Margier - Władysław Syrokomla (gdzie można czytać za darmo książki txt) 📖

Uwagi: 0

Słowa kluczowe:

Skarżyć się

Krótki opis książki:

Podczas walk Litwinów z Krzyżakami, w litewską niewolę dostaje się młodzieniec z zakonu krzyżackiego.

Jest ranny — Litwini, którzy go znajdują, chcą go zabić, jednak Margier decyduje, aby wziąć chłopaka w niewolę. Młodzieniec budzi litość Margiera, domyślającego się, że mogą gdzieś płakać za nim bliscy, ale wie, że śmierć wielu Litwinów w potyczkach z Krzyżakami również była dla ich rodzin bolesna. Okazuje się, że Krzyżak rozumie język litewski. Młody Ransdorf zostaje na zamku Margiera i stopniowo uczy się życia wśród Litwinów. Nie wszyscy jednak go akceptują.

Margier to dramat napisany w 1854 roku. Władysław Syrokomla to pisarz i tłumacz żyjący i tworzący w XIX wieku, związany z ówczesną Litwą. Znany przede wszystkim jako autor gawęd chłopskich, szlacheckich, historycznych. Syrokomla pochodził z ubogiej rodziny szlacheckiej i często w swoich utworach ukazywał ten stan, nie szczędząc irocznicznych komentarzy na temat bliskiej mu rzeczywistości.

Przeczytaj książkę

Podziel się książką:

Autor: Władysław Syrokomla
Epoka: Romantyzm
Rodzaj: Liryka

Czytasz książkę online - «Margier - Władysław Syrokomla (gdzie można czytać za darmo książki txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Władysław Syrokomla

Idź do strony:

posoką i pianą szaleńczą

Jeden Margier spokojny wśród jęku swych dzieci;

Żaden mu wściekły wyraz oblicza nie szpeci;

Ujrzał zgubę, gdy Krzyżak od lochów się wciska,

Zaprzysiągł, że mu odda trupy i zwaliska,

A jako dobro Litwy, jak bogowie każą,

Ścina głowy swym braciom z uroczystą twarzą;

Nie pastwi się nad nimi, jako wściekły zbójca,

Ale pełni powinność książęcia i ojca,

Aby lud bohaterski, sercem ukochany,

Nie przyszedł w pohańbienie dźwigając kajdany.

Szukający zdobyczy wśród zamku płomieni,

Krzyżacy na morderstwo patrzą przerażeni;

Od ranka swej wściekłości wywierając dosyć,

Nie śmieją na Litwinów już ręki podnosić.

Choć biorą te szaleństwo za sidła szatana,

Do ich serca wstępuje jakaś cześć nieznana

Dla chrobrych bojowników. Już stos ledwie pała,

Już Marti wśród gorących płomieni skonała,

Już słychać słaby łoskot ledwie kilku młotów,

Margier krwawą ofiarę już dopełnić gotów

I przebić własne piersi.

XVI

Wtem z Niemna od brzega

Płynącą łódź krzyżacką z daleka postrzega:

Poznał postać Ransdorfa — rzucił wzrok sokoli:

Poznał Eglę — zapłakał... bo mu serce boli.

„Bogowie! ja tu czuwam, gdzie o Litwę idzie,

A tu własna krew moja spieszy ku ohydzie!

Wyrodna krew Margiera, Egle nieszczęśliwa,

Spieszy potargać z Litwą rodzinne ogniwa,

I z młodą a najdzikszą krzyżacką gadziną

Ucieka od ofiary, kędy wszyscy giną!

Perkunie! wzmocnij rękę! oto w jednym strzale

Ja cześć jej nieskalaną od hańby ocalę!”

Rzekł, i z silnego łuku wymierzył do łodzi,

Nie wierzy w trafność oka: bo mu łzą zachodzi —

Naciągnął — puścił strzałę... pobiegła ze świstem,

Aż Niemen zapluchotał drgnieniem uroczystem.

Stanęło w oczach ojca grobowe widziadło,

A z czółna coś białego do wody upadło.

Jeszcze wystrzał, i jeszcze uroczysta chwila,

Łódź skręca się po fali, chwieje się, nachyla,

I z pluchotem jak kamień do Niemna uderza

W polerownej zbroicy ciężki trup rycerza.

