Życiorys własny przestępcy - Urke Nachalnik (biblioteka cyfrowa za darmo TXT) 📖

Taki stan rzeczy trwał do września. Na śledztwo byłem zawezwany jeszcze raz i coraz to nowe sprawy mi dawano. Myśl o ucieczce nie opuszczała mnie ani na jedną chwilę, ale nie widziałem sposobu, aby móc ją uskutecznić. Nareszcie przypadek przyszedł mi w pomoc.

Na początku września Ról wyjechał do „Vaterlandu” na urlop. Oddychaliśmy wszyscy trochę lżej. Mniej było teraz słychać krzyku, jęku i wołania „o Jezus!”, tym bardziej że polskich dozorców tu coraz więcej przybywało, a nawet w kancelarii urzędował jakiś wysmukły mężczyzna wyglądający na lat trzydzieści, wysokiego wzrostu, przystojny brunet, o twarzy i oczach marzyciela, wyglądał on na wojskowego i nazywał się Jun-ys231. Różnie sobie więźniowie mówili o nim. Jedni twierdzili, że on ma być naczelnikiem, drudzy, że to delegat z sądownictwa, które już było w polskich rękach. Domyślniejsi przebąkiwali nawet, że Niemców ma on stąd wyganiać i objąć więzienie. Tych wszyscy wyśmiali, uważając to za niemożliwe. Tylko o tym każdy wiedział i jednogłośnie twierdzono, że jest to człowiek bardzo dobry, pomimo że mówi z Niemcami po niemiecku, jest Polakiem i lituje się nad nami. Przybył tu niedawno, w maju czy też w czerwcu, razem z kilkoma dozorcami polskimi. Chodził ubrany po cywilnemu, tylko „trencz” nosił błyszczący i jasny, jak to nosili oficerowie rosyjscy. Chodził nieraz po galerii i zaglądał do cel, patrzył na nędzne nasze postawy, mówił z nami po polsku i kiwał smutno głową.

Raz sam nawet słyszałem, jak na widok denata, który powiesił się na kracie, tak się wyraził do siebie: „Jakie życie, taka śmierć”. Musiał on być tu ważną figurą, gdyż chodził często z „Vorsteherem”232, a nawet sam Ról okazywał mu uszanowanie i nieraz musiał przerywać egzekucję podczas jego ukazywania się.

Na czwartej galerii, gdzie siedziałem, stał niedawno przybyły dozorca z Niemiec, Weber. Był to dobry starowina, zaraz jak tylko tu przybył, upodobał sobie mnie jako kandydata na „kalefaktora”, a ponieważ rozumiałem po niemiecku, nie stało nic na przeszkodzie, abym dosięgnął tego zaszczytu. Tylko jeden Ról przeszkadzałby, a ponieważ ten był na urlopie, a Weber go zastępował, wypuścił mnie na korytarz, naturalnie dopiero po półgodzinnym prawieniu morałów.

Obiecałem mu, że będę się starał jak najlepiej wywiązać z zadania na stanowisku „kalefaktora”, jak to Niemcy takiego funkcjonariusza nazywali.

Pomyślałem sobie: „teraz lub nigdy”. Wiedziałem dobrze o tym, że jak Ról przyjedzie, to zaraz mnie przymknie do celi, więc postanowiłem wykorzystać okazję. Plan miałem już dawno obmyślony, ale potrzebny mi był wspólnik do wykonania go. Ponieważ zaś nikt z moich wspólników na tym skrzydle nie siedział, postanowiłem znaleźć tu jednego.

Na drugi dzień po moim królowaniu na korytarzu, obejrzałem wszystkich więźniów, aż nareszcie znalazłem znajomego jeszcze z czasów przebywania u „Kosej Mańki”, niejakiego „Kapa”. Siedział też w śledztwie, a groziło mu kilka lat więzienia. Ostrożnie wyłożyłem mu plan ucieczki, na co się też z zachwytem zgodził.

Dozorca Weber, jak się okazało, miał też żyłkę handlową, kazał mi, abym mu się postarał o parę cholew chromowych do butów. Weber marzył, aby sobie sprawić prawdziwe, jak mówią, „Russenstiefel”233, a gdy zobaczył, że jeniec siedzący w pobliżu mnie ma takowe, kazał mi je za wszelką cenę nabyć. Dał mi nawet własny nóż do odcięcia tych cholew. Jeniec dostał dziesięć prymek i dwa kilo chleba, a cholewy wywędrowały za bramę na własnym brzuchu pana Webera. Sam mu je tam włożyłem.

Wiedząc, że ten Weber jest „blatny” i mając go już w ręku, posłałem go w pewne miejsce, skąd przyniósł wszystko, co było mi tu potrzebne. Sam nie wiedział, że przynosi mi narzędzia potrzebne do ucieczki. Postanowiłem dokonać tego bez zwłoki, zanim Ról przyjedzie z urlopu, bo wtedy wszystko na nic.

