Gargantua i Pantagruel - François Rabelais (gdzie mozna czytac ksiazki online txt) 📖
Krótki opis książki:
Gargantua i Pantagruel, tytułowi bohaterowie powieści Francois Rabelais'go, to olbrzymy znane francuskiej publiczności z podań ludowych.
Podobno Rabelais kupił na straganie anonimowe dzieło opisujące losy Gargantui, a lektura utworu zainspirowała go napisania własnej wersji dziejów olbrzyma oraz jego syna, Pantagruela. Powieść przedstawia życie bohaterów od samego początku — włącznie z historią ich poczęcia i narodzin; ukazuje zarówno ich codzienność, jak i przygody: udział w walkach i podróżach. Dzieło zachowuje ludowy, trochę sowizdrzalski charakter — przygody są wzbogacane trywialnym humorem obfitującym w dowcipy o tematyce fekalnej i płciowej. W Gargantui i Pantagruelu łączy się wulgarność i erudycja autora — niektóre z żartów mają charakter lingwistyczny i wymagają znajomości francuskiego i łaciny. Niewątpliwie wiele słuszności ma tłumacz, wskazując, że w całej pełni smakować w pismach Rabelais'go mogą bodaj tylko mężczyźni; bowiem wśród beztroskich fantazji i facecji dochodzi mimo wszystko do głosu kulturowe dziedzictwo mizoginii, szczególnie w stosunku do kobiecej fizyczności i fizjologii.
Gargantua i Pantagruel to najsłynniejsze dzieło autorstwa Francois Rabelais'go. Poszczególne tomy były wydawane od lat 40. XVI wieku, ostatni z nich doczekał się publikacji już po śmierci pisarza w latach 60.
Przeczytaj książkę
Podziel się książką:
- Autor: François Rabelais
- Epoka: Renesans
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Gargantua i Pantagruel - François Rabelais (gdzie mozna czytac ksiazki online txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 François Rabelais
Na to przypuszczenie nie brak jest pozytywnych danych (Abel Lefranc). Z tego błahego tła wyrosły ustęp ten wzbija się niejednokrotnie do wyżyn świetnej i daleko idącej satyry. Wiele rysów w dalszym ciągu dzieła świadczy, iż Rabelais czuł się bardzo mocno dzieckiem Francji i na poczuciu patriotycznym (nie tak częstym w znaczeniu dzisiejszym w owych czasach) mu nie zbywało; jednakże owe okrutne wojny, w których dla błahych przyczyn, dla kaprysu monarchów hordy żołdactwa przeciągły przez kraj, paląc i rabując wszystko, a nade wszystko niszcząc tak drogie południowemu sercu winnice, nie budziły w nim zgoła entuzjazmu. [przypis tłumacza]
200. sękacz — tu: sękaty kij. [przypis edytorski]
201. Selia — Seuille. [przypis tłumacza]
202. ad (łac.) — na. [przypis edytorski]
203. capitulum capitulantes (łac.) — Zebranie mnichów mających prawo głosu w kapitule, z wykluczeniem braciszków. [przypis tłumacza]
204. pro pace (łac.) — dla pokoju; za pokój. [przypis edytorski]
205. Jan Łomignat — Pierwowzoru tej szczególnie przez autora umiłowanej postaci szukali komentatorowie w wielu najwybitniejszych ludziach owego wieku: wedle jednych miał to być Luter, wedle innych Cezar Borgia, kardynał Odet de Châtillon, Jan du Bellay. Jeszcze raz trzeba tu powtórzyć, co zaznaczyliśmy w wielu miejscach, iż tego rodzaju wąskie i literalne „wykłady” raczej utrudniają niż ułatwiają zrozumienie ducha dzieła. Brat Jan, to przede wszystkim niezmiernie ciekawa projekcja ideału samego pisarza i tej jego dwoistości, którą podnosiliśmy we wstępie: to najbardziej energiczny, jaki może być pod słońcem, protest przeciw życiu zakonnemu, a zarazem „najszczerszy mnich, jaki od początku mnichostwa mniszył się kiedy pomiędzy mnichami”! [przypis tłumacza]
206. Sprzątajcie kosze, zbiory już skończone — Stara piosenka ludowa: Adieu, paniers, vendanges sont faites. [przypis tłumacza]
207. da mihi potum (łac.; żart.) — daj mi popić (być pijanym). [przypis edytorski]
