Wędrowiec i jego cień - Friedrich Nietzsche (biblioteki internetowe darmowe .txt) 📖
Przemyślenia skupione w krótkich, aforystycznych wypowiedziach w „Wędrowcu” Nietzschego dotyczą przede wszystkim pojęć z zakresu etyki (takich jak wolna wola, sumienie, wina, kara), a także m.in. drogi filozofa ku poznaniu, ku samemu sobie, relacji między mistrzem a uczniem, różnic między sztuką i filozofią, muzyki, krytyki języka oraz teorii poznania, pochwały demokracji i kosmopolityzmu oraz krytyki kultury niemieckiej.
Opublikowany w 1886 r. tom składa się z dwóch części: „Zdania i myśli różne” oraz „Wędrowiec i jego cień”. W poprzedzającym całość wstępie autorskim Nietzsche wskazuje, że publikacja stanowi myślową kontynuację — niekiedy poprzez zaprzeczenie — pierwszego dzieła filozofa, mianowicie „Narodzin tragedii z ducha muzyki” (1872; znanego też jako „Narodziny tragedii, czyli Grecy i pesymizm”), i właściwie drugą część „książki dla duchów wolnych”, czyli „Ludzkiego, arcyludzkiego” (1878–1880). Podobnie też do tej ostatniej przyjęła kształt zbioru pogrupowanych tematycznie aforyzmów, sentencji operujących paradoksem i dowcipem krótkich refleksji. W „Wędrowcu” Nietzsche podejmuje obronę przyjętej przez siebie formy wypowiedzi, przedstawiając ją jako dojrzały owoc długich przemyśleń; podaje też swych wielkich poprzedników: Montaigne'a, La Rochefoucauld'a, Labruyère'a, Fontenelle'a, Vauvenargues'a oraz Chamforta.
- Autor: Friedrich Nietzsche
- Epoka: Modernizm
- Rodzaj: Epika
Czytasz książkę online - «Wędrowiec i jego cień - Friedrich Nietzsche (biblioteki internetowe darmowe .txt) 📖». Wszystkie książki tego autora 👉 Friedrich Nietzsche
136. Montaigne de, Michel (1533–1592) — fr. pisarz epoki renesansu, filozof, humanista; twórca eseju jako gatunku literackiego (Próby). [przypis edytorski]
137. La Rochefoucauld, François de (1613–1680) — pisarz i filozof fr., znany ze swoich pesymistycznych, dowcipnych aforyzmów. [przypis edytorski]
138. Labruyère a. La Bruyère, Jean de (1645–1696) — eseista fr., autor Charakterów, dzieła, w którym przedstawił człowieka jako istotę samolubną, niestałą i próżną, obciążając naturę ludzką winą za niesprawiedliwość systemów społecznych. [przypis edytorski]
139. Fontenelle, Bernard le Bovier de (1657–1757) — filozof, pisarz i poeta fr.; religioznawca, prekursor metody porównawczej w badaniach nad religiami; popularyzator wiedzy; wyrażał sceptycyzm wobec możliwości poznawczych człowieka wobec nieskończonego ogromu świata; od 1691 r. członek Akademii Francuskiej; autor m.in. Entretiens sur la pluralitè des monde („Rozmowy o wielości światów”, 1686), Histoire de l’Académie des sciences („Historia Akademii nauk”, 1702), Éléments de la géométrie de l’infini („Elementy geometrii nieskończoności”, 1727), Théorie des tourbillons („Teoria wirów wodnych”, 1752), a także filozoficznych dialogów między sławnymi ludźmi różnych epok Dialogues des morts („Rozmowy umarłych”, 1683). [przypis edytorski]
140. Vauvenargues, Luc de Clapiers, marquis de (1715– 1747) — pisarz i moralista fr., autor aforyzmów, jego postawa bywa określana mianem nowoczesnego stoicyzmu; był od urodzenia słabego zdrowia, rok przed swoją przedwczesną śmiercią opublikował anonimowo zbiór esejów i aforyzmów, zachęcony do tego przez swego przyjaciela, Voltaire’a; dopiero pośmiertnie ukazały się pod jego własnym nazwiskiem; tytuły najważniejszych zbiorów to: Réflexions et maximes („Refleksje i maksymy”, 1746), Introduction à la connaissance de l’esprit humain (Wprowadzenie do poznania ducha ludzkiego, 1746). [przypis edytorski]
