Śnieg - Stanisław Przybyszewski (biblioteka .TXT) 📖
Śnieg Stanisława Przybyszewskiego to realistyczno-symboliczny dramat wystawiony po raz pierwszy w 1903 r. Prezentuje wątki i postaci typowe dla epoki modernizmu.
Na scenie spotykają się nerwowy wrażliwy dekadent Kazimierz, jego ogarnięty pasją życiową, witalny brat Tadeusz — ofiara nieszczęśliwej niszczącej miłości do kobiety fatalnej (Ewy) — oraz szlachetna i naiwna Bronka (żona Tadeusza). Bronka, chcąc nie chcąc, samą swoją kobiecością i pragnieniem stworzenia domu podcina skrzydła mężowi, który w skrytości ducha tęskni za dawnymi uniesieniami i byłą kochanką Ewą. Akcja dzieje się w ziemiańskim dworku, zimą. Kazimierz i Ewa są gośćmi Bronki i Tadeusza — w realistycznej warstwie dramatu Kazimierz skrycie kocha Bronkę (miłością niespełnioną i idealną), a Ewa Tadeusza (w sposób zaborczy i niszczący). Każde z nich ma interes w tym, aby prawda wyszła na jaw. Jak łatwo się domyślić, finał nie może być szczęśliwy, co od razu można odczytać w warstwie symbolicznej. Prawdę o kondycji bohaterów ukrywa w sposób symboliczny śnieg — wzmianki o jego opadaniu i odgarnianiu wpływają na dynamikę dramatu. Ostatecznie okazuje się, że odkrycie prawdy (odśnieżanie stawu) nie prowadzi do wyzwolenia, chyba że za nie uznamy samobójczą śmierć.
- Autor: Stanisław Przybyszewski
- Epoka: Modernizm
- Rodzaj: Dramat
Czytasz książkę online - «Śnieg - Stanisław Przybyszewski (biblioteka .TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Stanisław Przybyszewski
A bywajże, Bronka, bywaj!
BRONKAZaraz — zaraz.
KAZIMIERZGdzieś ty Bronkę poznał?
TADEUSZA u wuja mojego. W lesie, jechała konno, koń jej się spłoszył czymś przestraszony. Patrzę, dziwię się takiemu szalonemu pędowi, alem zrozumiał, że takiego galopu amazonka nie pragnęła, chociaż się bardzo dzielnie trzymała. W jaki sposób konia osadziłem na miejscu, tego już nie wiem. Odleżałem awanturę przez parę tygodni, alem zyskał Bronkę, spokój i szczęście.
KAZIMIERZCiekawa przygoda.
TADEUSZA tak, ciekawa. Tak ciekawa, że dopókim o tych przygodach czytał w romansach, bo z rozpacznej nudy czytywałem nieraz romanse, nie myślałem, że takie historie i w życiu zdarzyć się mogą.
SCENA VJakiś ty niecierpliwy. Przecież ja sama chciałam ci to wszystko przyrządzić.
TADEUSZAle na co tak dużo?
BRONKADo kolacji jeszcze daleko, jedz — jedz.
TADEUSZA też to śnieżyca, że świata przed oczami nie widać. Zaspy po pas.
BRONKAAch, jak ja się o ciebie lękałam.
KAZIMIERZA tak, najstraszniejsze obrazy twoich mąk i cierpień pod przewróconymi sankami majaczyły jej się przed oczami.
TADEUSZO, ty, niepoprawny dzieciaku, ani na krok się od ciebie ruszyć nie mogę.
BRONKAAleż to dziwne! Pamięć moja gorsza niż u kury. Zaraz zaraz przyjdę
idzie ku drzwiom. BRONKADokąd idziesz?
TADEUSZZaraz, zaraz, kochanie... niespodzianka
Znika w przedpokoju.Pewno mi znowu zrobił jaką kosztowną niespodziankę. Muszę się na prawdę na niego pogniewać, bo już mam w bród aksamitów, jedwabi, tych kosztownych materii, którymi mnie zasypuje.
