Wesele - Stanisław Wyspiański (czytać książki online za darmo .TXT) 📖

Uwagi: 0

Słowa kluczowe:

Skarżyć się

Krótki opis książki:

Wystawiony po raz pierwszy na krakowskiej scenie w 1901 r. dramat Stanisława Wyspiańskiego Wesele wywołał spore poruszenie, niemal skandal. Głównym powodem był fakt wprowadzenia na scenę autentycznych, rozpoznawalnych w środowisku postaci pod ich własnymi imionami oraz odwołanie do rzeczywistego wydarzenia, mianowicie wesela poety Lucjana Rydla z chłopką Jadwigą Mikołajczykówną, które miało miejsce zaledwie rok wcześniej.

Jednakże w tekście dramatu znaleźć można więcej spraw niepokojących niż tylko pożywka do plotek towarzyskich. Wyspiański wybrał szczególne wesele, będące triumfem młodopolskiej chłopomanii i świętowaniem uroczystego zaślubienia elity społecznej z wsią w osobach państwa młodych. Potraktował to wesele jako okazję do konfrontacji różnych klas, grup społecznych, obyczajów i systemów wartości; okazuje się dzięki temu, co łączy księdza z arendarzem Żydem, a co dzieli, mimo pozorów zbratania, gospodarza weselnej chałupy, zanurzonego w inteligenckim świecie wyobrażeń, z jego chłopskimi sąsiadami. W trakcie zabawy, może wskutek spożycia znacznej ilości mocnych trunków, pojawiają się ni to duchy, ni to symboliczne uosobienia lęków i marzeń poszczególnych postaci. W efekcie uzyskany zostaje obraz przedstawiający słabość mitów narodowych, jednostronnych i niemających mocy jednoczącej; naród, który nie jest zdolny do walki o własne państwo; marazm społeczeństwa i uwiąd warstw tradycyjnie uznawanych za predestynowane do przywództwa.

Przeczytaj książkę

Podziel się książką:

Autor: Stanisław Wyspiański
Epoka: Modernizm
Rodzaj: Dramat

Czytasz książkę online - «Wesele - Stanisław Wyspiański (czytać książki online za darmo .TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Stanisław Wyspiański

Idź do strony:

siedź.

MARYNA

A myśl moja het, het, het...

SCENA XV

Maryna, Poeta POETA

Elektryczność z oczu bije.

MARYNA

Zgrzałam się przy tańcowaniu.

POETA

Pani marzy o kochaniu —

co tam pani serce czyje.

MARYNA

Może pańskie serce zatem — —?

POETA

Umie pani strzelać batem — —?

MARYNA

Jak to, co to — tak przez kogo?

POETA

Tak w powietrze, a szeroko.

MARYNA

Co tam panu serce czyje; —

a umie pan kopnąć nogą — — ?

POETA

Tak przez kogo — ?

MARYNA

Nie tak srogo —

tak w powietrze, a wysoko.

POETA

Na co, po co?

MARYNA

Dla niczego.

POETA

To nic złego.

MARYNA

I nic z tego.

POETA

To zagadka?

MARYNA

Sfinks69.

POETA

Meduza70.

MARYNA

Może z tego pan odgadnie

nowoczesny styl harbuza71;

tak jak ja odgadłam snadnie72:

próżność na wysokiej skale,

w swojej własnej śpiącą chwale.

POETA

Zeus i Pan Bóg mieszka w niebie,

przedsię73 obaj są u siebie.

Psyche74 to najczulej pieści. —

O tym, gdzie kto śpi wysoko,

pani wie coś z głuchych wieści;

nie dosięgło jeszcze oko.

MARYNA

Rozumiem coś z wielką biedą;

nie dosięgło jeszcze oko,

nie zawlokłam się na turnie;

tak tam dumnie, szumnie, chmurnie.