Za trzy dni wszystko przyszykowałem i poduczyłem wspólnika, jak i co ma robić. Po kolacji, kiedy to wszystkich „kalefaktorów” zamykają, przymknięto i mnie do celi.

Znów po raz drugi w moim życiu przeżyłem emocjonujące chwile oczekiwania; za najmniejszym szmerem pochodzącym z korytarza, nasłuchiwałem z obawą i bijącym sercem, czy to ktoś nie przybył, by mi popsuć sprawę. Było teraz po czwartej, jeszcze osiem godzin czekać trzeba do dwunastej w nocy.

Jak wiadomo, w takich chwilach czas staje się stokrotnie dłuższy niż zwykle. Na wołanie mnie na oknie nie odezwałem się, nie chcąc zwrócić na siebie uwagi nocnego dozorcy, a zależało mi na tym, by tu do mnie wcale nie zaglądał.

Położyłem się zaraz na łóżko, ale nie po to, by spać, tylko by udawać, że śpię. Leżąc twarzą do ściany, przemyśliwałem każdy szczegół ucieczki. Zdawało mi się, że nic nie powinno stać mi na przeszkodzie. Modliłem się w duchu o powodzenie. Człowiek jest już taki, że gdy leży na śmiertelnym łożu albo gdy grozi mu wielkie nieszczęście, staje się na tę chwilę wierzący. Przez cały czas mojego tu pobytu usta nigdy nie chciały wymawiać słów modlitwy. Teraz znów modliłem się i postanowiłem, że gdy mi się uda tym razem, na pewno porzucę to życie przeklęte. Myślałem o tym, jak to Elcia się ucieszy, gdy mnie ujrzy wolnego u siebie, postanowiłem jej już nigdy nie opuszczać.

Tak marząc, wpadłem w półsen, a gdy przebudziłem się, na dworze było już dobrze ciemno, deszcz mżył i silny wiatr poruszał zardzewiałe i odarte blachy na murach. Zerwałem się na równe nogi i po cichu wlazłem na okno, chcąc się zorientować, która to może być godzina. Domyśliłem się, patrząc na pogaszone światła w prywatnych domkach, że już będzie koło tej godziny, na którą czekam. Ułożyłem się cichutko przy drzwiach, nasłuchując. W całym więzieniu nie dał się słyszeć najmniejszy szmer. Zacząłem się niepokoić, leżałem może z pół godziny na podłodze. Wtem usłyszałem ciche stąpnięcie i trzask łączników światła elektrycznego. Położyłem się prędko cały drżący na łóżko. Trzask łączników coraz więcej się zbliżał i za chwilę u mnie zaświecono światło i zaraz zgaszono, więc po północy, pomyślałem.

Parę nocy już przedtem śledziłem, nie śpiąc wcale, jak wiele razy Lustig zagląda po nocach do celi. Przekonałem się, że trzy razy. Raz o ósmej, drugi raz o dwunastej, a ostatni raz o czwartej. Naturalnie tylko wtedy, o ile pensjonariusze cicho się zachowywali.

Znów wstałem z łóżka, będąc pewny, że upragniona chwila już nastąpiła. Zaczekałem z pół godziny, znów cisza zapanowała. Zacząłem się strasznie niepokoić. Nie mogąc się doczekać wspólnika, który miał podług wskazówek już tu być, założyłem żelazo między drzwi i cicho je otworzyłem.

Tu muszę zaznaczyć, że drzwi otwierały się do wnętrza celi. Już w dzień, będąc na korytarzu, powykręcałem śrubki, którymi zamek przymocowany był do drzwi, a na ich miejsce powtykałem patyki, tak że zamek jako tako trzymał się na miejscu. Umówiliśmy się w ten sposób, że on, siedząc bliżej schodów, ma pierwszy wyjść z celi, a potem mnie wypuścić. Nie mogąc się jednak go doczekać, sam wylazłem, myśląc, że zasnął. Sprawy nie było można odłożyć do jutra, gdyż rano dozorca mógłby przy otwieraniu drzwi za mocno szarpnąć, a zamek spadłby zupełnie.

Odemknąłem drzwi, zdjąłem zamek i położyłem go na stronę. Uzbrojony w żelazną nóżkę, odłamaną już w tym celu od łóżka, posunąłem się przy ścianie do piątej celi wspólnika. Jak wielkie było moje zdziwienie, gdy go tam nie zastałem. Chwilę stanąłem niezdecydowany, nie rozumiejąc, co tu takiego zaszło. Po cichu nachyliłem się, patrząc na korytarz dolnej galerii. Może go tam spostrzegę i rzeczywiście zauważyłem jakiś cień w bieliźnie, suwający się na samym dole korytarza. Poznałem go. Byłem zły sam na siebie, zrozumiałem, że on może zepsuć całą sprawę.