KAZIMIERZKocha cię, a dla kochającego mężczyzny to wielka rozkosz takie niespodzianki robić. Ale słuchaj, Bronka, tyś mu też taką niespodziankę zrobiła. Myślałem teraz nad tym, czy mu będzie przyjemna. Tadeusz teraz taki szczęśliwy, a to szczęście we dwoje jest zazdrosne i egoistyczne. Lękam się czasami, że ja wam zawadzam, a cóż dopiero kobieta, która, jak mówiłaś, jest Tadeuszowi obcą...
BRONKANie... nie... właśnie nie. W tym tkwi cała nasza przebiegłość kobieca. Jeżeli się chce zachować miłość mężczyzny, to trzeba go raz po raz od siebie odsuwać, raz po raz samopas go puścić. Dobrze zrobiłam, dobrze zrobiłam. Ja z Ewą będę się bawiła, grała, czytała, a on niech się włóczy po polowaniu, odwiedza sąsiadów, targuje się z Żydami o ceny zboża i wraca co dzień z większą jeszcze tęsknotą.
KAZIMIERZNie myślałem, żebyś umiała się posługiwać tak wyrafinowaną taktyką.
BRONKAWcale nie wyrafinowaną, tylko dobrze wypróbowaną przez nasze matki i babki.
KAZIMIERZDobrze, dobrze, tylko się lękam, żeby coś Tadeuszowi dziś humoru nie popsuło. Kocham go, gdy widzę w nim tę siłę i ten rozmach życiowy, i tę spokojną równowagę człowieka pewnego siebie, którą posiadł przy tobie.
BRONKAO Tadeusza się nie lękaj. Bylebyś ty tylko nie chodził przez cały wieczór jak półtora nieszczęścia, i bylebyś mnie samej humoru nie psuł. Przeproś, pocałuj w rękę.
KAZIMIERZNo, co to ma znaczyć?
KAZIMIERZNic, pozwalam sobie tylko na ten luksus, by potrzymać twoją dobrą, kochaną, ciepłą rączkę dziecka. To tak, jakby mi coś wokoło serca tajało.
Całuje ją w rękę. Bronka patrzy na niego przeciągle. BRONKATy, Kaziu, jesteś rzeczywiście bardzo smutny i znużony.
KAZIMIERZTak to bywa, jeżeli się człowiek nie narodzi pod tym czepkiem szczęścia, pod którym się Tadeusz urodził.
SCENA VIITym szalem powinienem był zasiać drogę od sanek aż do progu naszego domu, gdyś przed chwilą wybiegła na moje spotkanie. Tymczasem ja, ostatni z ostatnich, zapakowałem tę cudowną tkaninę pod siedzenie i całkiem o niej zapomniałem.
BRONKAMój złoty, mój ty słodki, mój ty niepoprawny rozrzutniku!
KAZIMIERZNo zostawiam was waszemu szczęściu, ja tymczasem parę listów napiszę.
do BronkiA na kolację, na tę wielką uroczystość, trzeba będzie chyba frak przywdziać.
BRONKAA jakbyś ty mi się śmiał inaczej na oczy pokazać?
KAZIMIERZA więc do widzenia!
Wychodzi, zatrzymuje się chwilę przy oknie i mruczy.Och, kiedyż ten śnieg padać przestanie!
Obraca się do Tadeusza:Ej, Tadeuszu, jakiś ty szczęśliwy, że śnieg ci duszy smucić nie potrzebuje wychodzi.
SCENA VIII BRONKACo Kaziowi brak? On taki dziwnie smutny, zamyślony.
TADEUSZŹle ci z nim? Jeszcześ się do niego nie przyzwyczaiła?
BRONKAAch, wiesz przecie, jak mi dobrze. On tak działa, jak to łagodne, bezżarne słońce jesienne. Trochę z nim smutno, ale dobrze i cicho.
TADEUSZA tak, tak. Ród nasz ginie. On i ja, myśmy ostatnie, słabe, jesienne latorośle na starym, a kiedyś tak krzepkim pniu naszego rodu.
BRONKAW Kazimierzu ród wasz ginie, tak, ale nie w tobie. Ach, jakiś ty silny, mocny, jak ci szczęście i moc z twarzy bije.
TADEUSZTo twoja miłość, twoja miłość dała mi tę moc i siłę.
BRONKAA twoje oczy jak węgle płoną, jakbyś cały świat chciał zagarnąć, to znowu takie słodkie i dobre,
bierze jego głowę, tuli do piersi i całuje jego oczyżebym je mogła całować — całować bez końca — bez pamięci...