Zakrzyknęli wioślarze ratunkiem zajęci;

Jeszcze się biała płachta z falami zakręci,

Mignęła raz... i drugi po wodnym obszarze...

Uciekli na brzeg drugi strwożeni wioślarze,

A Niemen, jak dotknęła czarodziejska władza,

Znowu płynie spokojnie, znowu się wygładza,

Kręci się lekkim wirem, od słońca połyska,

Nie zgadniesz w jego łonie śladu grobowiska.

XVII

„Spełniła się — rzeki Margier — ofiara straszliwa!”

I pochodzi do stosu, i miecza dobywa

Tam już wszyscy Litwini snem wiecznym posnęli:

Ówdzie trup się czerwieni, ówdzie kość się bieli,

Owdzie jęk się wydziera ostatniego ducha,

A nad stosem przygasłym jeszcze dym wybucha.

Margier kołpak soboli zdjął z rycerskiej głowy:

„Witam cię, chrobra195 Litwo, w otchłani grobowej!

Daj śwadectwo niebiosom w uroczystej dobie196,

Żem cześć twoją ocalił i zginął przy tobie!

Nie umarłaś spodlona — tylko nieszczęśliwa!”

Rzekł, i szerokim mieczem własną pierś przeszywa,

Oczy wlepił w niebiosa, i trupem się ściele...

Skonał ostatni Litwin na bratnim popiele.

Epilog

Krzyżacy w gruzach cegieł i spalonych głowni

Długo szukali skarbów ukrytych w warowni,

Żołdactwo w popielisku długo się szamota

Szukając starych miodów i srebra i złota.

Wycięli stare lasy u Litwinów święte,

Zabrali tuczne trzody dotąd nieporżnięte,

I zburzyli warownię, i z ziemią zrównali,

Krzyż na niej postawili i odeszli dalej.

Puszczyki zamieszkały tajemne otchłanie,

Czas objął rumowisko w swoje panowanie,

Na rycerskich popiołach to się trawka wspina,

To porosły pokrzywy i gęsta leszczyna;

Potem rolnik zaorał niwę znakomitą,

I posiał na jej łanie chleborodne żyto —

A na gładkiej głębokiej Niemnowej topieli

Czasem się biała płachta o zmroku zabieli.

Ci nie wierzą, ci wierzą — dziwny ród człowieczy!

Ktoś ci jeszcze odpowie: że to stare rzeczy,

Że z czasów, gdy Litwini byli jeszcze dzicy,

Jest to chusta grobowa Egli topielicy.

A więcej próżno pytać o przeszłość nieznaną —

Gdzieś ją, słyszę, w łacińskich książkach zapisano:

Chcesz się prawdy dowiedzieć, pytaj kronikarzy;

Resztę niech własna głowa, niech serce domarzy.

Borejkowszczyzna.

D. 6 sierpnia 1854 r.

Przypisy:

1. bojak — bojar (szlachcic ruski) bądź po prostu wojownik. [przypis edytorski]

2. lubo (daw.) — chociaż. [przypis edytorski]

3. kurhan — kopiec ziemny zawierający gób lub upamiętniający jakieś zdarzenie. [przypis edytorski]

4. kurhan — kopiec ziemny zawierający gób lub upamiętniający jakieś zdarzenie. [przypis edytorski]

5. czasiech — dziś popr. forma N.lm: czasach. [przypis edytorski]

6. kniaź (daw.) — książę. [przypis edytorski]

7. piać (daw.) — śpiewać. [przypis edytorski]

8. pieśnię — dzis popr. forma B.lp: pieśń. [przypis edytorski]

9. chrobry (daw.) — dzielny, odważny. [przypis edytorski]

10. Olgierd (ok. 1296–1377) — wielki książę litewski, ojciec Władysława Jagiełły. [przypis edytorski]

11. wajdelota — przedchrześcijański śpiewak i kapłan litewski. [przypis edytorski]

12. Kiejstut (ok. 1310–1382) — książę trocki, wielki książę litewski w ostatnich latach życia, skonfliktowany z Władysławem Jagiełłą i uwięziony przez niego w Krewie, gdzie zmarł. [przypis edytorski]

13. cześcią — dziś popr. forma N.lp: czcią. [przypis edytorski]

