierdzony przez Pawła III w r. 1535. [przypis tłumacza]
1095. częścią z (...) krainy, którą nazywają Dzień-bez-chleba, częścią z innej (...), którą nazywają Za-wiele-was-tu — Cały ten ustęp jest niewątpliwie gorzkim wspomnieniem własnych przejść Rabelais’go wtrąconego bez powołania za kratę zakonną. [przypis tłumacza]
1096. kładą im koszulkę na suknię, obcinają im na czubku głowy co nieco włosów — komeżka i tonsura. [przypis tłumacza]
1097. motety, charysterie — dziękczynne modły. [przypis tłumacza]
1098. Asaphisowie — dosł. „niepewni”. [przypis tłumacza]
1099. Od czasu pewnych kataklizmów, odleciała ich wielka chmara (...) — Prawdopodobnie aluzja do odpadnięcia Anglii od Kościoła. [przypis tłumacza]
1100. zostawiają swe upierzenie pośród tych ostów a pokrzyw — francuskie przysłowie: jeter le froc aux orties, oznaczające porzucenie habitu. [przypis tłumacza]
1101. ptaki Komdory na wyspie Dzwonnej są nieme — komtury zakonu maltańskiego. [przypis tłumacza]
1102. znak jakoby dwóch średnic krzyżujących się w kole albo też linii pionowej padającej prostopadle na drugą — krzyż rycerzy maltańskich. [przypis tłumacza]
1103. metysi — tj. pół mnichy, pół rycerze. [przypis tłumacza]
1104. Nie śpiewają (...) nigdy — tj. nie odprawiają mszy. [przypis tłumacza]
1105. pewnej wspaniałej odmiany gotów, straszliwych ptaków drapieżnych, wszelako nieprzychodzących do przynęty i nieposłusznych rękawiczce sokolnika (...) noszą na łapach wstęgi — zakon rycerzy podwiązki, który wówczas już się był umknął władzy papieża. [przypis tłumacza]
1106. z napisem na obrączce, iż ktokolwiek źle o tym pomyśli, będzie natychmiast, z najwyższego wyroku, ofajdany — Parodia dewizy: Honny soit qui mal y pense. [przypis tłumacza]
1107. noszą trofeum Ducha potwarzy — francuscy rycerze św. Michała, których godło przedstawia zwycięstwo nad szatanem. [przypis tłumacza]
1108. runo baranie — Złote Runo. [przypis tłumacza]
1109. użyjmyż — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -że, skróconą do -ż; inaczej: użyjmy więc, użyjmy zatem. [przypis edytorski]
1110. Jak odbywa się żywienie ptaków na wyspie Dzwonnej — Rozdz. XXVI. Rozdział ten naszpikowany jest w oryginale niepodobnymi do przełożenia kalamburami i aluzjami lokalnymi, zresztą zupełnie nieinteresującymi. [przypis tłumacza]
1111. niekontent — niezadowolony. [przypis edytorski]
1112. z wyjątkiem paru krajów północnej okolicy, które od niejakiego czasu zaczęły mącić bajorko patykiem — kraje reformowane. [przypis tłumacza]
1113. dałożby — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -że-, skróconą do -ż-; znaczenie: oby dało, niechby dało. [przypis edytorski]
1114. Jako Panurg opowiada mistrzowi Odźwiernikowi bajkę o koniu i ośle — Rozdz. XXVII. Satyra na mnichów, tak nazwanych od drewnianych chodaków i od buczenia godzinek. [przypis tłumacza]
1115. najchudsze z naszych ptaków przyśpiewują nam teraz chórem — braciszkowie odprawiający nowicjat. [przypis tłumacza]
1116. non zelus, sed charitas (łac.) — nie zazdrość, lecz miłosierdzie. [przypis edytorski]
1117. wraz — tu: jednocześnie, zarazem. [przypis edytorski]
1118. on ma (...) kameleona na łonie, iż może się czynić niewidzialnym światu — Pliniusz podaje, iż lewa noga kameleona, spalona w piecu wraz z rośliną tegoż samego imienia i utarta na maść, czyni posiadacza jej niewidzialnym. [przypis tłumacza]
1119. w towarzystwie dwóch małych Kardynangów — Aluzja do „nepotów” papieskich, którzy zostawali kardynałami czasem w wieku piętnastu lub szesnastu lat. [przypis tłumacza]
1120. miskę (...) Z niej wypadają pioruny, grzmoty, błyskawice, diabły i burze, które was w jednej chwili zagrzebią sto stóp pod ziemią — Dzwon ekskomunikacyjny, w który dzwoniono, ilekroć papież rzucał na kogo klątwę. [przypis tłumacza]
1121. Szuflagan — sufragan. [przypis tłumacza]
1122. Onokrotale — zamiast: protonotari. [przypis tłumacza]
1123. dystrakcja — tu: rozproszenie (uwagi). [przypis edytorski]
1124. przysiąc na Jowisza
Darmowe książki «Gargantua i Pantagruel - François Rabelais (gdzie mozna czytac ksiazki online txt) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie
Dodaj komentarz
Uwagi (0)