TADEUSZTy moje szczęście jedyne, jak ja kocham tę twoją piękną miłość.
BRONKAAch, jakie ty masz dziwnie miękkie włosy. Wiesz, mam wrażenie, że się włosów nie dotykam, tylko jakiejś nieskończenie miękkiej, puszystej roślinności... Wiesz, przed dworem mego ojca był kłąb takiej delikatnej, puszystej trawy, nie uwierzysz, z jaką rozkoszą tarzałam się w niej. Tak bym się w twoich włosach tarzać chciała.
Całuje jego włosy. TADEUSZA pamiętasz, jak się wtedy koń pod tobą spłoszył?
BRONKAByłam w śmiertelnym lęku, straciłam przytomność, a równocześnie czułam dziwną rozkosz być niesioną przez to silne, nieokiełznane, harde, piękne zwierzę.
TADEUSZA pamiętasz, gdym cię tak schwycił i na piersi podrzucił, i obnosił dokoła pokoju?
Bierze ją na kolana, ona obejmuje rękoma jego szyję. BRONKAMój ty — ty jedyny. Podobno jest jakiś zwyczaj, że młoda dziewczyna powinna przy ołtarzu płakać, rozpaczać, alem ja nie płakała — krzyczeć, krzyczeć pragnęłam ze szczęścia i uniesienia, krzyczeć z radości, że niezadługo popędzimy sankami w uprzęży twych dzikich ogierów do ciebie, do twego domu...
TADEUSZPamiętasz tę noc styczniową, niebo się skrzyło, zmarzły śnieg się skrzył, a konie pędziły, że całe pianą były zlane.
Obejmuje ją coraz silniej. BRONKAOch, przytul mnie tak, przytul do siebie, tak jak wtedy, gdyś mnie całą pod twoje wilczury6 schował.
Odsuwa się nagle od niego.Ale powiedz, dlaczegoś ty, gdyśmy już w domu stanęli, dostał nagle takiego zimnego, stalowego błysku w oczach?
TADEUSZKładłem krzyżyk na moją przeszłość.
BRONKAJakąś ty miał przeszłość?
TADEUSZJaką przeszłość... Ho... bogatą i strasznie smutną przeszłość... Całą Golgotę męczarni i bólu, całą Gehennę wewnętrznych walk, szamotań się ze sobą, upadków, rozpaczy, pogardy dla siebie i całego świata...
BRONKAKochałeś kiedy?
TADEUSZCzy ja wiem, czy to była miłość? Może być, że mi się zdawało, że kocham. Nie chcę stawiać teorii, co jest miłością, a co nią nie jest, ale zdaje mi się, że w każdej miłości musi być duma, królewska pewność siebie i tej istoty, którą się kocha, a tę pewność uczułem jedynie przy tobie.
BRONKATadek, bądź szczerym. Mówiłam dziś z Kazimierzem dużo o Ewie.
TADEUSZO Ewie?
BRONKATak, o Ewie. Co się pan mój tak zachmurzył?
TADEUSZNie, tylko mi się przypomniało, że już w pierwszych tygodniach po ślubie chciałaś się przed nią pochwalić naszym szczęściem, a ja niczego nie pragnę, tylko żyć z tobą, jedynie z tobą, bo szczęście w miłości jest niezmiernie delikatne i może być zakłócone lada drobnostką.
BRONKAJaką?
TADEUSZNajczęściej atmosferą obcego człowieka. A ty wiesz, że Ewa bardzo się zmieniła... Kazimierz cichy i smutny, słusznie powiedziałaś, działa dobrze i łagodnie jak słońce jesienne, ale ona jak krater wygasły na pozór, ogień z niego lada chwila wybuchnąć może.
BRONKASkąd ją tak dobrze znasz?
TADEUSZSkąd? Przecież wiesz, że ją raz po raz widywałem. Zaciekawiła mnie, jak Kazimierza jeszcze do niedawna zaciekawiał jakiś nieznany obraz albo jakiś okaz egzotyczny, kwiat lub zwierzę.
BRONKATadziu! Tadziu!
TADEUSZNo, co, moje dziecko, co?