Bałamuctwa w wielkim stylu,

które już przeżyło tylu,

różni więksi, mniejsi, niscy;

wszystko bardzo wyjątkowe,

bardzo dziwne, bardzo nowe,

tylko że tak robią wszyscy.

POETA

Słucham, co to za wymowa — ?

MARYNA

Słowa, słowa, słowa, słowa.

POETA

To uczucia tak się garną;

szkoda, żeby szły na marno.

MARYNA

Ale gdzie ta, ale gdzie ta.

Pan myśli, że ja zajęta?

POETA

Widzę, że pani pamięta,

jaka komu etykieta75

przylepiona i przypięta.

MARYNA

Szkoda, żeby szły na marno

te uczucia, co się garną:

Pan poeta, pan poeta.

POETA

Otóż to, to etykieta.

SCENA XVI

Zosia, Haneczka ZOSIA

Chciałabym kochać, ale bardzo,

ale tak bardzo, bardzo, mocno.

HANECZKA

To ta muzyka gra tak skoczno

i pewno serce tobie skacze.

Jeszcze się dosyć, dość napłacze,

nim go kochanie ułagodzi.

Pociesz się, serce, pociesz, miła,

jeszcze niejedna łza, mogiła,

od tej miłości ciebie grodzi.

ZOSIA

Że to tak losy szczęściem gardzą,

że tak nie sypią szczęściem w oczy,

tylko tak zaraz błyski gasną,

ledwo się w oczach świt roztoczy?

HANECZKA

Musisz przejść wprzódy cierpień koło;

przejść musisz wprzódy nędzę, bole,

a potem kiedyś będzie wesoło,

jak ci ból serce dość nakole.

ZOSIA

Ja, gdybym była losów panią,

na przykład taką, wiesz: Fortuną76.

tobym odarła złote runo77,

żeby dać wszystko ludziom tanio;

żeby się tak nie umęczali,

w takiem gonieniu ciężkiem, długiem:

każden, jak więzień, za swym pługiem;

żeby się syto nakochali,

żeby się wszystko im kręciło:

jakby się złote nitki wiło.

HANECZKA

A tu są takie Parki stare78,

co nożycami tną przędziwo...

ZOSIA

A chyba to za jaką karę

Miłość jest taką nieszczęśliwą.

Za czyjąż winę, czyjąż karę

rwać chcą przędziwo Parki stare...?

Ach, tak bym chciała kochać bardzo!

HANECZKA

Musisz się wprzódy dość naszlochać,

napłakać, zbeczeć, razy wiele,

aże postawią cię w kościele,

a potem sobie możesz kochać.

ZOSIA

Ach, tym uczucia moje gardzą —

nie to, nie jeszcze miałam w myśli:

chciałabym, żeby się kto zjawił,

kto by mi nagle się spodobał,

żebym się jemu też udała

i byśmy równo na to przyśli79.

Widzisz, takiego bym kochała,

i to tak bardzo, bardzo, bardzo.

HANECZKA

Ach, tym uczucia moje gardzą;

przecie trza wprzódy wypróbować,

trza coś przecierpieć, coś przeboleć,

żeby móc miłość uszanować.

ZOSIA

Już ja tam swoje będę woleć.

SCENA XVII

Pan Młody, Żyd PAN MŁODY

Przyszedł Mosiek na wesele...

ŻYD

Nu, ja tu przyszedł nieśmiele.

PAN MŁODY

No, jesteśmy przyjaciele.

ŻYD

No, tylko że my jesteśmy

tacy przyjaciele, co się nie lubią.

PAN MŁODY

A tak, jak są tacy, co skubią,

to i są tacy, co się boczą.

ŻYD

Niech się boczą, a jak oni potrzebują,

to ich u mnie jest bardzo wiele.

PAN MŁODY

W zastawie.

ŻYD

No, to tak, jak w kieszeni; —

pan dzisiaj w kolorach się mieni80;

pan to przecie jutro zruci — ?

PAN MŁODY

Narodowy chłopski strój.