208. Święty Tomasz Angielczyk — Tomasz Becket, arcybiskup Canterbury (1119–1170) zamordowany przy ołtarzu z rozkazu Henryka II. [przypis tłumacza]
209. łupał mu głowę (...) wzdłuż szwu ciemieniowego — Rabelais, opisując podobne krwawe sceny, lubi roztaczać swoją wiedzę anatomiczną. [przypis tłumacza]
210. prościutko (...) jak gościniec do Faj — gościniec do Faye szedł kręto, okrążając całą górę. [przypis tłumacza]
211. Skała Klermoncka — wioska La Roche-Clermont w Turenii. [przypis tłumacza]
212. zali (daw.) — czy. [przypis edytorski]
213. tociem już stary — inaczej: toć jestem już stary; przecież już jestem stary. [przypis edytorski]
214. Treść listu napisanego do Gargantui przez Tęgospusta — Zwrócono na to uwagę, iż styl Rabelais’go, zazwyczaj tak żywy i swobodny, w listach i przemówieniach wchodzi w ton współcześnie panujący, staje się ciężki i uroczysty. List ten należy do tych ustępów w dziele Rabelais’go, w których pisarz przemawia zupełnie serio. Przy tej sposobności możemy podnieść, iż własne listy pisarza, które się zachowały, zwrócone do różnych współczesnych osobistości, również najmniejszym słówkiem ani akcentem ani zdradzają humorysty: tak samo pisane są najzupełniej poważnie i z godnością. [przypis tłumacza]
215. ustawnie (daw.) — nieustannie, ustawicznie; ciągle. [przypis edytorski]
216. snać (daw.) — może, podobno, przecież, widocznie, najwyraźniej, zapewne; także: sna a. snadź. [przypis edytorski]
217. snać (daw.) — tu: przecież, wszakże. [przypis edytorski]
218. gdyby duch oszczerstwa (...) rzecz niegodną dawnej przyjaźni — Trzeba zauważyć, że ów pojednawczy poseł mimo woli robi wszystko, co może, aby ambitnemu Żółcikowi uniemożliwić pojednanie. [przypis tłumacza]
219. mniemaszli go (...) niedołężnym — konstrukcja z partykułą -li o znaczeniu wzmacniającym i pytajnym; inaczej: czy mniemasz, że jest niedołężny; czyż mniemasz (sądzisz, przypuszczasz, uważasz go za). [przypis edytorski]
220. snadniej (daw.) — łatwiej. [przypis edytorski]
221. Jako niektórzy wodzowie Żółcika swymi zbyt gorącymi radami wpędzili go w ostateczne niebezpieczeństwo — Zdumiewać się należy, jak w całym tym rozdziale najprostszymi środkami autor osiąga efekt najprzedniejszej satyry i nieodpartego wprost komizmu. W czasie wojny światowej niemiecki Simplicissimus zamieścił w przekładzie cały ten rozdział jako satyrę na zwycięskie pochody i plany cesarza Wilhelma. [przypis tłumacza]
222. Ciułać grosze to sprawa chamska — Być może niewinna aluzja do wiecznych kłopotów finansowych Franciszka I. [przypis tłumacza]
223. Rudobrody — albo Khair-ed-din, albo Horuk Rudobrody, założyciel afrykańskiego rozbójniczego państwa. [przypis tłumacza]
224. Morze Hirkańskie — Morze Kaspijskie. [przypis tłumacza]
225. azard (daw.) — niebezpieczeństwo. [przypis edytorski]
226. ważyć — tu: rzucać na szalę, narażać (szyję, tj. życie). [przypis edytorski]
227. aurum potabile (łac.) — złoto pitne. [przypis edytorski]
228. proficiat (z łac. proficio, proficere) — tu: awans. [przypis edytorski]
229. Αγιος ο ζεος (gr.) — Bóg jest święty! [przypis tłumacza]
230. uzdolić — zdołać (coś zrobić). [przypis edytorski]
231. ab hoste maligno libera nos Domine (łac.) — od wroga złośliwego uwolnij nas, Panie. [przypis edytorski]
232. siła (daw.) — dużo, mnóstwo. [przypis edytorski]
233. łokieć — daw. miara długości; ok. 57–59 cm. [przypis edytorski]
234. kolegium zwane montegińskim — Kolegium w Montaigu, do którego uczęszczał w młodości Erazm i gdzie głód i batogi stanowiły główne środki wychowawcze. [przypis tłumacza]
235. wraz — tu: zaraz, od razu. [przypis edytorski]
236. pana Wielogóry (...) pana Esara — Panowie de Grandmoud i d’Essars, dworzanie króla Franciszka I. [przypis tłumacza]
