Anafielas - Józef Ignacy Kraszewski (wirtualna biblioteka cyfrowa TXT) 📖

Uwagi: 0

Słowa kluczowe:

Skarżyć się

Krótki opis książki:

Anafielas to epos autorstwa Józefa Ignacego Kraszewskiego, opowiadający o dziejach Litwy z czasów panowania wielkiego księcia litewskiego Witolda Kiejstutowicza.

Książę Witold jest jej głównym bohaterem, pojawia się również książę Jagiełło, który później doprowadził do powstania unii Litwy i Korony. Anafielas to jedno z dzieł, dzięki którym Kraszewski jest bardzo ceniony przez Litwinów — w swoich utworach ocalił pogańską i wczesnochrześcijąńską historię Litwy. Epos był wydawany w latach 1843–46.

Kraszewski był jednym z najważniejszych — i najpłodniejszych — pisarzy XIX wieku. Wciągu 57 lat swojej działalności napisał 232 powieści, głównie o tematyce historycznej, społecznej i obyczajowej. Zasłynął przede wszystkim jako autor Starej baśni.

Przeczytaj książkę

Podziel się książką:

Autor: Józef Ignacy Kraszewski
Epoka: Pozytywizm
Rodzaj: Epika

Czytasz książkę online - «Anafielas - Józef Ignacy Kraszewski (wirtualna biblioteka cyfrowa TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Józef Ignacy Kraszewski

Idź do strony:

—

Egłe się niby uśmiecha164,

— Będę twoją! — rzekła z cicha,

A wąż z rękawa wychodzi.

Ledwie wrócili do chaty,

Krzyk na siele165, krzyk na dwone:

— Jadą swaty! jadą swaty! —

Egłe kryje się w komorze.

Trzech wężów na necce jedzie

Z podniesioną w górę głową,

I jeden starszy na przedzie

Z taką występuje mową:

— Żaltis o swoję166 prosi narzeczoną.

Dała słowo, jest mu żoną.

Stu nas świadków to słyszało.

Pobłogosławcie rodzice

I oddajcie nam dziewicę,

Bo co się stało, to stało. —

A ojciec z matką płakali w komorze.

— Biedna Egłe dała słowo,

Ale czyliż to być może,

By była żoną wężową?

Nie! — I biegną do sąsiady.

— Ragutieno! daj nam rady,

Co począć z temi swatami? —

Stara w głowę się skrobała

I taką im radę dała.

— Byle co węża omami.

Zamiast córki, gęś im dajcie,

I co prędzéj wyprawiajcie. —

Jak kazała, tak zrobili.

Swaty w neckę gęś wsadzili,

Dziękowali i sykali,

Wsiedli i pojechali.

Jechali aż w koniec sioła,

I sioło przejechali,

I ciągnęliby daléj,

Aż kukułka im woła:

— Kuku! kuku! kuku!

Co to się wam stało?

Wzięliście gęś białą!

Kochanka wężowa

W komorze się chowa.

Boją się rodzice

Oddać wam dziewicę.

Lecz dłużéj nie schronią.

Wróćcie, swaty, po nią.

Kuku! kuku! kuku! —

Jak jechali, wrócili,

I stanęli przed chatą,

Z gniewem gęś wyrzucili.

— My jechali nie na to!

Ale po narzeczoną,

Po Żaltisową żonę.

Błogosławcie rodzice,

A oddajcie dziewicę. —

Znów rodzice w rospaczy167.

— Radź, sąsiadko, inaczéj. —

Ona w głowę się skrobie.

— Gęś, to trochę za mała,

Owca by oszukała.

Niech z owcą jadą sobie. —

Rodzice owcę dali.

Oni siedli, jechali,

Jechali w koniec sioła,

I sioło przejechali,

I ciągnęliby daléj,

Aż kukułka znów woła:

— Kuku! kuku! kuku!

Co to się im stało?

Wzięli owcę białą!

Kochanka wężowa

W komorze się chowa.

Nic chcieli rodzice

Oddać wam dziewicę.

Lecz już jéj nie schronią.

Wracajcie się po nią.

Kuku! kuku! kuku!

Znów powrócili swaty,

Pojechali do chaty,

Córki gwałtem żądają,

I siedzą i czekają.

A rodzice w rospaczy —

— Radź, sąsiadko, inaczéj. —

Ona w głowę się skrobie.

— Kiedy owca za mała,

Oszuka krowa biała.

Niechaj z nią jadą sobie. —

Rodzie krowę dali,

Oni siedli, jechali,

Jechali w koniec sioła,

I ciągnęliby daléj,

Aż Gieguze168 znów woła:

— Kuku! kuku! kuku!

A cóż się im stało?

Wzięli krowę białą!

Kochanka wężowa

W komorze się chowa.

Dłużéj jéj nie schronią.