ŻYD

No, pan się narodowo bałamuci,

panu wolno — a to ładny krój —

to już było81.

PAN MŁODY

No, to jeszcze wróci.

ŻYD

Jak będzie każdy patrzeć przed nos swój,

może co z tego będzie na inkszy82 raz.

PAN MŁODY

Oto właśnie teraz taki czas.

ŻYD

No, ja to gram na skrzypce, a pan na bas83.

PAN MŁODY

Przyszedł Mosiek na wesele, to mu basuję.

ŻYD

No, już ja wiem od mojej córki,

że pan młody muzykę czuje.

PAN MŁODY

Pragnąłem widzieć pannę Rachelę.

ŻYD

Ona przyjdzie sama tu;

mówiła, że zamiast snu

woli widok panów i wesele —

wykształcona.

PAN MŁODY

Nawet wierzę.

ŻYD

Mówi, że ją muzyka bierze,

za mąż jej nie biorą jeszcze;

może ją przy poczcie umieszczę;

moja córka, to kobita,

a jest panna modern84, całkiem

jak gwiazda.

PAN MŁODY

Więc satelita?

ŻYD

Jakie tylko książki są, to czyta,

a i ciasto gniecie wałkiem,

była w Wiedniu na operze,

w domu sama sobie pierze —

no, zna cały Przybyszewski85,

a włosy nosi w półkole,

jak włoscy w obrazach anieli

ala...

PAN MŁODY

A la Botticelli86.

ŻYD

Żeby pan był przecie kiedy

chciał z nią gadać — ?

PAN MŁODY

Chciałem, chciałem.

Raz byłem, to nie zastałem.

ŻYD

Ona lubi te poety;

ona nawet chłopy lubi;

ona chłopom kredyt daje,

to mi się aż serce kraje,

bo to rzecz drażniąca wielce

i nieraz jestem w rozterce:

tu interes — a tu serce. —

Po co się pan z chłopką żeni?

Są panny inteligentne.

PAN MŁODY

One mnie się wydają przeciętne.

Kocham te z Botticellego,

lecz nie chcę zapychać niemi

każdej piędzi naszej ziemi.

SCENA XVIII

Pan Młody, Żyd, Rachel RACHEL

Ach, bon soir87.

ŻYD

Moja córka.

RACHEL

Jedna mnie tu zwiodła chmurka,

jedna mgła, opary nocy;

ta chałupa rozświecona,

z daleka, jak arka w powodzi88,

błoto naokoło, potopy,

hukają pijane chłopy;

ta chałupa rozświecona,

grająca muzyką w noc ciemną,

wydała mi się arcyprzyjemną,

jako arka, na kształt czarów łodzi,

i przyszłam — — tate pozwoli...?

ŻYD

No, niech sobie Rachel poswywoli.

No, pan się mną Żydem brzydzi,

a ją to pan musi uszanować;

ona się ojca nie wstydzi.

PAN MŁODY

Przyszła pani z nami potańcować;

jeśli pani szuka parki,

przygarniemy ją w noc ciemną.

Tam są tańce — tam są grajki,

a tu zastaw gospodarski.

SCENA XIX

Pan Młody, Rachel RACHEL

Ensemble89 jak z feerii90, z bajki,

ach, ta chata rozśpiewana,

jakby w niej słowiki dźwięczą,

i te stroje ukąpane tęczą.

PAN MŁODY

Ma pani słuszność, ćmy brzęczą

najwięcej wokoło świec:

gdzie błyska, muszą się zbiec.

RACHEL

Zlatują się w dobrej wierze,

na oślep, serdecznie, szczerze;

nie domyślają się wcale,

że ich tam czeka ogarek,

Idź do strony:

Darmowe książki «Wesele - Stanisław Wyspiański (czytać książki online za darmo .TXT) 📖» - biblioteka internetowa online dla Ciebie

Uwagi (0)

Nie ma jeszcze komentarzy. Możesz być pierwszy!

Dodaj komentarz