Gargantua i Pantagruel - François Rabelais (gdzie mozna czytac ksiazki online txt) 📖
Krótki opis książki:
Gargantua i Pantagruel, tytułowi bohaterowie powieści Francois Rabelais'go, to olbrzymy znane francuskiej publiczności z podań ludowych.
Podobno Rabelais kupił na straganie anonimowe dzieło opisujące losy Gargantui, a lektura utworu zainspirowała go napisania własnej wersji dziejów olbrzyma oraz jego syna, Pantagruela. Powieść przedstawia życie bohaterów od samego początku — włącznie z historią ich poczęcia i narodzin; ukazuje zarówno ich codzienność, jak i przygody: udział w walkach i podróżach. Dzieło zachowuje ludowy, trochę sowizdrzalski charakter — przygody są wzbogacane trywialnym humorem obfitującym w dowcipy o tematyce fekalnej i płciowej. W Gargantui i Pantagruelu łączy się wulgarność i erudycja autora — niektóre z żartów mają charakter lingwistyczny i wymagają znajomości francuskiego i łaciny. Niewątpliwie wiele słuszności ma tłumacz, wskazując, że w całej pełni smakować w pismach Rabelais'go mogą bodaj tylko mężczyźni; bowiem wśród beztroskich fantazji i facecji dochodzi mimo wszystko do głosu kulturowe dziedzictwo mizoginii, szczególnie w stosunku do kobiecej fizyczności i fizjologii.
Gargantua i Pantagruel to najsłynniejsze dzieło autorstwa Francois Rabelais'go. Poszczególne tomy były wydawane od lat 40. XVI wieku, ostatni z nich doczekał się publikacji już po śmierci pisarza w latach 60.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: François Rabelais
- Epoka: Renesans
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Gargantua i Pantagruel - François Rabelais (gdzie mozna czytac ksiazki online txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 François Rabelais
id="annotation-472">472. Papimania — por. ks. IV. [przypis tłumacza]
473. de Lira, Nicolas (ok. 1270–1349) — także: Nicolaus Lyranus, Mikołaj z Liry, urodziny w Vieille-Lyre w Normandii; franciszkanin, doktor teologii, profesor Sorbony, egzegeta Biblii, szczególnie Starego Testamentu (w oparciu m.in. o oryginał hebrajski), autor cieszących się poczytnością i uznaniem wśród średniowiecznej wykształconej elity Postillae perpetuae in universam S. Scripturam (Lyranusa cenił również m.in. Luter; krytycznie zaś odnosił się do niego Erazm z Rotterdamu). [przypis edytorski]
474. stradać — postradać, stracić. [przypis edytorski]
475. osława — niesława, zła sława. [przypis edytorski]
476. płużyć (daw.) — służyć komuś, działać na czyjąś korzyść. [przypis edytorski]
477. rzeczy źle nabyte nie płużą nabywcy — Wergiliusz, Georgiki 4, 559. [przypis tłumacza]
478. wielki popyt na chrabąszcze — pasztet z chrabąszczów uchodził jako środek pobudzający. [przypis tłumacza]
479. borg — kredyt. [przypis edytorski]
480. powiada (...) Katon w swoim „Gospodarstwie” — De re rustica, 2: Patrem familias vendacem non emacem esse opportet. [przypis tłumacza]
481. Testilis — wieśniaczka z Eklogi Wergiliusza. [przypis tłumacza]
482. diafragma (daw.; łac. diaphragma) — przepona; główny mięsień oddechowy u ssaków, oddzielający jamę brzuszną od jamy klatki piersiowej. [przypis edytorski]
483. kremaster — mięsień w męskich narządach rozrodczych. [przypis tłumacza]
484. consummatum est, jako to później rzekł św. Tomasz z Akwinu, kiedy zjadł całą minogę — Św. Tomasz, zaproszony do stołu króla Ludwika Świętego, zjadł przez roztargnienie całą minogę przygotowaną dla króla, podczas gdy układał hymn w języku łacińskim. Ukończywszy hymn, miał wykrzyknąć: Consummatum est [dokonało się; dosł.: zostało skonsumowane; red. WL], co mu bardzo brano za złe, jako profanację słów Zbawiciela. [przypis tłumacza]
