O łajdactwach męskich - Pietro Aretino (wypożyczalnia książek TXT) 📖
Pietro Aretino w utworze O łajdactwach męskich kreśli barwny portret renesansowej kurtyzany, ukazując zarazem dole i niedole losu kobiet lekkich obyczajów w szesnastowiecznym Rzymie.
Osią tekstu jest dialog pomiędzy matką i córką, dotyczący edukacji seksualnej oraz ogólnie pojętego przygotowania do życia w niezbyt przyjaznym dla samotnych młodych kobiet społeczeństwie. Nanna (matka-kurtyzana), sprowokowana opowieścią córki o jej śnie, stopniowo wprowadza Pippę w tajniki zawodu i przestrzega przed czyhającymi na nią niebezpieczeństwami.
- Autor: Pietro Aretino
- Epoka: Renesans
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «O łajdactwach męskich - Pietro Aretino (wypożyczalnia książek TXT) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Pietro Aretino
Jestem pewna, że nikt by mnie tak prędko nie złapał.
NANNANie bądź taka pewna. Nawet święta Petronela316 nie oparłaby się namowom siostrzyczki, która ci co dzień do głowy kładzie rozkosze i szczęśliwość, jakie na cię czekają. Powiedz sama, która z nas nie podniosłaby spódnicy, gdyby jej tak w kółko pletli: „To najlepszy, najmilszy, najładniejszy i najszlachetniejszy człowiek pod słońcem; kocha cię, ubóstwia cię i sam powiedział, że jeden pukiel twoich włosów, że jedno twoje oko więcej ceni niż wszystkie skarby świata, przysięga, że jak tylko się dowie, że go nie chcesz, zostanie pustelnikiem”.
PIPPAI dziewczyna uwierzyła?
NANNANiech Bóg cię strzeże i odsuwa od twoich boków ostrogi takiego jak ten rajfura. Przekonałabyś się, czy należy mu wierzyć czy nie. Siostry, sąsiadki, nadzieja na bogactwo... a niechże to wszystko!...
PIPPAPowiedzcie mi, nim od nowa opowiadać poczniecie, zali nie było takiego wypadku, że się ktoś przez nas stał mnichem?
NANNANiechże ich franca zeżre! Wieszają się w słowach, trują się w przysięgach i płaczą ze śmiechem nad tymi, które im wierzą. Robią czasem miny, jakby się chcieli zakatrupić jednym pchnięciem sztyletu, jakby się wybierali na dach, żeby się z niego rzucić, lub jakby chcieli się pójść utopić; udają, że odchodzą gdzieś daleko, skąd żadne słuchy o nich nie dojdą; zwłaszcza chciałabym, żebyś mogła ich zobaczyć, jak z postronkiem317 na szyi klękają przed naiwnymi dziewczynami, jak skamlą i szlochają. Ach, wy kurwiarze zatraceni! Gotowiście nawet walić łbem o ścianę, byleby w nas wmówić to, co wam się podoba!
PIPPATrzeba się mieć dobrze na baczności!
NANNAPowróćmy do wesela! Turkawkę wyciągnięto z łóżka i zaprowadzono ją do pewnej znamienitej damy, matki chrzestnej galanta; siostra nieboraczki sama ją popchnęła w jego ramiona. Oczywiście zalotnik zaklął się na wszystkie świętości, że wszystko w tajemnicy zachowa!
PIPPANo i co? Wydało się?
NANNAGdyby się nie wydało, to jakżebym o tym uznać318 mogła? Trębacze, dzwonnicy, kuglarze na theatrum319, trybunał de la Rota320, śpiewacy uliczni, wszędzie i u wszystkich prędzej się jaki sekret dochowa niż u tego błazna. Gdyby mógł, to by i psu z kulawą nogą opowiadał to samo, co trąbił bez ustanku każdemu, kogo spotkał: „Nie mówcie nic do mnie — jestem w raju: mam dziś u siebie w domu dziewicę, powiadam wam, ósmy cud świata, krew i mleko... zakochana we mnie po same uszy. Jutro zapewne będzie nasz ślub, bo akurat dzisiaj jej matka ma złożyć wota321 w kościele Świętego Wawrzyńca za Murami322”. Ale to wszystko nic jeszcze — jak mówią Hiszpanie — w porównaniu z Te Deum Laudamus, jakie jej zaśpiewał, gdy ją ujrzał uwieszoną u swej szyi; brały go takie same drgawki, jak byka, co widzi jałówkę.
PIPPAZaliż mu te drgawki przykrość sprawiały?