BRONKAWidzisz, słyszałam, że miłość słabnie, gdy ludzie zawsze są ze sobą razem, że potrzeba im chwilowego rozłączenia, że trzeba im raz po raz iść samopas, by miłość w ustawicznej świeżości podtrzymać i by z większą jeszcze tęsknotą do siebie wracali... Nie wiem, co mi tę myśl podsunęło, ale ja chciałabym, byś teraz na polowanie jeździł, byś sąsiadów odwiedzał... a znowu nie mogłabym tak sama cały dzień siedzieć, na ciebie czekać...
SCENA IXCzy mam słuszność, Tadziu, co? Powiedz, wszak tak?
TADEUSZAleż, dziecko drogie, skąd ci się takie myśli wzięły? Czyż może człowiek po całorocznym pożyciu więcej kobietę kochać, niż ja cię kocham, i więcej za nią tęsknić niż ja za tobą?
BRONKATadziu, twoje listy, twoje najukochańsze, drogie listy... A ten ostatni — taki piękny, jeszcze go na piersiach noszę.
Wyjmuje list zza stanika i całuje go gorąco. EWASłyszę głosy w pokoju. Dywany wasze za miękkie, byście mogli moje kroki posłyszeć.
TADEUSZCo to? Kto to?
EWAMożna wejść?
BRONKATadek, co ci się stało?
Patrzy na niego przeciągle i idzie ku drzwiom.Ale chodźże, chodźże, Ewo, chodź. Och, jak Tadeusz się ucieszy!
Rozchyla na oścież portiery. Tadeusz patrzy jakby śnił. Ewa wchodzi i równocześnie kurtyna zapada.Koniec aktu pierwszego.
Och, jak mi zimno, jak mi zimno, a zdawało mi się, że się przy was rozgrzeję.
TADEUSZTy się nigdzie nie rozgrzejesz.
EWACo? Przecież na to przyjechałam, żeby przy waszym szczęściu moje serce rozgrzać.
TADEUSZAby je móc nagrzać, trzeba nasamprzód je mieć.
EWATa-a-k?...
TADEUSZA tak... Ale dajmy temu wreszcie spokój. Przez cały czas naszej przechadzki,
patrzy na zegareka trwało to przeszło trzy godziny, dosyć już chyba komplementów sobie nagadaliśmy, może zaczniemy o czym innym mówić.
EWAZacznij ty... ale naprzód każ światło zapalić... tu zmrok, melancholijny ogień na kominku... skrzący blask śniegu za oknami, te miękkie dywany, portiery... Ha — ha... to niebezpieczne — to budzi niepokój, wznieca tęsknotę...
Zamyślona, ogląda się dokoła.Czyś ty sam to mieszkanie urządzał?
TADEUSZSam.
EWAZ całą świadomością tego, co robisz?
TADEUSZZ całą.
EWAA wiesz, że twoje mieszkanie jest kopią mojego.
TADEUSZWiem.
EWAA dlaczegoś to zrobił?
TADEUSZBy moich sił spróbować, przekonać się, żem już odwykł, zapomniał, zdusił zmorę w sobie.
EWAI na to też powiesiłeś w pracowni obraz przeze mnie malowany, który ci darowałam?
TADEUSZByłaś w mojej pracowni?
EWAPrzez noc całą w przeddzień twego przyjazdu.
TADEUSZI coś tam robiła?
EWACom ja robiła?... Byłam szczęśliwa, że mnie kochasz i za mną tęsknisz.
TADEUSZTym razem mocno się pomyliłaś.
EWANie, nie, ja się nie pomyliłam. Twoja pracownia wygląda raczej na tę świątynię, w której godzinami całymi odrywasz się od twojego szczęścia, od twego ciepłego zakątka, od koralowych ust Bronki, aby tam szarpać sobie serce i tęsknić za tym, co ci dziwną rozkosz sprawia, wszystkimi siłami pragnąć tego, co ci krew w szał wpędza. Och! pragnąć, tęsknić, tęsknić...
Za czym?
EWAZa tym, co ci ból i pragnienie niezaspokojone sprawia. Tyś do walki stworzony — tyś marzył kiedyś być wodzem, nowe światy tworzyć. Przystanąć na to tylko, by śród trupów
Uwagi (0)