485. żali a. zali — czy, czyż. [przypis edytorski]
486. nierychło — nieszybko. [przypis edytorski]
487. Dis — Pluton. [przypis tłumacza]
488. Pasja Somurska — Pasja grywana w Saumur, w ruinach rzymskiego amfiteatru. [przypis tłumacza]
489. wyimainować a. wyimaginować — wyobrazić; por. imaginacja. [przypis edytorski]
490. Metrodorus — filozof z Chios, sceptyk, uczeń Demokryta i nauczyciel Hipokrata, przyjmował istnienie nieskończonej ilości światów. [przypis tłumacza]
491. Aloidzi — synowie Neptuna, olbrzymi. [przypis tłumacza]
492. dueński karnawał diabelski — Doue, małe miasteczko w Poitou, gdzie w ruinach rzymskiego teatru grywano farsy z aniołami i diabłami. [przypis tłumacza]
493. Lykaon — król Arkadii, ludożerca. [przypis tłumacza]
494. Bellerofon — syn króla Koryntu, bratobójca. [przypis tłumacza]
495. Metabus — wygnany z powodu swej złośliwości na pustynię. [przypis tłumacza]
496. harmonia (...) w regularnym biegu ciał niebieskich (...) jako ją niegdyś słyszał Platon — Harmonia sfer Platona. [przypis tłumacza]
497. Patelin — tradycyjna postać i twórca farsy. [przypis tłumacza]
498. Życie polega na krwi (...) — W całym ustępie tym Rabelais daje upust swej wiedzy lekarskiej i fizjologicznej, znamienitej jak na owe czasy. Aby ocenić „nowożytność” jego pojęć fizjologicznych, trzeba pamiętać, że jeszcze w sto lat później, za czasów Moliera, teoria krążenia krwi będzie uchodziła w oczach konserwatywnych filarów wiedzy za niedorzeczne nowatorstwo. W ogóle od XVI. do XVII. wieku medycyna uczyni raczej krok wstecz, w kierunku pedantyzmu i szarlatanerii. Cała ta żartobliwa apologia długów i dłużników mieści w sobie zarazem bystry i proroczy rzut oka na przyszły rozwój społeczeństwa, w którym istotnie kredyt stał się najpotężniejszym czynnikiem ekonomicznym, tak obrazowo odmalowanym przez Panurga. [przypis tłumacza]
499. Masz tu pokwitowanie — Stare francuskie przysłowie: Lin pet pour les quittes. [przypis tłumacza]
500. biskup kartuski Miles Ilierski — słynny pieniacz za czasu Ludwika XI. [przypis tłumacza]
501. Panurg dał sobie przekłuć ucho prawe modą judajską — Panurg, do którego pełnej charakterystyki należeć będzie potężna doza tchórzostwa, szuka sposobu wykręcenia się od udziału w dalszych wyprawach wojennych. W tym celu daje sobie przekłuć ucho, czym, wedle prawa Mojżesza, uznaje się niewolnikiem Pantagruela; w tym celu wpada także na pomysł wstąpienia w związki małżeńskie. [przypis tłumacza]
502. Genet, św. — bretoński święty, którego atrybutem była gęś. [przypis tłumacza]
503. rycerz (...) szlachetny Walentyn, którego widzieliśmy w pierwszym dniu maja, jak dla schludności rozłożył swoje moszny na stole przed sobą (...) — prastary obyczaj między rycerstwem Anglii i Francji, iż dnia 1 maja, w czas wabienia się ptaków, dobierali się losem w pary Walentynów i Walentynek (por. Hamlet, piosnka Ofelii). [przypis tłumacza]
504. kamienie, za pomocą których Deukalion i Pyrra odbudowali rodzaj ludzki zniweczony poetyckim potopem — [por.] Metamorfozy Owidiusza. [przypis tłumacza]
505. vae soli (łac.) — biada samotnemu. [przypis edytorski]
506. Piotr Amy — przyjaciel i towarzysz niedoli Rabelais’go z jego lat zakonnych, z którym wspólne ratowali się ucieczką z klasztoru (patrz: Przedmowa). [przypis tłumacza]
507. snać (daw.) — może, podobno, przecież, widocznie, najwyraźniej, zapewne; także: sna a. snadź. [przypis edytorski]
508. Przeklęta książka o zabawach kośćmi (...) mój ojciec we wszystkich swoich królestwach zabronił jej, (...) i ze wszystkim zniósł, uprzątnął i zniweczył, niby najniebezpieczniejszą zarazę — Franciszek I osobną ustawą zabronił wszelkich rodzajów gry w kości. [przypis tłumacza]