141. Chamfort, Sébastien-Roch de (1741–1794) — fr. literat epoki Oświecenia, autor licznych maksym i złotych myśli. [przypis edytorski]
142. nieochędóstwo (daw.) — nieporządek, nieład; brud. [przypis edytorski]
143. Schiller, Friedrich (1759–1805) — poeta, teoretyk sztuki; początkowo przedstawiciel preromantycznego nurtu burzy i naporu (niem. Sturm und Drang), później tworzył w stylu klasycznym; wraz z Goethem założył teatr w Weimarze; tworzył dramaty romantyczne i historyczne, ballady, wiersze i poematy, a także prace z zakresu historii, teorii sztuki i estetyki. [przypis edytorski]
144. Ficht, Johann Gottlieb (1762–1814) — filozof niem., obok Hegla i Schellinga jeden z najważniejszych przedstawicieli idealizmu niemieckiego; zajmował się przede wszystkim problematyką moralną; krytyczny następca myśli Kanta, twórca teorii wiedzy oraz nowego typu idealizmu subiektywnego, tzw. filozofii czynu. [przypis edytorski]
145. Schleiermacher, Friedrich Daniel Ernst (1768–1834) — niem. teolog protestancki, filozof i pedagog; autor kazań i rozważań teologicznych zebranych w tomach Reden über die Religion („Rozmowy o religii”, 1799), Der christliche Glaube („Wiara chrześcijańska”, 1821); tłumacz i teoretyk sztuki przekładu; przełożył na niem. wszystkie dialogi Platona oraz wyznaczył schemat interpretacyjny jego filozofii. [przypis edytorski]
146. Teofrast z Eresos (ok. 370–287 p.n.e.) — uczony i filozof grecki, uczeń Arystotelesa, potem jego następca w szkole perypatetyków; uznawany za „ojca” botaniki, oddawał się wnikliwym i obszernym studiom nad systematyką, morfologią, fizjologią i geografią roślin. [przypis edytorski]
147. Molière, właśc. Poquelin, Jean-Baptiste (1622–1673) — komediopisarz fr. do dziś zaliczany do najwybitniejszych w historii literatury europejskiej; aktor, dyrektor teatru; syn tapicera, od dziecka zafascynowany przedstawieniami ulicznymi; studiował filozofię i prawo, lecz ostatecznie postanowił poświęcić życie scenie; jego najważniejsze komedie to: Pocieszne wykwintnisie (1659), Szkoła żon (1662), Świętoszek (1664), Don Juan (1665), Mizantrop (1666), Skąpiec (1668), Szelmostwa Skapena (1671), Chory z urojenia (1673); Molière cieszył się uznaniem i opieką króla Francji Ludwika XVI, zmarł na atak serca, grając w Chorym z urojenia. [przypis edytorski]
148. sądzi się być (daw.) — uważa się za. [przypis edytorski]
149. jestże — konstrukcja z partykułą -że; znaczenie: czy jest; czyż jest. [przypis edytorski]
150. towarzystwo (daw.) — tu w znaczeniu: społeczeństwo. [przypis edytorski]
151. nos ennemis natureles (fr.) — nasi naturalni wrogowie. [przypis edytorski]
152. sprzęt (daw.) — żniwa; zbór plonów. [przypis edytorski]
153. intelletto del sacrifizio (wł.) — zmysł poświęcenia (dosł. umysł). [przypis edytorski]
154. gwoli którym (daw.) — dla których. [przypis edytorski]
155. votum (łac.) — głos (w głosowaniu). [przypis edytorski]
156. Quousque tandem (łac.) — jak długo jeszcze; pierwsze słowa mowy Cycerona wygłoszonej w senacie rzym. w 63 r. p.n.e. przeciw Katylinie, po wykryciu jego spisku (pełne pierwsze zdanie brzmi: Quousque tandem abutere, Catilina, patientia nostra, tj. „Jak długo nadużywać będziesz, Katylino, naszej cierpliwości”). [przypis edytorski]