NANNAJęzyka w gębie przez nie zapomniał i nie wypowiedział tych wszystkich łgarstw i przyrzeczeń, jakie już miał dla niej przygotowane. Ta głupia gęś tymczasem obmacywała jego kaftan z brokatu, haftowany ciężkim złotem, spodnie z tkaniny srebrnej i podrzucała ogromny łańcuch złoty, jaki ów galant nosił na szyi — wyglądała przy tym jak jeden z tych dzikusów, co to nigdy nie widział mniszego habitu albo kurty323 z sukna rzymskiego i który, mimo że go ze wszystkich stron ludzie gniotą i popychają, przecież zawsze jakoś potrafi się dostać do klechy rozdającego świece, aby chociaż pogłaskać i pomacać jego stułę z podłego aksamitu. Ogień rozpalił się w ich piersiach i dziewczyna, która nie miała najmniejszej plamki ani zmazy na sobie, skoro już poczuła się bliską tak dostojnego pana, zaczęła sobie wystawiać, że... Nagroda za jej dobroć taka była, że diabeł schwycił za łeb ukochanego, który niezadowolony z tego, że miał trzy ćwierci, zapragnął całego jabłuszka dla siebie i w ten sposób dowiódł, że rację ma przysłowie, co powiada, że kto chce za dużo, ten wszystko traci.
PIPPADobrze mu tak.
NANNAMasz rację! Aby już tę historię skończyć, muszę ci powiedzieć, że nasze dziewczątko miało narzeczonego, jak ci już kiedyś o tym mówiłam. Był to prawdziwy nicpoń, który kochał się w jednej z sióstr dziewczyny; potem zaręczył się z ową młódką, o której mówię, ale nie spieszył się wcale, żeby jej wsunąć obrączkę na palec i do swego domu ją wprowadzić. Chodziły słuchy, że wprzód, nim się z nią ożeni, chciał koniecznie zadowolić z nią swoje chuci324, jak to teraz bardzo często się dzieje. Mogłabym ci pokazać niejedną dziewczynę, która się dała wziąć na taki fortel; gdy się potem zalotnik nasyci, puszcza biedaczkę kantem, nie zostawiając jej nawet kawałka chleba. Tym razem rzecz miała koniec zupełnie nieoczekiwany i nasz jegomość, umierający z miłości, wymyślił wcale niegłupi koncept, którego bezczelność na pewno by nawet mediolańczyka albo i mantuańczyka przyprawiła o rumieniec wstydu.
PIPPARozumiem.
NANNAPostanowił mianowicie zmącić przezroczą325 wodę narzeczeństwa, aby potem móc spokojnie wziąć ślub ze swoją lubą. Postępował więc tak, aby narzeczony, dowiedziawszy się, że jego przyszła żona jest na poły kurwą, a na poły uczciwą dziewczyną, wyrzucił ją za drzwi. Udałoby mu się wszystko jak najlepiej, gdyby nie to, że jednak przyszły mąż znaczył dla dziewczyny więcej niż kochanek: nie powiem, żeby go wolała od swego galanta, bo gdyby go nie kochała, to by mu nie przypięła rogów, jednakoż lęk przed kijem matki to sprawił, że stanęła po stronie męża. Galant przez całą noc bredził o tej materii, a rano posłał po tego matołka, przyszłego męża swej lubej, i wyjaśnił mu całą sprawę, nic nie zatajając. Chcąc go więcej oświecić, zdradził mu aż do najmniejszego znamienia te wszystkie tajemnice, jakie jego przyszła żona kryła pod koszulą. Napomknął mu takoż, że są już ze sobą po słowie; dalej wspomniał o upominkach, jakie dawał panience, i zaczął je wyliczać jeden po drugim. Nieszczęśliwy narzeczony, jakby go szlag trafił; był martwy, choć stał ciągle na nogach; wyciągał szyję i przypominał mocno naszą małpę robiącą grymasy, potem jakby skamieniał, pogrążywszy się w swe myśli, i odpowiadał zupełnie ni przypiął, ni przyłatał: „Jak? Co?”. Mówił zamiast tak — nie, zamiast nie — tak, przewracał oczami jak nieprzytomny, wzdychał ciężko i opuszczał głowę na piersi. Na koniec, drżąc z zimna, a raczej z zazdrości, zdołał wykrztusić kilka słów i z miną człowieka, którego prowadzą pod szubienicę, rzekł: „Signore326, jak na mój młody wiek, zostałem dość ciężko doświadczony, ale przez pamięć na chrzest święty — tu, podniósłszy rękę, wskazał na wierzchołek swej czaszki — przysięgam, że jej więcej nie chcę, że już nie jest ona moją narzeczoną, a kto powie inaczej, ten skłamie”. Galant zerwał się na te słowa i rzekł: „Jesteście jednym z ludzi, jakich coraz mniej jest teraz na świecie: honor, o który dbacie, więcej jest wart niż to całe miasto. Nie zabraknie Wam kobiet, już mnie to pozostawcie!”.
PIPPAZaliż udało mu się nabrać nieboraka?
