Sklepy cynamonowe (zbiór) - Bruno Schulz (biblioteka darmowa online txt) 📖
Jeden z najbardziej oryginalnych zbiorów opowiadań literatury dwudziestolecia międzywojennego, debiut wydawniczy Brunona Schulza, opublikowany w 1934 w dużej mierze dzięki wsparciu Zofii Nałkowskiej.
Narrator opowiadań — Józef — snując oniryczną opowieść cofa się do wspomnień i doświadczeń z czasów dzieciństwa. Opisywana przez niego rzeczywistość rozmywa się, najbardziej prozaiczne wydarzenia nabierają cech surrealistycznych. Widziane z takiej perspektywy miasto jest fantasmagorycznym tworem, niemal labiryntem. Ojciec magiem i demiurgiem z pogranicza snu i jawy. Przeżycia z czasu młodości urastają do rangi mitu.
Schulz był artystą wszechstronnym, pisarzem, malarzem i krytykiem, jednak pozostało po nim niewiele opublikowanych tekstów. Poza Sklepami cynamonowymi do druku trafiło Sanatorium pod Klepsydrą, pojedyncze opowiadania i teksty krytyczne oraz zbiory listów. Powieść Mesjasz, nad którą pracował, zaginęła w czasie II Wojny światowej, a wokół jej dalszych losów narosły legendy.
- Autor: Bruno Schulz
- Epoka: Dwudziestolecie międzywojenne
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Sklepy cynamonowe (zbiór) - Bruno Schulz (biblioteka darmowa online txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Bruno Schulz
Mój ojciec podniósł się na bantach, oblany nagłym blaskiem, wyciągnął ręce, przyzywając ptaki starym zaklęciem. Poznał je, pełen wzruszenia. Było to dalekie, zapomniane potomstwo tej ptasiej generacji, którą ongiś Adela rozpędziła na wszystkie strony nieba. Wracało teraz, zwyrodniałe i wybujałe, to sztuczne potomstwo, to zdegradowane plemię ptasie, zmarniałe wewnętrznie.
Wystrzelone głupio wzrostem, wyogromnione niedorzecznie, było wewnątrz puste i bez życia. Cała żywotność tych ptaków przeszła w upierzenie, wybujała w fantastyczność. Było to jakby muzeum wycofanych rodzajów, rupieciarnia Raju ptasiego.
Niektóre latały na wznak, miały ciężkie, niezgrabne dzioby, podobne do kłódek i zamków, obciążone kolorowymi naroślami, i były ślepe.
Jakże wzruszył ojca ten powrót niespodziany, jakże zdumiewał się nad instynktem ptasim, nad tym przywiązaniem do Mistrza, które wygnany ów ród piastował jak legendę duszy, ażeby wreszcie po wielu generacjach, w ostatnim dniu przed wygaśnięciem plemienia, pociągnąć z powrotem w pradawną ojczyznę.
Ale te papierowe, ślepe ptaki nie mogły już poznać ojca. Na darmo wołał na nie dawnym zaklęciem, zapomnianą mową ptasią, nie słyszały go i nie widziały.
Nagle zagwizdały kamienie w powietrzu. To wesołki, głupie i bezmyślne plemię, jęły celować pociskami w fantastyczne niebo ptasie.
Na darmo ojciec ostrzegał, na darmo groził zaklinającymi gestami, nie dosłyszano go, nie dostrzeżono. I ptaki spadały. Ugodzone pociskiem, obwisały ciężko i więdły już w powietrzu. Nim doleciały do ziemi, były już bezforemną kupą pierza.
W mgnieniu oka pokryła się wyżyna tą dziwną, fantastyczną padliną. Zanim ojciec dobiegł do miejsca rzezi, cały ten świetny ród ptasi już leżał martwy, rozciągnięty na skałach.
Teraz dopiero, z bliska, mógł ojciec obserwować całą lichotę tej zubożałej generacji, całą śmieszność tej tandetnej anatomii.