509. źródło Apona — cudowne źródło niedaleko Padwy. [przypis tłumacza]
510. Nec Deus hunc mensa (...) — Wirgiliusz Eklogi, IV. [przypis tłumacza]
511. bordelier — bywalec burdeli. [przypis edytorski]
512. Amfitrion — mąż Alkmeny, z którą Jowisz spłodził Herkulesa. [przypis tłumacza]
513. Argus — strażnik Jo. [przypis tłumacza]
514. Akryzjusz — ojciec Danae. [przypis tłumacza]
515. Lykas — wuj i opiekun Antiope, obdarzanej miłością przez Jowisza. [przypis tłumacza]
516. Agenor — ojciec Europy. [przypis tłumacza]
517. Azop — bóg rzeczny, któremu Jowisz wydarł córkę Eginę. [przypis tłumacza]
518. snadno a. snadnie (daw.) — łatwo. [przypis edytorski]
519. snać (daw.) — widocznie, najprawdopodobniej. [przypis edytorski]
520. bieżać a. bieżyć (daw.) — iść, podążać. [przypis edytorski]
521. de missa ad mensam (łac.) — od mszy do stołu. [przypis edytorski]
522. snać (daw.) — może, podobno, przecież, widocznie, najwyraźniej, zapewne; także: sna a. snadź. [przypis edytorski]
523. Ityphallus — członek męski w stanie pobudzenia, obnoszony triumfalnie w czasie świąt bachicznych. [przypis tłumacza]
524. co zdarzyło się w Rzymie w dwieście sześćdziesiąt lat po założeniu onegoż — Anegdota ta wzięta jest z żywota Marka Aurelego, pióra Ant. Guerara (1527). [przypis tłumacza]
525. Bryniol — Miasteczko w Prowancji. Cała ta anegedota nie jest wymysłu Rabelais’go, ale już tradycyjna. [przypis tłumacza]
526. Dawus — Figura z komedii Terencjusza. [przypis tłumacza]
527. al katim — międzykrocze. [przypis tłumacza]
528. concedo — zgadzam się; formułka używana w dysputach. [przypis tłumacza]
529. zasięga rady u starego poety francuskiego imieniem Mruczysława — Wedle komentatorów osobistość ta miała oznaczać poetę i kronikarza nadwornego Wilhelma du Bois, zwanego Crétin, który współcześnie zażywał wielkiej sławy i uchodził za zwolennika protestantów. [przypis tłumacza]
530. Alexander Myndius — filozof i komentator Arystotelesa. [przypis tłumacza]
531. Wilhelm Dubiel — Wilhelm du Bellay, brat kardynała du Bellay, wiernego protektora i przyjaciela Rabelais’go. [przypis tłumacza]
532. Wilmera — Ville au Maire, miasteczko niedaleko Chinon, rodzinnego miejsca Rabelais’go. [przypis tłumacza]
533. snać (daw.) — może, podobno, przecież, widocznie, najwyraźniej, zapewne; także: sna a. snadź. [przypis edytorski]
534. Bierz ją, nie bierz, jak masz chęci (...) — Wiersz ten jest trawestacją ronda Wilhelma Cretin. [przypis tłumacza]
535. gyrognomoniczna cirkumbiliwaginacja — coś jak „kręcenie się, ruchem wskazówki zegara, naokoło pępka i sromu niewieściego”. [przypis tłumacza]
536. coeliwagiczne flipendule — waga zegara, obejmująca niebiosa. [przypis tłumacza]
537. matagrabulizm — puste dociekanie. [przypis tłumacza]
538. minimowie — zakon minimistów, założony przez św. Franciszka z Paula w Kalabrii. Nazwa, oznaczająca „braci najniższych”, wyraża pokorę założyciela. [przypis tłumacza]
539. To, co wam powiem, stanie się albo się nie stanie — O Laertiade, quidquid dicam, aut erit, aut non (Horacy, Satires, 2). [przypis tłumacza]
540. minoryci — franciszkanie. [przypis tłumacza]
541. dupa (...) dusza — W oryginale âne i âme; i tę niewinną grę słów uważał Rabelais za bezpieczniejsze w późniejszych wydaniach skreślić. W tym wypadku nastręczająca się w polskim języku gra słów wypadła ostrzej niż w oryginale; w innych za to nieraz łagodniej: niech to starczy tłumaczowi za uniewinnienie. [przypis tłumacza]
542. Morze Erytrejskie — Morze Czerwone. [przypis tłumacza]