14. Euksyn — łac. Pontus Euxinus, Morze Czarne. [przypis edytorski]

15. lacki — polski. [przypis edytorski]

16. mieścić — tu: umieszczać. [przypis edytorski]

17. ściana — tu: granica. [przypis edytorski]

18. bardysz — właśc. berdysz, stalowy topór używany przez dawną piechotę. [przypis edytorski]

19. ścierń — ściernisko, czyli skoszone pole zboża. [przypis edytorski]

20. martwe Litwiny — dzoś popr. forma M.lm: martwi Litwini. [przypis edytorski]

21. utrefiony (daw.) — ufryzowany. [przypis edytorski]

22. łacno (daw.) — łatwo. [przypis edytorski]

23. skoro — szybko. [przypis edytorski]

24. latorośl — potomek. [przypis edytorski]

25. Romnowe — lokalizacja świętego gaju. [przypis edytorski]

26. Perkun a. Perun — bóg pioruna, niebios, ognia i płodności, główne bóstwo litewskie. [przypis edytorski]

27. Cierpiał za całą Litwę wszystkimi jej bole — cierpiał za całą Litwę i za wszystkie jej bóle. [przypis edytorski]

28. snadź (daw.) — widocznie. [przypis edytorski]

29. gwoli (daw.) — z powodu (+ rzeczownik w celowniku). [przypis edytorski]

30. stalny — dziś popr.: stalowy. [przypis edytorski]

31. popręg — pas przytrzymujący siodło lub (jak tu) element zbroi. [przypis edytorski]

32. spod szyje — dziś popr. D.lp: spod szyi. [przypis edytorski]

33. pacholę (daw.) — dziecko, chłopiec. [przypis edytorski]

34. zwyknąć — przywyknąć, być przyzwyczajonym. [przypis edytorski]

35. czyli — czy z partykułą pytajną -li. [przypis edytorski]

36. jasyr — tu ogólnie: niewola. [przypis edytorski]

37. Awinion — miasto we Francji, lokalizacja stolicy papieskiej w latach 1309 do 1370 (tzw. awiniońska niewola papieży). [przypis edytorski]

38. ałus (lit.) — piwo. [przypis edytorski]

39. siepacz (daw.) — morderca na zlecenie, bandyta. [przypis edytorski]

40. przecz (daw.) — dlaczego. [przypis edytorski]

41. kładnie — dziś popr. forma 3.os.lp: kładzie. [przypis edytorski]

42. nie dzisiaj — nie od dzisiaj. [przypis edytorski]

43. w uściech — dziś popr. froma Msc.lp: w ustach. [przypis edytorski]

44. orle skrzydła ze zbroje sarmackich husarzy — anachronizm. [przypis edytorski]

45. gminność — pospolitość, prymitywizm. [przypis edytorski]

46. niełacno (daw.) — niełatwo, z trudem. [przypis edytorski]

47. samopał — rodzaj dawnej ręcznej broni palnej. [przypis edytorski]

48. wajdelota — przedchrześcijański śpiewak i kapłan litewski. [przypis edytorski]

49. rozhowor — rozmowa. [przypis edytorski]

50. orzeźwieć — tu: odzyskać siły. [przypis edytorski]

51. przygoda (daw.) — przypadek. [przypis edytorski]

52. kraska (daw.) — piękność. [przypis edytorski]

53. znaczno — tu: widać. [przypis edytorski]

54. niełacno (daw.) — niełatwo. [przypis edytorski]

55. lubo (daw.) — chociaż. [przypis edytorski]

56. Krucygier (z łac.) — krzyżak. [przypis edytorski]

57. ałus (lit.) — piwo. [przypis edytorski]

58. dumka — pieśń. [przypis edytorski]

59. burtynikas (daw.) — bard litewski. [przypis edytorski]

60. kądziel — pęk lnu, konopi lub wełny przygotowany do przędzenia. [przypis edytorski]

61. Kupido (mit. rz.) — sun Wenus, bóg miłości, przedstawiany z łukiem i strzałami. [przypis edytorski]

62. hatłas — atłas. [przypis edytorski]

63. kibić (daw.) — talia. [przypis edytorski]

64. krzewy — dziś popr. forma N. lm: krzewami. [przypis edytorski]

65. pręgi — dziś popr. forma N.lm: pręgami. [przypis edytorski]