237. beczka cytyjska — Sławna beczka, sporządzona wedle legendy przez św. Bernarda. [przypis tłumacza]
238. ta przygoda przepowiedziana była przez Dawida w psalmie (...) Adiutorium nostrum — Cały ten ustęp był w owych czasach niemałym zuchwalstwem ze strony pisarza; [por. Psalm 123; red. WL]. [przypis tłumacza]
239. deposita cappa (łac.) — habit (płaszcz) do depozytu (zdeponowany). [przypis edytorski]
240. in statutis ordinis (łac.) — tu: w statutach zakonu. [przypis edytorski]
241. Kuleń — Coulaines, miejscowość koło Chinon. W ten sposób, dla płynności czytania, tłumacz pozwala sobie zazwyczaj polszczyć brzmienie różnych miejscowości w ustępach tekstu, gdzie autentyczność nazwy nie odgrywa roli. [przypis tłumacza]
242. pusty jak but św. Benedykta — Butem św. Benedykta nazywano ogromną beczkę. [przypis tłumacza]
243. wesoła śmierć, kiedy się umiera ze sztywną kusią — Wedle gadek ludowych trafia się to po śmierci ludziom, którzy za życia obcowali cieleśnie z mniszką. [przypis tłumacza]
244. wszystkim tym, co to drapnęli pod Pawią — Aluzja do żołnierzy, którzy ratując się ucieczką, opuścili Franciszka I pod Pawią (1525), tak iż dostał się do niewoli. [przypis tłumacza]
245. magis magnos clericos non sunt magis magnos sapientes (łac.) — największy z kleryków (księży; tu: mnichów) nie jest najtęższy w mądrości. [przypis edytorski]
246. chociem (...) stawał — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: choć stawałem. [przypis edytorski]
247. zarazem (...) nieswój — skrót od: zaraz jestem nieswój. [przypis edytorski]
248. Zalim źle uczynił — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: czyż źle uczyniłem. [przypis edytorski]
249. czym się to dzieje — daw. konstrukcja; znaczenie: jak to się dzieje, z jakiej przyczyny się to dzieje. [przypis edytorski]
250. Ignavum fucos pecus (...) a praesepibus arcent — trzymają z dala od ula gnuśne trutnie. [przypis edytorski]
251. jeno (daw.) — tylko. [przypis edytorski]
252. stradać — postradać, stracić. [przypis edytorski]
253. Quare? Quia (łac.) — w jaki sposób, skoro. [przypis edytorski]
254. Ad formani nasi cognoscitur ad te levavi (łac.) — Po kształcie nosa poznaje się... to co ku tobie podniosłem. [przypis tłumacza]
255. item (łac.) — także; tak samo; tu: a zatem, a więc. [przypis edytorski]
256. beati quorum (łac.) — Beati quorum rentissae sunt iniquiates [szczęśliwi, którym odpuszczono nieprawości; red. WL]. [przypis tłumacza]
257. Renaud — ulubiona bohaterska postać francuskiej legendy. [przypis tłumacza]
258. wedle [obrządku] fekamskiego — Fecamp, opactwo wsławione później wyrobem likierów, wówczas było przysłowiowym dla gnuśności i opieszałości mnichów. [przypis tłumacza]
259. venite, apotemus (łac.) — Parodia brewiarza: veniter adoremus. [przypis tłumacza]
260. azard (daw.) — niebezpieczeństwo, przygoda. [przypis edytorski]
261. et de frigidis et maleficiatis (łac.) — Pod tym tytułem traktuje IV księga Dekretaliów o niezdolnych do małżeńskiej powinności lub czarami urzeczonych w tym kierunku osobach. [przypis tłumacza]
262. de contemptu mundi et fuga seculi (łac.) — O wzgardzie świata i ucieczce od niego. [przypis tłumacza]
263. Monachus (...) triginta (łac.) — W klasztorze mnich nie wart jest dwóch jajek, ale kiedy zeń wyjdzie, wart jest więcej niż trzydzieści. [przypis tłumacza]
264. tempore et loco prelibatis (łac.) — w odpowiednim czasie i miejscu. [przypis tłumacza]
265. woda gregoriańska — woda święcona, od imienia Grzegorza Wielkiego, który ją wprowadził. [przypis tłumacza]
266. tentować (z łac.) — pokusić się; próbować. [przypis edytorski]