Powracajcie po nią.

Kuku! kuku! kuku!

Z szumem, krzykiem i zwadą

Nazad swaty znów jadą,

Krowę białą odwożą

I rodzicóm169 tak grożą:

— Tak zwodzić się nie godzi!

Źle, kto Żaltisa zwodzi! —

Znów rodzice w rospaczy —

— Radź, sąsiadko, inaczéj. —

Ona w głowę się skrobie.

— Jak tu zrobić, poradzić?

Starszą córkę im wsadzić.

Z nią pojadą już sobie. —

Rodzice córkę dali.

Swaty siedli, jechali,

Jechali w koniec sioła,

I sioło przejechali,

I ciągnęliby daléj,

Aż Gieguze znów woła:

— Kuku! kuku! kuku!

Znów nas oszukano.

Starszą córkę dano.

Kochanka wężowa

W komorze się chowa.

Rodzice ją chronią.

Wróćcie jeszcze po nią.

Kuku! kuku! kuku! —

Z hałasem jadą swaty,

Powracają do chaty,

Starszą córkę rzucili

I rodzicóm grozili:

— Ej rodzice! rodzice!

Oddajcie nam dziewicę,

Bo jakeśmy wężami,

Źle daléj będzie z wami!

Ługi170 woda zapławi171,

Statek172 wilk wam podławi,

Chatę burza rozwali,

Zboże susza wypali.

Ej! oddajcie nam naszą! —

Gdy tak grożą i straszą,

Ojciec, matka płakali;

I długo jeszcze radzą:

Czy dadzą, czy nie dadzą?

Aż nareście173 oddali.

Swaty w neckę wsadzili,

Siedli i pojechali;

Ale już nie wrócili:

Bo kukułka spotkała

I tak do nich śpiewała:

— Kuku! kuku! kuku!

Śpieszcie, swaty, bo pora,

Śpieszcie się do jeziora.

Mąż wygląda z daleka.

Narzeczonéj swéj czeka.

Kuku! —

A Egłe we łzach cała

Na jezioro patrzała.

I już blizko174 topieli,

I już swaty stanęli.

A Żaltis na nią czeka;

Lecz nie wąż to szkaradny,

Ale młody i ładny

Bóg wód w ciele człowieka.

Kiedy Gadintoj od pracy odrywa,

Próżno Sargietoj przeszkadza jéj, prosi,

Próżno popsutą pokazuje przędzę.

Jak gdyby głuche, na powieść zdradliwą

I uszy mają i uwagę całą.

Ledwie skończyła, nim ręce podniosły,

Ona je znowu odrywać zaczyna.

— A wiécie — rzecze — co się potém stało?

Słuchajcie tylko, zaraz się dowiécie.

Wszak będzie jeszcze dość czasu do pracy —

Xiężyc wysoko, dzień jeszcze daleko.

Przyjaciele Wolnych Lektur otrzymują dostęp do prapremier wcześniej niż inni. Zadeklaruj stałą wpłatę i dołącz do Towarzystwa Przyjaciół Wolnych Lektur: wolnelektury.pl/towarzystwo/

Bracia Żaltisowéj żony

Pięć lat potém upływa,

Jak Egłe już szczęśliwa,

I Żaltis jéj, pod wodą

Roskoszne175 życie wiodą.

Pięć lat i pięć upływa,

Nie tak Egłe szczęśliwa;

Bo choć dzieci ma troje,

Choć na niczém nie zbywa,

Lecz wspomni sioło swoje,

Żal jéj za rodzicami,

I zalewa się łzami.

Wszystko miała,

Co chciała;

Ale kiedy już komu

Tęskno do swych, do domu,

Nic nie syci, nie poi,

Dom a dom w oczach stoi.

I biednéj Egle było,

Choć w dostatku, niemiło.

Prosiła męża co dnia,

I co dzień odpowiadał:

— Idź przyszłego tygodnia. —

Tak lat kilka odkładał.

Czas na prośbach upływa.

Egłe, mniéj już szczęśliwa,

Męża prosi i nudzi.

— Puść-bo mnie w odwiedziny

Do swoich, do rodziny,

Puść mnie na świat do ludzi.

Ja cię tu nie porzucę,

Za dzień, u dwa powrócę. —

Mąż nie mógł wstrzymać daléj,

Dał się wreście176 uprosić;

Lecz wprzódy kazał znosić

Trzewiki kute z stali.

Krugis je z Budrajcami177

Ogromnemi młotami

Na jéj nóżki zrobili.

Wzięła, myśli; po chwili

Na ogień je rzuciła,

Na żużel przepaliła.

Pochodziła dzień cały —

Trzewiki popadały.

— Ot, trzewików już nié ma!

Teraz nic mnie nie wstrzyma.