543. hetmanicha z Orleanu — Ludwika de Moreau, żona pana de Saint-Mesnin, okrzyczana przez mnichów po śmierci za potępioną, przez zemstę za zbyt skąpe ofiary. Wyniknął z tego proces, w którym skazano kilkunastu mnichów. [przypis tłumacza]
544. teatyni — zakon założony przez Caraffę, biskupa teatyńskiego, w r. 1524. [przypis tłumacza]
545. biednym niebożątkom co nic nie mają na tym świecie prócz swego żywota — W oryginale gra słów, oparta na słowie vie i vit, wypada o wiele ostrzej niż w przekładzie. Rabelais wielokrotnie z upodobaniem powraca do tej gry słów, mówiąc o mnichach. [przypis tłumacza]
546. wpodle (daw.) — tu: obok, przy. [przypis edytorski]
547. obserwantyni mirbeńscy — franciszkanie przestrzegający bardzo ostrej reguły. [przypis tłumacza]
548. diabły z natury swojej lękają się błysku miecza, tak samo jak blasku słonecznego — Nauka o substancji powietrznej diabłów, głoszona tajnie w Hiszpanii przez arabskich okultystów. [przypis tłumacza]
549. Angierant — Enguerrasst de Monstrelet, kontynuator kronikarza Foissarta. [przypis tłumacza]
550. filozof samosatejski — Lukian z Samosaty, zostawił rozprawę o sztuce pisania historii. [przypis tłumacza]
551. góra u Horacego, która krzyczała i lamentowała strasznie, jakoby rodząca niewiasta — „Parturient montes, nascitur ridiculus mus”, Ars. poet. 136. [przypis tłumacza]
552. Lango — Nazwa dzisiejszej wyspy Eos, ojczyzny Hipokratesa. [przypis tłumacza]
553. święty Paweł, pierwszy pustelnik — włoski święty, Jan Paolo. [przypis tłumacza]
554. wpodle (daw.) — obok. [przypis edytorski]
555. metopomancja — wróżenie z czoła. [przypis tłumacza]
556. pomówmyż — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -że, skróconą do -ż. [przypis edytorski]
557. przeznać — rozpoznać, dowiedzieć się. [przypis edytorski]
558. wzgórek Jowisza — wypukłość mięśniowa poniżej wskazującego palca. [przypis tłumacza]
559. maszże — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -że. [przypis edytorski]
560. k’temu (daw.) — ku temu; do tego. [przypis edytorski]
561. Irus — Żebrak w Odyssei. [przypis tłumacza]
562. piromancja — wróżenie z ognia. [przypis tłumacza]
563. aeromancja — wróżenie z powietrza. [przypis tłumacza]
564. hydromancja — wróżenie z wody. [przypis tłumacza]
565. lekanomancja — wróżenie z naczynia pełnego wody. [przypis tłumacza]
566. katoptromancja — wróżenie ze zwierciadła. [przypis tłumacza]
567. koscynomancja — wróżenie z sita. [przypis tłumacza]
568. alfitomancja — wróżenie z ziaren zboża. [przypis tłumacza]
569. aleuromancja — wróżenie z mąki pszennej. [przypis tłumacza]
570. astragalomancja — wróżenie z kości. [przypis tłumacza]
571. tyromancja — wróżenie z sera. [przypis tłumacza]
572. gyromancja — wróżenie z rzucania krążków. [przypis tłumacza]
573. sternomancja — wróżenie z własnej piersi. [przypis tłumacza]
574. libanomancja — wróżenie z dymu kadzidła. [przypis tłumacza]
575. gastromancja — wróżenie z brzucha. [przypis tłumacza]
576. cefaleomancja — wróżenie z głowy. [przypis tłumacza]
577. ceromancja — wróżenie z wosku. [przypis tłumacza]
578. kapnomancja — wróżenie z dymu. [przypis tłumacza]
579. aksinomancja — wróżenie z rozżarzonej siekiery na którą kładło się kamień agatu. [przypis tłumacza]
580. onymancja — wróżenie pomazując paznokcie u palców oliwą i woskiem. [przypis tłumacza]
581. teframancja — wróżenie z popiołu. [przypis tłumacza]
582. botanomancja — wróżenie z ziół. [przypis tłumacza]
583.
Darmowe książki «Gargantua i Pantagruel - François Rabelais (gdzie mozna czytac ksiazki online txt) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie
Dodaj komentarz
Uwagi (0)