Były to ogromne wiechcie piór, wypchane byle jak starym ścierwem. U wielu nie można było wyróżnić głowy, gdyż pałkowata ta część ciała nie nosiła żadnych znamion duszy. Niektóre pokryte były kudłatą, zlepioną sierścią, jak żubry, i śmierdziały wstrętnie. Inne przypominały garbate, łyse, zdechłe wielbłądy. Inne wreszcie były najwidoczniej z pewnego rodzaju papieru, puste w środku, a świetnie kolorowe na zewnątrz. Niektóre okazywały się z bliska niczym innym, jak wielkimi pawimi ogonami, kolorowymi wachlarzami, w które niepojętym sposobem tchnięto jakiś pozór życia.
Widziałem smutny powrót mego ojca. Sztuczny dzień zabarwiał się już powoli kolorami zwyczajnego poranka. W spustoszałym sklepie najwyższe półki syciły się barwami rannego nieba. Wśród fragmentów zgasłego pejzażu, wśród zburzonych kulis nocnej scenerii — ojciec widział wstających ze snu subiektów. Podnosili się spomiędzy bali sukna i ziewali do słońca. W kuchni, na piętrze, Adela, ciepła od snu ze zmierzwionymi włosami, mełła kawę na młynku, przyciskając go do białej piersi, od której ziarna nabierały blasku gorąca. Kot mył się w słońcu.
1. Pomona (mit. rzym.) — bogini urodzaju. [przypis edytorski]
2. rozżagwiony — płonący; od żagiew — kawał płonącego drewna. [przypis edytorski]
3. wegetatywny — tu: roślinny. [przypis edytorski]
4. telluryczny — odnoszący się do Ziemi. [przypis edytorski]
5. ingrediencja (z łac.) — składnik. [przypis edytorski]
6. trotuar — chodnik. [przypis edytorski]
7. bakchiczny (mit. rzym.) — związany z Bachusem, bogiem wina. [przypis edytorski]
8. filigran — ornament z cienkich drucików. [przypis edytorski]
9. gobelin — tkanina dekoracyjna przedstawiająca jakąś scenę na podobieństwo obrazu. [przypis edytorski]
10. sztukator — rzemieślnik wyrabiający sztukaterie, zdobienia ścian i sklepień wykonane z gipsu lub stiuku. [przypis edytorski]
11. glazura — typ szkliwa służącego do pokrywania wyrobów ceramicznych. [przypis edytorski]
12. hieroglify — rodzj starożytnego pisma obrazkowego. [przypis edytorski]
13. osiołek samarytanina — fragment odnosi się do przypowieści o dobrym Samarytaninie, który jako jedyny zaopiekował się pobitym Żydem, pomimo napięć religijnych i etnicznych dzielących ówcześnie obie nacje. [przypis edytorski]
14. szabas — żydowski dzień święty, wypadający w sobotę, poświęcany odpoczynkowi i modlitwie, w którym nie wolno pracować. [przypis edytorski]
15. decorum — zasada dostosowania formy utworu do jego treści. [przypis edytorski]
16. rad (daw.) — zadowolony. [przypis edytorski]
17. elephantiasis a. słoniowacizna — choroba polegająca na patologicznym zgrubieniu nóg i krocza. [przypis edytorski]
18. korpulencja — otyłość. [przypis edytorski]
19. perkal — tanie, cienkie płótno bawełniane. [przypis edytorski]
20. bodiak (reg.) — gatunek ostu. [przypis edytorski]
21. pałuba (daw.) — niezgrabna kukiełka, także brzydka kobieta przypominająca kukłę. [przypis edytorski]
22. arabeska — symetryczny, geometryczny ornament ze stylizowanych motywów roślinnych. [przypis edytorski]
23. bronchia (łac.) — oskrzela. [przypis edytorski]
24. chuć —popęd seksualny, podniecenie. [przypis edytorski]
25. szafran — ciemnopomarańczowa przyprawa uzyskiwana z krokusów. [przypis edytorski]
26. polepą — klepisko, podłoga ubita z gliny zmieszanej z sieczką. [przypis edytorski]
27. samopas (daw.) — bez opieki. [przypis edytorski]
28. oleodruk — przemysłowo wykonana reprodukcja przypominająca obraz olejny. [przypis edytorski]
29. alembik — naczynie laboratoryjne służące do destylacji. [przypis edytorski]