Gotowam już do drogi —

Egłe do męża rzekła —

Teraz tylko piérogi

Dziś jeszcze będę piekła. —

On cóś czoło zachmurzył,

I rzekł żonie: — Myśl o tém:

Wszystkiem cebry ponurzył178;

Nośże wodę rzeszotem.

A nie spiekłszy piéroga,

Za nic i twoja droga. —

Egłe łamała głowę,

Rozczynę zamieniła,

Rzeszoto oblepiła,

Wody niém nanosiła,

I piérogi gotowe.

Żallis żegnał ze łzami,

Całował dzieci swoje,

Wyprawił wszystko troje,

I rzekł: — Gdy wróci z sioła

I stanie nad wodami,

Wprzód mnie żona zawoła

Trzykroć temi słowami:

— Mężu mój! mężu! żona ciebie czeka!

Jeżeliś żywy, wynijdź z pianą z mléka;

Jeżeli ciebie na świecie już nié ma,

Krwią się objaw przed oczyma. —

Co tam było witania!

Jaka radość na siele!

Jak ciekawe pytania!

Jakie różne! jak wiele!

Jak witali wężową

Od dawna opłakaną,

I jak każde jéj słowo

Z ust do ust podawano!

Tak jéj trzy dni przebyło.

Nie myśli o powrocie.

Oj! po długiéj tęsknocie,

Swoich ujrzeć tak miło!

— Jeszcze trzy dni — prosili —

Trzy dni zostań w gościnie.

Dawno z tobą nie byli.

Nim przyjdziesz, długo minie. —

I została wężowa.

Bracia wieczór jechali

Na nocleg w głuchy las,

Chłopca jéj namawiali:

— Jedź z nami, zbudzisz nas. —

Pojechał starszy z niemi.

Gdzieś daleko, w dolinie,

Pokładli się na ziemi

I ogień rozłożyli,

I z chłopcem się pieścili;

A jeść dając chłopczynie,

Zadawali pytania:

— Kiedy wrócicie z sioła

Do waszego mieszkania,

Jak tam matka zawoła,

Żeby ojciec otworzył? —

A chłopce ręce złożył,

I potrząsając głową,

Powtarzał im to słowo:

— Ja nic nie wiém, wujowie!

Matka wié, matka powié. —

Potém prosić zaczęli,

Naokoło stanęli.

— Ty musisz, chłopcze, wiedzieć,

A nie chcesz nam powiedzieć;

Tylko nie żartuj z nami,

Do wysieczem rózgami. —

On wciąż mówił: — Wujowie!

Matka wié, ona powié. —

Dziesięć mioteł nacięto

I chłopca bić zaczęto.

Chłopiec płakał — Wujowie!

Niechaj matka wam powié. —

I na próżno go zbili.

A gdy z rana wrócili,

Egłe pytała syna:

— Co to oczy czérwone? —

— Smolna była łuczyna179,

Wiatr dym pędził w tę stronę. —

Bracia wzięli młódszego180.

Zbili znowu na próżno.

Nie powiedział im tego,

Jak ojca wyzwać możno.

Potém wzięli dziewczynę,

I zawieźli w dolinę,

Prosili i pytali.

Długo, długo milczała;

Lecz rózgi pokazali,

I ze strachu wydała.

Bracia śpieszyli skoro

Za sioło nad jezioro,

Kosy z sobą pobrali,

I stanąwszy, wołali:

— Mężu mój! mężu! żona ciebie czeka.

Jeżeliś żywy, wynijdź pianą z mléka;

Kiedy cię na świecie nié ma.

Krwią się objaw przed oczyma. —

Prysły ciche wód łożyska,

Mléczną pokryły się pianą,

A z piany Żaltis wytryska,

Powitać żonę kochaną;

I już na brzeg się toczy,

Z brzegu sunie się daléj.

Wtém go młodzież oskoczy,

I w sztuki rozsiekali.

Minął w gościach dzień trzeci.

Egłe, zabrawszy dzieci,

Tęskna wraca do męża.

Już ujrzała jezioro.

Pośpiesza z dziećmi skoro,

Staje i woła węża.

Pękły ciche wód łożyska;

Lecz krew na falach połyska,

A głos wychodzący z fali

Woła do niéj raz ostatni:

— Tę krew masz z ręki bratniéj.

Bracia mnie rozsiekali. —

Egłe słupem stanęła,

Z oczyma łez pełnemi.

— Cóż ja pocznę? — krzyknęła —

Z sobą, z dziećmi mojemi?

Powrócęż żyć z zbójcami?

Bracia, zbójcy mężowi,

Idź do strony:

Darmowe książki «Anafielas - Józef Ignacy Kraszewski (wirtualna biblioteka cyfrowa TXT) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie

Uwagi (0)

Nie ma jeszcze komentarzy. Możesz być pierwszy!

Dodaj komentarz