267. zasumować się — zmartwić się. [przypis edytorski]
268. srodze (daw.) — bardzo, ogromnie. [przypis edytorski]
269. ustawnie (daw.) — ustawicznie, nieustannie; ciągle. [przypis edytorski]
270. kędy (daw., gw.) — gdzie, dokąd. [przypis edytorski]
271. rzeźba — tu: rzeź. [przypis edytorski]
272. Wejowis — bóstwo zła czczone u Rzymian z obawy przed jego potęgą. [przypis tłumacza]
273. przygodzić się (daw.) — przytrafić się, zdarzyć się. [przypis edytorski]
274. mieszkańcy Peszy (...) Monsoru i innych miejsc okolicznych — Wszystko miejscowości w prowincjach Turenii, Anjou i Poitou. [przypis tłumacza]
275. do armii lub załogi wojennej — Za czasów Rabelais’go istniały już najemne oddziały zawodowego wojska. [przypis tłumacza]
276. omierżenie — wstręt; por. mierzić kogoś: budzić w kimś wstręt. [przypis edytorski]
277. podobny (...) do meluńskich węgorzy, co to piszczą, nim się je zacznie obdzierać ze skóry — Francuskie przysłowie na określenie kogoś, kto podnosi lament, zanim dozna szkody. [przypis tłumacza]
278. nie mieszkając (daw.) — nie zwlekając. [przypis edytorski]
279. zostawił od wypadku — tu: zostawił na wszelki wypadek. [przypis edytorski]
280. bitwa pod Św. Obinem Kormeńskim — Bitwa pod Saint Aulbin (1488) między Karolem VIII a Ludwikiem XII (wówczas księciem Orleanu), który dostał się do niewoli. [przypis tłumacza]
281. po zburzeniu Partynia — Oblężenie Parthenay przez Karola VIII (1486). [przypis tłumacza]
282. byliby (...) nałożyli niezmierne okupy — Aluzja do dwóch ton złota, którymi Franciszek I musiał wykupić się z niewoli hiszpańskiej. [przypis tłumacza]
283. klasztor telemski — Opactwo Theleme i jego koncepcja stanowi niezmiernie ciekawy przyczynek do psychicznego wizerunku pisarza. W nim występuje najdosadniej fakt, zaznaczany już mimochodem, do jakiego stopnia kilkanaście lat pobytu w klasztorze wycisnęło na umysłowości i charakterze Rabelais’go niezatarte piętno. Kreśląc wedle swojej niczym nieskrępowanej fantazji ów raj na ziemi, tworzy Rabelais nie co innego wszelako, jeno klasztor: a pojęcie życia, na pozór tak odmienne, w istocie swojej więcej może wykazuje wspólności niż różnic między tymi tak sprzecznymi regułami. Modelu owego platońskiego klasztoru szukają komentatorowie w zamku Saint-Maur-des-Fosses należącym do kardynała du Bellay. [przypis tłumacza]
284. Jakim kształtem wzniesiono i uposażono klasztor telemitów — W opisie budowli mieszczącej klasztor znać epokę, w której król Franciszek wznosił swe wspaniałe zamki. [przypis tłumacza]
285. Jak wyglądało mieszkanie telemitów — Godne uwagi jest, iż Rabelais, poza tym chętny do opiewania soczystych biesiad, kreśląc plan swego klasztoru zupełnie zapomina w nim o istnieniu kuchni. [przypis tłumacza]
286. woda anielska — przyrządzona z korzonków fiołków florenckich. [przypis tłumacza]
287. zgodność była między mężczyznami a damami (...) wedle życzenia dam — Cały ten ustęp brzmi bardzo pociesznie w zestawieniu z różnymi odezwaniami się brata Jana w kwestii płci pięknej. [przypis tłumacza]
288. Zagadka znaleziona w fundamentach klasztoru telemitów — Cała ta wyrocznia wzięta jest, z wyjątkiem dwóch pierwszych i dziesięciu ostatnich wierszy, z dzieł współcześnie żyjącego niejakiego Melina de Saint-Gelais, zagorzałego kalwina, który wszystkie nieszczęścia Francji przypisywał stronnictwu katolików. Proroctwo to jego wywarło później duże wrażenie, jako iż Melin de Saint-Gelais umarł w r. 1558, nie dożył przeto wybuchu wojny domowej. Przez ostrożność Rabelais dodaje ostatni
Darmowe książki «Gargantua i Pantagruel - François Rabelais (gdzie mozna czytac ksiazki online txt) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie
Dodaj komentarz
Uwagi (0)