66. Potrymbos — litewski bóg pierwszych potrzeb. [przypis edytorski]

67. Milda — bogini litewska. [przypis edytorski]

68. Ziemiannik — litewski bóg urodzaju. [przypis edytorski]

69. święcony — tu: uznawany za świętego. [przypis edytorski]

70. rówiennica — dziś popr.: rówieśnica. [przypis edytorski]

71. trosków — dziś popr. forma D.lm: trosk. [przypis edytorski]

72. wiszar (daw.) — zarośnięte urwisko górskie. [przypis edytorski]

73. rozhowor — rozmowa. [przypis edytorski]

74. płomie — dziś popr.: płomień. [przypis edytorski]

75. strzesie — dziś popr. forma Msc.lp: strzesze. [przypis edytorski]

76. wajdelota — przedchrześcijański śpiewak i kapłan litewski. [przypis edytorski]

77. widomie (daw.) — widocznie. [przypis edytorski]

78. niedowolen takową ofiarą — niezadowolony z takiej ofiary. [przypis edytorski]

79. szłyk (daw.) — rodzaj wysokiej skórzanej czapki. [przypis edytorski]

80. nieruchomie — dziś popr.: nieruchomo. [przypis edytorski]

81. zową — wzywają. [przypis edytorski]

82. Krucygier (z łac.) — krzyżak. [przypis edytorski]

83. kaźń — tu: kara śmierci. [przypis edytorski]

84. chrobry (daw.) — dzielny, odważny. [przypis edytorski]

85. widomie (daw.) — widocznie. [przypis edytorski]

86. ogorzały — opalony. [przypis edytorski]

87. Bach a. Bachus (mit. rz.) — bóg wina. [przypis edytorski]

88. piętno — tu: znak. [przypis edytorski]

89. ninie (daw.) — teraz. [przypis edytorski]

90. rozterka (daw.) — spór. [przypis edytorski]

91. karacena — rozdzaj zbroi z łusek naszytych na skórę. [przypis edytorski]

92. Cypryda (mit. gr.) — przydomek Afrodyty, bogini miłości, pochodzący od Cypru, jej miejsca urodzenia. [przypis edytorski]

93. obwołać — tu: ogłosić. [przypis edytorski]

94. wedle — tu: obok. [przypis edytorski]

95. Kto ośmielił Sarmatę (o zbrodni nieznana! ) Zaprzedać kraj rodzimy i swojego pana — aluzja tu do zdrady, której za podmową Teodoryka z Altenburga dopuścił się Wincenty Szamotulski w r. 1331. [przypis edytorski]

96. wchodowy (daw.) — wejściowy. [przypis edytorski]

97. Kazimierz Wielki (1310–1370) — król Polski w latach 1333–1370. [przypis edytorski]

98. Władysław Łokietek (ok. 1260–1333) — król Polski koronowany w r. 1320, skończył okres rozbicia dzielnicowego. [przypis edytorski]

99. pisanie — pismo. [przypis edytorski]

100. modła — sposób. [przypis edytorski]

101. bitwa pod Płowcami — starcie polsko-krzyżackie z 23 na 24 września 1330, nierozstrzygnięte, acz tradycyjnie uznawane za polskie zwycięstwo. [przypis edytorski]

102. nuncjusz — przedstawiciel dyplomatyczny papieża. [przypis edytorski]

103. gwoli (daw.) — z powodu (+ rzeczownik w celowniku). [przypis edytorski]

104. chryzmat — znak przyjęcia sakramentu. [przypis edytorski]

105. potrzeba (daw.) — bitwa. [przypis edytorski]

106. przekładać (daw.) — wyjaśniać, tłumaczyć. [przypis edytorski]

107. pożoga — pożar. [przypis edytorski]

108. szle — dziś popr. forma 3.os.lp: śle. [przypis edytorski]

109. legat — przedstawiciel papieża. [przypis edytorski]

110. prałat — wyższy dostojnik sprawujący władzę kościelną w kościele katolickim. [przypis edytorski]

111. bardysz — właśc. berdysz, stalowy topór używany przez

Idź do strony:

Darmowe książki «Margier - Władysław Syrokomla (gdzie można czytać za darmo książki txt) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie

Uwagi (0)

Nie ma jeszcze komentarzy. Możesz być pierwszy!

Dodaj komentarz