Umówiliśmy się w ten sposób, że musimy się trzymać razem, tak, żeby naprzód podejść po cichu dozorcę. Mieliśmy ukryć się we framudze w drzwiach, a kiedy będzie chciał przejść z jednego skrzydła galerii na drugie, niespodziewanie wtedy mieliśmy rzucić się na niego, zakneblować mu usta i obezwładnić go zupełnie. Później zaś mieliśmy się posunąć dalej. Jeden z nas miał się przebrać w jego ubranie i stanąć tyłem do bramy, która prowadziła od korytarza kancelarii do środka, a gdy będzie nadchodził dyżurny i jego mieliśmy obezwładnić, zabrać mu klucze, a bylibyśmy panami położenia. Potem mieliśmy wypuścić swoich wspólników i tych, którzy byliby godni zaufania...

Plan był śmiały i bardzo ryzykowny, ale miał pewne widoki powodzenia. Teraz on swoim pośpiechem i chytrością mógł zepsuć całą sprawę, bo chciał najpierw wybrać od nowo przybyłych więźniów cywilne ubranie, które oni na stołku poukładali na korytarzu.

Chciałem się po cichu dostać do niego i powstrzymać go, już począłem schodzić na dół po schodach, gdy wtem usłyszałem nagle głośne stąpanie i przeraźliwy okrzyk:

— Kto tam?! Kto tam?!

Stanąłem jak skamieniały.

— Kto tam, bo będę strzelał! — krzyknął ten sam grożący głos. Zrozumiałem, że to nie do mnie.

„,Wszystko przepadło” — pomyślałem i prędko pobiegłem z powrotem do celi.

Doleciały mnie już za chwilę okrzyki rozlegające się po całym korytarzu i kroki biegnących dozorców. Zrozumiałem, że dano znaki na alarm. Przepadłem, pomyślałem sobie. Stałem tak bezradny, w bieliźnie, na środku celi, nogę od łóżka rzuciłem, rozumiejąc, że już na nic ona teraz się nie przyda. Po chwili słyszałem już głośne okrzyki katowanego i w tej chwili muszę przyznać, że gdybym go dostał do rąk, to bym go zabił. Słyszałem już następnie próbowanie zamków przy drzwiach.

Dozorcy, widząc, jakim sposobem wylazł z celi, próbowali wszystkie drzwi. Po chwili byli już u mnie. Nie zdążyłem wydać pary z ust, jak i mnie powlekli do ciemnego lochu. Zbito, skopano i za chwilę okuto mnie w kajdany na ręce i nogi i rzucono w kąt. Nawet sam naczelnik zaszczycił mnie tym razem swoją obecnością, choć zwykle go nikt z więźniów nigdy na oczy nie widział, Wypadki te postąpiły za sobą w zbyt szybkim tempie. Nie zdążyłem objąć myślami wszystkiego, co się stało teraz ze mną w przeciągu pół godziny. Straciłem przytomność, zachwiałem się i upadłem całym ciężarem na mokry asfalt.

Gdy zbudziłem się z długiego omdlenia, przypomniałem sobie wszystko, co mnie spotkało. Było mi strasznie zimno, stałem boso i tylko w bieliźnie i do tego zakuty byłem w zimne łańcuchy. Cały drżałem. Upadłem na deski, przymocowane przy ścianie w rodzaju trumny i z tego wszystkiego wpadłem w odrętwienie, nawet nie narzekałem już. Z ust i nosa sączyła mi się jakaś lepka masa, domiarkowałem się, że to krew. „Jeszcze dwa zęby ci wybito”, pomyślałem i tak leżałem w bezruchu do rana.

Wszystko mnie bolało. O, jak pragnąłem śmierci wtedy, ale niestety, ona nigdy nie przychodziła na zawołanie, kiedy to człowiek przyjąłby ją z otwartymi rękoma...

Rano, jak przewidywałem, każdy z dozorców uważał za obowiązek obejrzeć mnie. Szczęście jeszcze, pomyślałem, że Róla tu nie ma, ale ten miał przybyć już za dwa dni. Wspólnik w sprawie nieszczęsnej ucieczki wszystko zganiał na mnie. Na śledztwie tłumaczył też, że ja, będąc kalefaktorem, zdjąłem mu sam zamek z drzwi, grożąc, że go zabiję, gdyby mi współudziału odmówił. Twierdził, że ja namówiłem go też do zabójstwa nocnego dozorcy, którym miał być Lustig.

Tu muszę zaznaczyć, że