NANNAPod wpływem wściekłości, w jaką wpadł z powodu takiego sprawowania się swej przyszłej, udawał fałszywą radość i ciągle mówił do siebie, że powinien panować nad sobą. Nie wiedząc sam, jak i kiedy zaszedł do domu tej, która mu przyprawiła rogi, domyślasz się, że mimo wszystko rzekł jej to, co by jej każdy inny na jego miejscu powiedział. Ale łzy nieszczęśliwej, jej krzyki i jej przysięgi sprawiły na nim wreszcie takie wrażenie, że zmiękł i przyniósł jej nawet świeżych jaj, aby się pokrzepiła; ona zasię padła na łoże i już, już zdawało się, że chce się przejechać na tamten świat. Ponieważ ów szlachcic dowiódł mu, że ją posiadł przed nim, a ten osioł mu uwierzył, więc matka panienki nagle wpadła na niego prosto z mostu, wołając: „A to dobre sobie, chyba sam wiesz najlepiej, czyś ją brał jako dziewicę czy nie?!”. Teraz nasz młodzian zamilkł, jak gdyby wielką rzeczą było zwęzić przyrodzenie i tak uczynić, żeby z niego krew poszła.
PIPPASamiście mnie przecież uczyli, jak to się robi.
NANNAWięc już ci o tym ani słowa nie powiem. Ów pożeracz chleba i winogron tak się wbił w pychę, że ma za rywala szlachcica, iż ani myślał się z dziewczyną rozstawać, zabrał ją do siebie, sprawił327 wesele i tak ją potem obłapiał, że jedną nogą był ze zmęczenia na tamtym świecie. Sprzedał potem kilka swoich gałganów i sprawił sobie nowe szaty, aby ona kochała go równie mocno, jak on ją.
PIPPAJednym słowem, wyjawiwszy całą historię narzeczonemu, to tylko sprawił, że ów połączył się na zawsze z ukochaną.
NANNACałe to szczęście nie trwało długo, bo najczęściej, a właściwie zawsze, gdy mężczyzna bierze za żonę kobietę z miłości i bez wiana, rzecz się źle kończy. Namiętność mężczyzny, który ugania się za kobietą z szalonej miłości, podobna jest do ognia w takim kominku, co to robi tyle hałasu, że Tyber328 by się wystraszył, a daje się ugasić dwoma kociołkami wody. Koniec końców kobiety poślubione z miłości nie mają nigdy chwili czasu; o byle co spotykają je wyrzuty, uderzenia pięścią, kopniaki albo nawet kije, gęste jak grad; zamyka się je w komnacie, skazuje się je na siedzenie w domu, nie uważa się nawet, by były godne pójścia do spowiedzi, a niech Pan Bóg broni, żeby się ośmieliły wyjrzeć przez okno. Jeżeli takie jest ich życie, nawet wówczas, gdy są bez winy, cóż dopiero czeka kobietę, jeśli mąż zna jej sprawki z dawnych czasów?...
PIPPAZaiste329! Nie lza330 jej zazdrościć!
NANNAMyślę właśnie w tej chwili o oszustwach, jakich się dopuszczają mężczyźni, zupełnie jak rajfurzy, kiedy sobie powiedzą, że muszą usidlić jakąś niezdobytą białogłowę. Tylko durnie twierdzą, że my, kobiety, umiemy udawać, jak nikt na świecie. Przypatrz się takiemu, co na białogłowy poluje. Oto stoi na przykład w kościele oparty o ambonę, a całym ciałem przechyla się w stronę tej, którą by chciał pochłonąć wzrokiem — jakbym słyszała jego westchnienia, które wydobywa ze swej torby myśliwskiej, napełnionej kłamstwami. Przyszedł sam, aby pokazać, że jest człekiem dyskretnym i że nie szczędzi trudów, chcąc zwrócić na siebie spojrzenia tej, którą pragnąłby złapać na wędkę. Puszczając do niej od czasu do czasu oko, podnosi przy tym głowę, spogląda na niebo i zdawa się331, że mówi: „O Panie, umieram przez tę kobietę, którą Twe ręce wszechmogące stworzyły”. Potem opuszcza głowę, obraca oblicze ku swojej ofierze, a wtedy trza332 widzieć te głębokie spojrzenia, jakie potrafi wydobywać z dna swojej obłudy. W tym trakcie ukazuje się jakiś ubogi; nasz jegomość powiada do swego pokojowca: „Daj mu jednego juliusza333”. Sługa daje, ile pan kazał.
PIPPADlaczego nie dał quattrina334?
NANNAAby się wydać szczodrym i aby dowieść, że go stać na taki wydatek.
PIPPATo ci sztuczka!
NANNANiech ci się nie zdaje, że w przytomności335 tej, na którą są zastawione sidła, pozwoli sobie taki pan na głośniejsze słowo albo na wyniosłą minę. Skądże znowu! Ze sługą rozmawia jak z przyjacielem, a to wszystko w tym celu, żeby wykazać łagodność swego przyrodzenia336, żeby się nie zdradzić ze swą wstrętną brutalnością i głupotą.
PIPPAPsy prawdziwe!
NANNACzy wiesz, że na wagę złota potrafią kupować ukłony przechodniów?
PIPPACóż im te ukłony za profit przynieść mogą?
NANNALiczą, że ich bogini zapisze im je na dobro; dowie się przecież, że nasz pan jest człowiekiem powszechnie szanowanym... I podczas gdy taki czcigodny jegomość oddaje ukłon skinieniem głowy, wycina sobie na twarzy nożycami fałszu
Uwagi (0)