Ptaki-dziwaki - Patrycja Nowak (biblioteka na .txt) 📖

od siebie nawzajem, ale także umiejętność posługiwania się narzędziami. Pewien gatunek wron, żyjący na Kaledonii, potrafi z długich patyczków przy­gotować sobie szpikulce, które służą im do wyciągania tłustych larw, drążących głębokie tunele w spróchniałym drewnie. Japońskie wrony nauczyły się wykorzy­stywać przejeżdżające samochody do otwierania orzechów — zostawiają orzech na drodze, samochody rozjeżdżają go, a wrona, kiedy światło dla aut zmieni się na czerwone, bezpiecznie wydziobuje jadalne części orzecha.

Kea

Nietypowa, brązowo-zielona papuga z Nowej Zelandii — mieszkanka Alp Nowozelandzkich, gdzie większość czasu spędza, przemierzając pieszo tamtejsze hale i łąki. Nietypowo dla papug, nie siada prawie wcale na drzewach, nie jest specjalnie hałaśliwa i nie gnieździ się w dziuplach. Gniazdo zakłada w norach w ziemi — sama potrafi je sobie swoim długim, zakrzywionym dziobem wykopać. Kea jest wielkości siedzącego kota, waży trochę mniej niż kilogram; rozpiętość skrzydeł to około jeden metr. Samiec od samicy różni się nieznacznie, głównie wielkością. Jest wszystkożerna — w skład jej diety wchodzą rośliny (owoce, liście, korzenie, nasiona, kwiaty), padlina, larwy chrząszczy, ptaki i drobne ssaki. Okryła się kea złą sławą, gdy udowodniono, że nocami potrafi atakować owce, wydziobując im z grzbietów kawałki tłuszczu i mięsa.

Kea należy do najbardziej inteligentnych ptaków — naukowcy przeprowadzali ek­sperymenty, w których kee musiały (aby dobrać się do jakiegoś przysmaku) usu­wać zasuwki, naciskać dźwigienki, używać przycisków, a nawet — ciągnąc za sznurek — przesuwać drewniane wózeczki. Każdą zagadkę prędzej czy później rozwiązy­wały, a poszczególne metody zapamiętywały i wykorzystywały w następnych łamigłówkach. Spryt tych papug jest wręcz legendarny, a dla mieszkańców Nowej Zelandii potrafi być przy okazji bardzo uciążliwy — kee wyciągają uszczelki z szyb samochodowych, niszczą wycieraczki, ba — potrafią wykręcić wentyle z opon i spuścić z nich powietrze, ku zdumieniu i wściekłości odwiedzających ich terytorium kierowców.

Albatros

Jeden z najbardziej wytrwałych lotników w ptasim świecie; niezmordowanie przemierza oceany (głównie południowej półkuli, gdzie kontynenty nie wchodzą w paradę ani wiejącym wiatrom, ani korzystających z nich albatrosom); albatros zaprzęga siły wiecznie wiejących wiatrów oceanicznych, by bez wysiłku pokony­wać setki kilometrów bez odpoczynku i bez machania skrzydłami. Albatros ma najdłuższe skrzydła ze wszystkich ptaków na świecie — u największych osobników dochodzą one prawie do 4 metrów rozpiętości. Skrzydła albatrosa, oprócz tego, że długie, są też bardzo wąskie i mają specjalne „zatrzaski”, pozwalające trzymać je rozpięte bez jakiegokolwiek wysiłku.

Należy do ptaków rurkonosych, które przez gruczoły w rurkowatych nosach usuwają z organizmu nadmiar soli — albatros sprawia wrażenie ciągle zakatarzone­go, jednak to, co ścieka z dzioba, to bardzo zagęszczona solanka, którą ptak usuwa w ten sposób z organizmu. Albatrosy gnieżdżą się na smaganych wiatrem małych wyspach oceanicznych, gdzie samica składa co drugi rok jedno jajo, które rodzice wysiadują na zmianę i wspólnie wychowują swojego jedynaka; łączą się w pary na całe życie, wracając najczęściej co dwa lata w to samo miejsce na tej samej wyspie.