30. dzieworództwo — rozwój organizmu z komórki jajowej, która nie została zapłodniona. [przypis edytorski]
31. mimo (daw.) — obok. [przypis edytorski]
32. insuficjencja (z łac.) — niewystarczalność. [przypis edytorski]
33. fantom — zjawa. [przypis edytorski]
34. kozetka — wąski mebel bez oparcia przeznaczony do leżenia. [przypis edytorski]
35. liszaj — schorzenie skóry a. ubytki i plamy na płaskiej powierzchni, np. na tynku. [przypis edytorski]
36. fasada — frontowa ściana budynku. [przypis edytorski]
37. subiekt (daw.) — sprzedawca w sklepie. [przypis edytorski]
38. lubieżność — rozpusta. [przypis edytorski]
39. tęgi — tu: obfiy. [przypis edytorski]
40. karakon — karaluch. [przypis edytorski]
41. kadłub (daw.) — tułów. [przypis edytorski]
42. kontuar — lada sklepowa. [przypis edytorski]
43. arabeska — symetryczny, geometryczny ornament ze stylizowanych motywów roślinnych. [przypis edytorski]
44. fiola — wąskie, wysokie szklane naczynie. [przypis edytorski]
45. uncja — ang. jednostka objętości, ok. 28–29 cm³. [przypis edytorski]
46. fluid — wg spirytystów substancja emanująca z ludzi i duchów. [przypis edytorski]
47. kiszka — tu: długa rura o niewielkiej średnicy. [przypis edytorski]
48. umbra — barwnik brunatnoczerwony. [przypis edytorski]
49. interludium — instrumentalna wstawka muzyczna rozdzielająca poszczególne partie utworu. [przypis edytorski]
50. filuterny (daw.) — figlarny, prowokujący. [przypis edytorski]
51. usty — dziś popr. forma D. lm.: ustami. [przypis edytorski]
52. mitralieza (daw.) — wielolufowe działko szybkostrzelne. [przypis edytorski]
53. urynał (daw.) — nocnik. [przypis edytorski]
54. demiurg — w niektórych systemach religijnych twórca świata, który nie jest jednak tożsamy z najwyższym bogiem. Ponieważ demiurg nie jest ani wszechwiedzący, ani wszechmocny, a dokonany przez niego akt kreacji był aktem samowolnym, stworzony przez niego świat jest niedoskonały i pełen zła. [przypis edytorski]
55. swada — płynność w mówieniu. [przypis edytorski]
56. foliant a. foliał — gruba książka dużego formatu. [przypis edytorski]
57. odbijanka a. kalkomania — obrazek przenoszony na kartkę ze specjalnie przygotowanego papieru. [przypis edytorski]
58. bengalskie światła a. ognie bengalskie — rodzaj fajerwerków. [przypis edytorski]
59. gontowa strzecha — dach pokryty nachodzącymi na siebie deseczkami. [przypis edytorski]
60. ark — tu: łuk. [przypis edytorski]
61. krokiew — pochyła belka podtrzymująca dach. [przypis edytorski]
62. płatew — poprzeczna belka podtrzymująca krokwie. [przypis edytorski]
63. bant — wspornik. [przypis edytorski]
64. arabeska — symetryczny, geometryczny ornament ze stylizowanych motywów roślinnych. [przypis edytorski]
65. ultimo — ostatni dzień miesiąca, termin regulowania rachunków i innych należności. [przypis edytorski]
66. kondor — duży ptak występujący w Ameryce Południowej, drapieżnik i padlinożerca. [przypis edytorski]
67. grynszpan — jasnozielony nalot na miedzianej powierzchni. [przypis edytorski]
68. lama — tybetański lub mongolski mnich buddyjski. [przypis edytorski]
69. analogon — odpowiednik. [przypis edytorski]
70. klangor — odgłos lecących ptaków. [przypis edytorski]
71. menady a. bachantki (mit. grec.) — towarzyszki Dionizosa (Bachusa), boga wina, szalone kobiety tworzące jego orszak. [przypis edytorski]
72. dominium — teren podlegający czyjejś władzy. [przypis edytorski]
73. fechtmistrz — szermierz a. nauczyciel szermierki. [przypis edytorski]
74. szaniec — wał, okop, umocnienie ziemne. [przypis edytorski]
