Sklepy cynamonowe (zbiór) - Bruno Schulz (biblioteka darmowa online txt) 📖

przyjemności w zadawaniu bólu partnerowi; określenie pochodzi od nazwiska markiza de Sade, oświeceniowego pisarza i filozofa. [przypis edytorski]

113. illegalny — nielegalny. [przypis edytorski]

114. kosmogonia — zespół wyobrażeń o powstaniu kosmosu. [przypis edytorski]

115. ezoteryczny — dostępny tylko dla wtajemniczonych, tu: tajemniczy. [przypis edytorski]

116. solenność — powaga, wzniosłość. [przypis edytorski]

117. interlokutor — rozmówca. [przypis edytorski]

118. stębnować — szyć, pozostawiając ciągłą linię po wierzchniej stornie tkaniny. [przypis edytorski]

119. lapidarny — krótki, zwięzły. [przypis edytorski]

120. pałuba (daw.) — niezgrabna kukiełka, także brzydka kobieta przypominająca kukłę. [przypis edytorski]

121. antecedens — poprzedni stan rzeczy. [przypis edytorski]

122. piędź — dawna miara długości, ok. 20 cm. [przypis edytorski]

123. atropina — lek powodujący rozszerzanie źrenic. [przypis edytorski]

124. lineatura — układ linii. [przypis edytorski]

125. herezjarcha — założyciel heretyckiego ruchu religijnego. [przypis edytorski]

126. lineatura — układ linii. [przypis edytorski]

127. woluta — ornament w kształcie spirali lub zwoju. [przypis edytorski]

128. panoptikum — gabinet osobliwości, także figur woskowych. [przypis edytorski]

129. kalwaria — zespół kapliczek będących kolejnymi stacjami drogi krzyżowej. [przypis edytorski]

130. pałuba — daw. niezgrabna kukiełka, także brzydka kobieta przypominająca kukłę. [przypis edytorski]

131. Luigi Lucheni (1873–1910) — włoski anarchista, który w 1898 roku zabił austriacką cesarzową Elżbietę szewskim szydłem; resztę życia spędził w więzieniu. [przypis edytorski]

132. Elżbieta von Wittelsbach (1837–1898) — żona cesarza Franciszka Józefa I, cesarzowa Austrii i królowa Węgier zwana Sisi. Z powodu swojej urody i wpływu, jaki miała na politykę męża, stała się bohaterką masowej wyobraźni. [przypis edytorski]

133. Draga Mašin (1864–1903) — królowa Serbii, żona Aleksandra Obrenovicia, nielubiana przez swoich poddanych, została wraz z mężem zamordowana 11 czerwca 1903 przez oficerów gwardii pałacowej. [przypis edytorski]

134. onania (daw.) — onanizm, masturbacja; mniej więcej do połowy XX wieku obwiniany o prowadzenie do groźnych dla zdrowia konsekwencji, od ogólnego osłabienia do ślepoty. [przypis edytorski]

135. prelekcja — przemowa, wykład. [przypis edytorski]

136. generatio aequivoca a. samorództwo — teoria mówiąca tym, że niektóre organizmy mogą powstawać same z siebie, bez udziału innych organizmów żywych (np. muchy powstające bezpośrednio z gnijącego mięsa), ostatecznie obalona przez Ludwika Pasteura. [przypis edytorski]

137. pseudowegetacja — tu: naśladownictwo roślin. [przypis edytorski]

138. pseudofauna — naśladownictwo organizmów zwierzęcych. [przypis edytorski]

139. członkonogi (daw.) — stawonogi (owady i pajęczaki). [przypis edytorski]

140. amorfny a. amorficzny — o nieokreślonym kształcie. [przypis edytorski]

141. imitatywny — naśladowniczy. [przypis edytorski]

142. morfologia — kształt zewnętrzny. [przypis edytorski]

143. koloid — tu: zawiesina drobnych cząsteczek ciała stałego w ciekłym ośrodku. [przypis edytorski]

144. ingrediencja — składnik. [przypis edytorski]

145. humus — organiczna warstwa gleby. [przypis edytorski]

146. framuga — rama, w której osadzone są drzwi lub okno. [przypis edytorski]

147. filigran — ornament z cienkich drucików. [przypis edytorski]

148. ażur — wzór tworzony przez układ otworów. [przypis edytorski]

149. confetti — drobne kawałki papieru służące do obsypywania się podczas balów, zabaw karnawałowych itp. [przypis edytorski]

150. oleander — wiecznie zielony krzew. [przypis edytorski]

151. ektoplazma — substancja pojawiająca się w przy zjawiskach paranormalnych, np. wydzielana przez duchy. [przypis edytorski]

152. somnambulik — lunatyk. [przypis edytorski]

153. emanacja — uzewnętrznienie się czegoś. [przypis edytorski]

154. katalepsja — odrętwienie. [przypis edytorski]

155. astralny — niematerialny. [przypis edytorski]

156. fladra — sztuczny rysunek słojów na drewnie. [przypis edytorski]

157. lineatura — układ linii. [przypis edytorski]