157. sprzęt (daw.) — zbiory plonów. [przypis edytorski]
158. et in Arcadia ego (łac.) — i w Arkadii przebywam. [przypis edytorski]
159. Bergamo — nazwa miasta i prowincji we Włoszech, w regionie Lombardii, u płd. podnóży Alp. [przypis edytorski]
160. Poussin, Nicolas (1594–1665) — malarz fr. epoki baroku, przedstawiciel nurtu klasycznego, działał gł. w Rzymie; w okresie dojrzałej twórczości poświęcił się wykonywaniu prac przeznaczonych dla erudytów i koneserów, czerpiąc zarówno teoretyczne, jak tematyczne inspiracje z mitologii, pism pisarzy staroż. i Biblii. [przypis edytorski]
161. nil admirari (łac.) — niczemu się nie dziwić; formuła streszczająca postawę stoicką, zaczerpnięta z Listów Horacego. [przypis edytorski]
162. quand même (fr.) — przecież, jednak; wciąż; mimo wszystko. [przypis edytorski]
163. maścić — namaszczać, smarować maścią. [przypis edytorski]
164. gwoli (daw.) — dla, z powodu, w celu. [przypis edytorski]
165. wieszże — konstrukcja z partykułą -że; znaczenie: czy wiesz. [przypis edytorski]
166. wiemże — konstrukcja z partykułą -że; znaczenie: czy wiem. [przypis edytorski]
167. sobaczy (z ros.) — psi; charakterystyczny dla psa (przymiotnik o zabarwieniu pejoratywnym). [przypis edytorski]
168. czasże (...) się rozstać — konstrukcja z partykułą -że; znaczenie: czy [jest] czas [aby] się rozstać. [przypis edytorski]
169. musiałemże — konstrukcja z partykułą -że; znaczenie: czy musiałem, czyż musiałem. [przypis edytorski]
170. życzenia (...), które „pies” filozof miał wobec wielkiego Aleksandra: usuń się cokolwiek ze słońca — nawiązanie do anegdoty o Diogenesie i Aleksandrze Wielkim, który miał odwiedzić sławnego filozofa-cynika, znanego ze swego umiłowania wolności i natury. [przypis edytorski]
Wolne Lektury to projekt fundacji Nowoczesna Polska – organizacji pożytku publicznego działającej na rzecz wolności korzystania z dóbr kultury.
Co roku do domeny publicznej przechodzi twórczość kolejnych autorów. Dzięki Twojemu wsparciu będziemy je mogli udostępnić wszystkim bezpłatnie.
Jak możesz pomóc?
Przekaż 1% podatku na rozwój Wolnych Lektur:
Fundacja Nowoczesna Polska
KRS 0000070056
Dołącz do Towarzystwa Przyjaciół Wolnych Lektur i pomóż nam rozwijać bibliotekę.
Przekaż darowiznę na konto: szczegóły na stronie Fundacji.
Ten utwór nie jest objęty majątkowym prawem autorskim i znajduje się w domenie publicznej, co oznacza że możesz go swobodnie wykorzystywać, publikować i rozpowszechniać. Jeśli utwór opatrzony jest dodatkowymi materiałami (przypisy, motywy literackie etc.), które podlegają prawu autorskiemu, to te dodatkowe materiały udostępnione są na licencji Creative Commons Uznanie Autorstwa – Na Tych Samych Warunkach 3.0 PL.
Źródło: http://wolnelektury.pl/katalog/lektura/nietzsche-wedrowiec-i-jego-cien
Tekst opracowany na podstawie: Friedrich Nietzsche, Wędrowiec i jego cień, Nakład Jakoba Mortkowicza, Kraków [1910].
Wydawca: Fundacja Nowoczesna Polska
Publikacja zrealizowana w ramach projektu Wolne Lektury (http://wolnelektury.pl).Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury.
Opracowanie redakcyjne i przypisy: Paulina Choromańska, Aleksandra Kopeć, Aleksandra Sekuła.
Okładka na podstawie: Alan Levine@Flickr, Public domain (CC0 1.0)
ISBN 978-83-288-5590-8
Plik wygenerowany dnia 2021-07-08.
Uwagi (0)