75. otręby — łuski pozostałe po zmieleniu ziarna, przen.: coś zbędnego. [przypis edytorski]
76. kuglarstwo — sztuczka magiczna. [przypis edytorski]
77. prestidigitator (daw.) — iluzjonista. [przypis edytorski]
78. suwerenny — niepodległy. [przypis edytorski]
79. banita — wygnaniec. [przypis edytorski]
80. liszaj — schorzenie skóry, przen. plama a. ubytek na płaskiej powierzchni w rodzaju tynku. [przypis edytorski]
81. czereda — gromada. [przypis edytorski]
82. bodiak (reg.) — gatunek ostu. [przypis edytorski]
83. surogat — namiastka. [przypis edytorski]
84. iluminacja — efektowne, odświętne oświetlenie. [przypis edytorski]
85. arabeska — symetryczny, geometryczny ornament ze stylizowanych motywów roślinnych. [przypis edytorski]
86. subiekt (daw.) — sprzedawca w sklepie. [przypis edytorski]
87. amalgamat — mieszanina różnorodnych składników (pierwotnie stop metalu z rtęcią). [przypis edytorski]
88. emblemat — przedmiot (lub jego plastyczne przedstawienie) symbolizujący jakąś ideę. [przypis edytorski]
89. fizjonomia (daw.) — twarz, wygląd. [przypis edytorski]
90. umizgi (daw.) — zaloty. [przypis edytorski]
91. idol — bożek; przedmiot kultu symbolizujący lub przedstawiający bóstwo. [przypis edytorski]
92. moloch (mit. semicka) — bóstwo ognia; przen.: coś bezlitosnego, złego, pochłaniającego niewinne ofiary. [przypis edytorski]
93. Pierrot — postać z tradycyjnej pantomimy francuskiej. [przypis edytorski]
94. idylla — sielanka. [przypis edytorski]
95. atropina — lek powodujący rozszerzanie źrenic. [przypis edytorski]
96. lak — topliwa masa używana do pieczętowania listów, barwy czerwonej lub brązowej. [przypis edytorski]
97. jąć (daw.) — zacząć. [przypis edytorski]
98. Genus avium (łac.) — gatunki ptaków. [przypis edytorski]
99. scansores (łac.) — ptaki z dwoma palcami z przodu i dwoma z tyłu; klasa historyczna, obecnie rozdzielona pomiędzy kilka różnych rzędów. [przypis edytorski]
100. pisttaci (łac.) — rząd ptaków, do którego zaliczane są m.in. papugi. [przypis edytorski]
101. demiurg — w niektórych systemach religijnych twórca świata, który nie jest jednak tożsamy z najwyższym bogiem. Ponieważ demiurg nie jest ani wszechwiedzący, ani wszechmocny, a akt kreacji był aktem samowolnym, stworzony przez niego świat jest niedoskonały i pełen zła. [przypis edytorski]
102. metafizyka — filozoficzne rozważania o przyczynach bytu i o jego naturze. [przypis edytorski]
103. herezjarcha — założyciel herezji. [przypis edytorski]
104. magnetyzer a. hipnotyzer — człowiek potrafiący oddziaływać na przedmioty i innych ludzi siłą swojego umysłu. [przypis edytorski]
105. adept — człowiek zgłębiający daną dziedzinę wiedzy. [przypis edytorski]
106. kacerski — heretycki. [przypis edytorski]
107. Księga Rodzaju a. Genesis — pierwsza księga Biblii opowiadająca o stworzeniu świata i człowieka. [przypis edytorski]
108. demiurg — w niektórych systemach religijnych twórca świata, który nie jest jednak tożsamy z najwyższym bogiem. Ponieważ demiurg nie jest ani wszechwiedzący, ani wszechmocny a dokonany przez niego akt kreacji był aktem samowolnym, stworzony przez niego świat jest niedoskonały i pełen zła. [przypis edytorski]
109. uwodny — dziś: uwodzicielski. [przypis edytorski]
110. mdły (daw.) — słaby. [przypis edytorski]
111. Zabójstwo nie jest grzechem. Jest ono nieraz koniecznym gwałtem wobec opornych i skostniałych form bytu, które przestały być zajmujące — aluzja do filozofii genezyjskiej Juliusza Słowackiego. [przypis edytorski]
112. sadyzm — zboczenie seksualne polegające na znajdowaniu
Uwagi (0)