158. meluzyna — tu: kobieta z ogonem ryby lub węża. [przypis edytorski]

159. manilski — pochodzący z Manili, stolicy Filipin. [przypis edytorski]

160. pająk — wieloramienny żyrandol. [przypis edytorski]

161. asocjacja — skojarzenie. [przypis edytorski]

162. kiszka hegarowa — urządzenie służące do lewatywy. [przypis edytorski]

163. Nemrod a. Nimrod — wg tradycji żydowskiej despotyczny władca miasta Babel, który zainicjował budowę słynnej wieży Babel. [przypis edytorski]

164. transcendentalny — wykraczająca poza codzienną rzeczywistość, pozazmysłowy. [przypis edytorski]

165. transpozycja — zmiana charakteru obiektu, zwł. utworu muzycznego. [przypis edytorski]

166. kalejdoskopowy — zmieniający się szybko i w zaskakujący sposób. [przypis edytorski]

167. egotyczny — przesadnie skupiony na sobie. [przypis edytorski]

168. emanacja — manifestacja, uzewnętrznienie się czegoś. [przypis edytorski]

169. prajednia — wg niektórych systemów religijnych substancja zawierająca zarodki wszystkich rzeczy, z której wyłonił się wszechświat. [przypis edytorski]

170. plazma — tu: protoplazma, materiał z którego zbudowane są komórki. [przypis edytorski]

171. ług — żrący środek wybielający, składnik mydła i innych środków czyszczących. [przypis edytorski]

172. dyszkant — wysoki głos chłopięcy, odpowiednik sopranu. [przypis edytorski]

173. apostrofować — zwracać się do kogoś. [przypis edytorski]

174. karakoni — karaluszy. [przypis edytorski]

175. Pan (mit. gr.) — opiekun pasterzy i stad, półczłowiek-półkozioł. [przypis edytorski]

176. Gibraltar — przylądek na południowym krańcu Półwyspu Iberyjskiego. [przypis edytorski]

177. dyl — belka. [przypis edytorski]

178. filigran — ornament z cienkich drucików. [przypis edytorski]

179. bodiak (reg.) — gatunek ostu. [przypis edytorski]

180. dymensja (z łac.) — wymiar. [przypis edytorski]

181. gzygzak — dziś: zygzak. [przypis edytorski]

182. słomiany wdowiec (pot.) — mężczyzna, którego żona wyjechała np. na wakacje. [przypis edytorski]

183. wywczasy — wczasy, wypoczynek. [przypis edytorski]

184. bawić (daw.) — przebywać. [przypis edytorski]

185. zmóc (daw.) — pokonać. [przypis edytorski]

186. nakisać — kisnąć. [przypis edytorski]

187. story — zasłony. [przypis edytorski]

188. korpulencja — otyłość. [przypis edytorski]

189. wegetatywny — odpowiadający za podstawowe procesy fizjologiczne organizmów żywych. [przypis edytorski]

190. respiracja — oddychanie. [przypis edytorski]

191. dymensja (z łac.) — wymiar. [przypis edytorski]

192. amfilada — szereg przechodnich pokojów z wejściami ustawionymi w jednej linii. [przypis edytorski]

193. brzusiec — wystająca, wypukła część, tu: czubek palca. [przypis edytorski]

194. dystrakcja (daw.) — rozrywka. [przypis edytorski]

195. firmament — niebo. [przypis edytorski]

196. plazma — tu: bezkształtna, nieokreślona materia. [przypis edytorski]

197. cynamon — egzotyczna przyprawa do słodkich potraw i napojów, dawniej bardzo cenna. [przypis edytorski]

198. dla (daw.) — z powodu. [przypis edytorski]

199. lak — topliwa, czerwonobrunatna substancja służąca do pieczętowania listów. [przypis edytorski]

200. ognie bengalskie — rodzaj fajerwerków. [przypis edytorski]

201. marka (daw.) — znaczek. [przypis edytorski]

202. odbijanka a. kalkomania — obrazek do przenoszenia na kartkę ze specjalnie przygotowanego papieru. [przypis edytorski]

203. indygo — cenny niebieski barwnik wyrabiany z indygowców, krzewów rosnących na Półwyspie Indyjskim. [przypis edytorski]

204. kalafonium a. kalafonia — przeźroczysta substancja służąca do nacierania włosia smyczków instrumentów smyczkowych. [przypis edytorski]

205. salamandra — tu: mityczne stworzenie zamieszkujące żywioł ognia. Także: jaskrawo ubarwiony płaz przypominający jaszczurkę. [przypis edytorski]

206. bazyliszek — tu: mityczne stworzenie zabijające spojrzeniem, strażnik wielkich skarbów. [przypis edytorski]

207. korzeń mandragory — śródziemnomorska roślina, której korzeń przypomina kształtem człowieka. Z tego względu uważano ją za bardzo potężny środek magiczny, atrybut bóstw podziemnych. Wierzono, że wyrwana z ziemi wydaje z siebie zabójczy krzyk. [przypis edytorski]