Kiwi

Pochodzący z Nowej Zelandii ptak kiwi nie ma wiele wspólnego z owocem o tej samej nazwie (oryginalnie rosnącym w Chinach), z wyjątkiem faktu, że oba wy­glądają, jakby były pokryte brązowawym futerkiem. Kiwi ma skrzydła tak szcząt­kowe, że nie tylko jest pozbawione umiejętności lotu — wygląda tak, jakby skrzydeł w ogóle nie miało. Jest ptakiem nocnym, zachowującym się tak jak nasze jeże — dzień spędza w ukryciu, w nocy przemierza swoje terytorium w poszukiwaniu pożywienia, a odżywia się głównie owadami, dżdżownicami i innymi drobnymi bezkręgowcami. Wzrok kiwi ma słaby, za do dobry słuch i doskonały węch — nozdrza są nietypowo umieszczone na końcu, a nie u nasady dzioba, otoczonego piórami zmienionymi w dotykowe wąsy (o podobnej funkcji jak te u kota).

Rozróżnia się pięć gatunków kiwi, z których tylko jeden nie jest zagrożony wy­ginięciem. Na populację kiwi bardzo źle wpłynęło sprowadzenie na Nową Zelandię przez człowieka ssaków, szczególnie kotów i szczurów, stanowiących zagrożenie dla zakładających gniazda w norach samic i ich piskląt. Samica kiwi składa jedno ogromne jajo — chociaż jest ona mniej więcej rozmiarów kury domowej, jajo kiwi jest około sześciokrotnie większe niż jajo kurze. Inkubacja trwa też odpowiednio dłużej — trzeba dwa do trzech miesięcy, by na świat przyszło nowe pokolenie.

Orłosęp

Nie jest ani orłem, ani sępem — choć z oboma jest dość daleko spokrewniony. W odróżnieniu od orłów, właściwie nie poluje na żywe zwierzęta. Inaczej niż sępy, nie żywi się padliną. Jada prawie wyłącznie... kości, a właściwie znajdujący się w nich szpik. Mniejsze kości połyka w całości, większe rozbija, zrzucając je z dużą precyzją na kamienie. Z im wyższa zrzuci kość, tym większa szansa na sukces — obserwowano ptaki upuszczające twarde kości z wysokości nawet 150 metrów. Orłosęp zamieszkuje wysokie góry południowej Europy, Azji i Afryki.

Doskonale lata, w odróżnieniu od albatrosów nie wykorzystuje jednak wiatru i fal, ale szybuje na ogrzanych przez słońce wznoszących prądach powietrza. Ma bystry wzrok, którym wypatruje bielących się kości, a także innych drapieżników i padlinożerców, po których uczcie zawsze pozostają interesujące go kości. Według legendy, grecki dramatopisarz Ajschylos został zabity przez zrzuconego z wielkiej wysokości żółwia — przelatujący orzeł miał wziąć łysą głowę pisarza za kamień; jeżeli miałaby to być prawda, legendarny „orzeł” byłby tak naprawdę orłosępem, któremu w ten właśnie sposób zdarza się traktować żółwie stepowe.

Nandu

Nielotne ptaki zamieszkujące Amerykę Południową i przypominające afrykańskie strusie. Mają duże (choć nie nadające się do latania) skrzydła i nogi z trzema pal­cami (strusie mają dwa palce). W odróżnieniu od strusi nie mają w ogóle sterówek, czyli piór ogona. Samiec łączy się z 3 do 8 samic, które składają jaja do jednego gniazda budowanego przez samca — zagłębienia w ziemi wyścielonego suchą trawą. Samice składają od 13 do 30 jaj wysiadywanych wyłącznie przez samca. Pisklęta są zagniazdownikami, wodzi je samiec.

Nandu co prawda nie potrafią latać, ale za to wyśmienicie biegają — potrafią poruszać się z prędkością 65 km/h, prawie nikt nie jest ich w stanie dogonić. Poza sezonem rozrodczym tworzą stada liczące 20–30 osobników (czasami nawet 100) i wspólnie przemierzają obszary bogate w wysoką roślinność, unikają zupełnie otwartych, trawiastych terenów. Istnieją dwa, dość podobne do siebie gatunki: nandu szare oraz nandu plamiste — oba są zagrożone wyginięciem.