208. norymberskie mechanizmy — od średniowiecza Norymberga jest jednym z głównych ośrodków produkcji zabawek i handlu nimi, zwłaszcza lalkami i domkami dla lalek. [przypis edytorski]

209. homunculus — miniaturowy, bezpłciowy człowieczek sztucznie stworzony w retorcie przez alchemika. [przypis edytorski]

210. foliant a. foliał — gruba książka dużego formatu. [przypis edytorski]

211. wchodowy (daw.) — wejściowy. [przypis edytorski]

212. ezoteryczny — dostępny tylko dla wtajemniczonych. [przypis edytorski]

213. Niobida rzymska — sławna rzeźba attycka z V w. p.n.e., przedstawiająca umierającą córkę Niobe, zabitą wraz ze swoim rodzeństwem przez Artemidę i Apolla, którzy w ten sposób chcieli pomścić Latonę, swoją matkę, którą Niobe obraziła przechwalając się większą liczbą dzieci. [przypis edytorski]

214. Danaida — rzeźba Augusta Rodina z 1885 roku, przedstawia jedną z pięćdziesięciu córek Danaosa, które w noc poślubną zabiły swoich mężów, za co zostały skazane na wieczne męki w Tartarze. [przypis edytorski]

215. Tandalidzi — mit. grec. dzieci Tantala: Niobe (matka dzieci zabitych za jaj pychę przez Apolla i Artemidę, zamieniła się w kamień), Pelopsa (zabity przez ojca i podany bogom na uczcie, wskrzeszony na życzenie Zeusa) i Broteasa (doprowadzonego do szaleństwa przez Artemidę, której nie chciał okazać czci), często przedstawiani w sztuce klasycznej i nowożytnej. [przypis edytorski]

216. Olimp (mit. gr.) — siedziba najważniejszych bogów. [przypis edytorski]

217. litografia — technika graficzna, polegająca na odbijaniu matrycy wytrawionej kwasem w kamieniu. [przypis edytorski]

218. interwał — tu: przerwa. [przypis edytorski]

219. flankowany — oskrzydlony. [przypis edytorski]

220. szrafirunek — technika rysunku polegająca na tworzeniu obrazu poprzez rysowanie równoległych lub przecinających się kresek (szrafów). [przypis edytorski]

221. nokturn — spokojny, oddający atmosferę nocy utwór instrumentalny, poetycki lub obraz. [przypis edytorski]

222. ichneumon a. mangusta — małe zwierzę drapieżne żyjące w Afryce i Azji Mniejszej. [przypis edytorski]

223. fosforescencja — świecenie po uprzednim naświetleniu. [przypis edytorski]

224. oćma — ciemność. [przypis edytorski]

225. arkada — łuk opierający się na dwóch kolumnach. [przypis edytorski]

226. amfilada — szereg przechodnich pokojów z wejściami ustawionymi w jednej osi. [przypis edytorski]

227. arabeska — symetryczny, geometryczny ornament ze stylizowanych motywów roślinnych. [przypis edytorski]

228. sybiliński — tajemniczy; Sybilla (mit. rzym.) — wieszczka, autorka ksiąg sybillińskich, w których były zapisane przyszłe losy Rzymu. Senat Rzymu w chwilach największego zagrożenia dla państwa wielokrotnie sięgał po przepowiednie z ksiąg sybillińskich. [przypis edytorski]

229. loggia a. lodżia — otwarte na zewnątrz pomieszczenie ograniczone arkadami. [przypis edytorski]

230. konstelacja — gwiazdozbiór. [przypis edytorski]

231. karakon (daw.) — karaluch. [przypis edytorski]

232. karakuł — futro z jagniąt. [przypis edytorski]

233. serpentyna — stroma górska droga o wielu zakrętach. [przypis edytorski]

234. astrolabium — dawny przyrząd astronomiczny służący do wyznaczania pozycji gwiazd. [przypis edytorski]

235. wieszczy — tu: proroczy. [przypis edytorski]

236. wolumen in folio a. foliał — gruba książka dużego formatu. [przypis edytorski]

237. Tyśmienica — dopływ Wieprza. [przypis edytorski]

238. architraw — spoczywająca bezpośrednio na głowicy kolumny dolna część belkowania. [przypis edytorski]

239. pilaster — płaski, ozdobny filar wbudowany w ścianę. [przypis edytorski]

240. sepia — barwnik ciemnobrunatny. [przypis edytorski]

241. polifonia — tu: wielość stylów. [przypis edytorski]

242. antykwa — krój pisma. [przypis edytorski]

243. postponujący — lekceważący. [przypis edytorski]

244. portal — wejście. [przypis edytorski]

245. Klondike — kanadyjska rzeka w Jukonie, jeden z głównych ośrodków amerykańskiej gorączki złota. [przypis edytorski]

246. efemeryczny — krótkotrwały, ulotny. [przypis edytorski]

247. eldorado — legendarny kraj, w którym złoto było tak powszechne, że tubylcy nie uważali go za cenne. [przypis edytorski]

248. kubatura — pojemność. [przypis edytorski]

249. indyferentny — bierny. [przypis